Op zoek naar de beste toekomst voor de gemeenschap

We nodigen u uit…
Het onderzoek naar de toekomst kent een geschiedenis. In 2012 werden de
Een ingewikkelde keuze, die wel moet worden gemaakt. De boodschap van
eerste stappen gezet. Dit leverde verschillende rapportages op, zoals het
het onderzoek is duidelijk: niets doen is geen optie. De raadsleden zullen naar
waardenprofiel, de nota ‘realistisch toekomstperspectief’ en de conclusies van
verwachting nog voor de zomer een besluit nemen. Zij kunnen besluiten om één
Adviesbureau Wagenaar en Hoes. Eind vorig jaar kreeg Berenschot opdracht voor
scenario uit te werken, maar kunnen ook kiezen voor uitwerking van meerdere
een verdiepend onderzoek. En dat is nu afgerond: de keuzes voor de toekomst
scenario’s. Natuurlijk proberen we u zo goed mogelijk op de hoogte te houden
liggen voor, waarbij de meningen en gevoelens van inwoners en ondernemers
van de verschillende stappen in het proces. Daarom vindt u onderstaand een aantal
zijn meegenomen. Het is nu aan de gemeenteraad om de afweging te maken voor
belangrijke data voor de komende periode.
&
Horizon Stip
april 2015: nummer 3
Informatie over het besluitvormingsproces rondom de toekomst van Haarlemmerliede en Spaarnwoude
de beste bestuurlijke toekomst voor Haarlemmerliede en Spaarnwoude.
28 april: speciale commissievergadering in De Zoete Inval
4 juni: commissievergadering
Op 28 april vindt een speciale commissievergadering plaats in De Zoete Inval.
Op basis van de reacties die de gemeenteraad van inwoners heeft gekregen,
De raadscommissie wil dan een ‘voorgenomen’ besluit nemen. Dit besluit zal
neemt zij een definitief besluit over de verschillende opties. In de commissie-
dan ook nog worden voorgelegd aan de inwoners en andere betrokkenen.
vergadering van 4 juni bespreken de raadsleden dit voor het eerst. Ook op
De reacties neemt de gemeenteraad mee bij het definitieve besluit. Bij deze
deze bijeenkomst bent u welkom en krijgt u de mogelijkheid om in te spreken*.
vergadering bent u van harte welkom, ook om uw mening te laten horen door
Ook deze vergadering vindt plaats in De Zoete Inval, vanaf 20.00 uur.
in te spreken. Er zal worden gesproken over het onderzoekrapport van Berenschot,
maar ook de andere stukken van het proces Horizon en Stip, zoals het waarden-
16 juni: het besluit
profiel, komen aan bod. De vergadering begint om 20:00 uur.
De gemeenteraad neemt naar verwachting op 16 juni een besluit over het beste
scenario of de beste scenario’s voor de toekomst. Dit besluit wordt tijdens een
11 mei: informatiebijeenkomst voorgenomen besluit
speciale raadsvergadering genomen. Ook hier bent u weer van harte welkom
De gemeenteraad vertelt tijdens een speciale bewonersbijeenkomst welk voor-
om te luisteren en kunt u uw mening laten horen*. De vergadering vindt plaats
genomen besluit ze heeft genomen, en waarom. Deze bijeenkomst vindt opnieuw
in De Zoete Inval en begint om 20.00 uur.
plaats in De Zoete Inval. Het zal een informele discussieavond worden waarbij
inwoners, ondernemers en de gemeenteraad met elkaar in gesprek gaan over
de toekomst van onze gemeente.
We houden u op
de hoogte!
*Inspreken, hoe ging dat
ook al weer?
spreken. Daar zijn echter wel enkele voorwaarden aan verbonden. Tijdens een
commissievergadering kunt u aan het begin van een agendapunt het woord
Daarom blijven we u informeren via ons Digitale Nieuwsblad.
voeren over het desbetreffende agendapunt. Wilt u hiervan gebruik maken,
Ook via onze website www.haarlemmerliede.nl houden we u op
dan moet u dit voor aanvang van de vergadering kenbaar maken bij de voor-
de hoogte. Zo vindt u onder het kopje ‘Toekomst van de gemeente’
zitter of griffier van de gemeenteraad. Ook tijdens de raadsvergadering is er
de tussentijdse rapportage, het waardenprofiel en de veelgestelde
de mogelijkheid tot inspreken. U kunt aan het begin van de vergadering iets
vragen. Ook kunt u hier de tijdlijn bekijken waarop het proces van
Natuurlijk kunt u op de gemeentelijke site ook het onderzoeksrapport van Berenschot downloaden of een gedrukt exemplaar
aanvragen. Dit kan door te bellen met 020-4079000 of door
onderstaande QR-code te scannen.
Foto: Dick Hofstra
Tijdens de commissie- en raadsvergaderingen bestaat de mogelijkheid om in te
We proberen u tijdens het proces zoveel mogelijk te betrekken.
begin tot eind wordt toegelicht.
Op zoek naar
de beste toekomst
voor de gemeenschap
Welke bestuurlijke toekomst is het beste voor onze inwoners en ondernemers? Al vele jaren houdt deze
Maar we zijn te klein
vraag de gemeente bezig. In 2012 startten we met onderzoek om hier een goed antwoord op te vinden.
De gemeente is echter simpelweg te klein, zo stellen
Daarbij zijn we niet over één nacht ijs gegaan. De gemeenteraad schakelde eind vorig jaar het advies-
de onderzoekers van Berenschot. Het ambtenaren-
bureau Berenschot in om verschillende toekomstscenario’s te onderzoeken; van zelfstandig blijven tot
korps telt eigenlijk al te weinig mensen om het regu-
zeggen over de punten die op de agenda staan. U moet dit wel uiterlijk 48 uur
verregaand samenwerken of fuseren met een of meer gemeenten. Het onderzoeksrapport is klaar.
liere werk te doen. Daar bovenop komt het feit dat
voor de start van de vergadering kenbaar maken bij de voorzitter of griffier van
En de conclusies zijn helder. De gemeenteraad heeft een moeilijk besluit te nemen. Bij elke stap wil
gemeenten steeds meer verantwoordelijkheden
de gemeenteraad. De inspreektijd per inspreker is afhankelijk van het aantal
de raad de inwoners informeren en betrekken.
krijgen en steeds complexere zaken op hun bord
insprekers en bedraagt maximaal 5 minuten. Bij veel insprekers zal deze tijd
Centraal in het onderzoek staat de vraag hoe de belangen van onze gemeenschap en het gebied het
hebben. Gemeenten krijgen hier ook nog eens
mogelijk korter worden.
beste worden gediend. Volgens de onderzoekers van Berenschot is dat niet door op dezelfde voet
minder geld van het Rijk voor. De gemeentelijke
door te gaan. Zelfstandigheid zoals nu, is geen optie, zeggen zij. Maar wat is dan het beste alternatief?
organisatie is kwetsbaar. Daarnaast is er beperkt
U kunt hiervoor contact opnemen met de griffier, Mariska de Vos, via telefoon:
Om de gemeenteraad te helpen bij het nemen van een zorgvuldig besluit, brachten ze verschillende
ondersteuning voor het gemeentebestuur. Burge-
020 407 9000 of per mail: [email protected].
toekomstscenario’s in beeld.
meester en wethouders hebben die ondersteuning
hard nodig om al onze belangen te behartigen in
Haarlemmerliede en Spaarnwoude bevindt zich in het
En in die drukte ligt dus ook ons dierbare groen-
centrum van een zeer dynamische regio. Dagelijks is
gebied. Juist voor deze groene ruimte, alsmede
dat goed te zien. Kijk maar naar het vliegverkeer, het
voor onze dorpskernen, is er een breed draagvlak.
Andere mogelijkheden van bestuur
treinverkeer, het autoverkeer over de N200 en de A9.
Heel veel inwoners hechten aan de groene buffer en
Ook eerdere onderzoeken toonden al aan dat het
Onze gemeente wordt omringd door grote gemeen-
vinden het belangrijk dat de dorpen leefbaar blijven.
voor onze gemeente steeds moeilijker zou worden
Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude
ten als Amsterdam, Haarlemmermeer, Haarlem en
In het onderzoeksrapport van Berenschot wordt dat
om zelfstandig te blijven én de belangen van de
Haarlemmerstraatweg 51
Velsen. In die dynamiek zoeken deze overheden,
nog eens dubbel en dwars bevestigd.
gemeenschap te dienen. Het onderzoeksrapport
Wilt u op de hoogte blijven van het proces? Stuur dan een mail aan
1165 MJ Halfweg (Nh)
en ook de provincie, naar de juiste combinatie van
van Berenschot bevestigt deze beelden. Vanuit de
[email protected]. U kunt ons ook volgen via Twitter:
020 - 40 79 000
wonen, economie, industrie, recreëren, natuur en de
conclusie dat ‘niets doen geen optie is’ schetst
agrarische functie. De druk op de ruimte in de regio
Berenschot een aantal andere mogelijkheden om
is daarom groot.
de gemeenschap te organiseren en te besturen.
Volg ons!
@GemeenteHenS (gemeentelijk account), @RaymondvHaeften (wethouder)
of @Heiliegers (burgemeester).
www.haarlemmerliede.nl
de dynamische regio.
De scenario’s in een notendop
Welke toekomstscenario’s
zijn er voor handen?
Zoals hiernaast beschreven, adviseert Berenschot om vooral te kijken naar een
gemeenten. Op korte termijn biedt dit scenario wel versterking van de bestuurs-
bestuurlijke fusie (herindelen of herverdelen). Daarnaast zijn er de scenario’s
kracht. Op lange termijn zal het weinig betekenen voor de belangen van de gemeen-
die uitgaan van bestuurlijk zelfstandigheid waarbij de ambtelijke organisatie
schap. Dit scenario scoort daarom in het rapport onvoldoende op ‘duurzaamheid’.
De vraag naar de best passende bestuurlijke organisatie is niet zo gemakkelijk te beant-
wordt versterkt door samenwerking. Op deze pagina zijn alle scenario’s toe-
woorden. Elk scenario heeft namelijk zijn eigen voor- en nadelen. Hieronder schetsen we
gelicht. Dit is zo goed mogelijk gedaan, maar in deze krant zeer beknopt:
Bestuurlijke fusie via een herindeling
de verschillende mogelijkheden.
in het onderzoeksrapport is de hele onderbouwing na te lezen. Op pagina 4
Bij dit scenario gaat de gemeente in zijn geheel samen met een andere gemeente.
leest hoe u het rapport kunt verkrijgen.
De onderzoekers verwachten dat de bestuurskracht van Haarlemmerliede en
Berenschot heeft verschillende scenario’s onderzocht, om te beginnen met het scenario waarin
Spaarnwoude daarmee beter wordt, simpelweg omdat er één nieuwe, grotere
we niets zouden veranderen. Dan blijft de gemeente bestuurlijk en ambtelijk zelfstandig met
Bestuurlijke zelfstandigheid in een regieorganisatie
gemeente ontstaat. Natuurlijk hangt het succes van een bestuurlijke fusie zeer af
een eigen gemeentebestuur en ambtenaren. We doen dan zoveel mogelijk zelf, maar moeten
In deze situatie heeft onze gemeente alleen nog een paar ‘hoge’ ambtenaren en
van de keuze voor de toekomstige partner(s). Bij die keuze is het heel belangrijk
ook uitbesteden en samenwerken. Dit scenario is echter volgens de onderzoekers niet reëel.
wordt voor het uitvoerende werk geleund op een andere organisatie. Dit scenario
na te gaan hoe de gemeenschap (de kernen) en het gebied van Haarlemmerliede
De gemeente is te klein om op de lange termijn voldoende invloed te hebben om de belangen
kan volgens Berenschot op korte termijn een krachtigere, sterkere ambtelijke
en Spaarnwoude zullen worden vertegenwoordigd. In ieder geval zal de schaal-
van de gemeenschap te dienen.
organisatie opleveren, maar wel voor een financiële en personele prijs. Op de
vergroting enorm zijn, in vergelijking tot de huidige situatie. En daarom scoort
langere termijn is de kans groot dat het voor Haarlemmerliede en Spaarnwoude
dit scenario op het criterium duurzaamheid erg hoog, als ook de belangen van
toch te moeilijk wordt om bestuurlijk zelfstandig te blijven. Dit als gevolg van
de gemeenschap en het gebied goed worden behartigd. Volgens Berenschot
toenemende complexiteit en dynamiek in de regio. Deze optie wordt daardoor
zal dit scenario een flinke sprong in kwaliteit en kracht opleveren. En kunnen de
in het rapport als onvoldoende beoordeeld.
komende 20 jaar met vertrouwen tegemoet worden gezien.
DUS…
Bestuurlijk zelfstandig met vergaande ambtelijke samenwerking
OF…
Bestuurlijke fusie
In plaats van volledige zelfstandigheid is het mogelijk om een eigen
De gemeenteraad kan ook beslissen dat de belangen van de gemeenschap
gemeentebestuur te houden, en dan intensief ambtelijk samen te werken.
het best zijn gediend door bestuurlijk te fuseren. Een mogelijkheid is dat
Bestuurlijke zelfstandigheid in een ambtelijke fusie met buurgemeente
Bestuurlijke fusie via herverdelen
Deze ontwikkeling vindt in veel andere gemeenten al plaats. Daar is een
Haarlemmerliede en Spaarnwoude samengaat met een van de buurgemeen-
In dit scenario heeft de gemeente helemaal geen eigen ambtenaren meer. Aan de
Een herverdeling is het meest vergaande scenario: hierbij wordt de gemeente
aantal vormen voor:
ten. Dat wordt dan een nieuwe gemeente met één ambtelijk apparaat en één
hand van samenwerking creëren we op korte termijn daarmee wel een krachtigere
zo logisch mogelijk opgesplitst. Met als idee dat er zoveel mogelijk samenhang
o Regieorganisatie. In deze vorm wordt het gemeentebestuur ondersteund
gemeentebestuur. We hebben het dan over een herindeling.
ambtelijke organisatie. Deze optie is weliswaar simpeler als die van de regieorga-
in de dorpen wordt bereikt: door de dubbeldorpen samen te voegen en onder
nisatie, maar kent ook de moeilijkheid van één organisatie met twee verschillende
één bestuur te brengen. En dat zou ook gunstig kunnen zijn voor het behoud van
door enkele ambtenaren. Samen houden ze zich dan alleen bezig met de
ontwikkeling van beleid. Voor de uitvoering van dit beleid en de reguliere
Berenschot heeft ook een ander scenario voorgesteld: een herverdeling.
besturen. Hierdoor kan het beleid van de twee gemeenten met elkaar versmelten.
het groengebied: onder één krachtig bestuur dat het belang van het gebied onder-
gemeentelijke taken werken we samen met andere gemeenten.
De gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude zou dan - in overleg met
Dit verkleint de eigenheid van de gemeente, maar door bundeling van krachten
schrijft, zijn er de beste garanties te geven om het groengebied veilig te stellen.
o Ambtelijke fusie. In deze situatie houden we alleen nog onze eigen
omliggende gemeenten - het gebied van de gemeente en de woonkernen
wordt de invloed in de regio vergroot. Deze optie heeft dus een dubbel effect.
Volgens Berenschot is dit een aantrekkelijke oplossing voor de lange termijn.
burgemeester, wethouders en raadsleden. Alle ambtenaren gaan dan verdelen. Dubbeldorpen kunnen worden samengevoegd en de groene
Qua bestuurskracht is het op de korte termijn gunstig, maar als het gaat om de
over naar een andere organisatie: ze worden alle ondergebracht bij een buffer kan worden behouden.
belangen van de gemeenschap en het gebied kan het ongunstig zijn, omdat het
grote buurgemeente óf er wordt met andere kleinere gemeenten een
eigene van de gemeente verloren kan gaan. Verder wordt verwacht dat deze optie
Scenario’s zijn richtingen
gezamenlijk ambtelijk apparaat opgezet.
een tussenoplossing is naar een uiteindelijke fusie.
Als de gemeenteraad straks een keuze maakt voor een van de scenario’s, spreekt zij
zich krachtig uit over de sterkste toekomst voor onze gemeenschap en ons gebied.
Alles overziend
Bestuurlijke zelfstandigheid in een ambtelijke fusie
De gemeenteraad geeft dan richting aan het uitwerken van de bestuurlijke toekomst
met meer gemeenten (Wet Gemeenschappelijke Regeling, WGR)
van onze gemeente. De raad zet dan een stip aan de horizon. In de volgende fase
De toekomst voor de gemeenschap en het gebied (de publieke waarde)
positie wordt kwetsbaar en de zeggenschap voor de gemeente en de
Er is een mogelijkheid om met meer gemeenten dan één ambtelijk te fuseren.
wordt uitgezocht met welke partners we het beste uit de voeten kunnen. Hebben ze
staat vanuit het perspectief van gemeenteraad en college centraal. Deze
zeggingskracht in de regio is relatief gering en neemt steeds verder af.
De verwachting is dat de kleine gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude dan
bijvoorbeeld gevoel en ervaring met landschappelijke, dorpse en kleinstedelijke zaken?
toekomst vraagt om duurzame bestuurskracht met voldoende draagkracht.
Alleen bestuurlijke opschaling (herindelen of herverdelen) biedt een goed
weinig heeft in te brengen, en dat die inbreng in de loop der tijd zelfs verder zal
En hoe staan ze echt tegenover ons groengebied? Dit soort vragen gaan dan tellen.
Deze bestuurskracht wordt niet geboden vanuit bestuurlijke zelfstandig-
bestuurlijk perspectief. Berenschot adviseert dit perspectief van bestuurlijke
afnemen. Het laatste heeft te maken met versmelting van beleid van de diverse
heid. De belangen van de gemeenschap en het gebied worden vanuit
opschaling zakelijk en inhoudelijk planmatig te verkennen en samen met
deze (sub-)opties onvoldoende gediend, de toekomstige financiële
partners te vertalen naar een concreet voorstel.
Scenario
Bestuurskracht
Draagvlak
Samenhang
Regionale
verhoudingen
Duurzaamheid
Financiële
effecten
Bestuurlijk zelfstandig, huidig
De stoplichten-tabel:
groen, oranje, rood voor elk scenario
In het najaar van 2014 stelde de gemeenteraad vast aan welke criteria de scenario’s
Het criterium samenhang draait om de vraag: wat levert het scenario op voor be-
(ook de huidige situatie) moesten worden getoetst. Het eerste criterium geldt de
houd van de groene ruimte en van een sterk dorps- en kernenbeleid? Het criterium
bestuurskracht. De vraag is dan: zijn het bestuur en de ambtenaren in staat om in
regionale verhoudingen gaat erover wat een scenario betekent voor de invloed/
de toekomst goed de belangen van de gemeenschap te dienen? In de tabel hier-
macht in de regio. Het criterium duurzaamheid geeft aan hoe lang deze situatie
naast krijgen vier van de zes scenario’s een rood licht. Die vier worden op basis van
levensvatbaar is. En het criterium financiële effecten geeft aan of een scenario
het criterium bestuurskracht als negatief bestempeld.
meer of minder kosten met zich meebrengt.
Regieorganisatie
Ambtelijke fusie, integratie
Ambtelijke fusie, WGR-constructie
Bestuurlijke fusie, herindeling
Precies andersom zien we bij het criterium draagvlak. Tijdens het onderzoek bleek
dat de meeste inwoners liefst toch de eigen gemeente in stand houden; daar is de
Bestuurlijke fusie, herverdeling
meeste sympathie voor.
De tabel is afkomstig uit het rapport van Berenschot. Deze zegt dan ook nog niets over het standpunt of
de keuze van het college en de gemeenteraad omtrent het beste toekomstscenario voor de gemeente.