Eco-spruitjes of toch naar de supermarkt

Eco-spruitjes of toch naar de supermarkt?
Louise Fresco analyseert ons denken over voedsel
Michael Rubinstein
Leraren die op zoek zijn naar een invalshoek om het onderwerp voeding aan de orde te
stellen, kunnen zich laten inspireren door ‘Nieuwe spijswetten’ van Louise Fresco. Fresco,
die eerder een hoge functie bekleedde bij de voedsel en landbouworganisatie van de VN en
nu hoogleraar is met als aandachtsgebied de grondslagen van duurzame ontwikkeling in
internationaal perspectief, bespreekt in dit boek de angst die bij velen leeft tegen de invloed
van de landbouwtechnologie op ons voedsel en stelt dat we een nieuwe ethische en
wetenschappelijke omgang moeten zoeken met voedsel: we moeten nieuwe spijswetten
formuleren.
Het meest interessante deel van het boek vond ik het lange hoofdstuk waarin Fresco
analyseert waar de angst tegen de landbouwtechnologie vandaan komt. Zij onderscheidt er
twee hoofdlijnen in: ‘schaduwdenken’ en ‘licht zoeken’.
Schaduwdenkers zijn pessimistisch over de vooruitgang, vinden dat er veel verloren gaat,
vrezen dat het leven zoals zij dat kennen verdwijnt. Het pessimisme uit zich in angst op
allerlei niveaus: bijvoorbeeld dat de productie de groei van de wereldbevolking niet zal
bijhouden, dat het ecosysteem verstoord raakt, dat het eten dat we nu krijgen niet gezond is.
Fresco ziet een paradox: feitelijk is de situatie voor wat betreft voeding voor de mensheid
gunstiger dan ooit tevoren, zo blijkt uit allerlei cijfers – waarom dan toch die angst? Zij denkt
dat er sprake is van een soort magisch denken dat zijn oorzaak vindt in het feit dat mensen
het gevoel hebben dat ze de controle zijn kwijtgeraakt.
Lichtzoekers zijn toekomstgericht en zoeken naar alternatieven. Zij zoeken het bijvoorbeeld
in biologisch voedsel, waarvan Fresco opmerkt dat de bewijsvoering dat dit gezonder is
eigenlijk ontbreekt. Zij noemt het een ‘bijgeloof dat pretendeert wetenschappelijk te zijn’.
Lichtzoekers kun je associëren met begrippen als New Age, utopisme, puurheid.
Hoewel Fresco beide denkrichtingen flink aanpakt en eigenlijk wegzet als bijgeloof, is ze wel
overtuigd van het maatschappelijk nut van hun kritiek: het leidt tot een beter
kwaliteitsbewustzijn en hopelijk tot zelfregulering. Daarom pleit zij voor een soort contract
tussen de wetenschap en de samenleving dat de onberedeneerde angsten kan opheffen.
Dat (laatste) deel van het boek is wat mij betreft nog wat weinig uitgewerkt. Maar Fresco’s
analyse is plezierig nuchter geschreven en daarmee zeer lezenswaardig.
Louise O. Fresco: ‘Nieuwe spijswetten’, Bert Bakker, Amsterdam, 2006
ISBN 90 351 3004 9