Sessie 12. Micha de Winter - Kwetsbare gemeenten

Kwetsbare gemeenten,
ondernemende burgers
Een nieuw sociaal paradigma voor
opvoeding, onderwijs en jeugdbeleid
MICHA DE WINTER
Jeugdzorg-problemen zijn niet
oplosbaar binnen de jeugdzorg
• Stelselherziening gaat over schaal en budgetten
• Geen wetenschappelijke bewijs dat dat problemen
oplost
• Leeuwendeel van de kwesties die bij jeugdzorg
terecht komen hebben ook boven-individuele
oorzaken
• Bv: afbrokkelende pedagogische civil society,
schaarse sociale netwerken rond opvoeding, kind als
individueel project, ontbreken positief jeugdbeleid,etc
Kwetsbare gemeenten
• Krijgen een zware verantwoordelijkheid
• Bij sterk teruglopende middelen
• Moeten problemen oplossen die andere overheden de
afgelopen 50 jaar niet hebben kunnen tackelen
• Jeugd/Gezinskwesties hebben vaak sterke maatschappelijke,
politieke en publicitaire impact:
• ‘Savanna’ veel sterker op het bordje van B&W
• Paradigma-verandering is onontkoombaar, maar niet per
definitie populair
• Burgers willen niet altijd per se op ‘eigen kracht’
Ondernemende burgers in een
‘pedagogische civil society’
• In een goed functionerende pedagogische civil society bestaat
er bij burgers de bereidheid om met elkaar in de eigen sociale
netwerken en het publieke domein verantwoordelijkheden
rond het opgroeien en opvoeden van kinderen te delen, in de
vorm van wederzijdse sociale steun en informele sociale
controle
• Associated Citizenship (Ph. Blond, 2010): Verenigd
burgerschap kan alternatief zijn voor staat en markt
• The Right to Challenge! Geldt zowel voor ouders als
kinderen/jongeren. Kinderen/Jeugd een stem geven;
bevorderen actieve participatie & burgerschap, omgaan met
diversiteit, conflict etc.
Echter:
• Opvoeding is gedragsregulering en risicomanagement geworden
• Belang van sociale netwerken en civil society
verdrongen door individualisering
• Jeugd en opvoeding gedijen in rijke sociale
netwerken
• Wie heeft het nog over maatschappelijke idealen in
relatie tot opvoeding? Bijvoorbeeld met betrekking
tot humaniteit, democratisch burgerschap, verheffing,
inclusie, etc.?
(Hermanns, 2009: Het opvoeden verleerd)
PEDAGOGISCHE CIVIL SOCIETY:
• UITGANGSPUNTEN:
• KINDEREN ÉN HUN OPVOEDERS GEDIJEN
BETER IN RIJKE SOCIALE NETWERKEN
• EEN ‘DEMOCRATIC WAY OF LIFE’
ONTSTAAT NIET VANZELF, MAAR MOET
BLIJVEND WORDEN VERNIEUWD EN
GECULTIVEERD
Belang van sociale netwerken
• Sociale steun is belangrijkste ‘protectieve factor’ in
opvoeding en ontwikkeling
• Gebrek aan sociale steun is belangrijke risicofactor.
• Sociaal Kapitaal: hulpmiddelen die in een gemeenschap
aanwezig zijn om gezins- en sociale organisatie vorm te
geven. Via gemeenschappelijke activiteiten, sociale steun
en participatie ontstaan hechtere sociale relaties, groepen,
netwerken, gedeelde normen, vertrouwen, wederkerigheid
• Dit sociaal kapitaal heeft twee soorten effect:
1. Basislaag voor welbevinden, ontwikkeling, gezondheid
2. Beschermende schil tegen risicofactoren
Belang van sociale netwerken
• Goede relaties ouders-school (ouderbetrokkenheid)
bevorderen onderwijsuitkomsten én maatschappelijke
kansen
• Wanneer opvoeders contact hebben met opvoeders van
‘peers’ ontstaan o.a. een coherenter opvoedingsklimaat,
duidelijker verwachtingen, normen/grenzen, grotere
betrokkenheid, etc. Sterke sociale netwerken zijn (onder
voorwaarden) gerelateerd aan geringere kansen op
mishandeling, criminaliteit, antisociaal gedrag etc.
• Intergenerationele contacten bevorderen sociale veiligheid
en afname van (jongeren)overlast
Inclusief burgerschap
• Op de loer liggen:
– Wij-zij denken
– Morele en sociale uitsluiting
– Dehumaniseren
• Tenzij we kinderen het tegendeel leren:
– Leren zien van overeenkomsten
– Tegenstellingen is niet hetzelfde als uitsluiten
– Humaniseren: het menselijke in de ander
• Via:
– Rolmodellen, voorbeeldgedrag
– Rights Respecting Schools
– Vreedzame Scholen & Wijken, etc.
Twee soorten bindingen
• BONDING
• BRIDGING
• (verbindend)
• gericht op o.s.m
• groepscohesie is
noodzakelijk voor
autoritatieve opvoedingsgemeenschappen
• (overbruggend)
• gericht op anderen
• ‘Over de brug komen’ is
belangrijke voorwaarde
voor sociale cohesie en
maatschappelijke kansen
• Bevorderlijk voor
emancipatie
• Bevorderlijk voor inclusief
burgerschap
Een derde type binding: Linking
• Naast ontmoeting en overbruggen is ‘schakeling’
nodig tussen burgers, instellingen, overheid
• De Pedagogische Civil Society ontstaat niet vanzelf,
• Burgerinitiatieven hebben soms professionele en
beleidsmatige steun nodig: erkenning, waardering,
luisterend oor, expertise, ‘buurtgericht microkrediet’
• Teveel beleid kan ook ontmoedigen! VB: overlast.
• De faciliterende gemeente