samenvatting (word-doc)
advertisement
Actuele en nieuwe behandelingsstrategieën voor dikke darmkanker Prof Dr Eric Van Cutsem Gastroenterologie/Digestieve Oncologie, UZ Gasthuisberg en Leuvens Kankerinstituut, Leuven & KULeuven Tel: 016-344218 - email: [email protected] Dikke darm kanker of colon kanker is een frequent gezondheidsprobleem. Jaarlijks wordt de diagnose gesteld bij meer dan 4000 Vlamingen en overlijden er bijna 2000 patiënten aan dikke darm kanker. Daarom wordt ook meer en meer aandacht aan de preventie van colon kanker. Vanaf 2014 komt er in Vlaanderen een veralgemeende screening bij gezonde personen (in principe in de leeftijdsgroep van 50-74) d.m.v. een stoelgangsonderzoek naar bloed (immunologische test: iFOBT), gevolgd door een coloscopie bij personen met een positieve test. Ook wordt er veel aandacht besteed aan personen met een verhoogd risico: erfelijke syndromen die voorbeschikken tot colon kanker (FAP en Lynch syndroom) en aan de primaire preventie: o.a. vermijden van overgewicht, voldoende lichaamsbeweging, gezonde voeding met voldoende vezels en geen overmaat aan vet. De behandeling van colon (dikke darm) kanker heeft de laatste jaren duidelijk vooruitgang gemaakt. Cruciaal is een multidisciplinaire benadering in expert centra. Om de juiste behandeling te plannen is een nauwkeurige diagnose en bepaling van het stadium vereist. 1: Samenvatting van de behandelingstrategieën Behandeling van het gelocaliseerd dikke darm Heelkunde al dan niet met chemotherapie Behandeling van het gelocaliseerde rectum carcinoom Chemoradiotherapie al dan niet met heelkunde Behandeling van het gemetastaseerde dikke darm carcinoma Chemotherapie al dan niet met heelkunde De diagnose van dikke darm kanker dient gesteld te worden aan de hand van een biopsie (het nemen van een weefselstukje). Eenmaal de diagnose gesteld moet de uitgebreidheid van de kanker bepaald worden: stadium. Hierbij wordt de locale uitgebreid en de uitgebreidheid op afstand bepaald. 2: Diagnose van kanker Diagnose: is er kanker? (biopsie - histologie) Hoe uitgebreid is de kanker? Staging (stadiumbepaling): TNM classificatie T1 tot T4: uitbreiding in orgaan / diepte in wand van orgaan N0 – N1 – N2: afwezigheid of aanwezigheid van klieren M0 – M1: metastasen? COMBINATIE LIJDT TOT STADIUM bepaling (I – IV) Type en stadium bepalen prognose en behandeling 3: Diagnose van kanker: mogelijke onderzoeken Klinisch onderzoek Bloedtesten Radiologie en endoscopie Tumor merkers: CEA - niet steeds richtinggevend Coloscopie Radiografie van longen Echografie CAT-scan KST (NMR) EchoEndoscopie van het rectum PET (of PET/CT)scan Biopsie voor histologisch (microscopisch) onderzoek 4: Dikke darm kanker stadiëring I II Beperkt tot de wand T1 & T2 Door de wand T3 & T4 III IV Klieraantasting N0, N1 & N2 Metastasen M0 & M1 Eenmaal de diagnose gesteld, worden de doelstellingen van de behandeling nagekeken en besproken en wordt de juiste behandeling bepaald. 5: Doelstellingen van behandeling Genezing Overleving verlengen Symptomen verbeteren Levenskwaliteit verbeteren of behouden Palliatie 6: Behandeling van dikke darmkanker Heelkunde Chemotherapie of radiotherapie in adjuvante (na operatie) of neoadjuvante (voor operatie) situatie om de overleving te verlengen of de kans op genezing te vergroten Bij endeldarm kanker meestal combinatie van chemotherapie en bestraling (radiotherapie) Bij dikke darmkanker: chemotherapie gedurende 6 maanden Chemotherapie voor gemetastaseerde ziekte Radiotherapie voor gemetastaseerde ziekte: Pijncontrole bij bv botuitzaaiing 7: Chemotherapie Cytotoxische chemotherapie (‘klassieke chemotherapie’): werken op tumorcel Biologische geneesmiddelen gericht tegen een specifiek doelwit (target) Vaak beiden in combinatie Hormonale therapie: bv borst kanker, prostaat kanker, endocriene tumoren (niet bij damkanker) Immunotherapie (vaccinatie) (niet bij damkanker) De kankercel is bijzonder complex. Een tumor en een kankercel hebben veel aangrijpingspunten. Ook het milieu waarin de kankercel zich bevindt (bv. de omgevende bloedvaten) bepaalt het groeipatroon en de agressiviteit van de kanker. Door deze complexiteit is de behandeling een grote uitdaging. Niet bij elke patiënt zijn deze moleculaire kenmerken identiek. Deze kenmerken bepalen naast de agressiviteit van de kanker, ook de gevoeligheid voor antitumorale middelen. Eén van de uitdagingen is de behandeling daarom te personaliseren 8: Complexiteit van kankercel 9: Angiogenese: nieuwvorming van bloedvaten speelt een belangrijke rol bij tumorgroei Kleine tumor (1–2mm) • Avasculair • ‘slapend’ Grotere tumor • Vasculair • Kan uitzaaien 10: Doelgerichte behandeling: bepalen van kenmerken van de tumor op basis van moleculaire kenmerken: de prognose en de gevoeligheid voor een behandeling Samenvatting: De behandeling van colon kanker heeft veel vooruitgang gemaakt en heeft tot een betere prognose geleid voor de patiënt. Ook zullen preventiestrategieën hiertoe in de toekomst bijdragen. Hierdoor zullen een aantal kankers voorkomen worden, maar vooral zullen we een aantal kankers in een meer vroegtijdig stadium vaststellen. Belangrijk is de aanpak na een multidisciplinair overleg door een team van specialisten en experten. Door een multidisciplinaire strategie, door de integratie van de optimale chirurgische technieken en van de nieuwe geneesmiddelen kunnen we een aantal patiënten met gemetastaseerde ziekte die initieel niet resecabel waren, toch resecabel maken en zo een kans op genezing bieden. Hiervoor zijn zeker de beste nieuwe combinatie chemotherapieën nodig. Er zijn echter nog veel uitdagingen voor de toekomst: bepalen van de beste keuze van de therapeutische opties, ontwikkelen van nieuwe en betere geneesmiddelen en meer individualiseren en personaliseren van de behandeling. Maar door intensief onderzoek hebben we reeds vooruitgang gemaakt en hopen nog betere inzichten te verwerven die nieuwe behandelingen mogelijk maken.
