Diapositive 1

Middagen van het Recht
19 mei 2017
1
Myriam de Hemptinne
Raadsheer bij het Hof van Beroep te Brussel
CHRONOLOGISCHE TOTSTANDKOMING VAN
INSTRUMENTEN
INZAKE OUDERLIJKE VERANTWOORDELIJKHEID
Haags Verdrag van 25 oktober 1980
Parentale ontvoering en omgangsrechten
Haags verdrag van 19 oktober 1996
(treedt in werking op 1 september 2014)
(Verordening Brussel II)
Verordening Brussel II bis 2003
(in werking getreden op 1 maart 2005)
Belgisch IPR wetboek 2004
(in werking getreden op 1 september 2004)
2
De internationale, Europese en nationale instrumenten
zijn op elkaar afgestemd: GEMEENSCHAPPELIJKE DOELPUNTEN
BASISDOELSTELLINGEN
3
ONGEOORLOOFDE OVERBRENGING OF NIET DOEN
TERUGKEREN VAN EEN KIND
Definitie
Art. 3 Verdrag1980//art. 7,2 Verdrag1996//art.2,11 Bru IIbis :
Centraal staat het begrip « gezagsrecht » « droit de garde » « custody rights »
= Het recht van een ouder om zich te verzetten tegen een verplaatsing van het kind
Onderzoek overeenkomstig het recht van de gewone verblijfplaats van het kind
Art. 16 et 17 Verdrag van 1996
Bijkomende voorwaarde: daadwerkelijke uitoefening van het gezagsrecht
4
ONGEOORLOOFDE OVERBRENGING OF NIET DOEN
TERUGKEREN VAN EEN KIND
Staat van oorsprong
Staat van toevlucht
Achtergelaten ouder
Ontvoerende ouder +
Kind
Centrale Autoriteit
Centrale Autoriteit
Terugkeerprocedure
Bodemprocedure
+ in EU-context: « tweede
kansprocedure » art. 11,7-8 Brussel IIbis
5
HET VERDRAG VAN 1980 EN DE IPR-INSTRUMENTEN
Centraal idee
 De rechter van de staat van toevlucht MAG GEEN beslissing
nemen over de grond van de zaak, (art. 16 Verdrag 1980)
behalve precair/hoogdringend
(art.20 Brussel IIbis en 11-12 Verdrag 1996)
 De bevoegdheid over de grond van het geschil blijft bij de
rechter van de Staat van oorsprong
(art.10 Brussel IIbis en 7 Verdrag 1996)
 Uit te oefenen MET of ZONDER de aanwezigheid v.h. kind
 Samenwerking met oog op bewijsverkrijging/ videoverhoor
6
ONGEOORLOOFDE OVERBRENGING OF NIET DOEN
TERUGKEREN VAN EEN KIND
Wat is er aan de hand in een parentale ontvoering?
Waar gaat het eigenlijk over?
ANTWERPEN
BREDA
DE PANNE
TURNHOUT
Individuele vrijheid is fundamenteel - mobiliteit
Vrij verkeer van personen
7
WAAROM HET VERDRAG VAN 1980?
OORSPRONKELIJK:
Samenwerking tussen Staten ten gunste van de ouder = “slachtoffer”
Het kind moeten terugkeren naar zijn context.
Achterliggende opzet: reageren wanneer kind wordt
ondergebracht in vreemd cultureel gesloten en religieus
milieu hetgeen wordt vermoed tegen zijn belang te zijn.
Nuancering : de realiteit is: Ontvoering door primaire
zorgouder.
8
WAAROM HET VERDRAG VAN 1980?
NU
Samenwerking tussen staten met oog op
herstel van voorafbestaande toestand
Het kind moet terugkeren naar de bevoegde rechter die het
belang van het kind zal onderzoeken met oog op de rechten
van beide ouders.
Achterliggend vermoeden: moeilijkheid voor
« slachtoffer » om een beslissing te verkrijgen en te
laten uitvoeren in verafgelegen plaats.
Nuancering: de huidige IPR regels maken een snelle en
uitvoerbare uitslag mogelijk bij de bodemrechter
9
WAAROM HET VERDRAG VAN 1980?
TECHNISCHE PROCEDURE:
Enige bedoeling: terugkeren van het kind en niets anders
Belgisch recht: geen tegenvorderingen mogelijk (art. 1322octies GW)
Misverstand:
Terugkeer van het kind
de afgifte aan de andere ouder,
De zorgouder kan meegaan en het kind met zich houden
Probleem:
 Hoge polarisatie van de standpunten
 Manichéisme
 Moeilijkheid om de partijen daarna terug te krijgen in een
positie waar zij hun geschil terug in handen hebben
(bemiddeling,etc..)
10
WAAROM HET VERDRAG VAN 1980?
Voorbeelden waar de Haagse terugkeerprocedure in de weg
staat van de bodemprocedure:
Binnen EU context:
• duidelijke bevoegdheidsregels,
• automatische erkenning en verlichte exequatur,
• « tweede kans-procedure » in lidstaat van oorsprong
- Zaak met Polen
HJEU, 9 januari 2015, zaak C-498/14 (PPU) Bradbrooke tegen Aleksandrowicz
- Zaak met Polen
- Zaak met Frankrijk
- Zaak met Groot-Britannië
- Zaak met Italië
11
WAAROM HET VERDRAG VAN 1980?
Buiten EU context:
Ingaan tegen nationalistisch reflex
- Zaak met Israël (2003)
12
HET BELANG VAN HET KIND
IN DE TERUGKEER PROCEDURE
VOLGENS EHRM
Europees Hof voor de Rechten van de Mens :
Overvloedige rechtspraak art. 8 EVRM:
-
Positieve verplichtingen voor de Staten,
Snelheid van de procedures, tijdsverloop,
Geen hoorplicht. Mening van het kind is niet beslissend.
Verplichting om minutieus de ernstige beweringen te onderzoeken die
een beslissing van niet-terugkeer zouden kunnen rechtvaardigen,
- Beslissingsproces, methodologie,
- Grondige motivering in concreto, met de positieve en de negatieve
gevolgen op het kind onder de hoofding van art. 8 EVRM,
- Samenwerking, spoed bij de uitvoering,
Spanningsveld voor de rechter
13
KRITISCHE BEDENKINGEN
met oog voor
HET BELANG VAN HET KIND
Het belang van het kind
zo spoedig mogelijk een bodemdebat te
voeren
Het belang van het kind
een analyse naar de grond van de zaak
Het belang van het kind
een beslissing nemen die naar de
toekomst is gericht
Het belang van het kind
de organisatie van de contacten van het
kind met zijn beide ouders
Het belang van het kind
de hoorplicht te voeren met een
beperkte beslissingsopdracht
Het belang van het kind
de oplossing te vertragen met een
technische procedure
14
KRITISCHE BEDENKINGEN
met oog voor
HET BELANG VAN HET KIND
PERSOONLIJKE INDRUK:
Hoe meer de rechtssystemen op elkaar afgestemd zijn,
Hoe groter het vertrouwen groeit tussen de rechters,
Hoe minder de terugkeerprocedure onder het Haags Verdrag
opportuun/nodig is.
Strategisch gezien kan men sneller en eenvoudiger een resultaat bekomen
door enkel de bodemprocedure te volgen.
15
DE SAMENWERKING
DE NETWERKEN
• Liaison tussen rechters, rechtstreekse rechterlijke communicaties,
• Helpdesk
In welke situaties ?
 Verordening Brussel II bis :
Artikel 11, al.4
Artikel 15, renvoi naar meer gepast forum
Artikel 56, plaatsing van minderjarige in ander lidstaat
Artikel 19,, aanhangigheid
Artikel 20, Voorlopige maatregelen
 Verdrag van Den Haag van 1980
parentale ontvoering, « mirror orders », toekomstige contacten in andere staat.
 Verdrag van Den Haag van 1996
Renvoi naar meer gepast forum, plaatsing in buitenland, aanhangigheid, voorlopige
maatregelen,
16
DE NETWERKEN
INTRA Europa
Alle anderen
burgerlijke en
handelszaken
INTRA Europa:
familiezaken
Europees Justitieel
Netwerk in
Burgerlijke en
Handelszaken
EXTRA Europa,
familiezaken
Internationaal Haags
Netwerk van Rechters
gespecialiseerd in
familiezaken
17
« Plus loin que les frontières
Qui sont des barbelés
Plus loin que la misère
Il nous faut regarder »
Jacques Brel
18