Risicotaxatie van gewelddadig gedrag in de klinische praktijk

Risico’s van revictimisatie
Corine de Ruiter
Article 21 of the Directive
• Member States shall ensure that victims
receive timely and individual assessment […]
to identify specific protection needs and to
determine whether and to what extent they
would benefit from special measures in the
course of criminal proceedings…
• Goal is to avoid repeat victimization or
intimidation
Article 21 of the Directive
• The assessment should take into
account:
– Personal characteristics of the victim
– Type and nature of the crime
– Circumstance of the crime
Veel verschillende typen
slachtoffers
• Slachtoffers van:
– Terrorisme
– Georganiseerde misdaad
– Mensenhandel
– Geweld in afhankelijkheidsrelaties
– Seksueel geweld
– Discriminatie
– …..
Problemen:
• Risico’s van revictimisatie niet voor
alle typen slachtoffers gelijk
• Stand van de wetenschap op het terrein
van factoren die revictimisatie
beïnvloeden, verschilt per type
slachtofferschap
Voorbeeld: relationeel geweld
• Relatief veel onderzoek naar factoren die
revictimisatie beïnvloeden. Er is bewijs voor:
– Ervaren dreiging door het slachtoffer
– Gebruik van macht en controle door de dader
– Middelenmisbruik van het slachtoffer
• Gemengd bewijs voor:
– PTSS van het slachtoffer
– Het beschermende effect van sociale steun
Kuijpers, van der Knaap, & Lodewijks (2011).
Trauma, Violence, & Abuse, 12, 198-219.
B-SAFER Deel 1:
Relationeel geweld
1. Ernstig lichamelijk geweld/seksueel geweld
2. Ernstige gewelddadige dreigementen,
gedachten of intenties
3. Escalatie van lichamelijk/seksueel geweld of
dreigementen, gedachten of intenties
4. Schending van voorwaarden/toezicht
5. Negatieve opvattingen betreffende
relationeel geweld
B-SAFER Deel 2:
Psychosociale aanpassing
6. Andere ernstige delicten
7. Relatieproblemen
8. Problemen met betrekking tot werk en/of
financiën
9. Middelenmisbruik
10. Psychische stoornis
B-SAFER Deel 3: Kwetsbaarheidkenmerken slachtoffer
11. Extreme angst voor de dader
12. Onvoldoende toegang tot hulpbronnen
13. Onveilige leefsituatie
14. Persoonlijke problemen
15. Inconsistent gedrag en/of houding ten
opzichte van de dader
B-SAFER Procedure
• Belangrijke, noodzakelijke informatiebronnen:
– Informatie over de verdachte (processenverbaal)
– Justitiële documentatie (delictgegevens)
– Informatie cq. verklaring van het slachtoffer
– overig
• Score items 0 (geen aanwijzingen), 1 (mogelijk/
gedeeltelijke aanwijzingen) of 2 (duidelijke
aanwijzingen)
– In het afgelopen jaar
– Verleden
B-SAFER Procedure (vervolg)
• Totaalscore van 0 tot 20 (excl.
slachtoffer items)
• Geen (actuariële) optelsom van items,
maar gestructureerd professioneel
oordeel over recidive risico (laag-matighoog)
– Onmiddellijk risico (binnen 2 maanden)
– Lange termijn risico (> 2 maanden)
Voorbeeld: mensenhandel
• Zoekopdracht in literatuurdatabases PsycInfo,
JSTOR en PubMed op zoektermen
‘revictimization’ & ‘human trafficking’ levert
slechts 7 ‘hits’ op
• Voornamelijk United Nations en Amnesty
International documenten
• 1 empirische studie: “Situating HIV risk in the
lives of formerly trafficked female sex workers
on the Mexico–US border”
(Collins et al., 2012, AIDS Care, iFirst)
Voorbeeld: mensenhandel
• 1 empirische studie: “Situating HIV risk in the
lives of formerly trafficked female sex workers
on the Mexico–US border”
(Collins et al., 2012, AIDS Care, September iFirst)
24 female sex workers, in-depth interviews and
ethnographic field work
Bevindingen: vaak slachtoffer van geweld,
psychisch lijden, middelenmisbruik,
economisch kwetsbaar
De Directive vereist
Risicotaxatie gericht op:
• Personal characteristics of the victim
• Type and nature of the crime
• Circumstance of the crime
Maar wat gebeurt er na de risicotaxatie?
Wie draagt zorg voor de preventie van
revictimisatie?
Alleen taxeren, zonder gerichte aanpak: is
dat ethisch?
Het slachtoffer in
het strafproces
• Meer fundamentele discussie/bezinning nodig
• Alleen dadergericht strafrecht biedt geen
oplossing voor deze maatschappelijke problemen
(relationeel geweld, mensenhandel, etc.)
• ‘Problem-solving courts’: denk aan mental health
courts, drug courts, domestic violence courts in
de VS
• Deze rechtscolleges kunnen zich meer
vanzelfsprekend specialiseren in de problematiek
van slachtoffers