Gevolgen problemen met EF voor seksualiteit

Seksuele opvoeding van
kinderen met een Autisme
Spectrum Stoornis
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Daphne Kemner
• Gedragskundige (instelling voor mensen met een
verstandelijke handicap)
• Seksuoloog NVVS i.o. (Zodiak en Bureau Lijfwijs)
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
De lezing
• Kennisquiz seksuele ontwikkeling
• Seksualiteit en ASS
• Seksuele vorming ASS
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Vraag 1
Wanneer begint de
seksuele vorming/
opvoeding?
A. Vanaf geboorte
B. Als het kind er zelf over
begint
C. In de puberteit
D. Rond 7 a 8 jaar
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Vraag 2
Op welke leeftijd kan een kind voor het
eerst een erectie krijgen?
A. in de puberteit
B. bij 4 a 5 jaar
C. als foetus
D. bij 1 jaar
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Vraag 3
Wat is een belangrijke voorwaarde voor een
Kind om zich gezond seksueel te
ontwikkelen?
A. liefde, veiligheid en geborgenheid
B. Positieve voorbeelden van relaties
C. Positieve boodschappen over seksualiteit
D. De mogelijkheid om met seksualiteit te kunnen oefenen
op een manier die bij de leeftijd past
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Vraag 4
Wanneer begint een
kind bewust met zijn
geslachtsdelen te
spelen?
A. als foetus
B. vanaf de puberteit
C. Vanaf 1 jaar
D. vanaf 7 a 8 jaar
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Vraag 5
Welke levensjaren zijn
belangrijk als basis voor
latere seksualiteit
ontplooiing?
A.
B.
C.
D.
De eerste 8 jaar
vanaf 10 jaar
vanaf 8 jaar
De puberteit
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Vraag 6
Ontdekken meisjes hun geslachtsdeel vaak
later dan jongens?
A.
B.
C.
Nee juist eerder
Nee dat gaat gelijk op
Ja
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Vraag 7
Is het verstandig om kinderen al op jonge
leeftijd de juiste terminologie te leren voor
hun geslachtsdelen?
A.
B.
Nee, dan stem je niet goed af
Ja, waarom niet?
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Vraag 8
Hoort de seksuele vorming voor kinderen
met een beperking vooral bij
ouders of bij school thuis?
A. Vooral bij ouders natuurlijk
B. School heeft hierin een belangrijke taak
C. Beiden moeten hier veel aandacht aan besteden
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
laatste vraag
Wat is het belangrijkste verschil met de seksuele
ontwikkeling van gewone kinderen en kinderen
m/e beperking?
A.
B.
C.
D.
Kinderen met een beperking hebben minder
experimenteer mogelijkheden
De opvoeding is niet gericht op het laten opgroeien tot
zelfstandige, seksuele personen
Acceptatieproblematiek maakt het aanraken, mooi
vinden, complimenteren moeilijker
Door hun beperking hebben deze kinderen minder
informatie en kennis
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
De ouders/opvoeders (1)
• De eerste belangrijkste lessen in intimiteit
krijgt het kind van zijn opvoeders
(Rofmann 2001), ouders realiseren zich
dat te weinig.
• Ouders hebben zelf van hun ouders vaak
geen seksuele educatie gekregen en
weten niet wanneer te beginnen
(Richardson & Schuster 2002)
• Veel ouders voelen zich niet op hun
gemak met het onderwerp (Levine 2002)
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
De ouders/opvoeders (2)
• Veel ouders denken dat seksuele
informatie beschadigend kan werken en
seksueel actief zijn stimuleert (Money
1999;Roffman 2001)
• Veel ouders zijn verbaasd dat de
menselijke seksuele ontwikkeling al begint
in de baarmoeder (Martinson 1994)
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
De ouders/opvoeders (3)
• Veel ouders geloven dat seksualiteit pas
echt een rol speelt in de puberteit
(Martinson 1973)
• Veel ouders hebben kennis en oefening
nodig om hun kind zo goed mogelijk
seksueel op te voeden (Roffman 2001)
• Kinderen komen (pas) met vragen als ze
gemerkt hebben die te mogen en kunnen
stellen (Moglia & Knowles 1997)
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Seksualiteit en Autisme Spectrum Stoornis
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Verklaringsmodellen voor autisme
• Theory of Mind (ToM)
- Je kunnen inleven en verplaatsen in gedachten en
gevoelens van anderen
• Executief Functioneren (EF)
- o.a. probleemoplossend denken, planning, flexibiliteit
• Centrale Coherentie (CC)
- Rekening houden met details en minder gericht op de
context
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Gevolgen gebrekkige TOM voor
seksualiteit:
-
Niet weten met wie je over seks kunt praten
Sociale naïviteit: slachtoffer misbruik
Grenzen van anderen minder opmerken
Niet begrijpen intieme lichaamstaal
Minder goed rekening houden met de seksuele
wensen van anderen (“Ik” gericht)
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Gevolgen problemen met EF voor
seksualiteit
-
Vasthouden aan ineffectieve oplossingen
Consequenties minder goed overzien
Gebrekkige impulscontrole
Vastzitten aan rigide routines en regels
Moeite met veranderingen
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Gevolgen Zwakke CC voor
seksualiteit
- Letterlijk begrijpen-> letterlijk opvatten porno
- Hyperfocus op details-> Sommige koppelingen
niet maken -> zoentjes geven bij blonde meisjes
- Vaste detailkoppelingen-> masturberen in bed
- Seks zien als losstaande activiteit-> na ruzie
- Moeite met veranderingen-> vaste tijden,
materialen etc.
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Specifieke problemen bij A.S.S.
Seksueel onaangepast gedrag
• Masturbatie in het openbaar
• Fixatie op een persoon
• Staren
• Lastig vallen van anderen
• Sensorische problemen
Seksueel deviant gedrag
• Parafiele seksualiteit
• Hyperseksualiteit
• Seksueel geweld
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Seksuele voorlichting bij ASS
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Aandachtspunten voorlichting
• Aansluiten bij leeftijd en niveau van
functioneren
• Inhaken op situaties in het dagelijks leven
• Doorlopend proces, geen duidelijk
beginpunt, nooit klaar
• Aansluiten bij woordgebruik kind
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Autisme specifieke educatie
• Concreet en visualiseren
• Zo weinig mogelijk a.d. verbeelding
overlaten
• Toets de betekenisverlening
• Informatie vertalen naar concreet gedrag
• Gedragsregels zo concreet mogelijk
maken
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Voorlichtingsmateriaal:
• Tekst, tekeningen, foto’s, video,
kunstpenis/-vagina
• Concreet
• “Waardeloos” materiaal
• Voorbeelden:
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Kort samengevat:
• Seksualiteit hoort bij alle mensen en is aanwezig
al vanaf geboorte
• Mensen met ASS hebben meer kans op een niet
optimale positieve seksuele ontwikkeling
• Voldoende aandacht voor seksualiteit en goed
afgestemde seksuele vorming is essentieel voor
positieve seksualiteitsbeleving
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009
Vragen?
Bureau Lijfwijs Daphne Kemner
oktober 2009