Checklist gezins- en opvoedingssituatie

Checklist gezins- en opvoedingssituatie
Gezinssamenstelling
Hoe is de samenstelling van het gezin?
• Hoeveel kinderen zijn er?
• Welke leeftijd hebben de kinderen?
• Hoe is het gezin ontstaan (geboorte, erkenning, adoptie, enzovoort)?
• Hoeveel (en welke) volwassenen hebben een opvoedende taak (zowel binnen als buiten
het gezin)?
• Zijn er personen in het gezin aanwezig die noch kind, noch opvoeder zijn? Wat is hun
rol in het gezin?
• Wie zijn voor de kinderen de belangrijkste volwassenen? Hoe worden deze volwassenen
door de kinderen aangeduid (bijvoorbeeld vader, moeder, vriendin van vader, stiefvader,
tante, oma, enzovoort)?
• Hebben een of meerdere opvoeders ook de zorg voor andere kinderen?
• Wonen alle opvoeders en kinderen bij elkaar? Zo nee, wie woont (wanneer) bij wie? Zo
ja, hebben de kinderen eerder (ook) in een ander gezin gewoond?
• Wie zijn de formele en informele gezagdragers van de kinderen?
• Zijn er (minderjarige) kinderen die een rol hebben in de opvoeding van andere kinderen? Zo ja, wat is hun rol?
Gezinssituatie
Hoe is de dagelijkse structuur van het gezin?
• Hoe ziet een doordeweekse dag eruit?
• Hoe ziet het weekend eruit?
• Zijn er momenten waarop alle opvoeders en alle kinderen gezamenlijk aanwezig zijn?
• Wordt vrije tijd ook samen doorgebracht? En zo ja, op welke manier?
• Wie is hoofdzakelijk verantwoordelijk voor het huishouden?
• Wat is zwaar, wat is leuk aan het huishouden?
Opvoedingsklimaat
Hoe is het opvoedingsklimaat?
• Wie heeft de grootste rol in de opvoeding?
• Wie heeft het meest te zeggen over de opvoeding? Wie heeft de eindverantwoordelijkheid?
• In hoeverre is er sprake van onderlinge betrokkenheid en genegenheid?
• In hoeverre is er sprake van een constructieve opvoedingsstijl?
• Hoe is het gesteld met de handhaving van regels, gezag en structuur?
Checklist gezins- en opvoedingssituatie bij Wegen en (blijven) overwegen – 1/4
• Is er sprake van een leeftijdsadequate benadering en stimulans?
• Wat wordt belangrijk gevonden in de opvoeding? Levensbeschouwing? Normen en waar•
•
•
•
den?
Voelen de opvoeders zich competent?
In hoeverre zijn de opvoeders consequent en duidelijk?
Is er overeenstemming over de opvoedingsaanpak tussen de verschillende opvoeders?
Zijn er wel eens conflicten tussen de verschillende opvoeders over de opvoeding? Welke
onderwerpen leiden voornamelijk tot conflicten? Hoe worden die conflicten opgelost?
Communicatie in het gezin
Hoe is de communicatie in het gezin?
• Over welke thema’s wordt er met elkaar gesproken? Over welke thema’s wordt er niet gesproken?
• Met welke personen wordt er veel gesproken, met wie weinig?
• Wordt er wel eens gelachen en plezier gemaakt?
• Zijn er wel eens conflicten? En hoe probeert men die op te lossen? Welke personen hebben een doorslaggevende rol in deze conflicten?
• Wat doet men als men kritiek op elkaar heeft? Wordt dit geuit? En zo ja, aan wie en op
welke manier (bijvoorbeeld rechtstreeks of juist indirect, mondeling of vooral non-verbaal, enzovoort)?
• Wordt er veel gezamenlijks ondernomen? Zo ja, wat?
• Zijn er ‘geheimen’ in het gezin?
Sociaal netwerk
Heeft het gezin goede sociale contacten?
• In de familie
• In de buurt
• Vrienden en kennissen
• Vereniging of andere sociale verbanden
Geweld
Is er een vermoeden van huiselijk geweld (lichamelijk, psychisch, seksueel)?
•Partnergeweld
• Kinderen als getuige van geweld tussen opvoeders
•Kindermishandeling
• Verwaarlozing van kinderen of van volwassenen die afhankelijk zijn van zorg
•Ouderenmishandeling
•Huwelijksdwang
• Eergerelateerd geweld
Checklist gezins- en opvoedingssituatie bij Wegen en (blijven) overwegen – 2/4
Ingrijpende levensgebeurtenissen
Hebben er een of meer ingrijpende gebeurtenissen plaatsgevonden?
• Verlies van een geliefd persoon
• Scheiding of anderszins verandering van gezinssamenstelling
•Verhuizing
•Ziekenhuisopname
• Arrestatie van een van de ouders
• Migratie of vlucht
•Discriminatie
• Huiselijk geweld
• Geweld in de openbaarheid
•Verkeersongeluk
• Anders …
Individueel welzijn gezinsleden
Hoe is het gesteld met de afzonderlijke leden van het gezin?
• Somatische aandoeningen
• Psychosomatische klachten
• Psychiatrische klachten
•Verslaving
•Handicap
Materieel maatschappelijke omstandigheden
Hoe zijn de omstandigheden van het gezin?
•Huisvesting
•Buurt
• Maatschappelijke positie
•Financiën
• Werk dan wel werkloosheid opvoeders
• Vorming en opleiding opvoeders
Checklist gezins- en opvoedingssituatie bij Wegen en (blijven) overwegen – 3/4
Culturele achtergrond/cultuurverschillen
Welke cultuurverschillen beïnvloeden het huidige functioneren?
•Migratieleeftijd
• Eerste, tweede of derde generatie
• Beleving migratie
•Aanpassing
•Discriminatie
•Generatieconflicten
(Hanteer zo nodig de Checklist migranten en vluchtelingen.)
Checklist gezins- en opvoedingssituatie bij Wegen en (blijven) overwegen – 4/4