4. GEVOLGEN VOOR DE BEGROTING [waar nodig]

EUROPESE
COMMISSIE
Brussel, 29.10.2015
COM(2015) 547 final
Aanbeveling voor een
BESLUIT VAN DE RAAD
tot goedkeuring van de verlenging van de deelname van de Europese Gemeenschap voor
Atoomenergie (Euratom) aan de kaderovereenkomst voor internationale samenwerking
op het gebied van onderzoek en ontwikkeling van kernenergiesystemen van de vierde
generatie
NL
NL
TOELICHTING
1.
ACHTERGROND VAN HET VOORSTEL
Het Generation IV International Forum (GIF), als vermeld in het GIF-handvest, is een kader
voor internationale samenwerking op het gebied van onderzoek en ontwikkeling, dat in 2001
op initiatief van de Verenigde Staten is opgezet. Het doel is het bundelen van de inspanningen
voor de ontwikkeling van nieuwe systeemontwerpen voor kernenergie die op betrouwbare
wijze voor de energievoorziening zullen zorgen en tegelijkertijd op bevredigende wijze
aandacht geven aan de nucleaire veiligheid, de beperking van de hoeveelheid afval tot een
minimum, de non-proliferatie en de bezorgdheid onder de bevolking.
Op basis van Besluit C(2002) 4287 van de Commissie van 4 november 2002 heeft de
Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (hierna "Euratom" genoemd) zich bij het GIF
aangesloten door op 30 juli 2003 het „Handvest van het Generation IV International Forum”
(hierna „het Handvest”) te ondertekenen. De oorspronkelijke ondertekenaars hadden het GIFhandvest in 2001 als eerste ondertekend. De deelname van Euratom aan het handvest is
verlengd bij Besluit C(2011) 4504 van de Commissie van 29 juni 2011. De aanvankelijke
duur van de overeenkomst van 10 jaar is bij die gelegenheid vervangen door een onbepaalde
duur, tenzij de overeenkomst met eenparigheid van stemmen wordt opgezegd. Elk lid (dus
ook Euratom) kan zijn lidmaatschap van het GIF opzeggen door hiervan 90 dagen op
voorhand kennis te geven. Het Handvest bevat geen bepalingen inzake geldstromen of
speciale budgettaire toewijzingen tussen de partijen. Het valt dan ook onder de werkingssfeer
van artikel 101, derde alinea, van het Euratom-Verdrag.
Voor de uitvoering van het GIF-handvest hebben de ondertekenaars ervan een juridisch
bindende kaderovereenkomst voor internationale samenwerking op het gebied van onderzoek
en ontwikkeling van kernenergiesystemen van de vierde generatie gesloten, waarin de
voorwaarden voor de samenwerking en de daaruit voortvloeiende systeem- en
projectovereenkomsten zijn vastgesteld.
Overeenkomstig artikel 101, tweede alinea, van het Euratom-Verdrag, en Besluit 14929/05
van de Raad, gevolgd door Besluit C(2006) 7 van de Commissie, is Euratom op 24 januari
2006 tot de kaderovereenkomst toegetreden, toen de daartoe gemachtigde commissaris een
toetredingsakte ondertekende (die vervolgens op 10 februari 2006 werd neergelegd bij de
Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling te Parijs). Het
Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek werd bevestigd als coördinator van de deelname
van de Gemeenschap aan het GIF en vertegenwoordigde Euratom derhalve als "uitvoerende
instantie", in overeenstemming met artikel III, lid 2, van de kaderovereenkomst.
Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk waren reeds partij bij de kaderovereenkomst. Om de
samenhang te garanderen werd de volgende verklaring van Euratom gehecht aan Besluit
14929/05 van de Raad betreffende goedkeuring van de oorspronkelijke toetreding van
Euratom tot de overeenkomst:
"Als partij bij deze kaderovereenkomst neemt Euratom ten volle deel aan alle
samenwerking en beraadslagingen krachtens deze kaderovereenkomst en elke
systeemovereenkomst waarbij zij ondertekenende partij is. Euratom en haar lidstaten die
partij zijn bij de kaderovereenkomst - thans Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk - zullen
hun standpunten coördineren voordat er een belangrijk besluit wordt genomen bij de
uitvoering van de kaderovereenkomst en de toepasselijke systeemovereenkomsten."
De kaderovereenkomst is op 28 februari 2005 in werking getreden voor een periode van 10
jaar en is op 26 februari 2015 verlengd, toen vier partijen ermee instemden om te worden
NL
2
NL
gebonden door een verlengingsovereenkomst. Euratom en andere ondertekenaars die niet in
staat waren om hun interne procedures op tijd af te ronden, kunnen de deelname derhalve
verlengen door later te ondertekenen.
2.
ACTIVITEITEN VAN EURATOM
KADEROVEREENKOMST
IN
HET
KADER
VAN
DE
In het afgelopen decennium heeft het GIF grote vooruitgang heeft geboekt binnen een solide
juridisch kader voor samenwerking, zoals het ontwerpen en uitvoeren van gezamenlijke
projecten op basis van aanzienlijke O&O-investeringen van over de hele wereld, en het
ontwerp en/of de bouw van prototype-demonstratieprojecten, bv. de Franse en de Russische
natriumgekoelde snelle reactoren (SFR) en de Chinese zeerhogetemperatuurreactor (VHTR).
Euratom is in deze periode zeer actief geweest in het GIF en het is de enige ondertekenaar die
deelnam aan alle zes reactorsystemen (systeemovereenkomsten) en alle drie de
systeemoverschrijdende projecten ("veiligheid en betrouwbaarheid", "economie" en
"proliferatiebestrijding en fysieke bescherming waarborgen"). Euratom levert de voorzitter
van drie van de zes systemen (superkritische watergekoelde reactoren, loodgekoelde snelle
reactoren en gasgekoelde snelle reactoren) en binnen elk systeem zijn er
projectovereenkomsten in het kader waarvan de technische werkzaamheden worden
uitgevoerd. Euratom is vertegenwoordigd in het grootste deel van de projectovereenkomsten,
met bijdragen afkomstig van zowel directe als indirecte acties in het kader van het programma
voor onderzoek en opleiding van Euratom.
Er moet nog veel gedaan worden voor systemen van de vierde generatie realiteit worden. In
het komende decennium zullen de werkzaamheden zich vooral richten op:
- de voortzetting van O&O voor systemen van de vierde generatie;
- de ontwikkeling van geavanceerde onderzoeksfaciliteiten;
- het betrekken van de industrie bij het ontwerpen van systemen van de vierde generatie; en
- de ontwikkeling van het arbeidspotentieel voor de toekomst.
Het is derhalve dienstig dat Euratom blijft deelnemen aan de kaderovereenkomst en instemt
met de verlenging ervan door middel van de specifieke verlengingsprocedure van artikel XII,
lid 3, van de overeenkomst.
3.
JURIDISCHE ELEMENTEN VAN HET VOORSTEL
De overeenkomst wordt verlengd op grond van artikel 101, tweede alinea, van het EuratomVerdrag.
In juni 2014 heeft het technisch secretariaat van het GIF namens de depositaris (de OESO)
een nota verspreid over de verlenging van de kaderovereenkomst, waarbij de ondertekenaars
drie opties voor de verlenging zijn voorgelegd:
"1. Specifieke verlengingsprocedure — De partijen zouden kunnen overeenkomen de
looptijd van de kaderovereenkomst te verlengen door middel van de specifieke
procedure van artikel XII, lid 3, van de kaderovereenkomst (optie 1);
2.
NL
Wijziging van de overeenkomst — Indien de partijen geen overeenstemming kunnen
bereiken over optie 1, hebben zij de mogelijkheid om de kaderovereenkomst te
wijzigen door middel van de procedure van artikel XII, lid 4 (optie 2);
3
NL
3.
Laten verstrijken en nieuwe overeenkomst sluiten — Indien de partijen niet tot
overeenstemming kunnen komen over een verlenging of wijziging, kunnen zij de
kaderovereenkomst laten verstrijken en een nieuwe kaderovereenkomst sluiten,
hetgeen zou betekenen dat een nieuw internationaal verdrag zou worden gesloten
(optie 3)."
De uitvoerende instantie was voorstander van optie 1, aangezien dit de snelste manier leek te
zijn om de overeenkomst te verlengen en de partijen uitdrukkelijk hadden voorzien in een
specifieke verlengingsprocedure die losstaat van de procedure voor andere wijzigingen. Op
14 oktober 2014 heeft de missie van de VS bij de OESO (de depositaris) een
ontwerpovereenkomst tot verlenging van de kaderovereenkomst voor internationale
samenwerking op het gebied van onderzoek en ontwikkeling van kernenergiesystemen van de
vierde generatie aan de andere partijen voorgelegd, waaronder het uitvoerend Euratomagentschap (via de EDEO), te ondertekenen in het kader van de specifieke
verlengingsprocedure.
Oorspronkelijke was het de bedoeling van de beleidsgroep om tijdens zijn vergadering van
17-18 december 2014 (of via de schriftelijke procedure) een besluit vast te stellen tot
verlenging van de kaderovereenkomst met 10 jaar, d.w.z. tot en met 28 februari 2025, in
overeenstemming met de specifieke verleningsprocedure. Met het oog op de procedurele
vereisten van sommige partijen (waaronder Euratom) en om het onderscheid tussen de GIFbeleidsgroepsvergaderingen bijeengeroepen onder auspiciën van het GIF-handvest enerzijds,
en de formele intergouvernementele kaderovereenkomst anderzijds, te bewaren, heeft de
beleidsgroep tijdens die bijeenkomst niet over de verlenging vergaderd.
Naar aanleiding van opmerkingen en briefwisselingen over de verlengingsprocedure en de
ontwerp-verlengingsovereenkomst, is na de bijeenkomst van december 2014 met de steun van
een meerderheid van de vertegenwoordigers van de partijen een nieuw voorstel voor een
verlenging uitgebracht. De voorgestelde oplossing was dat de verlenging in werking moet
treden zodra ten minste drie partijen ermee hadden ingestemd te worden gebonden. Vier
partijen (Frankrijk, Japan, Zuid-Korea en de Verenigde Staten) hebben te kennen gegeven dat
zij bereid en in staat waren ermee in te stemmen op of vóór 28 februari 2015 te worden
gebonden, zodat de verlengingsovereenkomst op die datum in werking kon treden.
De andere partijen waren van mening dat, overeenkomstig artikel XII, lid 3, van de bestaande
kaderovereenkomst, ondertekening door alle partijen op die datum (al dan niet onder
voorbehoud van latere aanvaarding) zou aangeven dat zij instemmen met de verlenging. Het
uitvoerend Euratom-agentschap gaf te kennen dat het zich niet kon verenigen met dit middel
tot instemming. De andere partijen aanvaardden een brief van het uitvoerend Euratomagentschap aan het secretariaat van de depositaris als een voldoende blijk van steun voor de
door de andere partijen gevoerde verlengingsprocedure.
Vier ondertekenende partijen hebben op 26 februari 2015 de bijgevoegde
verlengingsovereenkomst ondertekend. Deze kan namens Euratom worden ondertekend zodra
de Raad zijn goedkeuring hecht aan de verlenging.
De Commissie is van oordeel dat het besluit betreffende de verlenging van de
kaderovereenkomst van belang is en daarom heeft zij, via haar uitvoerende instantie, haar
positie geharmoniseerd met die van Frankrijk. (Het Verenigd Koninkrijk heeft zich inmiddels
teruggetrokken als afzonderlijke partij bij de overeenkomst, maar blijft, net als de andere
lidstaten, partij bij de overeenkomst als onderdeel van Euratom).
NL
4
NL
De Commissie is van oordeel dat de voorgestelde verlenging van de kaderovereenkomst
aanvaardbaar is voor de Gemeenschap en dient derhalve deze aanbeveling voor een besluit
van de Raad in overeenkomstig artikel 101, tweede alinea, van het Euratom-Verdrag.
Om de overeenkomst te kunnen verlengen is goedkeuring door de Raad nodig, aangezien in
de overeenkomst duidelijke voorwaarden voor onderzoekssamenwerking binnen zijn GIF zijn
vastgesteld, welke voorwaarden van toepassing blijven. Bovendien heeft de verlenging
betrekking op meer dan twee Euratom-programma’s voor onderzoek en opleiding, zodat
tenminste twee besluiten van de Raad nodig zijn om richting te geven aan de deelname van
Euratom aan het GIF in overeenstemming met verordeningen van de Raad betreffende
bestaande en toekomstige onderzoeks- en opleidingsprogramma’s van Euratom.
De deelname van Euratom aan het GIF moet binnen het toepassingsgebied van de
verordeningen van de Raad betreffende de onderzoeks- en opleidingsprogramma’s van
Euratom blijven. Zoals in het GIF-handvest vermeld, bepaalt elk lid afzonderlijk de aard van
zijn deelname aan GIF-activiteiten.
In Verordening (Euratom) nr. 1314/2013 tot vaststelling van een programma voor onderzoek
en opleiding van de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (2014-2018) ter aanvulling
van het "Horizon 2020"-kaderprogramma voor onderzoek en innovatie is uitdrukkelijk
bepaald dat de uitvoerende instantie haar activiteiten moet uitvoeren in het kader van de GIFkaderovereenkomst. Onder "Noodzakelijke activiteiten om de doelstellingen van het
programma te realiseren" is in bijlage I bij de verordening, met betrekking tot "eigen acties
van het GCO", bepaald dat:
"Als het uitvoerend Euratom-agentschap voor het "Generation IV International Forum
(GIF)" zal het GCO de coördinatie van de communautaire bijdrage aan het GIF
voortzetten."
Onder "Internationale samenwerking met derde landen en met internationale organisaties", is
in die verordening, refererend aan Euratom, bepaald dat:
"De internationale samenwerking op het gebied van nucleair onderzoek en nucleaire
innovaties, die is gebaseerd op gemeenschappelijke doelstellingen en wederzijds
vertrouwen, moet worden voortgezet met als doel duidelijke en significante voordelen voor
de Unie en haar omgeving tot stand te brengen. Als bijdrage aan het verwezenlijken van de
specifieke doelstellingen als bedoeld in artikel 3 zal de Gemeenschap ernaar streven om de
wetenschappelijke en technische expertise van de Unie te vergroten middels internationale
samenwerkingsovereenkomsten en de toegang van de nucleaire sector van de Unie tot
nieuwe, opkomende markten te bevorderen. De internationale samenwerkingsactiviteiten
zullen worden bevorderd door multilaterale kaders (bijv. IAEA, OESO, ITER en GIF)...”.
De verlenging van de kaderovereenkomst blijkt daarom te zijn beschouwd als passend in het
kader van de bijdrage van Euratom aan Horizon 2020.
In het licht van het bovenstaande stelt de Commissie voor dat de Raad, in toepassing van
artikel 101, tweede alinea, van het Euratom-Verdrag, het bijgevoegde ontwerp voor een
aanbeveling voor een besluit van de Raad tot goedkeuring van de verlenging van de deelname
van Euratom aan de GIF-kaderovereenkomst goedkeurt en haar te machtigen de bijgevoegde
verlengingsovereenkomst te ondertekenen.
4.
GEVOLGEN VOOR DE BEGROTING [WAAR NODIG]
[n.v.t.]
NL
5
NL
5.
FACULTATIEVE ELEMENTEN [WAAR NODIG]
[n.v.t.]
NL
6
NL
Aanbeveling voor een
BESLUIT VAN DE RAAD
tot goedkeuring van de verlenging van de deelname van de Europese Gemeenschap voor
Atoomenergie (Euratom) aan de kaderovereenkomst voor internationale samenwerking
op het gebied van onderzoek en ontwikkeling van kernenergiesystemen van de vierde
generatie
DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE,
Gezien het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie
(Euratom), en met name artikel 101, tweede alinea,
Gezien de aanbeveling van de Europese Commissie,
Overwegende hetgeen volgt:
NL
(1)
Het Generation IV International Forum (GIF) is een kader voor internationale
samenwerking op het gebied van onderzoek en ontwikkeling, dat in 2001 op initiatief
van de Verenigde Staten is opgezet. Het doel is het bundelen van de inspanningen
voor de ontwikkeling van nieuwe systeemontwerpen voor kernenergie die op
betrouwbare wijze voor de energievoorziening zullen zorgen en tegelijkertijd op
bevredigende wijze aandacht geven aan de nucleaire veiligheid, de beperking van de
hoeveelheid afval tot een minimum, de non-proliferatie en de bezorgdheid onder de
bevolking.
(2)
De verlenging van de deelname van Euratom aan deze kaderovereenkomst staat los
van welk besluit ook ten aanzien van de werkingssfeer van de deelname aan de
verschillende GIF-systemen en daarmee verband houdende projectovereenkomsten.
Euratom stelt de aard van zijn bijdrage (intellectueel en financieel) aan GIFactiviteiten afzonderlijk vast.
(3)
Op 30 juli 2003 is Euratom op grond van Besluit C(2002) 4287 van de Commissie
toegetreden tot het GIF door ondertekening van het Handvest, dat de oorspronkelijke
ondertekenende partijen reeds in 2001 hadden ondertekend. Bij Besluit C(2011) 4504
van de Commissie is de eerste periode van 10 jaar onderschrijving van het Handvest
door Euratom voor onbepaalde tijd verlengd, onder voorbehoud van intrekking bij
unanieme instemming van de lidstaten van de EU. Elk lid van het GIF (waaronder ook
Euratom) kan zijn lidmaatschap opzeggen met inachtneming van een opzegtermijn van
90 dagen. Aangezien het Handvest niet voorziet in financiële stromen of speciale
budgettaire toewijzingen tussen de partijen, valt zij binnen de werkingssfeer van
artikel 101, derde alinea, van het Euratom-Verdrag.
(4)
Voor de uitvoering van het GIF-handvest hebben de ondertekenaars ervan een
juridisch bindende kaderovereenkomst tussen de leden van het Generation IV
International Forum betreffende internationale samenwerking inzake onderzoek en
ontwikkeling voor kernenergiesystemen van de vierde generatie gesloten, waarin de
voorwaarden voor de samenwerking en de daaruit voortvloeiende systeem- en
projectovereenkomsten zijn vastgesteld.
7
NL
(5)
Op grond van Besluit 14929/05 van de Raad van 20 december 2005, gevolgd door
Besluit C(2006) 7 van de Commissie van 12 januari 2006, vastgesteld krachtens
artikel 101, tweede alinea, van het Euratom-Verdrag, is Euratom op 24 januari 2006
ook tot de kaderovereenkomst toegetreden, toen de daartoe gemachtigde commissaris
een akte van toetreding ondertekende (die vervolgens op 10 februari 2006 werd
neergelegd bij de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling te
Parijs). Het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek werd bevestigd als
coördinator van de deelname van Euratom aan het GIF en vertegenwoordigde Euratom
derhalve als "uitvoerende instantie", in overeenstemming met artikel III, lid 2, van de
kaderovereenkomst.
(6)
De kaderovereenkomst is op 28 februari 2005 in werking getreden voor een periode
van 10 jaar en is op 26 februari 2015 verlengd, toen vier partijen ermee instemden om
te worden gebonden door de aangehechte verlengingsovereenkomst. Dit is in
overeenstemming met de specifieke verlengingsprocedure van de kaderovereenkomst.
Euratom en andere ondertekenaars die niet in staat waren om hun interne procedures
op tijd af te ronden, kunnen de deelname derhalve verlengen door later te
ondertekenen.
(7)
De verlenging door de Commissie, namens Euratom, van de kaderovereenkomst door
middel van ondertekening van de verlengingsovereenkomst volgens de specifieke
verlengingsprocedure, dient derhalve te worden goedgekeurd.
HEEFT HET VOLGENDE BESLUIT VASTGESTELD:
Enig artikel
De verlenging door de Commissie, namens de Europese Gemeenschap voor
Atoomenergie, van de kaderovereenkomst voor internationale samenwerking op het
gebied van onderzoek en ontwikkeling van kernenergiesystemen van de vierde
generatie, door middel van ondertekening van de verlengingsovereenkomst, wordt
goedgekeurd. De tekst van de verlengingsovereenkomst is aan dit besluit gehecht.
Gedaan te Brussel,
Voor de Raad
De voorzitter
NL
8
NL