Rosh Hashanah: Het begin van het jaar

Rosh Hashanah: Het begin van het jaar - “de verjaardag van de wereld”
Rosh Hashanah is het joodse Nieuwjaar (zal op 25 en 26 september gevierd worden) en deel van de tijd
van berouw. “Rosh “in het Hebreeuws betekent “hoofd” en shanah betekent “Jaar”. Het is het
nieuwjaar van de burgerlijke kalender en ook bekend als de geboortedag van de wereld; de wereld was
geschapen op die dag (talmoed, Rosh Hashanah 11a). Volgens de joodse traditie was Adam die dag
geschapen. (Mishnah, San Hedrin 38b) Hoe werd dit bepaald? De eerste woorden van Genesis: “In den
beginne…” wordt gelezen: Aleph b’Tishrei, of “op de eerste van de maand Tishrei”. Daarom is Rosh
Hashanah gekend als de verjaardag van de wereld .
Het valt op de eerste twee dagen van de eerste Joodse maand: Tisjri (omstreeks onze
septembermaand). Rosj Hasjana wordt wel gezien als de voortzetting van het 'Feest des geklanks',
beschreven in Leviticus 23:24 en Numeri 29:1. De naam Rosj Hasjana komt trouwens, op één
uitzondering na, in de hele Tenach niet voor. Het feest dateert uit de latere periode van de Talmoed. In
Ezechiël 40:1 wordt wel over Rosj Hasjana gesproken, maar in een ander verband. Daar gaat het
namelijk over het begin van het jaar van de vrijlating van de slaven in het Jubeljaar, op 10e Tisjri.
Als symbool voor een goed jaar worden veel zoete dingen gegeten. Traditioneel worden stukjes appel,
gedoopt in honing, aan elkaar aangeboden, waarbij men de ander een vruchtbaar (appel) en zoet/goed
(honing) jaar toewenst. Het speciale feestbrood, de challa, dat gewoonlijk de vorm van een vlecht
heeft, wordt ter ere van deze feestdag rond gebakken, zoals het huisje van een slak. Dat herinnert de
mensen eraan dat het jaar een kringloop is.
Met Rosj Hasjana wenst men elkaar ‘shana tova’ (een gelukkig Nieuwjaar, letterlijk: goed jaar). Deze
wens hoor je overal rond Rosj Hajana en verre vrienden en familie krijgen een kaart toegezonden.
Op de middag van Rosj Hasjana wordt het tashliech-ritueel uitgevoerd. Men gaat hiervoor naar
stromend water (liefst met levende vissen erin) en werpt broodkruimels in het water onder het
opzeggen van een gebed. Tashliech betekent letterlijk ‘wegwerpen’ en staat symbool voor het zich
ontdoen van slechte dingen en gedachten en alle verkeerde daden tegenover andere personen weer in
orde te maken.
Met Rosj Hasjanna beginnen de tien dagen van inkeer ofwel de aseret jemei teshoevah. Deze dagen
eindigen met Jom Kippoer en zijn bedoeld als periode van inkeer (teshoevah). Tijdens deze periode
worden enkele speciale gebeden aan de dagelijkse gebedsdiensten toegevoegd die alles te maken
hebben met inkeer en vergeving. Alles om het nieuwe jaar met een schone lei in te kunnen gaan. Het is
een heel ernstige en een heel heilige tijd. Omdat Rosj Hasjana zo'n heilige tijd is, brengen Joodse
mensen vele uren biddend in de synagoge door. Veel Joden dragen eenvoudige witte kleren om zichzelf
te herinneren aan de heiligheid en de zuiverheid van de tijd. De gebeden die zij zeggen uit een speciaal
Rosj Hasjana gebedenboek, zijn oud en mooi en als gedichten geschreven. Soms worden ze als liederen
gezongen. Dezelfde sjofar die in de maand Eloel iedere morgen éénmaal werd geblazen, klinkt meer
dan honderd keer op de dagen van Rosj Hasjana. Scherp en trillend klinken de lange en de korte
stoten. Zij versterken de heilige gevoelens van die tijd.
Commissie Kerk en Israël