interview Mevr. Ophelia - Robbert Blokland

door: Robbert Blokland, oktober 2010
Na het succes van Momo en de Tijdspaarders heeft het Utrechtse stadsgezelschap Het
Filiaal een tweede boek van schrijver Michael Ende voor het toneel bewerkt. Mevr.
Ophelia is echter geen grootschalige familiemusical, maar een intieme ode aan de
fantasie met twee acteurs en een heleboel effecten. “Aan deze strijdlustige vrouw kan
iedereen een voorbeeld nemen.”
'Objecttheater': zo noemt regisseur Ramses Graus zijn voorstelling Mevr. Ophelia. Samen met
actrice Mirthe Klieverik speelt hij talloze personages. Maar daarnaast zijn er óók belangrijke
rollen weggelegd voor poppen, papier, karton, licht, schaduwen en andere opmerkelijke
parafernalia. Tezamen vertellen zij het 45 minuten durende verhaal van Ophelia, een dame die
er van droomt om ooit bij het toneel te gaan werken. Ondanks allerlei tegenslagen begint zij
haar eigen Schaduwtheater, waarmee ze veel succes oogst.
“Het is een vreemde voorstelling”, legt regisseur en acteur Graus (38) uit. “Want in principe ziet
het publiek alles wat we doen. Ze zien hoe we karton bewegen, en hoe we met lampen
schimmen laten dansen achter een scherm.” Maar tegelijkertijd gaan kinderen enorm op in het
verhaal. Ademloos kijkt een Utrechtse schoolklas hoe mevrouw Ophelia als poppetje door een
papieren landschap loopt. Tijdens het slot, als de dame in de hemel een schimmenspel voor de
engelen mag opvoeren, klinkt er ontroerd gesnif in de zaal. Niet alleen van de kinderen, maar
ook zeker van de aanwezige volwassenen.
Fantasie
“Het is een ode aan de fantasie”, legt Graus uit. “Zo had de Duitse auteur Michael Ende, die ook
Momo en de Tijdspaarders en Het Oneindige Verhaal schreef, zijn boek ook bedoeld. Hij wilde in
zijn tijd al stelling nemen tegen de kinderen die de hele dag voor de buis hingen in plaats van
boeken te lezen of toneel te kijken. Dat soort activiteiten is aantoonbaar beter voor de
ontwikkeling van een kind.”
Toch is Mevr. Ophelia absoluut geen moralistische voorstelling, beklemtoont actrice Mirthe
Klieverik (30). Zij vertolkt in het stuk onder anderen het hoofdpersonage. “Wij maken vooral
geen toneel dat met een vingertje wil wijzen”, legt ze uit. “Maar het is wel een verhaal dat iets
met kinderen doet.” De twee acteurs praten na het stuk ook vaak even na met het publiek. “Ze
vinden het heel zielig dat mevrouw Ophelia zoveel tegenslag kent. Ze wordt ontslagen, raakt
haar huis kwijt en uiteindelijk gaat ze zelfs dood. Maar de kinderen begrijpen wel heel goed dat
dat allemaal bij het leven hoort.”
De ‘Zen-manier’ waarop het hoofdpersonage met het leven omgaat, ontroerde regisseur Graus
toen hij het boek voor de eerste keer las. “Het is een sympathieke, strijdlustige vrouw aan wie
iedereen een voorbeeld kan nemen”, vindt hij. “Ze weet precies wanneer ze ergens energie in
wil en moet steken en wanneer ze haar mond moet houden. Aan sommige tegenslagen in het
leven kan niemand iets doen. Op dat soort momenten heeft het geen zin om te gaan klagen en
mopperen.”
Magie
Veel familievoorstellingen gaan dat soort onderwerpen uit de weg, merkt Graus. “Er is niets mis
met een musical van Piet Piraat of Megamindy op zijn tijd”, denkt hij. “Maar het zijn wel
gemakkelijk verteerbare happen. Er mogen juist in jeugdtheater best brokjes zitten die de de
mensen aan het denken zetten.
En ook jonge mensen worden in hun leven al vaak genoeg met minder leuke dingen
geconfronteerd. We merken ook dat ze het waarderen dat we hen serieus nemen.”
Tegelijkertijd genieten de acteurs er ook van dat een voorstelling als Mevr. Ophelia hen meer
ruimte biedt om te experimenteren met verschillende vormen dan de meeste voorstellingen die
enkel en alleen voor volwassenen bedoeld zijn. “Natuurlijk zijn er uitzonderingen”, nuanceert
actrice Klieverik meteen. “Maar kinderen staan er doorgaans eerder open voor als er opeens
absurdistische dingen op een podium gebeuren.” Die wisselwerking met de zaal verklaart ook
een deel van het succes van het stuk. “Dat geeft ons als acteurs heel veel vrijheid. Die openheid
zorgt ervoor dat er sneller magie in de lucht hangt als er heel veel kinderen in de zaal zitten.”
Knipoog
De voorstelling heeft inmiddels al de aandacht van het buitenland getrokken. In 2011 maken de
acteurs met Mevr. Ophelia een korte tournee door Ierland en Schotland. En in 2012 staat het
stuk zelfs in de Verenigde Staten op het programma. Of dat publiek ook de sneer naar het
nieuwe kabinet Rutte snapt, dat flink wil gaan snijden in de cultuursubsidies, is maar de vraag.
“Die zit ook niet echt in de Engelse versie van het stuk”, grinnikt Graus. “Maar het is in
Nederland wel een knipoog die volwassenen herkennen. En het is iets dat mij persoonlijk
zorgen baart. Het zou zonde zijn als mensen over een paar jaar niet meer verwonderd kunnen
raken door een stuk als dit, vol verrassingen en betovering. De kracht van het theater en andere
vormen van kunst zijn niet alleen van groot belang voor de ontwikkeling van kinderen, maar
ook volwassenen.”
Voor meer informatie over Mevr. Ophelia of Het Filiaal: www.hetfiliaal.nl. Op de website is ook een
volledige speellijst te vinden.