Ontstaan der Grondwet, deel 2. RGP Kleine Serie 2

455
Y20. VERGADERING VAN ZATEBDAG 21 Juui 1815.
- VAN MAANEN.
De Prcdent de deliberatiëii van gisteren eontinuerende, vraagt of
de verga.dering het rapport der commissie al dan niet aanneme tot
leiddraad harer deliberatie ?
de Thimtea proponeert eene nieuwe redactie van het geheele kapittel,
waarin gevolgd wordt art. 133. 134, 135 van het rapport, art. 136, 137
en 138 van de Grondwet: - en een uieiiw artikel in den geest van
art. 140 van het rapport, met bijvoeging van bepalingen, dat de niet
gealieneerde geestelijke goederen in België [tau de geestelijkheid en
voor hare behoeften uitsluitend zullen worden geadfecteerd.
van Maanm vraagt of de strekking daarvan is, dat de Roomsche
Geestelijkheid alzoo te dien opzigte alleen de directie zoude hebbeu,
en van den Koning onafhankelijk zoude zijn; -indien dit de strekking
is verklaart hij zich daartegen , meenende dat de Koning alleen meester
moet zun van die betalingen, ten einde behoorlijke magt over de
geestelijkheid te hebben.
Tiuiennes, Mean, Gendebien zeggen dat dit de intentie niet is, maar
integendeel, dat die betalingen door den Koning zullen worden geclaan, doch wit die goedereia, zulks dat de Koning het heft in handen
lioude.
ne Pr&&nt andermaal het plan der commissie in deliberatie
brengende. adviseert om hetzelve ten leiddraad te houden, gelijk mede
Zu.yZen en d ' A n e t h m .
Mollerwr conformeert zich met de opinie door van Maanen en Elout
gisteren geënonceerd, en meent dat er in de Grondwet van geene
bepaalde religiën behoort gesproken te worden.
Aylwa in alle opxigten met het rapport: - men moet beide de
religiën te vriend houden en daarom in de constitutie waarborgen
houden zoo wel voor de Roomsctieu,'als voor de Protestanten, eii
vooral waken voor het behoud van ons protestantisme , en 's Konings
godsdienst, opdat het onzen kinderen uiet beroiiwe.
Z u y h appuieert dit ten sterkste; - onze vooronders zegt hij,
hebben dit voorregt ten koste van goed en bloed verkregen.
Geidebien, Lampkm met den President, salvo zijne nader te enonceren opinie over art. 139 en 140.
Qiieyam met Mollerus; - als art. 140 bluft, moet art. I39 blijven,
of de Katholieke heeren moeten dan aan ons Protestanten eene andere
garantie geven, en daartoe een ander artikel proponeren; - ik houde
het echter verre verkieseluk, dat beide de artikelen geroyrcrd worden,
en er noch van Gereformeerden, noch van R,oonisclien in de Grondwet
worde gesproken; - maar ik zal nooit stemmen voor het behouden
van het eene artikel of voor liet royeren van het andere, zonder t e
456
weteu hoe de opiuit. mijiier uieileleden is; - liet eene artikel is a:m
't andere verbonden.
Thienneu: wel in dien zin lieb ik mijn art. 140 gesteld: het handelt
alleen over de betaling, eveiigelijk art. 136 der Grondwet spreekt van
de betaling der Hervormden: - liet eenige is. dut de Roomschen in
dadelijke verhouding behoren te staan met den Paus, en waarom ZOU
men dit niet in de Constitutie zetten? - ita et ch Méan.
Leclerc met Gendebien.
Dotyenga heeft gisteren aitmantende geadviseerd, eu iu mijnen
geest; - ik vinde er niets incousequeuts in, dat het art. 133 in de
Grondwet komt: - in Frankrijk was, ten tijde van KoningLodewUk
SVIII, ook volkomen vriheid van godsdienst, en de constitutie bepaalde toch dat de Eoning Roomsch moest zijn; - in Engeland,
Denemarken ideni: - ergo nihil novi; - ik begrijpe dat de Hollanders bang zijn voor een R,oomsch Vorst, omdat die religie niet
tolerant is, en zij van de tolerantie zoo veal vrucht hebben getrokken :maar die vreeze is chimeriek, want de belangen van Oranje z i n
dus geeft het artikel
essentieel aan het protestantisnie verbonden ;
geen resultaten; - en daar het in België aam de menigte zal mishagen, adviseer ik het liefst om het t e royeren : - het concept-artikel
140 zoude ik evenzeer royeren, omdat het hier mishagen zoude, eii
omdat het zelfs voor de devoten en dweepers, waarvoor het zoude
moeten dienen, niet alles zegt wat zij zouden verlangen, en hun dus
onbevredigd zoude laten. Hij proponeert eene nieuwe door hem in
dieu zin ontworpen redactie van het kapittel; - zulks dat art. 133
der Grondwet zoude vervallen: - en art. 135 en 137 vereenigd en
op alle gezinten toepasselik gemaakt worden: - gelijk mede art. 138; en aan art. 139 eene duidelijker redactie worde gegeven doordat het
woord toezigt, surveilloiace , dat aan de R. C. ombrage heeft gegeven,
worde weggelaten: - en van art. 140 eu 141 mutatis miitandis een
hoofdstuk worde gemaakt, om alle misduiding en verkeerde oprattingeli
daarvan voortekomen.
Merode kau over het kapittel door de commissie geproponeerd
niet stemmen, voordat bepaald is, of art. 133 er al dan niet zal
in komen.
Holvoet en wan o h Dwsen met Gendebieii.
Elout met Queysen.
Dubois met Gendebien.
j i y u h a : liefst de Grondwet tot basis.
van Maanen: het is dezelfde, welk project tot basis genomen worde;
liefst met Dotrenge, anders niet Mollerus.
Alberda met Mollerus.
de Coninck: art. 133 moet er niet i n , het is tegen alle principes;
de quaestie over het concordaat moet alleen a m den Koning
-
457
worden overgelateii , ~ a i i zijne voorzigtigheid : - rie redactie vitu
art. 140 gister door de commissie voorgesteld deugt niets: de Thieniies zelve schijnt daarvnii teruggekoiiieii . daar zijne nieuwe
redactie van art. 140 alleeii eene finamiele mesiire helielct: - hij
stenit dus in alle opzigten iriet vali Mannen.
Awachot met Gendebieii : - alle de nrtikeleii door Dotrenge voorgesteld, zijn inadmissibel.
De PreJidejit dus tot leidraad der deliberatiën aanneiiiende het
rapport der commissie, brengt eerst art. 139 eii 14ü van dat rapport
in omvrage: - hij stemt tot conservatie van beide de artikelen: alle die metafysisclie speciilatiëii zijn droouieii , en verachtelUk: - een
coucordaat met den Pnus is iioodzakelik, en moet 's Konings regt
verzekeren ; - het is eene garantie voor ' 8 Koniiigs regt. maar ook
voor dat der Ratholiekeii , evengelijk art. 129 voor de Gereformeerdeii.
Bij de omvrage shemiiien H o { j e n d o q i , %~cyleii,-4,t/Z?7((,w / i &I*Dvsseli
alleen voor Liet behoudeii tier beide artikelen.
Luiy)s?i)w: alleeii voor 't behoud vaii art. 1-30,slibsidiair TOO^ 't
behoud van beide.
8 ~ î n e t h a ~ alleen
c
voor 't behoud vaii art. 140, subsidiair voor 't
verwerpen van beide.
Alle de andere leden voor de verwerping van beide de artikelen.
En concludeert d e PreuZdeni dien conform.
Q e d e b i e n zegt nog: ik ben verheugd dat de zaak dit einde neemt,
het is zeker het beste: - waarlijk ik heb het niet in de diccussiëii
gezegd, maar zeg het nu, het art. 139 koude niet in de Grondwet
komen, nadat de President ons gezegd heeft, dat de strekking daarvan
deze was, dat als de Koning van Godsdienst wilde veranderen, hij
de Kroon zoude verliezen; - geen braaf en godsdienstig Roomschgezinde kan in eene Grondwet toestemmen of dezelve beëedigen ,
waarin het onilielzen van zijnen Godsdienst (en ik ben niet onder
de voorstanders van het proselieten maken), het verlies van het Koningschap of van eenig burgerlijk of vorstelijk voorregt zoude kunnen
kosten.
Voorts brengt de I'wident iu omvrage het art. 133 der commissie:
In liberté des opiuioiw. 1diyieu-w est garantie h t o i l s : - et ita conclusum.
Art. 134 der commissie; - ook de redactie deswege van Thiennes ;en die van Dotrenge, waarin de woorden van de acht artikelen van
Londen zGn overgenomen; - conclusum ita.
Art. 135 der commissie.
de Merode, Holvoet: zal dit ook zien op de zwarten in Indië?
Lynden : waarom niet ?
Holvoet: omdat zij niet dezelfde burgerlijke regten hebben als Wij.
Conclusum ita.
458
Art. 136 der coiriuiissie: - en tie redactie rai1 de Tliiennes: - ei1
iiic van Dotrenge, welke meer osereenkomt met die der Grondwet.
Hoyeiadorp vindt die vati Dotreiyc de heqte.
L y d e i t : de text der (hoiidwet is beter, altlions korter.
H o y f d o q ) : nu art. 1 3 uit de Grondwet is, iiioet dit artikel zeer
gesoigneerd worden : - ik ben daarop iii (le comniissie faciel geweest,
in de hoop van art. I:${ te hehoiitleri, en daarin een waarborg te
vinden: -- de redactie vau Dotrenge geeft mij nog grooter waarborg.
Holroc,t: liet art. 135 der Grondwet is voor iuij genoegzaam:
somniige mensclieii hebben daarin zwarigheid gezien , en vrees gevonden
dat meu de processiën wilde supprimeren.
(,?ite!jacn: wat verstaat de commissie in liare redactie door ancicm
u - s / u y X et r ? y l m c ~ ~ v: van welken datum zijn dezelve?
Holvoet: wij hebben alleen i n ’t oog gehad de oude reglementen,
liie thans in Tigeur zijn.
ITíyPidorp: de redactie vail Dotrenge is zeer juist en goed, zij bevat
alles, en is delikaat uitgedrukt: - die van de Thiennes supponeert
rxn sanctioneert wetten eii gebruiken, die wij niet kennen :
die van
IJotreiige vertrouwt alles aan de competente auctoriteit : - I’ímrcice
d ’ ( ~ 7 ~ 4 1 c/ d t e i w peut itrv einpêclií, s i ( Y ii’ertt r1nn.r le ras oil il p u r w i t
/ m i / ) l m l’ordre et la tianpdh% pdiliqiLe (zijnde het het begin der red:tct.ie
van I ktrenge). schijnt echter genoegzaam : - ita roncliisiim.
Art. 137 en 138 der commissie.
LyudetL wilde alleen een artikel stelleu, houdende, dat de betaliug
der geestelijken door den Koning zal geregeld worden ; - alle andere
hepalingen deswege zijn reglementair: - ita w i n der D ~ M S CHolvoet,
IZ,
-
-
M e r o d e , Thieiinev.
tlc Cominck proponeert eene andere redactie, medebreugende het
behoud van hetgeen thans bestaat, zonder onderscheid of iiitzondering,
vu de toezegging van betaling of siipplement aan de zoodanigen, die
liet iiiet hebben ; - aldiis : Zcs trniteinenr , pe?m*ons et niifrc~aavfvaratnyes,
IEP qii,elqtie tiature qiw ce xoit , dont .jotiis.sent actirelkinent lcs dietéremculteu
rt letirs ininistre.~. Ievr s o l i t gara)rti.s : - il poiirru ?tre r d l o t ~ éi~ntrnitei i i , , I i t aux 7nin.istreu qui /L’eu ont point, et un. supplément ?i
ceux, dont le
trniteineljt est inYih.fintzt.
En wordt aldus geconcludeerd: - zulks dat daardoor art. 136, 137
en 138 der Grondwet vervallen.
Dc I’mident brengt in deliberatie art. 139 der Grondwet, en de tot
remplacement daarvan geproponeerde artikelen van Dotrenge :
Lr R o i wille h
y b e L.s soinmes allotcécy pour les d4ppenSes dtru mrlte-s,
qui .sont acquittées par le t h o r public ne soient point detournée8 dc eemploi
auquel elles sont q h î a l e m e u t rifSeectéeY.
L e Roi veille à ce qu’aucun culte n e soit troulilé dam h liberté d’exercice
que ln loi .fondamentale hi assure; - i l ncdk de même ?& ce que t0ua k.9
459
co?LlierL,LelL1 dí&I&S l ’ o o ~ ~ ~ y2iIA
~ ~ l l (loivoi#t
f : ~
fLU.6 lois 11c b’Rklt.
d e Xerode begrijpt uiet wat dit laatste wil zeggen, daar immers
cldle8 YC
ieder mensch in de zamenleving gehouden is de wet na te leven.
m n der Ditsaen: wel wg beschouwen de religiën als corporatiën.
Dotrenge: ita, de observatie van de Merode zoude alleen bewijzen
dat het overbodig is, - inaar wanneer men er zwarigheid in vindt,
dan toont men waarlijk slechte inzichten: bovendien is het principe
in de Grondwet.
Eloui: maar staat het eerste deel Tau het 2‘3’3 art. van Dotrenge niet
reeds elders in de Grondwet; - in art. 136?
Dotreuge: misschien j a ; - maar ik heb het tot veliicule willen doen
dienen tot het slot van ’t artikel.
Bolvoet: in art. 136 verleent de Koiiiug protectie: - hier doet hij
iets anders.
tie Coiaiilcl;: liefst te royeren: - culte oppo.sé U I’obéiraaiice u m lok
t l l’Etut, is een onaangenaam denkbeeld, en zal de Roomsch Catholiekeii
choqueren, die geen wereldlijke magt in religiezaken admitteren ; althans het artikel zal aanleiding geven tot commentariën.
Elout: niet alleen deze redactie, maar alle mogelijke redactie van
dit principe.
Merode is tegen die redactie, omdat er wetten kunnen zijn. (lie de
coiiscientie belemmeren : - ita et lhboiS.
Holvoei: daar hebben wij het al: - maar zoo kunneii er ook andere
wetten zijn, die onze teederste belangen kwetsen : - dan is er tyranny,
en dus is dit geene objectie.
Dotrcizge, Leclerc: het is waarlijk onbegrijpelijk, dat wij in eene
vergadering van 22 menschen, zooals wu, horen disputeren over de
quaestie, of het geval immer Iran bestaan, dat men aan ’s lands wetten
niet behoort te gehoorzamen.
Conclnsum niet Dotrenge; - dissentientibus Meroc&, Dubois ei1 &
Coniancli.
Art. 140 der Grondwet. en de andere redactiën deswege geproponeerd door de commissie, door de Thieiines, Dotrenge en Eloiit iii
deliberatie gebragt zijnde, worden aai1 de commissie van redactie
verzonden, met bepaling, dat de considerans van het artikel der
Grondwet zal achterblijven, alzoo de Roomsche heeren vreezen, dat
hunne min doorzigtige geloofsgenoten daarin vinden zouden eene
strekking tot het maken van gereformeerde proselieten.
De heer van Hogendorp observeerde, dat het weglaten van dat
considerans aanleiding zoude kunnen geven oui te denken, dat het
godsdienstig onderwis geheel noodeloos geacht, of geheel ter zijde
zoude gesteld worden.
Dotrenge gelooft, dat art. 140 en 141 een geheel afzonderlijk behoorden uittemaken, ten einde alle verkeerde denkbeelden van ver-
460
lioiiding en verbaiid tusscheu die itrtilielen eu de vorige weg te nemen,
en geen aanleiding te geven, dat het een uit het auder worde geinterpreteerd: - en verzoekt dat de commissie van redactie op het een en
ander gelieve te attenderen.
Ei1 wordt hiermede de vergadering door t k u Z’w~tididenf tot Maandag
geacijotirneerd.