Presentatie Ria van Nistelrooij

www.stichtingdevonk.nl
Opgroeien in Armoede
Wat betekent dat voor
kinderen en jongeren?
CMO Groningen 19 juni 2014
1
www.stichtingdevonk.nl
Inleiding





Stichting de Vonk Tilburg
25 jaar aandacht voor Kinderen en Armoede
Kwalitatief, activerend onderzoek
Niet altijd vanzelfsprekend
Verdrag inzake de Rechten van het Kind
1995
CMO Groningen 19 juni 2014
2
www.stichtingdevonk.nl
Opbouw


Definitie, risicogroepen
Effecten van armoede op kinderen, lange termijn?
–
–
–
–



Gezondheid
Maatschappelijke participatie
Sociaal-emotionele ontwikkeling
Onderwijs – en toekomstkansen
Differentiatie en signalering
Beleid: Algemeen en specifiek
Vragen?
CMO Groningen 19 juni 2014
3
www.stichtingdevonk.nl
Wat is armoede?
 Armoedegrenzen
 Langdurig geldgebrek
 Beleving, relatief, stille armoede
‘Volgens de maatstaven van de samenleving
niet meer mee kunnen doen aan wat ‘gewoon
gevonden wordt’.
CMO Groningen 19 juni 2014
4
www.stichtingdevonk.nl
Cijfers
 Volgens de lage inkomensgrens leefden in
Nederland in 2012, 1,3 miljoen mensen in
armoede.
 Het gaat om ruim 664.000 arme huishoudens.
Dat is 9,4% van alle huishoudens.
 Hierbij zijn 384.000 kinderen betrokken van 018 jaar. Dat is ruim 11% van alle kinderen.
(Armoedesignalement 2013).
CMO Groningen 19 juni 2014
5
www.stichtingdevonk.nl
Gezinnen
Risicogezinnen (SCP)
– Eenoudergezinnen (30% in 2012)
– Gezinnen van niet-westerse afkomst (29%
in 2012)
– Generatie armoede, LVG
– Psychische of lichamelijke ziekte
– Werkende armen
CMO Groningen 19 juni 2014
6
www.stichtingdevonk.nl
Effecten op kinderen
– Armoede is een risicofactor voor de
ontwikkeling van kinderen
– Lange termijn effecten?
– Kans dat kind zich niet goed ontwikkelt wordt
groter naarmate meer risicofactoren in gezin
– Ook beschermende factoren
– Materiële en sociale deprivatie
CMO Groningen 19 juni 2014
7
www.stichtingdevonk.nl
Effecten op kinderen
Armoede heeft invloed op 4 aspecten
van de ontwikkeling van het kind die
onderling samenhangen:
– De gezondheid
– De maatschappelijke participatie
– De sociaal emotionele ontwikkeling
– Onderwijs- en toekomstkansen
CMO Groningen 19 juni 2014
8
www.stichtingdevonk.nl
Gezondheid
Laag besteedbaar inkomen ouders waardoor
er een risico is voor de gezondheid
– Gebruik gezondheidszorg
– Minder geld voor een warme maaltijd/gezonde
producten/ goede kleding
– Goedkope huurwoning/ minder speelgelegenheid
– Armoede geeft stress b.v. door schulden, invloed
op de opvoeding
CMO Groningen 19 juni 2014
9
www.stichtingdevonk.nl
Maatschappelijke participatie
Laag besteedbaar inkomen ouders waardoor
kinderen moeilijker maatschappelijk kunnen
participeren.
–
–
–
–
Lidmaatschap van sportclub of vereniging
Vakantie en dagjes uit, familiebezoek,
Vieren van verjaardagen
Afhankelijk van extra’s / vergoedingen
CMO Groningen 19 juni 2014
10
www.stichtingdevonk.nl
Sociaal Emotionele Ontwikkeling
Armoede is een risico voor de sociaalemotionele ontwikkeling van kinderen en
jongeren.
– Schaamte, zich terug trekken, leugentjes
– Regelovertredend gedrag, depressie
– Risico van sociale uitsluiting, gepest worden
CMO Groningen 19 juni 2014
11
www.stichtingdevonk.nl
Onderwijs- en toekomstkansen
– Deelname activiteiten, schoolpleincultuur
– Armoede is van invloed op de schoolkeuze,
‘dat is niet voor ons’, ‘veilige schoolkeuze’
– Verborgen kosten van school, computer,
internet, studiegelegenheid
– Lenen is ‘schulden maken’, vroegtijdig
schoolverlaten
CMO Groningen 19 juni 2014
12
www.stichtingdevonk.nl
Beschermende factoren
Opleiding ouder(s)
Coping en opvoedingsstijl ouder(s)
–Actieve coping
–Emotionele coping
Sociaal netwerk
Openheid
Passende hulp
CMO Groningen 19 juni 2014
13
www.stichtingdevonk.nl
Differentiatie
Karakter kind, veerkracht
Kinderen nemen copinggedrag over
Compensatie
Duur van de armoede
Leeftijd van de kinderen
Klas, school, wijk, stad/dorp
CMO Groningen 19 juni 2014
14
www.stichtingdevonk.nl
Stille armoede op het spoor
Signalen van armoede (uit balans, ontwricht)
–
–
–
–
–
–
–
–
Kleding die niet past bij de tijd van het jaar
Geen lunchpakket
Versleten ondergoed, geen goede (sport)schoenen
Contributie niet betalen
Mijn moeder had geen geld in huis
Geen vervoer hebben
Geen kinderen uitnodigen, geen verjaardag vieren
Te laat komen
CMO Groningen 19 juni 2014
15
www.stichtingdevonk.nl
Waar zijn arme kinderen en jongeren
mee geholpen?
 Toegankelijkheid: Gewoon mee kunnen
doen, zonder obstakels
 Oog voor drempels voor deelname
 Niet stigmatiserend
 Let ook eens op de kosten scholen!
 Extra hulp op maat aan gezinnen
CMO Groningen 19 juni 2014
16
www.stichtingdevonk.nl
Beleidsaanbevelingen gemeente
 Ouders:
– Inkomens- en participatiebeleid dat ouders steunt
in hun taak, kinderopvangvoorzieningen
– Ruimhartig armoede- en
schuldhulpverleningsbeleid
 Kinderen en jongeren
– Subsidiebeleid, openbare voorzieningen
– Armoedebeleid: Participatiefonds, pasjes etc.
– Kindpakket (Kinderombudsman)
CMO Groningen 19 juni 2014
17
www.stichtingdevonk.nl
Brede insteek
 Armoede breed definiëren
 Op diverse beleidsterreinen: onderwijs, sport,
werk en inkomen: ‘Armoede-effectrapportage’
 Breed op lokaal niveau: Gemeenten, i.s.m.
instellingen, burgers, ervaringsdeskundigen,
particulier initiatief
 Jongeren inspraak geven
CMO Groningen 19 juni 2014
18