Voeding is een complex geheel Wat is gezond? Inhoud Feiten en

Voeding is een complex geheel
Wat is gezond?
Edith Feskens, [email protected]
Inhoud
Over feiten en fabels..
Voedingsonderzoek is moeilijk
Hoe komen NL aanbevelingen tot stand?
● Vitamine D
● Richtlijnen Goede Voeding (2006)
Feiten en Fabels in de Media!
Feit: Fritessaus bevat minder kcal dan mayonaise.
Fabel: Een blokje kaas is gezonder dan een
bitterbal.
Feit: Vezels zet de darmen in werking en zorgen
voor een goede darmpassage.
Fabel: Suikervrij snoep bevat geen calorieën
Feit: Spiermassa verbruikt meer energie dan
vetmassa in het lichaam.
Fabel: Ik ben zwaarder omdat ik zware botten
heb.
Google Search: Gezonde Voeding
Google Search: dieet
1
En nog meer leuke plaatjes…
Voedingsonderzoek is moeilijk (vgl. Farma)
Het gaat niet om 1 stof
maar om meerdere stoffen
tegelijk.
De nutrienten en bio-actieve stoffen werken samen, of
juist niet.
De nutrienten en bio-actieve stoffen werken op allerlei
plaatsen in het lichaam, niet alleen op 1 orgaan.
Voedingsonderzoek is moeilijk: bewijslast
Experimenten versus Observaties
We kunnen niet eenvoudig experimenteren met voeding
en chronische ziekten zoals kanker en HVZ…
Daarom bestuderen we het Natuurlijk Beloop in zgn
Cohort Onderzoeken:
Relatieve Risico::
3/5
1/5
Kenmerken Cohort onderzoek:
Voedingsonderzoek is moeilijk: bewijslast
Prospectief, dus oorzaak gaat vooraf aan het gevolg
Maar mensen die meer roken hebben ook andere
karakteristieken (mannen, dunner, meer alcohol, koffie..)
= confounding (verstoring)
Bij Groente/Fruit mensen vaak gezondere eetgewoonten,
meer lichamelijke activiteit…
Oplossing: statistische correcties
Let op: hoe goed is de voedingsinname gemeten?
2
Voorbeeld van RCTs: parallel en cross-over
RCT: de controlegroep
Waarom is een controlegroep nodig?
Wat zou er gebeurt zijn zonder de interventie?
Oplossing een controlegroep, of een
controlebehandeling:
een behandeling met een bekend effect, of inactief
(moet hetzelfde eruit zien, zgn. placebo)
RCT: de vergelijking
Beste vergelijking
Voedingsonderzoek is moeilijk: bewijslast
door:
● Random mensen toedelen aan behandeling/controle
● Zorgt voor gelijke verdeling risicofactoren
● Blinderen van onderzoeksmederwerkers (objectief!)
● Blinderen van deelnemers (even grote ‘placebo’
effecten)
● Dan is verschil in uitkomst tussen beide groepen
toe te schrijven aan de behandeling (simpele dataanalyse)
Systematische Reviews en Meta-analyses
Kortom:
Kan zowel met gegevens
RCTs staan aan de top van de bewijslastpyramide
Maar voor voeding is een echte RCT lastig!
Belangrijk om te kijken
Dus… observationeel onderzoek ook belangrijk
Dus… meer tegenstrijdige resultaten
Dus… verwarring bij pers en consument
uit observationeel
onderzoek, of uit RCTs
hoe homogeen de
resultaten zijn
Let op: ‘Garbage in’ =
‘Garbage out’
3
Nog meer lastige zaken: dosis
Hoe komen aanbevelingen in NL tot stand?
Website GezondheidsRaad
Stand van zaken wetenschap: Gezondheidsraad
Vertaling naar consument: Voedingscentrum
Onderdeel Gezonde Voeding
Voorbeeld advies uit 2012: Vitamine D
4
Werkwijze GR voorbeeld vitamine D
Vervolg werkwijze GR
Het effect van vitamine D op de botgezondheid staat dus
centraal
Een indicator voor de botgezondheid is het gehalte aan
de voornaamste natuurlijke metaboliet van vitamine D in
het serum, serum 25-hydroxyvitamine D-gehalte (serum
25OHD-gehalte), uitgedrukt in nanomol (nmol) per
liter*.
Op basis van de voedingsnormen gaat de commissie
vervolgens na of er groepen zijn met verhoogd risico op
een vitamine D-tekort die gebaat zijn bij extra vitamine
D (suppletie) (leeftijd, huidskleur, zonlicht(
Samenvating Advies vitamine D (GR)
Website Voedingscentrum
Wat is het Voedingscentrum?
Voorbeeld Vitamine D
Het Voedingscentrum is de autoriteit die aan
consumenten wetenschappelijk onderbouwde en
onafhankelijke informatie geeft over een gezonde, veilige
en meer duurzame voedselkeuze
De Stichting Voedingscentrum Nederland wordt via een
instellingssubsidie gefinancierd van het ministerie van
Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en het
ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
Hiernaast ontvangt het Voedingscentrum
projectsubsidies van de bovengenoemde ministeries en
van andere subsidieverstrekkers zoals ZonMw.
.
5
Vitamine D folder Voedingscentrum
Voorbeeld Richtlijnen Goede Voeding 2006
En aanvulling bij stijgend/te hoog gewicht:
Richtlijn Gezonde Voedselkeuze 2011
Dit is de FBDG van Voedingscentrum
FBDG Voedingscentrum
Vetzuren (energie-%)
VV
10
EOV 12
MOV 8
Halfvol / karne
Volkorenbrood
Energie-%
Halvarine
Eiwit
30%
Vet
Oligo
Poly
55%
25%
30%
15%
6
FBDG Voedingscentrum
Dit ‘eten we 2011’ (~aten we in 1998) VCP
Vezel
Vit C
Vit A
Vit B12
Folz
IJzer
Calcium
Natrium
3,4/MJ
135
843 RE
4,8
342
0,8/11,1
1152
2920
Tarwebrood
Dagvoeding, 2200 kcal
(Alcohol weggelaten)
Vergelijking van wat we eten met wat we
zouden moeten eten…
Dit eten we in 2011 (VCP)
Vetzuren (energie-%)
VV 16
EOV 14
MOV 6
Energie-%
Eiwit
Vet
37%
Oligo
Poly
23%
25%
15%
Dit eten we in 2011 (VCP)
Samenvatting
Vezel
Vit C
Vit A
VB12
Folz
IJzer
Ca
Na
VCP 2011: calorien omlaag gegaan
48%
2,2/MJ
62
1151 RE
4,7
220
1,4 /8,2
897
2528
[3.4]
[70]
[800-1000]
[2,8]
[300]
[8-9]
[1000]
[2400]
Voedingsonderzoek is moeilijk!
Pers en consument zijn daarom makkelijk in verwarring
In NL brengt Gezondheidsraad wetenschappelijk advies
uit over normen en richtlijnen
Het Voedingscentrum maakt de vertaalslag
naar het
publiek (professional en consument)
Gemiddeld genomen wijkt onze voeding nog behoorlijk
af van de aanbevelingen..
Let op: er staat soms een hoop onzin op internet!
7
Leeswijzer
Website Voedingscentrum
Mini-boekje Dieten van Consumentenbond
Ivan Wolffers, boeken, op websites
Jaap Seidell, idem
Frans Kok
Boeken Voedingsleer
8