weer, ziekte onder mcnschen en vee werden veroorzaakt door

weer, ziekte onder mcnschen en vee werden
veroorzaakt door heksen, waaronder men
vrouwen verstond, die een verbond met den
satan heeten gesloten te hebben en door hem
met groote kracht bekleed waren. 1 Iet voorkomen van klitten veeren in het kussen van
een zieke was een zeker tecken van hekserij.
Wilde men de schuldige vinden, dan kookte
men een levende kip of haan in den pot en
de eerste de beste vrouw, die wie dan onder
het geschreeuw van het dier voorbijkwam, was
de heks. Het hielp niet veel dat Balthazar
Bekkcr in zijn „Betooverde Wereld" het
dwaze van zulke mecningen aantoonde, men
gelooft er in zekere kringen nu nog aan.
A Ex. XII, 22; XXII, 18; Deut. XVIII,
10; Actor VIII, 9.
F. Zijnder wel mcnschen die zeggen dat
er geen tooverijc is ?
A Ja.
F. Wie zijn dat?
A De huydendaegsche nieuwe Sadduceën en de Libertijnen onder de genaemde
Christenen, die al wat men van de duyvelen ende derselver werekingen seyt, voor
fabulen ofte stereke verbeeldingen der menschen, of voor natuerlicke wereken houden.
F. Wacrom hebben de Remonstranten
in hacr formulier des Nachtmacls end e van
haren Cathcchismus de tooverije uytgelaten ?
WAAKZKCSTKIi.
Reeds in hunne vroegste jeugd werden de
kinderen met hekserij en tooverij bekend
gemaakt, en er tegen gewaarschuwd als
tegen een werk des duivels. Dr. Schotel
geeft in zijn reeds meermalen aangehaald
werk een uittreksel uit een vraagbockje, dat
de jeugd toen gebruikte :
f". Welck is de tweede hooft-zonde?
A Tooverye.
J'~. Staet er oock van tooverije in Gods
Woort ?
A Ja.
F. Bewijst dat?
240
A Dat moet men haar vragen.
F. Wat is tooverijc?
A Tooverije bestaet in 't maken van een
verdragh ofte verbondt met den duyvcl, het
zij opentlick of hcimelick, om door hulpe
desselfs, het zij mcnschen ofte vee te bctooveren ofte 't onttooveren, te vloccken ofte
zegenen, oock dingen te doen ofte bcstacn
die 's mcnschen verstant, konst ende kracht
te boven gaen ende door de ordinaire ende
bekende naturelicke middelen niet geschieden.
Niet minder algemeen was het geloof aan
spoken en geestverschijningen. Er was geen