Presentatie Evert Verhulp

cao recht
CAOPresentatie
23 juni 2015
Evert Verhulp
[email protected]
Ser advies 2013 over draagvlak
Overheid zet in op versterking van instituties, dus ook
van de cao, maar dat leidt to vragen:
 Hoe organiseer je betrokkenheid? Wat is de rol van de
ondernemingsraad? Kunnen anderen dan werknemers
onder de cao gebracht (ZZP-ers)?
 Wat te denken van ¾ dwingend
recht? Van ledenvoordelen? Van
decentralisatie in cao’s?
Van opt-out regelingen/minima met
eigen ruimte om meer of minder af te spreken?

Drie problemen
Inhoud: wat staat er in, wat is het regelbereik van de cao
Vorm: werking van het formele cao-recht, maar ook gemak
van partijen bij toepassing van de regels,
Gelding: representativiteit en binding aan werknemers- en
aan werkgeverszijde
Inhoud….

-
Tijd om de moderniseringslag te maken:
Seniorendagen bestaan nog steeds
En onregelmatigheidstoeslagen
Zou demotie niet beter bespreekbaar moeten worden?
In ruil voor echte investeringen in de verhouding
- in werkzekerheid (scholingsbudgetten en -tijd)
- En in het systeem (minder flex)
caorecht?
Stamt uit begin 1900
 Franse revolutie: uitgangspunt: vrijheid,
gelijkheid, broederschap, verbod gilden

Industrialisatie leidde
tot misstanden (marktfalen):
Dus ingrijpen was gewenst.
maar hoe?
-publiekrecht (bestuursrecht/strafrecht)
-privaatrecht (overeenkomsten)
Of beiden?

Machtsevenwicht door collectiveren, noodzaak bij
gebrek aan wetgeving,

uitwisselbare werknemer
 zonder veel persoonlijkheidskenmerken
 Overschot op arbeidsmarkt
 Werknemer economisch afhankelijk van
arbeid
Was het collectiveren of
toch wettelijke bescherming?
In het begin heeft de wetgever
geen radicale keuze gemaakt en
beiden naast elkaar laten bestaan

Wetgever heeft ‘het’ overgenomen:
wettelijk voorgeschreven bescherming van de werknemer,
Ontslagbescherming (1945/1953/1999/2015)
Sociale zekerheid (vanaf 1947)
Vakantiewetgeving (1963)
Minimumloon (1968)
Gelijke behandeling (vanaf 1975) Compliance, wnt, ondernemingsraden, toezicht, soft
law, consumentenacties, hogere opleiding werknemers, social media etc
De relevantie van de cao is aanzienlijk verminderd: het
gaat toch vooral om loon.
Zouden sommige regels niet meer ¾ dwingend kunnen?
Veranderingen?
van de arbeid
van de werknemer
van de werkgever
Cao regelt werkingssfeer zelf

Sectorale cao’s, ongeveer 250 in Nederland,
70% van de werknemers
Ondernemingscao’s, ongeveer 850
15% van de werknemers
Sector cao’s ‘dragen’ het systeem, terwijl belang van
sectoren lijkt af te nemen, werkingsfeer wordt steeds
verder uitgebreid en lastiger te benoemen
Gebondenheid van werknemer aan cao

Ontstaat door lidmaatschap: dan automatisch en
dwingende doorwerking in de arbeidsovereenkomst en
geen keuze. Dit is het uitgangspunt van de Wet cao:

Door overeenkomst: dan aanvaarding bij contract en wel
keuze: incorporatie in de arbeidsovereenkomst: meestal
een gebonden werkgever en (on-)gebonden werknemer,
dit is de uitzondering (bedacht om benadeling te
voorkomen):

Door Algemeen verbindend verklaring en dan wordt het
allemaal anders, want publiekrecht, dus cao geldt alleen
gedurende periode van avv (geen nawerking)
En de cao geldt toch voor iedereen?
Ongebonden
werkgever
Gebonden werkgever
werknemer
Ongebonden
werknemer
Avv
Gebonden: normatieve
werking wet cao
Contract (niet: art. 14
Wcao)
5%
15%
65%
uitzondering dispensatie
en die is moeilijk
Geen uitzondering
Overeenkomst, dus
uitzondering
makkelijk(er)
Door werkgevers geldt de cao



Transactievoordeel
Zijn ook om andere redenen lid van de
werkgeversvereniging
Maar naar mijn inschatting ook omdat de cao AVV wordt
en die dus toch moet worden toegepast (anders jojo-en
van arbeidsvoorwaarden)

Toepassing cao is dus in het belang van de werkgever

Wat als AVV vervalt (en dat is steeds de discussie)?
Representativiteit is geen discussie?

Bij vakbonden? Hangt niet af van % maar van
representativiteit van de leden.

Door feitelijke toepassing? Maar de werknemer ervaart
dat als dwingend, dus geen keuze (vgl Sinzheimer), en
door die feitelijke aanvaarding ontstaat weer
mogelijkheid van AVV.

Bij werkgevers? Nog wel, maar is die stabiel (vgl
horeca)?
Kortom:



‘succes’ van de cao is thans gebaseerd op werkgevers,
Die basis is kwetsbaar (AVV)
Werknemers hebben vaak geen keuze,
Kansen:
 Inhoud en gelding: Meer maatwerk, vooral ook in
verticale cao’s, dus op functies gericht (vak), voorkomt
risico’s die sectorale cao’s lopen,
 Vorm: binding inzichterlijker regelen en dan is de cao