Kennis van theatergeschiedenis kan het theater ernstige schade

Erwin Jans
Kennis van theatergeschiedenis kan het theater
ernstige schade toebrengen
Voor Nietzsche leiden dieren een gelukkig en zorgeloos
leven in het hier en nu om dat ze kunnen vergeten. Ze zijn
onhistorisch. De m ens daarentegen kan niet vergeten en kan
zich niet losm aken van zijn verleden. De m ens is historisch.
Nietzsche pleit voor een evenwicht tussen het historische en
het onhistorische, tussen het herinneren en het vergeten. Hij
Aan bovenstaande aan Nietzsche ontleende form ulering m oet
schreef echter in een periode – de tweede helft van de
ik vaak denken wanneer ik m ijn cursus theatergeschiedenis
negentiende
doceer aan het KASK, het Koninklijk Conservatorium , in
m ythische vorm en had aangenom en. Ik heb het gevoel dat we
Gent.
nu
Hebben
ze
er
wel
iets
aan,
de
toekom stige
aan
eeuw
het
begin
–
waarin
van
de
het
historische
eenentwintigste
besef
eeuw
haast
in
het
theaterm akers die voor m e zitten? En dan heb ik het m inder
om gekeerde regim e zitten: een regim e van het vergeten, van
over historisch belangrijke figuren als Craig, M eyerhold,
gebrek
Piscator, Brecht of Artaud, m aar eerder over de recente
geworden. Is dat de reden van het enorm e succes van de
geschiedenis van het theater in Vlaanderen en Nederland, de
herdenking van de Eerste W ereldoorlog, de Groote Oorlog, in
geschiedenis van de voorafgaande generatie. W ant h ier doet
Vlaanderen op dit ogenblik?
aan
historisch
besef.
Geschiedenis
is
koopwaar
zich de spanning het scherpst voelen. Zelf opgevoed m et en
gevorm d door het theater dat in Vlaanderen begin jaren
Vind
ik
dat
de
huidige
generatie
theaterm akers
iets
tachtig ontstond – de generatie van inm iddels grote en
fundam enteels aan het vergeten is dat de vorige generatie
bekende nam en als Jan Lauwers, Jan Fabre, Guy Cassiers,Jan
ontdekt
Decorte, Ivo van Hove, Josse De Pauw, Arne Sierens en uit
vergeten? De generatie waarover ik het hierboven had werpt
Nederland
nog steeds haar licht (of haar schaduw?) over het theater in
M aatschappij
Onafhankelijk
Toneel
–
Discordia,
word
ik
nu
Gerardjan
Rijnders,
geconfronteerd
m et
had?
Vlaanderen
en
M isschien
zijn
Nederland.
er
Het
wel
is
redenen
een
voor
generatie
dat
die
studenten voor wie deze nam en slechts nam en zijn zoals
internationaal is doorgebroken en erkend wordt. M aar heeft
vele andere en niet, zoals voor m ij, zowat de essentie van
zij de huidige generatie nog iets te vertellen? Ik heb het
wat m odern theater is in Vlaanderen en Nederland. M aar wat
gevoel van niet. Vind ik dat erg? Ik heb het gevoel van wel.
doe ik daarm ee?
M oet ik dan gewoon m aar aanvaarden dat: het theater van
m ijn hel·· den uit de jaren tachtig stilaan een verhaal van
het verleden aan het worden is? Een verhaal dat: zijn tijd
gehad heeft en nu historisch is geworden?
Het paradoxale is dat die grote generatie geen generatie is
waartegen je je als jonge m aker gem akkelijk kunt afzetten.
Tegen wat zou je je in godsnaam afzetten? Je kunt er geen
artistieke vaderm oord op plegen zonder jezelf voor schut te
zetten. Het is een generatie die het theater in alle richtingen
heeft opengebroken. Je kunt die generatie blijkbaar alleen
m aar vergeten of negeren. En m isschien is dat wat de jonge
generatie aan het doen is? M isschien is enig geheugenverlies
noodzakelijk
om
ruim te
te
creëren
voor
iets
nieuws?