interview-met-ramses-graus-door-robbert-blokland

door: Robbert Blokland, januari 2013
Het geheim van Q: een thriller, een live
gespeelde film én objecttheater in één
Met de nieuwe voorstelling Het Geheim van Q heeft het Utrechtse
stadsgezelschap Het Filiaal zichzelf overtroffen. Het is een thriller, een live
gespeelde film én objecttheater in één, waarbij het publiek ogen en oren te
kort komt. En waarin duidelijk wordt wie die mysterieuze Q toch is, die de
mensen van die strenge wetten en regels oplegt.
Nee, theatermaker Ramses Graus is niet iemand die graag de gemakkelijkste
weg kiest. Integendeel: combineerde hij in zijn vorige, bekroonde voorstelling
Mevr. Ophelia al toneelspel met poppen en schimmen, dit maal pakt Graus nog
grootser uit en speelt hij samen met collega Gabby Bakker een hele film live
op het podium. De beelden worden geprojecteerd op een groot scherm achter de
spelers. “Sommige verhalen zijn gewoon beter uit te drukken met schaduwen,
poppetjes, video en objecten”, grinnikt Graus. “Er gebeuren in de meeste scènes
tien dingen tegelijk op het podium. Dat maakt het niet alleen voor ons, maar ook
voor het publiek elke keer weer een heel spannende voorstelling.” Regisseur
Monique Corvers was onmisbaar om in al dit technisch vernuft het overzicht te
houden, beklemtoont de acteur.
Het Geheim van Q speelt zich af in de nabije toekomst. Het meisje M is nog
nooit naar buiten geweest omdat dat niet mag van Q, de leider van de stad. Q is
namelijk bang dat de mensen iets overkomt. Daarom heeft hij een heleboel
regels bedacht waar iedereen zich aan moet houden. Totdat de opa van M op
een dag verdwijnt en zij wordt gedwongen toch naar buiten te gaan - op zoek
naar opa én naar het grote geheim van de mysterieuze Q.
De twee acteurs spelen allebei op verschillende manieren talloze rollen. De ene
keer verbeeldt Graus opa als een paar schoentjes en een stokje in een maquette,
de volgende keer staat de acteur écht op het podium, soms hoor je alleen zijn
stem. Het toneel staat vol met maquettes, die als de spelers de camera erdoor
heen laten zoeven ogen als het decor van een echte speelfilm. De beelden
worden ondersteund door een soundtrack van huiscomponist Gábor Tarján,
die voortdurend de spanning en het avontuur van het verhaal ondersteunt.
“Ik hou van deze manier van spelen”, legt Graus uit. “Het publiek kijkt naar een
spannend verhaal, maar tegelijkertijd óók naar twee acteurs die heel hard
werken om dat verhaal te vertellen.” Deze unieke manier van theater maken is
tot op zekere hoogte vergelijkbaar met de Muppets, iedereen weet dat het
handpoppen zijn, maar tegelijkertijd gelooft iedereen dat Kermit en Miss Piggy
bestaan. Het is echter de kunst om de balans te behouden tussen die twee
elementen. Het publiek moet in eerste instantie worden meegesleept in het
verhaal - pas daarna mogen ze denken 'goh, best knap wat ze doen'.”
Het idee voor Het Geheim van Q ontstond doordat Graus - zelf vader van twee
dochters - steeds vaker las over regels die kinderen beperken in hun
bewegingsvrijheid. “In Australië zijn er scholen waar kinderen geen radslag
meer mogen maken omdat de scholen niet aansprakelijk willen worden gesteld
voor eventuele lichamelijke schade tijdens die radslag”, noemt hij als voorbeeld.
Natuurlijk wil hij zelf óók dat zijn dochters elke avond veilig thuis keren. “Maar
we lijken daar in door te schieten. Kinderen moeten wel interactie kunnen
hebben met de wereld waarin ze leven: sommige dingen moeten ze gewoon zelf
leren. Dat hoort bij het volwassen worden.” Zijn ouders hebben hem daar
vroeger heel vrij gelaten. “Ga maar een keer laat naar bed, als je dat zo graag
wilt. Dan merk je de volgende ochtend zelf wel dat je niets waard bent.”
Zijn vorige voorstelling, Mevr. Ophelia, reisde de hele wereld rond: Graus
speelde het stuk in Groot-Brittannië, de Verenigde Staten en komende zomer in
Australië. Ook voor Het Geheim van Q is al interesse uit het buitenland. “Ik ben
heel benieuwd hoe deze productie daar wordt ontvangen. Het gebeurt altijd met
de beste intenties, maar kinderen worden daar vaak nog erger betutteld dan in
Nederland. We moeten er altijd alert op blijven dat we niet doorschieten. Er is
niets mis mee dat je in het leven af en toe eens flink op je muil gaat.”
Het Geheim van Q is niet de enige voorstelling die Het Filiaal dit seizoen nog
speelt. In april gaat Toen mijn vader een struik werd in première, gebaseerd op
het gelijknamige boek van Joke van Leeuwen. En ook de poëtische
kleutervoorstelling Trollenjong gaat vanaf april door het land toeren.
Voor meer informatie over Het Geheim van Q of Het Filiaal: www.hetfiliaal.nl.
Op de website is ook een volledige speellijst te vinden.