Veelgestelde vragen over MRSA

Veelgestelde vragen over MRSA
(meticilline-resistente Staphylococcus aureus)
Wat is MRSA?
Staphylococcus aureus is een bacterie die ongeveer één op drie gezonde Nederlanders bij zich
draagt. Meestal zit de bacterie in de neus of op de huid; soms in de keel, darmen of urine. De
meeste mensen worden niet ziek van deze bacterie. MRSA is een bijzondere Staphylococcus
aureus die in tegenstelling tot de gewone Staphylococcus aureus ongevoelig is voor veel
antibiotica. De afkorting staat voor 'Methicilline Resistente Staphylococcus aureus' . MRSA kan
zich goed ontwikkelen op plaatsen waar veel antibiotica worden gebruikt, zoals in ziekenhuizen
en verpleeghuizen en wordt daarom ook wel 'de ziekenhuisbacterie' genoemd.
Minder dan 1% van de Nederlanders draagt MRSA bij zich. MRSA-dragerschap is meestal van
tijdelijke aard, met andere woorden: men raakt de bacterie ook weer vanzelf kwijt. Sommigen
krijgen echter infecties als steenpuisten of krentenbaard. In zeldzame gevallen ontstaat
bloedvergiftiging, longontsteking of botinfectie. De bacterie kan vooral gevaarlijk zijn voor
mensen die al ziek zijn, zoals patiënten op intensive-care-afdelingen, of mensen met open
wonden of huidaandoeningen. Hoewel de meest gebruikte antibiotica, zoals penicillines niet
werken tegen MRSA zijn vaak nog wel alternatieve antibiotica te gebruiken.
Waar en hoe kan je MRSA oplopen?
MRSA is voornamelijk een probleem voor ziekenhuizen en verpleeghuizen. Besmetting met
MRSA vindt vooral plaats door direct lichamelijk contact, vooral via de handen. Soms raakt men
besmet via ingeademde bacteriën In Nederland komt MRSA heel weinig voor. In de meeste
landen in Europa komt MRSA veel vaker voor dan in Nederland en hebben ziekenhuizen veel
last van MRSA.
Hoe vaak komt MRSA voor?
Jaarlijks wordt in Nederlandse ziekenhuizen bij ongeveer 1.500 mensen een MRSA-besmetting
vastgesteld. In vergelijking met het buitenland komt MRSA hier weinig voor. Dat is vooral te
danken aan het feit dat Nederlandse artsen zuinig zijn in het voorschrijven van antibiotica en
door hygiënemaatregelen in Nederlandse ziekenhuizen. In landen om ons heen worden
antibiotica veel vaker voorgeschreven. We proberen onze ziekenhuizen vrij van MRSA te
houden door de patiënten die vanuit een buitenlands ziekenhuis naar een Nederlands
ziekenhuis komen, eerst apart van andere patiënten te verplegen totdat uit testen blijkt dat de
patiënt geen MRSA heeft. Als de patiënt wel MRSA heeft volgt een behandeling met speciale
antibiotica. Recent is uit onderzoek gebleken dat personen die beroepsmatig nauw contact
hebben met varkens en vleeskalveren ook de bacterie bij zich kunnen hebben, vaak zonder er
zelf iets van te merken.
Wat is er nu aan de hand met de varkens en kalveren?
MRSA komt voor bij Nederlandse varkens en kalveren. Deze bacterie lijkt sterk op de
ziekenhuisbacterie. Onlangs bleek uit een onderzoek van de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA)
en het Centrum Infectieziektebestrijding van het RIVM dat een groot percentage van de varkens
en kalveren MRSA heeft. Uit ander onderzoek is gebleken dat personen die direct contact
hebben met varkens of kalveren, vaak besmet zijn met MRSA.
Zijn er varkens of kalveren ziek geworden van de MRSA?
Tot nu toe zijn er, voor zover bekend, geen varkens of kalveren ziek geworden van MRSA.
Pagina 1 van 3
Komt MRSA ook bij andere dieren voor?
Uit internationaal onderzoek is bekend dat ook andere dieren, zoals honden en paarden MRSA
kunnen hebben.
Komt MRSA in voedsel voor?
Uit onderzoek van de VWA (2007|2008) blijkt dat MRSA in kleine hoeveelheden aanwezig kan
zijn op rauw vlees. In merendeel van de gevallen ging het om de MRSA-variant die ook is
aangetroffen in de veehouderij.
Kan ik MRSA krijgen via voedsel?
Op basis van de bestaande gegevens is het onwaaarschijnlijk dat MRSA op rauw vlees een groot
risico vormt voor consumenten en mensen die beroepsmatig vlees verwerken. Maar er zijn nog
te weinig gegevens om goed onderbouwde conclusies te trekken.
Wat is het risico voor de mens?
Het dragen van de bacterie is over het algemeen niet gevaarlijk; men merkt er dan ook niets
van. Het kan gevaarlijk worden bij ernstig zieke patiënten die dan klachten kunnen krijgen die
moeilijk te behandelen zijn.
Welke maatregelen worden er in een ziekenhuis of verpleeghuis genomen?
Als een persoon die direct contact heeft met levende varkens of kalveren (zoals varkens- en
kalverhouders, veeartsen en medewerkers van slachthuizen) in een ziekenhuis wordt
opgenomen dan worden kweken afgenomen om te bepalen of de patiënt MRSA heeft. Totdat de
uitslag van de test bekend is, wordt de patiënt in isolatie verpleegd (dat betekent op een 1persoonskamer met aanvullende hygiënemaatregelen). Het ziekenhuis hanteert dan de MRSArichtlijnen zoals deze zijn opgesteld door de Werkgroep Infectiepreventie (www.wip.nl).
Hoe vaak komt het voor dat iemand besmet wordt met MRSA door een varken of kalf?
In 2008 behoorde 40% (1100) van de 2700 MRSA-isolaten, die voor DNA-typering naar het
RIVM werden gestuurd, tot het veegerelateerde type.
Waar moet een behandelend arts op letten?
Als iemand bij een arts komt met een stafylokokkeninfectie en deze persoon bovendien contact
heeft gehad met varkens of kalveren, moet de arts bij een eventuele behandeling rekening
houden met de mogelijkheid dat de infectie veroorzaakt zou kunnen zijn door MRSA. Dit
betekent voor de behandeling dat de arts een ander dan het gebruikelijke antibioticum moet
kiezen. Bij behandeling of opname van zo’n patiënt in een ziekenhuis of verpleeghuis, moeten
MRSA-kweken worden afgenomen. Bij voorkeur neemt de huisarts kweken af voorafgaand aan
een opname. Als uit de testen blijkt dat de patiënt geen MRSA heeft, hoeft de patiënt niet in
isolatie worden verpleegd. Op de dag van opname wordt de patiënt dan nogmaals gescreend op
MRSA-dragerschap. Artsen kunnen met vragen over de juiste afnametechniek en over de
behandeling van MRSA terecht bij de arts-microbioloog, infectioloog of infectiepreventieadviseur in het ziekenhuis.
Waar moeten varkens- en kalverhouders op letten?
Als personen die direct contact hebben met levende varkens of kalveren (zoals bijvoorbeeld
varkens- en kalverhouders, dierenartsen/veeartsen, medewerkers van slachthuizen etc.)
klachten hebben die wijzen op een infectie met stafylokokken (steenpuisten, ontstoken huid,
ontstoken wonden, krentenbaard) is het verstandig de huisarts te vertellen dat men op een
varkens- of kalverbedrijf werkt. Bij opname in een ziekenhuis of verpleeghuis is het verstandig
de arts te vertellen dat men op een varkens- of kalverbedrijf werkt.
Pagina 2 van 3
Is het eten van varkens- of kalvervlees gevaarlijk?
Nee, er zijn geen concrete aanwijzingen dat men via het eten van varkens- of kalfsvlees besmet
kan raken met MRSA.
Kunnen varkens op een kinderboerderij ook besmet zijn en de MRSA overdragen op
bezoekers?
Op een kinderboerderij hebben bezoekers geen nauw contact met een groot aantal varkens of
kalveren. De kans op overdracht van MRSA is dus verwaarloosbaar. In het algemeen is het
verstandig om na bezoek aan een kinderboerderij en in het bijzonder na contact met dieren, de
handen te wassen met water en zeep en zorgvuldig af te drogen.
Is er risico voor besmetting met MRSA voor kampeerders bij de boer?
Op minicampings bij boeren is meestal sprake van kleinschalige veehouderij. Kampeerders
hebben dan geen nauwcontact met grote aantallen varkens of kalveren. De kans op besmetting
met MRSA is dan te verwaarlozen. In het algemeen is het verstandig om na contact met dieren
op de boerderij, de handen te wassen met water en zeep en daarna goed af te drogen.
Wat gaat het Centrum Infectieziektebestrijding (van het RIVM) nu verder doen?
Het Centrum Infectieziektebestrijding heeft alle koepelorganisaties in de varkens– en
kalversector, huisartsen, raden van bestuur van ziekenhuizen en verpleeghuizen in Nederland
op de hoogte gesteld van het feit dat personen die beroepsmatig nauw contact hebben met
levende varkens of kalveren een verhoogd risico hebben op MRSA. Het Centrum
Infectieziektebestrijding doet in opdracht van het ministerie van LNV in samenwerking met
andere onderzoeksinstituten uitgebreid nader epidemiologisch en microbiologisch onderzoek
naar het voorkomen van MRSA bij andere diersoorten, de overdracht van MRSA van
verschillende dierensoorten naar mensen en de oorzaken van MRSA-dragerschap bij
verschillende diersoorten.
Mogen medewerkers in de zorg die woonachtig zijn op varkens- en kalverboerderijen
gewoon werken in de zorg?
Ja, dat mag. Er zijn geen bijzondere maatregelen nodig. Introductie van MRSA in de zorg door
medewerkers in de zorg die woonachtig zijn op varkens- of kalverbedrijven is tot op heden nog
niet beschreven.
Pagina 3 van 3