Luther Lezingen 1e STAP

Luther Lezingen 1e STAP
De vorige maal spraken we over Luthers jeugd en zijn
achtergrond. Zijn studie en zijn latere intrede in het
klooster. We waren gebleven bij zijn benoeming tot doctor
in de godgeleerdheid – standplaats Wittenberg.
Luther Lezingen 2e STAP
Deel 2: de geopende deur
We zullen nu gaan zien hoe allerlei
gebeurtenissen en vooral de studie van
Paulus’ brief aan de Romeinen, Luther
voorbereidde op de grote stap: de 95
stellingen (die op de 3e avond aan bod
komen) tegen de aflaat.
Luther Lezingen 2e STAP
We zagen vorige week ook dat er onder de
mensen die rond 1500 leefden een grote
angst was voor duivels, demonen, heksen,
spoken en vooral angst voor de hel.
De roomse kerk in die tijd legde er accent op
dat ieder mens zondig is en regelrecht in de
hel komt, tenzij …………………..
Luther Lezingen 2e STAP
We zagen ook dat men sterk juridisch dacht.
God is een rechtvaardige rechter dus straft Hij
de mens met recht.
De gerechtigheid van God werd net zo
(juridisch) opgevat, het is terecht dat
mensen straf krijgen en veroordeeld
worden.
Luther Lezingen 2e STAP
Maarten Luther dacht eerst dat door veel
gebeden, vasten, ijverig de eucharistie te
bezoeken, hij aan de hel zou kunnen
ontsnappen.
Maar meer en meer kwam het besef bij
hem op dat dit een onmogelijke weg was.
Wanneer is het genoeg?
NOOIT ?
Luther Lezingen 2e STAP
Hij biechtte bij zijn generaal-vicaris von
Staupitz (een maal wel 6 uur lang).
Deze verwees hem naar de Bijbel.
blz. 15 uit L. w en w
Bekend zijn de nachtelijke gevechten met de
duivel / het kwaad. Hij smeet eens een
inktpot naar de duivel. Hij beriep zich daarbij
op zijn doop – er moet een uitweg zijn.
Luther Lezingen 2e STAP
Luther was doctor in de theologie en begon uit
Genesis te preken / college te geven.
Op de letterlijke wijze; d.w.z. er staat wat er
staat.
Das Wort Sie sollen stehen lassen
werd later één van zijn beroemde uitspraken.
Luther Lezingen 2e STAP
Na de desastreuze Rome-reis besloot hij om
uit de Psalmen te preken / college te geven.
Hij vatte de Psalmen op als:
- profetisch: ze gaan over Jezus de Messias
- gebeden: Jezus bad ook uit de Psalmen
(bv. Psalm 31:6 kwam hij tegen).
Voor zijn uitleg vertaalde hij de teksten eerst
uit het Latijn.
Luther Lezingen 2e STAP
Daar hij stuitte ook op het begin van
Psalm 31: 2,3 waar staat:
Bij U, HERE, schuil ik,
laat mij nimmer beschaamd worden.
Doe mij ontkomen door uw gerechtigheid
neig uw oor tot mij, red mij haastig.
Luther Lezingen 2e STAP
Deze tekst werd voor hem een obsessie.
Dit kon niet juist zijn, er moest een fout in
staan. Je moest juist ontsnappen aan Gods
gerechtigheid en niet door zijn
gerechtigheid.
Let wel: de teksten rijmen op de Joodse wijze
dus vers 3a is bedoeld als uitleg van vers 2b
Ontkomen door gerechtigheid rijmt dus met
Neig uw oor en red mij haastig
Luther Lezingen 2e STAP
Luther probeerde deze tekst te begrijpen door
andere teksten in het N.T. die op Jezus
slaan en waar dit woord gerechtigheid in
voorkomt er naast te leggen.
De psalmen sloegen immers op Jezus.
Tekst met tekst uitleg een bekende manier.
Luther Lezingen 2e STAP
Zo kwam hij op de volgende teksten:
Ps.71:2 Red mij en bevrijd mij door uw
gerechtigheid
en verder
Mat.3:15 Aldus betaamt het ons alle
gerechtheid te vervullen
zegt Jezus
Rom. 3:24 Want allen hebben gezondigd en
derven de heerlijkheid Gods, en worden om
niet gerechtvaardigd uit Zijn genade, door
de verlossing in Christus Jezus
Luther Lezingen 2e STAP
Nu zag hij iets ongekends:
Rom. 1:17 de gerechtigheid Gods wordt in het
evangelie geopenbaard
Red mij door uw gerechtigheid en
Red mij door uw genade
Een parallel gedachte, de gerechtigheid van
God is dat hij mensen genade schenkt om
niet!
Luther Lezingen 2e STAP
De genade schenkt God, ziende op het
volbrachte werk van Jezus!
Het evangelie van Jezus’, zijn sterven en
opstanding is de bron waarin Gods
gerechtigheid ontspringt – waaruit die
ontstaat en voortkomt.
Ik ben de deur – zei Jezus – niemand komt tot
God dan door mij.
Luther Lezingen 2e STAP
Luther zei later: L. w.e.w. 16
Het was of die deur voor mij nu open ging
Alsof de poorten van het paradijs ontsloten
werden
Gerechtigheid van God is een gave die Hij
ieder wil schenken die het werk van zijn
Zoon aanneemt als enige verzoening.
Luther Lezingen 2e STAP
Zo werd Rom. 1:17 een sleutel tekst voor hem
Want de gerechtigheid Gods wordt in het
evangelie geopenbaard. Uit geloof tot
geloof. Gelijk geschreven staat: de
rechtvaardige zal uit geloof leven.
Een aanhaling uit Hab.2:4.
Luther Lezingen 2e STAP
Gerechtigheid is een O.T. begrip.
Joden die pogen ‘tzaddik’ te leven.
Is dat voldoen aan de 613 wetten?
Kan je eigenlijk wel rechtvaardig leven?
Begaan we niet steeds weer fouten?
Luther Lezingen 2e STAP
Hoe wordt je een ‘tzaddik’?
Door naar Gods stem te luisteren en Hem te
vertrouwen = geloven.
Noach hoorde een stem BOUW EEN ARK
Gen 6:8,9,13 7:1
Abram hoorde een stem GA UIT JE LAND
Gen. 15:6
Beide worden in de bijbel RECHTVAARDIG
genoemd door God. Hij schenkt het, noemt hen
zo terwijl ze het niet zijn.
Luther Lezingen 2e STAP
Het gevolg is dat de ‘tzaddik’ nu over gaat tot
rechtvaardige daden; Noach bouwt zijn ark
en Abram is bereid zijn zoon te offeren.
De volgorde is dus:
• Naar Gods roepstem luisteren
• Hem volledig vertrouwen (en vanuit dat
geloof …)
• Rechtvaardige daden doen
Luther Lezingen 2e STAP
Maken de ‘tzaddik’ daarna geen fouten meer?
O ja wel
Noach – dronken na de zondvloed
Abram - met Sara in Egypte
Natuurlijk waren Noach en Abram gewoon
ook mensen zoals wij
Luther Lezingen 2e STAP
Nu begrijpt Luther het volmaakte werk van
Jezus eerst goed
• Hij hoort naar Gods stem (doop)
• Hij doet Zijn wil door de mensen lief te
hebben (aardse leven)
• Hij is en blijft een rechtvaardige heel zijn
leven (zonder te zondigen)
• Toch sterft hij als een misdadiger
Luther Lezingen 2e STAP
God nu heeft hem opgewekt omdat het leven
van een rechtvaardige kostbaar is
(Jes.28:16; 43:4 Ps.49:9 ; 116:15!)
God nu heeft zich verzoend met de zondige
mensen
Luther noemt dit de blijde ruil
Jezus draagt onze schuld
Wij krijgen zijn rechtvaardigheid
OM NIET
Luther Lezingen 2e STAP
We komen later nog op ‘gerechtigheid’ terug
en zullen dan uitvoerig
spreken over de goedkope en dure genade.
Luther Lezingen 2e STAP
Pauze
Luther Lezingen 2e STAP
Luther sloot aan bij
Augustinus
Bekend?
Luther Lezingen 2e STAP
Luther legt de nadruk op de gratis
genade gave. Geen enkele
verdienste van de kant van de
mens. Daarom vertaalt hij
Rom.1:17 met: de rechtvaardige
zal uit geloof leven
Let op: der Gerechte wird aus
Glauben leben nicht durch!