Kadertekst socio-emotionele ontwikkeling

Socio - emotionele ontwikkeling
1. Omschrijving
___________________
Werken aan dit thema heeft tot doel het aantal kinderen met een positief
zelfbeeld (welbevinden en tevredenheid) en hun sociale competentie te
verhogen.
De ontwikkelingskansen van kinderen kan men vergroten door kwaliteitsvolle
ingrepen.
De kwaliteit kan men garanderen door goede informatie. Goede informatie
bekomt men door zorgvuldige observatie en opvolging.
Naast specifieke interventies moet men minstens evenveel bezig zijn met een
goede algemene preventieve aanpak. Dat betekent dat de klasleerkracht in
staat moet zijn om een veilig en warm klasklimaat tot stand te brengen waar
leerlingen kunnen participeren en men van en aan elkaar kan leren.
Het vereist ook dat men ouders en externe deskundigen leert betrekken.
Misschien zijn er voor individuen of subgroepen specifieke interventies nodig.
2. Wat kan je doen?
______________________
2.1 Op schoolniveau
2.1.1 Betrekken van het hele schoolteam bij de permanente cyclus
van doelbepaling, planning en bijsturing o.b.v. evaluatiegegevens
Creëren van een actieve overlegstructuur op school m.b.t. socio - emotionele
ontwikkeling, waarbij het gehele team actief betrokken wordt. Dat overleg
leidt tot duidelijke afspraken over socio - emotionele ontwikkeling.
2.1.2 Actief ondersteunen door schoolleiding
De directie (zorgcoördinator) onderneemt volgende acties bij het uittekenen
en uitvoeren van het beleidsplan socio - emotionele ontwikkeling:
 organiseren van overleg
 deelname aan de inhoudelijke discussies
 stimuleren van deelname aan nascholingen over socio - emotionele
ontwikkeling
 begeleiden van leerkrachten op pedagogisch-didactisch vlak
 zorgen voor doorstroming van inzichten en visie vanuit beleid en
wetenschappelijke wereld naar het leerkrachtenkorps
 prikkelen van alle leerkrachten om bewust aan socio - emotionele
ontwikkeling te werken
 geven van concrete opdrachten, in functie van het uitgestippelde beleid
rond socio -emotionele ontwikkeling, aan het leerkrachtenteam of individuele
leerkrachten
 actief opvolgen van evaluatiegegevens m.b.t. de socio - emotionele
ontwikkeling van de kinderen
1
2.1.3 Systematisch en regelmatig gebruik maken van interne
communicatiekanalen en overlegstructuren
-
Communicatie leerkrachten: wekelijkse/maandelijkse nieuwsbrief voor
leerkrachten, infobord in de leraarszaal, doorgeven van informatie en
documentatie,...
Communicatie ouders en externen : schoolkrant, informatiepunt voor
ouders, info -avond rond de werking van dit thema...
Overlegstructuren leerkrachten: kernteamvergaderingen,
coördinatievergaderingen, personeelsvergaderingen, overlegmomenten
tussen leerkrachten,
Overlegstructuren externen: schoolraad, ouderraad...
Overlegstructuren met leerlingen: kinderparlement, kindergemeenteraad,
2.1.4 Samenwerken met externen, incl. ouders
-



-
-
-
De school doet een beroep op externe instanties/personen (pedagogische
begeleiding, CLB,…) bij het uittekenen en uitvoeren van het beleidsplan
socio - emotionele ontwikkeling.
De externe instanties werken zowel samen met directie, zorgcoördinator,
het hele schoolteam, als met individuele leerkrachten.
De school is voldoende op de hoogte van de mogelijke externe instanties
en deskundigen die ondersteuning kunnen bieden.
De ouders worden:
betrokken bij het uittekenen van het beleidsplan socio - emotionele
ontwikkeling
betrokken bij het uitvoeren van het beleidsplan socio - emotionele
ontwikkeling
geïnformeerd over het beleid rond socio - emotionele ontwikkeling van de
school
De school doet inspanningen om van de ouders informatie of waardevolle
inzichten te krijgen over de kinderen.
De ouders worden geïnformeerd over de ondernomen acties i.v.m. socio
emotionele ontwikkeling die de kinderen krijgen en over de vorderingen
die de kinderen maken.
De school heeft zicht op de vragen van de ouders over de ondernomen
acties i.v.m. socio - emotionele ontwikkeling.
De school zoekt naar manieren om de ouders actief te betrekken bij de
socio -emotionele ontwikkeling, bijvoorbeeld door hen uit te nodigen om
deel te nemen aan bepaalde activiteiten.
De school geeft ouders advies over de manieren waarop zij de socio emotionele ontwikkeling van hun kinderen kunnen bevorderen
Er zijn duidelijke afspraken binnen het team over contact en
samenwerking met de ouders.
2
2.1.5 Voeren van een professionaliseringsbeleid
-
Leraars krijgen voldoende kansen om zich te professionaliseren op het
vlak van socio -emotionele ontwikkeling.
Leraars krijgen voldoende inspraak in de onderwerpen en thema’s voor
professionalisering betreffende socio -emotionele ontwikkeling (bvb.
Axenroos, coöperatief/interactief leren, omgaan met gevoelens, goed (
onbevooroordeeld) en gericht ( op gedrag) leren observeren, invoeren van
een evaluatie - en volgsysteem, hanteren van omgangsvormen…)
2.2 Op leerkrachtenniveau
2.2.1 Een omgangsstijl ontwikkelen die getuigt van sensitiviteit en
inlevingsvermogen
-
Authentiek voor de klas staan .
Geduld hebben, geloven in de groeikansen van elk kind.
De pedagogie van de hoop toepassen, zoals omschreven in het
opvoedingsconcept van het katholiek basisonderwijs in Vlaanderen –
uitdieping basistekst 66-70
Straffen beperken en zoeken naar zinvolle manieren van straffen en
belonen en dit overleggen met het team
2.2.2 Een klasklimaat creëren waarin open communicatie en
expressie bevorderd worden
- Door een aanbod van mogelijkheden, kinderen aanzetten om hun beleving
en emoties tot uitdrukking te brengen:
 na een beleving (ruzie, feest, slechte ervaring, schrik, angst...kinderen kans
geven zich uit te drukken, via beeld, taal, muziek, bewegen,...)
 kinderen verschillende mogelijkheden geven om zich uit te drukken en die
mogelijkheden vrij laten kiezen
2.2.3 Het welbevinden en de sociale competentie van de leerlingen
opvolgen
-
Opbouwen van een evaluatie - en volgsysteem rond socio - emotionele
ontwikkeling, binnen het gehanteerde kindvolgsysteem van de school.
Kunnen hanteren van een evaluatie en volgsysteem rond socio emotionele ontwikkeling.
Focus in het volgsysteem op het welbevinden en de tevredenheid van de
leerlingen.
2.2.4 Gericht werken aan de socio - emotionele competentie van de
leerlingen via aangepaste inhouden, materialen en activiteiten
- Bewust tot stand brengen van een positief en veilig klasklimaat door:
 bevorderen van open communicatie
 gevoelens bespreekbaar maken (werken met axenroos – doos vol
gevoelens - onthaalgesprekken)
 waarden als respect, waardering, rechtvaardigheid,...helpen ontwikkelen
door ze voor te leven en bespreekbaar te maken
3
 door aangepaste werkvormen ( (kring)gesprek, contractwerk, hoekenwerk,
muzische werkvormen,... ) en activiteiten (onthaalgesprek, werken rond
gevoelens, werken met de axenroos, expressie ...) een basisattitude van
verbondenheid ontwikkelen.
 de mogelijkheden die in elk kind zitten, aanwenden om hun beleving en
emoties tot uitdrukking te brengen.
 seksualiteit bespreekbaar maken en tederheidsopvoeding kansen geven.
 doelgerichte materialen aanbieden voor kinderen met specifieke socio emotionele problemen: echtscheiding, rouw,pesten...
2.2.5 Op een planmatige wijze hulp bieden bij problemen op sociaalemotioneel gebied (diagnose en interventie), indien nodig in
samenwerking met collega's of externen (CLB,…)
-
-





-
Goed ( onbevooroordeeld) en gericht (op gedrag) leren observeren.
Zich bewust zijn van het eigen referentiekader en eventuele vooroordelen.
Een gedifferentieerd beeld van de klasgroep hebben.
Opbouwen van een evaluatie- en volgsysteem rond socio - emotionele
ontwikkeling en dit inpassen binnen het leerlingvolgsysteem van de
school.
Kunnen hanteren van een evaluatie- en volgsysteem rond socio emotionele ontwikkeling.
Zicht krijgen op kinderen die het niet goed maken in de klas.
Diagnose interpreteren en bespreken met collega’s, directie en
externen(CLB...)
(specifieke) Interventies plannen in overleg met collega’s, directie en
externen(CLB...), (naar aanleiding van bevindingen uit het evaluatie - en
volgsysteem of naar aanleiding van rouw, echtscheiding,pesten...)
De interventies gebeuren :
op basis van een goede en uitgebreide diagnose
met de hulp van een extra leraar/taakleraar
met behulp van aangepast materiaal
aan de hand van een handelingsplan
in een eerste fase klasintern, en pas daarna klasextern
De school heeft leerkrachten die deskundig zijn op het vlak van socio emotionele ontwikkeling.
De school heeft contacten met externe instanties die gespecialiseerde hulp
kunnen bieden op het vlak van socio - emotionele ontwikkeling.
2.2.6. Ouders actief betrekken bij de probleemanalyse en de
ondersteuning van de leerling
-
Zicht hebben op de thuissituatie van de kinderen, door gesprekken met
ouders...
Ouders informeren de school over de problemen van de kinderen.
De school informeert de ouders over de waargenomen problemen van de
kinderen.
Ouders worden uitgenodigd op MDO – MDT om de problemen van hun
kinderen met het team te bespreken.
Ouders/school worden wederzijds op de hoogte gehouden omtrent de
aanpak van het kind.
School en ouders werken gelijkgericht aan de socio - emotionele
ontwikkeling van het kind.
4
-
Er is een gesprek met de ouders bij de inschrijving van elk kind, waarbij
ook de socio -emotionele ontwikkeling van het kind besproken wordt.
2.3 Op leerlingenniveau
_____________________________
1. Het aantal leerlingen met een positief zelfbeeld en sociale
competentie vermeerderen
-
Kinderen gevoelens laten uiten, leren herkennen en erkennen en er leren
mee omgaan op een sociaal aanvaardbare manier.
- Het eigen lichaam en dat van anderen respecteren.
- Omgangsvormen verruimen en verfijnen :
 zich op een assertieve wijze kunnen voorstellen
 in de omgang met anderen respect en waardering opbrengen : niet
uitsluiten, niet pesten, geen concurrentie...
 kunnen zorg opbrengen voor iets of iemand anders
 kunnen hulp vragen en zich laten helpen
 kunnen kritisch zijn eigen mening formuleren
 zich weerbaar kunnen opstellen
 zich discreet kunnen opstellen
 ongelijk en onmacht toegeven
 respectvol omgaan met materialen : spel - en leermateriaal,
speelmateriaal, speelplaats, beplanting...
- Leren samenwerken en leren omgaan met diversiteit (CLIM)
- Leren omgaan met conflicten en leren onderhandelen
- Ik - boodschappen kunnen geven, kunnen luisteren naar anderen en
kunnen communiceren.
- Kansen scheppen voor sfeervolle momenten als verjaardag, opening,
afsluiting, kringgesprek, feesten, gebed, verdriet verwerken, ... gezellig
maken van de klas.
- Via het muzische, talige, beweging, ... kansen bieden tot vrije expressie
3. Besluit
_______________
Om optimale ontwikkelingskansen te verkrijgen is het nodig op drie niveaus te
werken. We werken op school - en leerkrachtenniveau ten voordele van het
kind.(school – leerkracht – leerling)
Uiteraard moet elke school voor elk niveau nagaan wat binnen de eigen
mogelijkheden en behoeften ligt, past binnen het eigen
opvoedingsconcept, binnen de eigen prioriteiten, enz...
Schrijf heel concrete evalueerbare doelen in je plan. Zorg ervoor dat het
actieplan gedragen wordt door het hele team en realiseerbaar is met de
lestijden die je school toegemeten zijn.
5
4. Bronnen
_________________
OPVOEDINGSCONCEPT VOOR HET KATHOLIEK BASISONDERWIJS IN
VLAANDEREN VVKBAO, 2000
Cuvelier,N.,De stad van Axen: gids bij menselijke relaties, Pelckmans, Kapellen,
1989,195p.
Cuvelier,F.,Naert,W.,Van Steen-Debue,A., Sociaal vaardig? Lieve deugd: gids
voor de baisschool,Die Keure, Brugge, 1997,167 p.
Verliefde,E.,Groeipijnen in sociaal contact. Sociaal vaardig in het onderwijs
vanaf de kleuterklas tot en met de eerste graad secundair. Een praktische
benadering,Sovaco VZW, Tollembeek
Van Waes,C.,Orroi,G.,relationele vorming in de basisschool. Syllabus-reeks
nr.1VSKO en Garant, Leuven 1999
Gordon,T.,Luisteren naar kinderen : de nieuwe methode voor overleg in gezin,
Tirion, Baarn, 1998,240 p.
Laevers, F.,Van Sanden, P., basisboek voor een ervaringsgerichte
kleuterklaspraktijk,CEGO, Leuven s.d.
Laevers, F., Ervaringsgericht werken in de basisschool, CEGO,
Leuven,1994,184p.
Patfoort,P , Bouwen aan geweldloosheid: opvoeden naar een geweldloze
maatschappij,BDJ-jeugd en vrede, Brussel 1993,144p.
BOONE,M. , Zorgverbreding kleuteronderwijs, de praktijk,145 p.
6