Jaarverslag 2012 en 2013 - Technische commissie bodembeweging

JAARVERSLAG 2012 en 2013
JAARVERSLAG
TECHNISCHE COMMISSIE BODEMBEWEGING
VERSLAG OVER DE JAREN 2012 EN 2013
Technische commissie bodembeweging – verslag over de jaren 2012 en 2013
JAARVERSLAG 2012 en 2013
Inhoudsopgave
1. Samenstelling en secretariaat
2. Werkzaamheden 2012 en 2013
2.1
Omschrijving wettelijke taken
2.2
Verrichte werkzaamheden 2012 en 2013
2.2.1 Advisering aan de minister van Economische Zaken
2.2.2 Technisch Platform Aardbevingen
2.2.3 Technisch Platform Bodembeweging
2.2.4 Technisch Platform Nazorg Steenkolenwinning Limburg (TP-NSL)
2.2.5 Inlichtingen m.b.t. uitvoerbaarheid wettelijke voorschriften
2.2.6 Verstrekken van informatie aan burgers
2.2.7 Advisering van burgers
2.2.8 Schadeafhandeling en preventieve maatregelen NAM
2.2.9 Kennisvergroting
3. Toelichting eigen bijdrage
4. Bijlage
Curricula Vitae
Technische commissie bodembeweging – verslag over de jaren 2012 en 2013
JAARVERSLAG 2012 en 2013
1.
Samenstelling en secretariaat
De Technische commissie bodembeweging (hierna: Tcbb) was in 2012 en 2013 als volgt
samengesteld:
Voorzitter:
dr. D.K.J. Tommel
Leden:
dr. H.W. Haak (vice-voorzitter)
prof. dr. ir. J. Blaauwendraad
prof. dr. ir. F.B.J. Barends (tot 1 juni 2013)
drs. J.J. Klasen
mr. H. Linthorst
ir. G. Hannink (per 1 januari 2013)
prof. ir. A.C.W.M. Vrouwenvelder (per 1 januari 2013)
prof. dr. H.G. Sol (per 1 mei 2013)
Secretaris
drs. C.P. de Zwaan (tot 1 oktober 2013)
S.H. van Oeveren Msc (per 1 oktober 2013)
Waarnemer EZ
drs. P. Jongerius
In 2013 is dhr. Barends eervol ontslagen van zijn werkzaamheden bij de Tcbb. Daarnaast zijn er
drie nieuwe leden benoemd om de Tcbb uit te breiden met bouwspecifieke en bedrijfskundige
kennis voor het toegenomen aantal aanvragen. Te weten: dhr. Hannink, dhr. Vrouwenvelder en
dhr. Sol. Dhr. Sol is aangetrokken voor de bedrijfskundige expertise benodigd voor de advisering
aan de minister over het proces van schadeafhandeling van de NAM (paragraaf 2.2.5). Per 1
oktober 2013 heeft mw. Van Oeveren de rol van secretaris overgenomen van mw. De Zwaan.
Technische commissie bodembeweging – verslag over de jaren 2012 en 2013
JAARVERSLAG 2012 en 2013
2.
Werkzaamheden 2012 en 2013
2.1
Omschrijving wettelijke taken
Conform de Mijnbouwwet (hierna: Mbw) voert de Tcbb de volgende taken uit:
1. Advisering over winnings- en opslagplannen:
Advisering van de minister van Economische Zaken (hierna: EZ) over door hem te geven
beschikkingen. Dit is in de praktijk de advisering over nieuwe of gewijzigde opslag- en
winningsplannen met betrekking tot de onderdelen bodemdaling en bodemtrilling ten
gevolge van de winning en de maatregelen ter voorkoming van schade door deze
bodembewegingen (art. 114, tweede lid, onder a, Mbw en art. 35, eerste lid, onder f,
Mbw);
2. Inlichtingen m.b.t. uitvoerbaarheid wettelijke voorschriften:
Het desgevraagd verstrekken van inlichtingen die nodig zijn voor de beoordeling van de
uitvoerbaarheid van voorgenomen wettelijke voorschriften, aan de minister van EZ (art.
114, tweede lid, onder b, Mbw);
3. Verstrekken van informatie aan burgers:
Het verstrekken van informatie over het verband tussen bodembeweging en
mijnbouwactiviteiten, aan degene bij wie schade is te verwachten door bodembeweging die
redelijkerwijs het gevolg kan zijn van mijnbouwactiviteiten (art. 114, tweede lid, onder c,
Mbw);
4. Advisering van burgers:
Het adviseren van degene bij wie schade is opgetreden door bodembeweging die
redelijkerwijs het gevolg kan zijn van mijnbouwactiviteiten m.b.t. het verband tussen die
schade en de mijnbouwactiviteiten alsmede de hoogte van het schadebedrag (art. 114,
tweede lid, onder d, Mbw);
2.2
Verrichte werkzaamheden 2012 en 2013
Hieronder worden de gerealiseerde werkzaamheden weergegeven.
Vergaderingen 2012
05.01.2012
02.02.2012
08.03.2012
05.04.2012
03.05.2012
07.06.2012
05.07.2012
02.08.2012
06.09.2012
04.10.2012
01.11.2012
06.12.2012
Vergaderingen 2013
17.01.2013
21.02.2013
21.03.2013
18.04.2013
16.05.2013
20.06.2013
18.07.2013
15.08.2013
19.09.2013
17.10.2013
18.11.2013
11.12.2013
2.2.1 Advisering aan de minister van Economische Zaken
De Tcbb heeft de minister van EZ geadviseerd over verschillende winnings- en opslagplannen. Voor
de advisering door de Tcbb was het advies van Staatstoezicht op de Mijnen (hierna: SodM) en TNO
– Geologische dienst Nederland beschikbaar (hierna: TNO). De Tcbb richt zich in haar advies op
mogelijke schade door bodemdaling en/of bodemtrilling als gevolg van de winning van delfstoffen
en/of aardwarmte en de opslag van stoffen (o.a. aardgas, CO2 en water in de diepe ondergrond).
Technische commissie bodembeweging – verslag over de jaren 2012 en 2013
JAARVERSLAG 2012 en 2013
De minister heeft in 2003 voorgesteld dat de Tcbb advies uitbrengt na ontvangst van de adviezen
van SodM en TNO. De minister en de Tcbb vinden dit een praktische benadering, waarbij doublures
in de adviesronde worden voorkomen.
De winningsplannen worden wel eerder aan de Tcbb toegezonden, zodat de aangeleverde
informatie vroeg op volledigheid kan worden beoordeeld en in voorkomende gevallen tijdig om
aanvullingen kan worden gevraagd.
Overzicht 2012:
Aantal adviesverzoeken 2012
Aantal adviezen Tcbb 2012
Winningsplannen
17
17
Opslagplannen
2
2
Winningsplannen
30
28
Opslagplannen
2
2
Overzicht 2013:
Aantal adviesverzoeken 2013
Aantal adviezen Tcbb 2013
Aan het eind van het jaar 2011 waren er geen winnings- of opslagplannen bij de Tcbb in
behandeling. De twee overgebleven adviesverzoeken uit 2013 zijn begin 2014 beantwoord.
De Tcbb heeft de winnings- en opslagplannen getoetst aan de punten die in artikel 35, eerste lid,
onder f, van de Mbw, respectievelijk artikel 24, eerste lid onder p tot en met s, van het
Mijnbouwbesluit worden genoemd:
p.
een risicoanalyse omtrent bodemtrillingen als gevolg van de winning;
q.
een beschrijving van de mogelijke omvang en verwachte aard van de schade door
bodembeweging;
r.
een beschrijving van de maatregelen die worden genomen om bodembeweging te
voorkomen of te beperken;
s.
een beschrijving van de maatregelen die worden genomen om schade door
bodembeweging te voorkomen of te beperken.
2.2.2 Technisch Platform Aardbevingen
Het TPA is een overlegplatform van de gezamenlijke mijnondernemingen met het doel kennis over
geïnduceerde aardbevingen te vergroten. Voor deze bijeenkomsten worden afgevaardigden van
TNO, KNMI, Deltares en Tcbb uitgenodigd. Twee afgevaardigden van de Tcbb hebben deze
vergaderingen in 2012 en 2013 vier keer bijgewoond.
Gevolgen voor bodembeweging door “niet-traditionele mijnbouw”
De Tcbb heeft informatie vergaard over aardwarmte en schaliegas. Op 23 november 2013 heeft er
op initiatief van TPA een workshop over schaliegas plaatsgevonden. De Tcbb heeft deze workshop
gefaciliteerd (o.a. door het voorzitterschap).
2.2.3 Technisch Platform Bodembeweging
In het Technisch Platform Bodembeweging (TPB) bespreken mijnbouwondernemingen
gemeenschappelijke belangen op het terrein van geodetische metingen. Voor deze bijeenkomsten
worden afgevaardigden van TNO, TU Delft en Tcbb uitgenodigd. Door de Tcbb zijn deze
vergaderingen in 2012 en 2013 vier keer bijgewoond.
Industrieleidraad
In 2012 en 2013 heeft de TPB gewerkt aan het opstellen van een industrieleidraad met betrekking
tot de verwerking van de gegevens over bodemdaling door delfstofwinning. Een belangrijk aspect
bij het winnen van delfstoffen is de verwachte daling van de bodem en het bewaken van de
toename van de daling tijdens de productie. Er bestond geen eensluidende opvatting over de
methodiek voor het verwerken van relatieve hoogtemetingen om de bodemdaling door
delfstofwinning eenduidig vast te stellen. Om de minister van EZ hierover te adviseren heeft de
Tcbb een werkgroep “Methodiek verwerking hoogtemeting” ingesteld. In het rapport “Van meting
naar daling” (november 2009) licht de werkgroep haar standpunt toe. Dit rapport is te vinden op
www.tcbb.nl.
Technische commissie bodembeweging – verslag over de jaren 2012 en 2013
JAARVERSLAG 2012 en 2013
Naar aanleiding van het rapport ‘Van meting naar daling’ is er door de delfstofwinners, onder
begeleiding van SodM en met inbreng van de Tcbb, een industrieleidraad opgesteld. Deze leidraad
omschrijft de regels omtrent de verwerking van gegevens over de bodemdaling door
delfstofwinning. Doordat de industrie zich aan deze werkwijze committeert, hoeft de overheid geen
gedetailleerde regels uit te vaardigen. De industrieleidraad is te vinden op tcbb.nl.
2.2.4 Technisch Platform Nazorg Steenkolenwinning Limburg (TP-NSL)
Onder leiding van SodM komen ambtenaren van gemeenten, waterschap en provincie in ZuidLimburg halfjaarlijks samen die betrokken zijn bij schade aan woningen en gebouwen als gevolg
van na-ijlende effecten van vroegere mijnbouw. Aan dit technisch overleg neemt de Tcbb deel. In
2012 en 2013 heeft dit vier keer plaats gehad.
Oorzaken van gebouwenschade Limburg
Het merendeel van de adviesverzoeken die de Tcbb ontvangt betreft schade aan gebouwen in ZuidLimburg. SodM heeft zeven mogelijke na-ijlende gevolgen van de voormalige steenkoolwinning
vastgesteld. Om de risico’s hiervan beter in beeld te krijgen laat de minister van EZ, onder leiding
van SodM, onderzoek uitvoeren naar deze na-ijlende gevolgen. De Tcbb heeft zich door SodM laten
informeren over de inhoud en voortgang van dit onderzoek. Daarnaast is de Tcbb verschillende
malen in Zuid-Limburg geweest om te spreken met lokale betrokken partijen en om
schademeldingen nader te onderzoeken.
2.2.5 Inlichtingen m.b.t. uitvoerbaarheid wettelijke voorschriften
Er zijn in 2012 en 2013 geen verzoeken van de minister van EZ ontvangen met betrekking tot het
verstrekken van inlichtingen voor de beoordeling van de uitvoerbaarheid van voorgenomen
wettelijke voorschriften.
2.2.6 Verstrekken van informatie aan burgers
Gedurende 2012 en 2013 zijn er verschillende verzoeken om informatie door burgers ingediend.
Het ging hierbij met name om gegevens over de mijnbouwmaatschappij die verantwoordelijk kan
worden gesteld bij schade en op welke wijze de Tcbb ingeschakeld kan worden.
Op de website www.tcbb.nl kunnen burgers informatie vinden over de taken van de Tcbb.
Daarnaast kan er een formulier gedownload worden om een adviesverzoek in te dienen, is er
specifieke informatie over Limburg beschikbaar en achtergrondinformatie over het winnen van
delfstoffen.
2.2.7
Advisering van burgers
Ontvangen en afgehandelde adviesverzoeken
2012
2013
In behandeling aan
begin jaar
37
22
Ontvangen
5
18
Waarvan
ontvankelijk
4
18
Afgehandeld
19
21
Aantal in 2012 en 2013 ontvangen ontvankelijke adviesverzoeken per provincie
Provincie
Friesland
Groningen
Limburg
Noord-Holland
Totaal
Aantal ontvangen
adviesverzoeken
in 2012
3
1
4
Aantal ontvangen
adviesverzoeken
in 2013
2
1
15
18
Technische commissie bodembeweging – verslag over de jaren 2012 en 2013
JAARVERSLAG 2012 en 2013
Aantal in 2012 en 2013 afgehandelde adviesverzoeken per jaar van indiening
Jaar
2013
2012
2011
2010
2009
Totaal
Afgehandeld
in 2012
16
1
2
19
Afgehandeld
in 2013
3
1
11
2
4
21
De eerder ontvangen aanvragen uit de periode 2009 t/m 2011 zijn nu, op één adviesverzoek na,
afgehandeld. Hieronder vallen ook de vijfentwintig aanvragen die in 2011 waren ontvangen uit
Trips- en Borgercompagnie (Groningen). Naar aanleiding van nader onderzoek door de Tcbb is
geadviseerd dat er geen causaal verband is tussen de schade aan de woningen en de zoutwinning.
Enkele adviesvragen zijn niet verder in behandeling genomen, omdat er geen betaling van de
advieskosten voor het inschakelen van de Tcbb had plaatsgevonden.
In 2012 heeft de Tcbb 19 keer geadviseerd naar aanleiding van een adviesverzoek van burgers.
Van die 19 gevallen heeft de Tcbb één keer geadviseerd dat de schade naar grote
waarschijnlijkheid de oorzaak is van mijnbouwactiviteiten. Het ging in dat geval om vroegere
mijnbouwactiviteiten in Zuid-Limburg. Het totale schadebedrag dat hiermee is gemoeid is € 5.300.
In 2013 heeft de Tcbb 21 keer geadviseerd naar aanleiding van een adviesverzoek van burgers.
Van die 21 gevallen heeft de Tcbb acht keer geadviseerd dat de schade naar grote
waarschijnlijkheid de oorzaak is van mijnbouwactiviteiten. Het ging in alle gevallen om vroegere
mijnbouwactiviteiten in Zuid-Limburg. Het totale schadebedrag dat hiermee is gemoeid is €
444.841.
Eind 2013 zijn er nog 19 adviesaanvragen in behandeling. Het betreft 16 aanvragen uit ZuidLimburg, twee uit Friesland en één uit Groningen. De wat langer lopende adviesverzoeken uit ZuidLimburg kosten veel tijd door de hoge technische complexiteit.
2.2.8 Schadeafhandeling en preventieve maatregelen NAM
Op 3 mei 2013 heeft de minister van EZ de Tcbb gevraagd om een leidende rol te spelen bij het
onderzoek naar de afhandeling van de schademeldingen en de preventieve maatregelen van de
Nederlandse Aardolie Maatschappij B.V. (hierna: NAM) naar aanleiding van de aardbevingen van
het Groningenveld. Dit onderzoek maakte deel uit van de in totaal 11 onderzoeken die de minister
van EZ liet uitvoeren om een besluit te kunnen nemen over de toekomstige gaswinning in het
Groningerveld.
De Tcbb heeft de minister in juli 2013 geïnformeerd over de tussentijdse bevindingen. In het
definitieve advies (december 2013 en januari 2014) is ook het advies over het winningsplan
Groningen meegenomen, omdat deze naar het oordeel van de Tcbb nauw met elkaar
samenhangen. Bij ingrijpende schadeherstelwerkzaamheden zouden ook idealiter meteen de
gewenste preventieve versterkingsmaatregelen moeten worden uitgevoerd, en de preventieve
maatregelen vinden plaats in het kader van het winningsplan. Het advies van de Tcbb is te vinden
op www.rijksoverheid.nl (economie en ondernemen – aardbevingen Groningen).
2.2.9 Kennisvergroting
In 2012 en 2013 heeft de Tcbb zich laten informeren over of is op een andere wijze betrokken
geweest bij:
- Kennisuitwisseling in de TPA, zie paragraaf 2.2.2.
- Kennisuitwisseling in de TPB, zie paragraaf 2.2.3.
- Kennisuitwisseling in de TP-NSL, zie paragraaf 2.2.4.
Technische commissie bodembeweging – verslag over de jaren 2012 en 2013
JAARVERSLAG 2012 en 2013
3. Toelichting eigen bijdrage
Voor het afwikkelen van een verzoek om advies betaalt iedere verzoeker een bedrag van € 90 in
het geval van natuurlijke personen of € 181 in het geval van rechtspersonen. Deze bedragen
worden geboekt op een aparte rekening, waarover de secretaris het beheer voert. Het bedrag
wordt gerestitueerd aan de verzoeker als de Tcbb adviseert tot een schadevergoeding die gelijk is
aan of hoger dan het bedrag dat de mijnonderneming heeft geboden.
Technische commissie bodembeweging – verslag over de jaren 2012 en 2013
JAARVERSLAG 2012 en 2013
BIJLAGE
Curriculum Vitae van de Tcbb-leden
Dick Tommel heeft chemie gestudeerd aan de universiteit van Utrecht waarna een
wetenschappelijke functie volgde bij drie instellingen; sinds 1971 is hij werkzaam geweest in de
sfeer van toezicht op de hygiëne van het milieu bij zowel Rijks- als provinciale overheid. Hierna
volgde een lidmaatschap van de Tweede Kamer met als werkgebied economische zaken, milieu,
verkeer & waterstaat, landbouw en visserij, ontwikkelingssamenwerking en volkshuisvesting en
ruimtelijke ordening. Van 1994 tot 1998 was hij staatssecretaris op het ministerie van
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Sindsdien vervult hij verschillende
parttime functies, zowel bij de overheid als in de particuliere sector; de meeste betreffen
milieueffectrapportage en het bevorderen van energiebesparing in de gebouwde omgeving en de
ontwikkeling van duurzame energie. Ook is hij voorzitter van de KNB, vereniging Koninklijke
Nederlandse Bouwkeramiek.
Hein Haak is sinds 1983 werkzaam als seismoloog bij de afdeling Seismologie van het KNMI.
Sinds 1988 gaf hij leiding aan deze afdeling van ongeveer 15 medewerkers die naast de analyse
van waarnemingen op seismologisch gebied ook onderzoek verrichten naar aardbevingen in Noorden Zuid-Nederland. Tijdens een promotieonderzoek in 1978/83 over elektronenspectroscopie in de
fysische chemie aan de Rijksuniversiteit van Groningen is de belangstelling voor de seismologie
ontstaan. De training in de geofysica heeft hij gekregen aan de University of California in San Diego
bij het Institute of Geophysics and Planetary Physics in La Jolla 1985/86. Aanvankelijk ging zijn
belangstelling uit naar instrumentale aspecten van de seismologie en de risico’s van aardbevingen
in Zuid-Nederland (Roermond 1992), later zijn ook de schokken in Noord-Nederland onderzocht.
Sinds 1988 is ook de toepassing van de seismologie en infrageluid voor de naleving van het
Kernstopverdrag aan de orde geweest. In de periode van 2006 tot heden is hij directeur van de
sector klimaat en seismologie van het KNMI.
Johan Blaauwendraad is civiel ingenieur met een specialisatie in de sterkteleer van constructies.
Na werkzaam te zijn geweest bij TNO-IBBC (nu TNO Bouw en Ondergrond) en ingenieursdiensten
van Rijkswaterstaat is hij tot en met 2003 hoogleraar Toegepaste Mechanica geweest aan de
Technische Universiteit Delft. Zijn onderzoek betrof het gedrag van constructies in zowel de
Grond-, Weg- en Waterbouw als in de Bouw en Utiliteitsbouw. Ook studies in de Offshore
Technologie behoorden tot het werkterrein. Hij was bestuurlijk actief in nationale en internationale
ingenieursassociaties en was rector magnificus van de TU Delft. Hij leidde het ICES-KIS
programma Delft Cluster voor innovatieve oplossingen in een dichtbevolkte delta en zat vervolgens
de wetenschappelijke adviesraad van deze organisatie voor. Hij is wetenschappelijk directeur
geweest van de Onderzoekschool Bouw, de Nederlandse bundeling van promotieonderzoek op het
gebied van construeren voor de bouw. Van zijn hand verschenen vier boeken op zijn vakgebied.
Hans Klasen heeft geologie gestudeerd aan de Universiteit van Utrecht. Vanaf 1978 tot aan zijn
pensioen in oktober 2006 is hij als geoloog werkzaam geweest, eerst bij Amoco en later bij BP, in
de opsporing en winning van aardolie en aardgas. Sinds 1994 is hij middels diverse werkgroepen
nauw betrokken geweest bij de problematiek van bodembeweging vanwege de winning van
aardgas in Nederland.
Huub Linthorst is jurist. Vanaf 1971 is hij werkzaam geweest op verschillende ministeries, sedert
1982 bij het Ministerie van Economische Zaken. Op dat ministerie bekleedde hij verschillende
functies bij de directie Wetgeving en Juridische Zaken. Vanaf 1999 was hij daar directeur. In mei
2010 ging hij met pensioen. Naast het lidmaatschap van de Tcbb heeft hij nog verschillende andere
parttimefuncties, zoals het lidmaatschap van de Kwaliteitscommissie BIBOB en de
bezwarencommissie CBS en treedt hij op als docent bij onder meer de Academie voor
overheidsjuristen en de Beroepsopleiding financieel-economisch beleidsmedewerker.
Geerhard Hannink heeft civiele techniek gestudeerd aan de Technische Universiteit Delft. Na
enkele jaren werkzaam te zijn geweest aan de Universiteit van Zambia heeft hij zich tot 1989 bij
het Laboratorium voor Grondmechanica (het huidige Deltares) gespecialiseerd in de geotechniek.
Technische commissie bodembeweging – verslag over de jaren 2012 en 2013
JAARVERSLAG 2012 en 2013
In 1989 werd hij benoemd tot hoofd van het Adviesbureau Geotechniek van Gemeentewerken
Rotterdam en was hij tot 1999 verantwoordelijk voor het uitvoeren van alle advieswerkzaamheden
op het gebied van de geotechniek en de geohydrologie. Daarna is hij als adviseur binnen het
Ingenieursbureau van Gemeentewerken betrokken geweest bij de ontwikkeling van de grote
gemeentelijke projecten RandstadRail en Rotterdam Centraal. Naast zijn werkzaamheden voor de
Gemeente Rotterdam is hij lid van de Raad van Arbitrage voor de Bouw.
Ton Vrouwenvelder volgde een opleiding tot civiel ingenieur aan de TU Delft, waarvoor hij in
1970 cum laude slaagde. In het begin van zijn loopbaan hield hij zich voornamelijk bezig met de
berekening van het bezwijkgedrag van constructies (stabiliteit, plasticiteit, scheurvorming). In
toenemende mate werd daar het stochastisch karakter van belastingen en materiaaleigenschappen
bij meegenomen en kwam de risico-analytische benadering van veiligheidsvraagstukken centraal te
staan. Hij heeft gewerkt aan de ontwikkeling van modellen en rekentechnieken in de constructieve
veiligheid, brandveiligheid, tunnelveiligheid en duurzaamheid. Ton Vrouwenvelder is betrokken bij
verschillende nationale en internationale onderzoekprojecten en bij het opstellen van Nederlandse
en Europese voorschriften en richtlijnen op het gebied van de bouw. Hij wordt regelmatig
geconsulteerd in verband met risico-analytische aspecten van bijzondere constructies. Hij is lid van
verschillende commissies, waaronder de CEN commissie voor de Eurocode Belastingen en het Joint
Committee on Structural Safety, waarvan hij een van de former presidents is.
Henk Sol volgde de opleiding Econometrics, Operations Research and Information Systems aan de
Rijksuniversiteit Groningen, waarvoor hij in 1974 cum laude slaagde. Van 1974 tot 1984 was hij
assistent-hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen waar hij betrokken was bij de ontwikkeling
en leiding van een masterprogramma informatiesystemen binnen de faculteit Economie en
Bedrijfswetenschappen. In 1984 werd hij benoemd tot hoogleraar Information Systems
Development aan de TU Delft. In 1992 werd hij benoemd tot hoogleraar Systems Engineering aan
de TU Delft en sinds 2004 is hij hoogleraar Engineering and ICT aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Van 1992 tot 1998 was Henk Sol oprichter en decaan van de faculteit Engineering, Policy Analysis
and Management. Van 1999 tot 2004 was hij aangesteld als wetenschappelijk directeur van het
Delft Institute for Information technology in Systems Engineering (DITSE). Van 2004 tot 2008 was
hij oprichter en decaan van de faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen van de
Rijksuniversiteit Groningen. Henk Sol heeft sinds 1972 opgetreden als managementconsultant voor
verschillende overheden en een groot aantal nationale en internationale organisaties. Hij won zowel
de IFIP Outstanding Service Award als de IFIP Silver Core. Henk Sol is auteur van honderden
publicaties op het gebied van ICT, managementinformatiesystemen, procesverbetering,
besliskunde en telematica. Hij heeft bijna 80 promovendi begeleid en hij begeleidt er nu nog ruim
20. Ook begeleidde hij meer dan 700 ingenieurs, technisch bedrijfs- en bestuurskundigen bij het
afstuderen.
Technische commissie bodembeweging – verslag over de jaren 2012 en 2013