De juiste zorg, dicht bij het kind

Z
AFDELING KINDER- EN JEUGDPSYCHIATRIE
De juiste
zorg, dicht
bij het kind
De Rode Neuzen Dag onderstreepte het nog eens eind
vorig jaar: 1 op de 5 jongeren kampt met psychische
problemen. In het UZ Gent oriënteert, begeleidt en
behandelt de afdeling Kinder- en jeugdpsychiatrie hen
intensief en multidisciplinair, samen met hun gezin.
O
ok met de organisa­
toren van de Rode
Neuzen Dag hebben
we mee om de
tafel gezeten’, zegt
kinderpsychiater Eric S­ choentjes
(afdelingshoofd Kinder- en jeugd­
psychiatrie). ‘We vinden het een
goede zaak dat zo’n campagne
de psychische problemen van
kinderen en jongeren bespreek­
baar maakt, in een positieve sfeer.
Zelf hebben we trouwens ook
onze schouders onder de actie
gezet – en samen met partners
in de r­ egio hebben we projecten
ingediend waarvoor we op een
financieel s­ teuntje hopen.’
De afdeling Kinder- en jeugdpsychiatrie is ingebed in een
universitair ziekenhuis. Dat impliceert gespecialiseerde zorg?
‘De kinder- en jeugdpsychia­
trie heeft een snelle evolutie
door­gemaakt, met complexere
verklaringsmodellen en evidence-
ZORG 19
Het is jammer
dat huisartsen
in hun opleiding
zo weinig over
­kinderpsychiatrie
horen.’
Eric ­Schoentjes
based methodieken en technieken.
Bijvoorbeeld om sociale vaardig­
heden bij kinderen te verbeteren
of om met groepstherapieën aan
angst- en stemmingsstoornissen te
werken. Zelf dragen we ook ons
steentje bij aan dat wetenschappe­
lijk onderzoek. De grote uitdaging
blijft natuurlijk om die technieken
op maat van de patiënt te vertalen.
Als universitair centrum hebben
we daarvoor de kennis, de kunde
en de ervaring in huis.’
‘We profileren ons dus inder­
daad als gespecialiseerd cen­
trum, maar – anders dan andere
disciplines in het UZ Gent – speci­
aliseren we ons niet in bepaalde
pathologieën of doelgroepen; wel
in ­specifieke ­benaderingen.’
Wat betekent dat concreet?
‘We werken multidisciplinair.
Bij ons worden patiënten gezien
door psychiaters, maar ook door
psychologen, logopedisten, diëtis­
ten, orthopedagogen, creatieve
en psychomotore therapeuten,
verpleegkundigen. In het UZ Gent
hebben we al die experts in huis,
wat de samenwerking nog hechter
maakt. Samen proberen we de
diagnose zo scherp mogelijk te
krijgen en daar de juiste behande­
ling op te baseren. Voor kinderen
die bij ons zijn opgenomen werken
we ook samen met de zieken­
huisschool: leerkrachten kunnen
het leerparcours van kinderen
evalueren en zo nodig leerproble­
men ­remediëren.’
Een kind groeit op in interactie
met zijn gezin en zijn omgeving.
Komt die context ook in beeld?
‘Ook dat is specifiek voor onze
aanpak. We benaderen jonge
patiënten contextgericht – niet
alleen als individu, maar ook in
hun relatie met hun omgeving:
ouders, broers en zussen, leraren,
vrienden … Een kind of jongere
stapt nooit alleen bij ons binnen.
Om een diagnose te stellen, moet
je hen samen met hun ouders
­observeren. We stippelen ook
altijd een traject uit voor de ouders
en het gezin: zij participeren mee
aan de ­behandeling.
Dat betekent niet dat het
“­allemaal aan de opvoeding ligt”,
zoals buitenstaanders wel eens
denken, en evenmin dat de oorzaak
exclusief bij de “stoornis” van het
kind ligt. Een kwetsbaar kind heeft
misschien cognitieve problemen,
maar die beïnvloeden ook de inter­
actie met de ouders, zodat ze niet
adequaat ­reageren en het probleem
nog versterken. Dat maakt psychi­
sche problemen vaak erg complex.
Het kost tijd om ze te ontrafelen en
om bij de jongere en zijn omgeving
de gewenste gedragsveranderingen
te bewerkstelligen.’
Zijn de verwijzers vertrouwd met
het aanbod van de geestelijke
gezondheidszorg?
‘Het aanbod van gespecialiseerde
geestelijke gezondheidszorg
voor kinderen en jongeren is
beperkt – het blijft jammer dat de
maatschappij daar zo weinig in
investeert. De sector is ook versnip­
perd, wat het landschap van de
hulpverlening voor verwijzers
onoverzichtelijk maakt. Bovendien
worden psychische problemen bij
jongeren niet altijd herkend – huis­
artsen horen in hun opleiding te
weinig over kinderpsychiatrie.
Als jongeren ernstige psychische
problemen hebben, denkt men
al heel snel aan gespecialiseerde
zorg, aan opname in onze afdeling
bijvoorbeeld. Men vergeet dat er
ook minder hooggespecialiseerde
interventies zijn die dichter bij
de leefwereld van de patiënt
staan. Gelukkig zie je steeds vaker
groepspraktijken samenwerken
met eerstelijnspsychologen. Er
is meer zorg nodig die dichter
bij de patiënt en het gezin staat:
ambulante zorg, intensieve gezins­
begeleiding met psychiatrische on­
dersteuning, psychologische hulp
in groepspraktijken enzovoort.
Vlnr: Jasmine Verspeet (psychologe), dr. Eric Schoentjes, Tim
De ­Jaeger (logopedist), dr. Ine Jespers (kinder- en jeugdpsychiater)
»
We proberen patiënten
zo snel mogelijk op de
juiste weg te krijgen,
maar dat hoeft niet
onze weg te zijn.
Eric ­Schoentjes
Als verwijzers een kind of
­jongere naar de afdeling Kinderen jeugdpsychiatrie sturen,
verwijst u ze soms door naar
andere hulpverleners?
‘We geven inderdaad gericht
advies. We proberen hen zo snel
mogelijk op de juiste weg te krij­
gen, maar dat hoeft niet onze weg
te zijn. We werken laagdrempelig:
in principe kunnen alle jongeren
met ernstige psychische, emotio­
nele en gedragsproblemen bij ons
terecht. Op basis van vragenlijsten,
interviews en observaties – zowel
van het kind als van het gezin –
formuleren we behandelopties,
binnen de waaier van de beschik­
bare hulpverlening.’
Zo nodig kan de patiënt voor
hulp ook op de afdeling Kinderen jeugdpsychiatrie terecht?
‘Als dat nodig en mogelijk is,
bieden we zelf ondersteuning.
We hebben verschillende opties:
consultaties op de afdeling,
zowel voor diagnostiek als voor
therapeutische en medicamenteuze
behandeling, outreaching – inter­
venties bij het gezin thuis of op
school, en dagopname of opname
in een van onze leefgroepen, waar
we patiënten van nabij kunnen
volgen. Dat aanbod proberen we
zo goed mogelijk te integreren in
het netwerk van gespecialiseerde
geestelijke gezondheidszorg.’
U bouwt aan netwerken met
andere hulpverleners?
‘De voorbije jaren zijn we actief op
zoek gegaan naar partners, zowel
binnen als buiten het ziekenhuis. In
het UZ Gent werken we bijvoorbeeld
nauw samen met de dienst Kin­
dergeneeskunde en met de dienst
Psychiatrie voor volwassenen. Zo
houden kinderpsychiaters en vol­
wassenenpsychiaters bijvoorbeeld
gezamenlijke consultaties, zodat ze
vanuit hun eigen expertise het gezin
als systeem kunnen bekijken.
Buiten het UZ hebben we samen­
werkingsverbanden met andere
psychiatrische ziekenhuizen en
centra voor geestelijke gezond­
heidszorg. Dat netwerk is regionaal
georganiseerd: we willen het
hulpaanbod dichter bij de kinderen
en hun gezin brengen.’
Wat kan die samenwerking
­concreet betekenen?
Met het Psychiatrisch Centrum
Caritas in Melle en andere actoren
hebben we bijvoorbeeld een
netwerk voor mobiele crisisinter­
venties opgezet. De partners zetten
hun bestaande hulpaanbod voor
crisissituaties samen in, maar ze
doen ook mobiele crisisinterven­
ties. Medewerkers van het UZ Gent
en van andere actoren gaan samen
naar de jongere en zijn context toe.
Ze leggen hun expertise samen om
de crisissituatie te bespreken en
de nodige zorg op gang te krijgen
– dicht bij de leefwereld van de
patiënten en hun gezin.’
Afdeling Kinder- en jeugdpsychiatrie, UZ Gent
[email protected],
09 332 48 74