Geachte leden van de vaste Kamercommissie voor VWS

Tweede Kamer der Staten Generaal
Vaste Commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Postbus 20018
2500 EA DEN HAAG
Alexanderstraat 11
2514 JL Den Haag
Postbus 30460
2500 GL Den Haag
T 070 37 37 373
F 070 31 06 530
I www.knmp.nl
Betalingsgegevens
ING Bank 67.79.21.845
ING Bank 9531
KvK Den Haag 27177094
Datum
Ons kenmerk
Doorkiesmummer
Betreft
18 mei 2015
GKN/20150099 /CB
070 37 37 319
Algemeen Overleg GGZ
Pagina
1/3
Geachte leden van de vaste Kamercommissie voor VWS,
Op donderdag 21 mei is het Algemeen Overleg GGZ. Dit overleg betreft een groep bijzonder kwetsbare patiënten,
voor wie het welzijn in hoge mate afhangt van het juiste gebruik van medicatie. Apothekers kunnen daar, als
farmacotherapeutisch zorgverleners, een belangrijke rol in vervullen.
Farmacogenetica
Zo is een juiste dosering van het geneesmiddel (de medicatiespiegel) van levensbelang voor mensen met een Ernstige
Psychiatrische Aandoening (EPA). Dat geldt vooral voor antipsychotica en antidepressiva (SSRI’s). Farmacogenetica
bekort drastisch de insteltijd bij psychiatrisch patiënten en voorkomt of vermindert zo opnames in de tweede
lijn. Bovendien helpt farmacogenetica om bijwerkingen, zoals agressie, te voorkomen.
Gentypering, de cijfers
Bij 1 op de 10 patiënten worden medicijnen niet naar behoren afgebroken. Hierdoor ontstaan te hoge bloedspiegels en een
verhoogd risico op bijwerkingen. Een farmacogenetisch profiel (een ‘DNA-paspoort’) kan bijwerkingen en ziekenhuisopnames
voorkomen. De ligdagen in het ziekenhuis lopen terug en patiënten kunnen beter maatschappelijk en sociaal actief blijven.
Hoe werkt het?
Enzymen in de lever breken ongeveer 70% van alle medicijnen af. Maar niet ieder mens heeft op basis van zijn/haar DNA hetzelfde
vermogen om medicijnen af te breken. Bij een vertraagde afbraak ontstaat in het lichaam een te hoge dosis van het geneesmiddel.
Daardoor kunnen bijwerkingen ontstaan zoals agressie en verwarring. Bij een versnelde afbraak ontstaat er een te lage dosis in het
lichaam waardoor het medicijn niet of minder goed werkt. Door gentypering worden variaties in het DNA aangetoond die
voorspellen wie traag en wie ultrasnel afbreekt, en kan de dosering op voorhand aangepast worden. Bij imipramine, een
antidepressivum, is bijvoorbeeld bekend dat mensen met een afwijkend genetisch profiel slechts 30% van de standaarddosering
moet worden voorgeschreven om de juiste spiegels te bereiken. Deze DNA-bepaling kan op voorhand worden aangevraagd, terwijl
het ‘titreren’ tot de juiste dosering duurt tot zo’n zes weken na start van de behandeling.
Datum
18 mei 2015
Pagina
2/3
Kosten gentypering
De kosten van een gentest voor de twee klinisch relevante genen voor antidepressiva (CYP2D6, CYP2C19) kost ca. 280 euro.
De kosten zouden vergoed moeten worden wanneer de apotheker de test aanvraagt. In Amerikaans onderzoek bleken deze gentesten
kosteneffectief bij de behandeling van depressieve patiënten.
De KNMP zou graag zien dat apothekers de ruimte krijgen om een gentest voor de psychiatrisch patiënt aan te
vragen en in te zetten bij het bepalen van een optimale farmacotherapie, en dat daarbij wordt voorzien in de
vergoeding hiervan.
Meer informatie vindt u op www.knmp.nl in het dossier ‘farmacogenetica’ of krijgt u bij het KNMP-bureau, telefoon
070-3737319.
Therapietrouw
Naast het juiste middel in de juiste dosering, is therapietrouw van levensbelang voor mensen met een EPA. Het niet
innemen van de medicatie kan voor deze groep ernstige gevolgen hebben, zoals agressie tegen zichzelf of
anderen. Dat geldt vooral voor antipsychotica en antidepressiva (SSRI’s). Veel EPA-patiënten reageren slecht op de
voortdurende wisseling in medicatie (de kleur van het doosje en de pillen). Therapie-ontrouw ligt juist bij deze groep
patiënten voor de hand als het middel niet leverbaar is, als de patiënt het middel of de zorgverlener wantrouwt,
of als de medicatie wisselt.
Een belangrijk punt van aandacht is de zorg over de langetermijneffecten van het huidige overheidsbeleid. Door de
marktwerking treedt er tegelijkertijd marktfalen op, leidend tot geneesmiddelentekorten. KNMP Farmanco signaleert
dat er relatief veel tekorten voorkomen in de groep geneesmiddelen voor psychische aandoeningen. Juist deze groep
patiënten heeft grote moeite met switchen, door tekorten, naar een ander merk of zelfs naar een andere werkzame stof.
De KNMP vraagt de minister om IGZ en CBG meer bevoegdheid te geven om op te treden bij
geneesmiddeltekorten. Geneesmiddelentekorten zijn, door multifactoriële en internationale oorzaken, aan de
orde van de dag. Ze leveren in de praktijk veel problemen op die leiden tot schade aan (het vertrouwen van) juist
deze kwetsbare patiëntengroep: de EPA.
Rol van de apotheker: nu en de toekomst
Nu al vervullen apothekers voor zelfstandig wonende patiënten met verstandelijke beperkingen en/of psychiatrische en
psychosociale problematiek de volgende rol:
-
Medicatie uitzetten in weekdoseersystemen;
Wekelijks verstrekken bij risico op misbruik;
Dagelijks verstrekken bij ernstig risico op misbruik;
Bij laaggeletterdheid/analfabetisme: door kleuren de innametijdstippen coderen. Bijvoorbeeld ochtendinname
geel, middag inname blauw;
In Amsterdam loopt een project om therapietrouw met antipsychotica bij ambulante patiënten te monitoren.
Daarbij wordt feedback richting de psychiater gegeven wanneer een patiënt therapie-ontrouw lijkt;
Soms het verstrekken van een reminder device (apparaatje dat elke dag een signaaltje geeft om medicijnen te
nemen);
Verder een signalerende functie: veel contact met cliënten en/of thuiszorg/mantelzorgers. Soms thuisbezoeken om
achter de deur te kijken hoe het gaat met de medicijnen.
Gezien het belang van de juiste medicatievoorziening en de continuïteit daarin, kan de apotheker een belangrijke rol
vervullen bij de begeleiding van mensen met een EPA:
Datum
18 mei 2015
Pagina
3/3
-
De (openbaar) apotheker begeleidt de patiënt middels voorlichting, motiverende gespreksvoering en monitoring
van therapietrouw. Daartoe is continuïteit van de zorg belangrijk, dus een vaste apotheek.
Polisvoorwaarden waarbij patiënten geacht worden hun medicatie te betrekken van een andere dan de
eigen apotheek, zoals het geval is bij bepaalde budgetpolissen, zijn zeker voor deze patiëntengroep
onwenselijk.
Hoogachtend,
G.J. Klein Nulent
Voorzitter