Deel 1: Hoe verkrijgen organismen informatie over

Deel 1:
Hoe verkrijgen organismen
informatie over hun
omgeving?
Deel 1: Hoe verkrijgen organismen
informatie over hun omgeving?
Inleiding: wandeling langs het strand
Wat neem je waar?
Voorbeelden van prikkels:
▬ Je ruikt de zeelucht 
▬ Je trapt op schelpen 
▬ Je wandelt op de warme stenen 
▬ Je kijkt recht in de zon 
▬ Je proeft zeewater 
Deel 1: Hoe verkrijgen organismen
informatie over hun omgeving?
Prikkel
Reactie
Een auto toetert.
Geluidsprikkel
Iemand trapt op je tenen.
Tastprikkel
Je raakt met je hand een hete
kookplaat aan.
Warmteprikkel
Papa bakt heerlijke frieten.
Reukprikkel
Het licht springt op groen.
Lichtprikkel
Je duikt in het ijskoude water.
Koudeprikkel
Je drinkt koffie met zout i.p.v.
met suiker.
Smaakprikkel
Je leest een boek en hoort de
deurbel niet.
/
Deel 1: Hoe verkrijgen organismen
informatie over hun omgeving?
 Prikkel:
– Een verandering die op ons inwerkt
– De verandering is intens genoeg
– Wordt opgevangen door aangepaste receptoren
 En kan tot een reactie leiden
Deel 1: Hoe verkrijgen organismen
informatie over hun omgeving?
• Receptor = speciale structuur aanwezig in
de zintuigen
Voorbeelden:
- Vleermuis ziet/hoort in volledige duisternis.
- Gehoor van een hond gevoelig voor hoge
tonen.
- Reuk van een hond gevoeliger
- …
Deel 1: Hoe verkrijgen organismen
informatie over hun omgeving?
• Zin = het vermogen op prikkels op te vangen
Voorbeeld: gezichtszin
• Zintuig= orgaan aangepast om prikkels op te
vangen.
•
•
•
•
•
Oog
Oor
Huid
Tong
Neus
+ voorbeeld opgevangen
prikkel noteren
Deel 1: Hoe verkrijgen organismen
informatie over hun omgeving?
• Reactie volgt na de verwerking van de prikkel.
• Voorbeelden:
– Stoppen voor een rood licht.
– Hand van een hete kookplaat halen.
– Wegkijken wanneer de zon je verblindt.
– Je spuwt de zure melk terug uit.
Deel 1: Hoe verkrijgen organismen
informatie over hun omgeving?
Soorten prikkels:
• Mechanische
– Prik, druk
– Geluid
• Chemische
– Smaakstoffen
– Reukstoffen
• Visuele
– Licht
• Thermische
– Warmte
– Koude
Deel 1: Hoe verkrijgen organismen
informatie over hun omgeving?
Soorten prikkels
Zintuig of orgaan
Mechanische
- prik, druk
- geluid
- Huid
- Oor
Chemische
- Smaakstoffen
- Reukstoffen
- Tong
- Neus
Visuele
- Licht
- Oog
Thermische
- Warmte
- Koude
- Huid
Deel 1: Hoe verkrijgen organismen
informatie over hun omgeving?
Prikkel opvangen:
Receptoren = zintuigcellen
Prikkel vervoeren:
Conductoren = zenuwcellen
Reactie:
Effectoren = spiercellen / kliercellen