Klik hier voor de volledige tekst van de preek

Gezegend wie op de HEER vertrouwt.
Preek over Jeremia 17:5-8
lezen: Jeremia 15:15-21
Lelystad, 10 september 2006
R.J.Vreugdenhil
Een mooie tekst.
Taalkundig zit het mooi in elkaar.
Twee stukken die helemaal parallel lopen.
‘Vervloekt wie op een mens vertrouwt’- ‘gezegend wie op de HEER vertrouwt’.
‘Hij is als een struik in een dorre vlakte’ - ‘Hij is als een boom geplant aan water’.
Het zijn ook mooie beelden.
Je kunt het voor je zien. Een struik in een vlakte. Je zou kunnen aan een jeneverbes op
de hei. Hij staat er nog wel, maar is zo droog, zo levenloos.
En een grote boom, fris groen, takken naar alle kanten, vruchten eraan.
Het is ook een mooie belofte.
Gezegend wie op de HEER vertrouwt.
Als je alles van God verwacht. Dan gaat het goed met je. Dan kun je groeien en
bloeien. Een en al voorspoed. Geloven in God, dat maakt je leven echt mooi.
Een mooie tekst, mooie beelden, een mooie belofte.
Jammer alleen dat het zo niet werkt.
Ik kan me voorstellen dat je die reactie hebt.
Het is typisch zo’n bijbeltekst.
Binnen de kerk klinkt het heel mooi. Een dominee kan er heel mooie dingen over
zeggen. Maar als je naar buiten loopt, blijft er weinig van over.
Zo mooi als het hier staat, is het helemaal niet.
Inderdaad, als je deze verzen loshaalt en ergens zo aan de muur hangt, geeft dat
vraagtekens. Dan kun je er best moeite mee hebben.
Ik kan me voorstellen dat je dan zegt: het ziet er leuk uit, maar het is niet mijn
ervaring.
Maar dit zijn geen losse teksten. Ze staan in het boek van Jeremia.
Maar het was absoluut niet de eigen ervaring van Jeremia.
Het levensverhaal van die man geeft juist ook een heleboel vraagtekens.
En toch staan deze verzen in zijn boek.
Ik geloof dat het ons helpt om hierover na te denken binnen het levensverhaal van
Jeremia.
Jeremia was als jonge man geroepen om profeet te zijn.
Hij heeft daar meteen bezwaar tegen gemaakt: nee, HEER, mijn God! (1:6)
Hij voelde aan: dit wordt moeilijk. Profeet zijn van de HEER tussen zoveel mensen die
zich niets van de HEER aantrekken.
Het is inderdaad vreselijk zwaar geworden. Jeremia moest als profeet vooral tegen het
volk in preken. Hij moest altijd zware boodschappen doorgeven, over oordeel, straf.
Dat kostte hem heel veel.
We hebben er iets van gelezen in hoofdstuk 15.
15: 15 slot: Om wille van u word ik belasterd. 17b: Eenzaam was ik door uw toedoen.
Verder op nog meer: 20:7b, dag in dag uit lachen ze om mij, iedereen bespot mij.
Jeremia is met de dood bedreigd, hij heeft in de gevangenis gezeten, hij is in een put
gegooid waar hij wegzakte in de modder.
Je zou het eens moeten lezen en proberen in te leven.
Hoe zwaar heeft Jeremia het gehad. En niet alleen omdat mensen tegen hem ingingen.
Ook omdat hij zelf het vreselijk vond dat hij zoveel straffen moest aankondigen tegen
Jeruzalem. Hij vond het woord van de HEER zwaar.
Het heeft hem kapot gemaakt, maar de HEER riep hem steeds weer om door te gaan.
In het boek van deze Jeremia staat dit liefelijk plaatje van een boom aan een rivier.
Altijd groen, altijd sterk.
Want zo gaat het met een mens die op de HEER vertrouwt.
O ja?
Moest Jeremia dat zeggen?
Wat zal hem dat pijn gedaan hebben.
Hij is zelf zijn leven lang trouw gebleven aan de HEER. Maar zijn leven ging er aan
kapot.
In 15:18 klaagt hij het uit bij de HEER:
U hebt mij teleurgesteld, als een beek die drooggevallen is.
Hoezo ‘wie op de HEER vertrouwt is als een boom die altijd water heeft’.
Jeremia schreeuwt uit: HEER, ik vertrouwde op u en ik rekende op uw water, maar u
hebt mij mooi in de steek gelaten. Ik voel me uitgedroogd!
Voelt u hoe die twee teksten botsen met elkaar.
Als je zo om deze tekst heen leest, ziet het er toch wel heel anders uit.
Dit is geen makkelijk gedicht . Niet een mooi plaatje voor aan de muur, getekend door
iemand die buiten het leven staat.
Er zit als het ware een lijst om de mooie plaat heen. De lijst van het hele boek Jeremia.
En die lijst laat heel duidelijk zien: vertrouwen op God is vaak helemaal niet
makkelijk. De zegen die hier beloofd wordt, zie je echt niet altijd.
Dat zie je niet alleen maar in het boek Jeremia.
Je komt het in de hele bijbel tegen. Ook in het Nieuwe Testament.
De HEER vertrouwen, Jezus Christus volgen, dat is vaak helemaal niet makkelijk.
Bij Jeremia zei de HEER het direct aan het begin. Jeremia 1:19, ze zullen je bestrijden,
maar niet verslaan, want ik zal je ter zijde staan en je redden.
Maar het zelfde zei Jezus tegen zijn leerlingen, ook direct aan het begin.
Matteus 5:11, ze zullen jullie omwille van mij uitschelden, vervolgen en van allerlei
kwaad betichten. En hij zegt er dan zelfs bij: zo immers vervolgden ze vóór jullie de
profeten. Jezus trekt de lijn door. Zoals de profeten het zwaar hadden, zo zul je het ook
zwaar hebben als je Jezus volgt.
Laat dat vanaf het begin duidelijk zijn.
Daarom zegt Jezus ook: als iemand achter mij wil komen, moet hij zijn kruis op zich
nemen (Lucas 9:23). Jezus volgen, dat gaat je heel veel kosten.
Paulus schrijft het later: Allen die vroom en in eenheid met Christus Jezus willen
leven, zullen worden vervolgd (2 Timoteus 3:12)
En Petrus schrijft het: u bent geroepen om te lijden, zoals ook Christus voor u geleden
heeft (1Petrus 2:21)
Christen zijn is geen succes-verhaal.
Soms hoor je die verhalen: ik heb mijn leven aan de HEER gegeven en sindsdien heb
ik alleen maar zegen ervaren, in mijn gezin, in mijn werk, in allerlei relatie.
Gefeliciteerd als dat zo is.
Maar maak er niet van dat dat normaal is. Dat dat de norm is.
En draai het zeker niet om: gaat het moeizaam in je leven - o, dan vertrouw je niet
genoeg op God...
Christen-zijn is geen succes-verhaal. Een christen die probleemloos leeft - dat is een
uitzondering op de regel.
Je kunt het zwaar hebben door druk van buiten af. Bij ons in de wijk gebeurt het al wel
dat kinderen van onze gemeente worden uitgescholden voor ‘christen-(lelijk woord)kinderen’. Mensen kunnen je raar vinden ‘geloof jij nog in een god?’
Je kunt het ook zwaar hebben door druk van dichterbij. Binnen de eigen gemeente. Ik
hoor verhalen van mensen die best graag zouden willen vertellen over hoe God in hun
leven bezig is, maar die hun mond maar houden, omdat ze merken dat anderen hen dan
raar aankijken. Of die met overtuiging keuzes maken omdat ze geloven dat dat goed is
tegenover God - en dan van anderen horen: och, maak het jezelf niet zo zwaar...
Je kunt het zwaar hebben vanuit je eigen hart. De twijfel in jezelf. Is het het allemaal
wel waard? Kun je niet veel lekkerder leven zonder God...? ‘Nou heb je heel je leven
God gediend, en toch word je zo ziek...’
Dat mooie plaatje van die frisse boom aan altijd-stromend water.... er zit een hele rand
omheen (vanuit de bijbel, vanuit je eigen ervaring) die er heel anders uitziet.
Christen-zijn is geen succes-verhaal!
Toch blijft de HEER dit zeggen.
Het is maar goed dat het erbij staat in Jeremia 17: Dit zegt de HEER!
Het is niet de ervaring van iemand. De vraag is dus niet: ervaar jij het ook zo?
Het is het woord van de HEER.
Een belofte-woord.
Dwars door alle tegenstand en dwars door zijn eigen ervaring heen zegt de HEER dit
tegen Jeremia. Hij zegt het tegen jou en mij: vertrouw op de HEER, hij zal je zegenen.
Een beloftewoord van God.
Om je aan vast te houden.
Om door gemotiveerd te worden.
Al zie je het niet, al ervaar je het niet zo, toch is het waar.
Het is Gods woord.
‘Zo zegt de HEER’.
In het leven van Jeremia kun je zien: Gods Woord gaat soms dwars door ervaringen en
gevoelens van mensen heen, maar het is wel waar. Als de HEER het zegt, is het zo.
Dat gold voor het woord van oordeel. De mensen in de tijd van Jeremia geloofden hem
niet. Ze zeiden: het is onzin wat je zegt.
Maar het is wel gebeurd. Het oordeel kwam echt.
Als de HEER het zegt, dan is het zo.
Dat gold ook voor het woord van redding. Toen Jeruzalem verwoest werd, zijn er heel
veel mensen gedood en de meeste anderen werden meegenomen naar Babel. Jeremia
was eerst ook gevangen genomen, maar hij werd vrijgelaten en mocht in het land
blijven. De HEER had gezegd dat hij voor zijn profeet zou zorgen en dat gebeurde
ook.
Het woord van God heeft grote kracht.
Dat zie je in het leven van Jeremia. In hoofdstuk 20 schrijft hij dat hij wel eens
geprobeerd heeft om dat woord van God weg te duwen. Hij wilde niet meer profeet
zijn. Maar het lukte hem niet. Het woord brandde in hem.
Hij zegt het tegen de HEER: u bent sterker geweest dan ik. Al wilde ik niet, ik moest
uw woord wel spreken. Ik moet u wel geloven.
Zo heeft hij ook deze mooie belofte van God door kunnen geven. Het was niet zijn
eigen ervaring, maar: ‘dit zegt de HEER’.
Gods Woord is sterker dan jezelf. Sterker dan je gevoel, sterker dan je ervaring.
Ik hoop dat u en jij zo ook dit plaatje van die mooie boom aanneemt als woord van
God.
Dat kan botsen met je gevoel, met je ervaring.
Alles in je kan zich ertegen verzetten ‘gezegend wie op de HEER vertrouwt - ik merk
er niets van’. Maar ik hoop dat het je niet zal lukken om dit woord aan de kant te
schuiven.
Ik hoop en ik bid dat God dit woord met alle kracht in je hart zal leggen.
En dat je jezelf er aan kan overgeven.
Zodat het een kracht in je leven kan zijn.
Dat het je helpt om keuzes te maken. Ook moeilijke keuzes.
Dat je durft kiezen. Al weet je van tevoren dat anderen je raar vinden, ook al heb je het
gevoel dat je jezelf tekort doet.
Laat dit woord een kracht zijn in je leven, om je helemaal aan God toe te vertrouwen.
De HEER belooft dat Hij het waar zal maken. In dit leven en door het sterven heen in
het leven dat nog komt.
Gezegend wie op de HEER vertrouwt - dat is niet maar een zegen voor dit leven, maar
een zegen die dwars door de dood heen gaat. De zegen van altijd bij God, door Jezus
Christus.
AMEN
Uit de liturgie: Psalm 1, NG 16, Psalm 115: 6,7, Gezang 33:4