Dementie - Webnode

Nieuwsbrief
De vroege fase van dementerende ouderen.
Juni 2015
Dementie
In dit nummer
Dementie
Kenmerken van dementerende
ouderen
Determinanten van dementerende
Dementie is een combinatie van symptomen, waarbij de werking van
informatie
in
de
hersenen
is
verstoord.
Het
gehele
verstandelijke
functioneren gaat steeds verder achteruit, waardoor men langzaam aan
helemaal afhankelijk wordt van anderen. Dementie is een syndroom,
aangezien het gaat om een aantal met elkaar samenhangende
verschijnselen die zich tegelijk voordoen.
Bij dementie raken steeds meer zenuwcellen in de hersenen en/of
verbindingen tussen deze zenuwcellen beschadigd. Hierdoor kunnen de
hersenen niet goed meer functioneren. Bij sommige dementerenden kan de
ouderen
Belemmerende en faciliterende
factoren ten aanzien van
verandering.
Uitslagen interview en enquête
Meetinstrumenten
achteruitgang heel snel verlopen, terwijl anderen nog jarenlang een relatief
gewoon leven kunnen leiden.
De meest voorkomende vormen van dementie zijn:
-
vorm een eiwitophoping in de zenuwcellen van de hersenen is.
-
Doel en middel
Bestaande interventie programma’s
Alzheimer 70%. Onderzoekers denken dat de oorzaak van deze
Vasculaire Dementie 16%. Een storing in de bloedvoorziening in de
hersenen, is de oorzaak van deze ziekte.
-
Lewy
Body
eiwithoudend
wanneer
Vergeetachtig, zich
steeds weer herhalen.
Dementie
15%.
materiaal.
een
hersencel
Deze
worden
gevaar
loopt.
inkapselingen
waarschijnlijk
Voornamelijk
van
afgezet
in
de
hersenschors.
-
Fronto-temporale Dementie. Komt vaak voor op jongere leeftijd.
Afstervende
hersencellen
temporaalkwab is de oorzaak.
Kenmerken dementerende ouderen
-
Zowel mannen als vrouwen hebben de kans op dementie
-
Komt voornamelijk voor bij ouderen (5% met de leeftijd tussen 65 en
74 heeft dementie, 40% van de 85+ heeft dementie).
-
Verminderde sociale banden
-
Vergeetachtig, zich steeds weer herhalen
-
Gesprekken met jongeren gaan vaak te snel
-
Ruzie maken/frustraties
-
Denken dat ze iets doen, (zoals koken) maar dit al tijden niet meer
hebben gedaan.
Abnormale
in
de
frontaalkwab
en
de
NIEUWSBR IEF, DE VROEGE FASE VAN DEMENTERENDE OUDEREN
Determinanten van dementerende ouderen
-
De leeftijd is de duidelijkste determinant van dementie, op oudere
leeftijd komt het veel vaker voor.
-
Een laagopleidingsniveau verhoogd de kans op dementie, hiervoor
worden twee redenen opgegeven. Hogeropgeleiden kunnen
langer hun cognitieve reserves opvangen. De andere reden geeft
Hierbij gaat het onder
andere om roken, te
weinig bewegen, hoge
bloeddruk, overgewicht
en diabetes type 2.
aan dat lager opgeleiden vroeger gediagnostiseerd worden.
-
Te weinig mentale activiteiten, wanneer iemand een tweede taal
leert of sociaal actief is verkleint dit de kans op dementie.
-
Een depressie kan juist weer zorgen voor een grotere kans op
dementie. Aangezien het geheugen slechter functioneert bij een
depressie.
-
Genetische factoren spelen een rol bij dementie, een complexe
maar vaak belangrijke rol. Dit is voornamelijk te zien bij zeldzamere
vormen van dementie.
-
Risicofactoren voor hart- en vaatziekten, schade aan hart- en
bloedvaten vergroot de kans op dementie. Hierbij gaat het onder
andere
om
roken,
te
weinig
overgewicht en diabetes type 2.
Belemmerende en faciliterende factoren
ten aanzien van verandering
Belemmerende factoren:
-
Ongestructureerde ruimtes, deze voelen onveilig aan.
-
Wat ze niet zien is er volgens hun niet, zoals een keuken of huiskamer.
-
Geen plek om zich terug te trekken.
-
Verminderend zicht, wat kan zorgen dat een glimmende vloer glad
lijkt, of patronen lijken gaten of hobbels.
-
Geen ruimte om naar buiten te kunnen gaan.
Faciliterende factoren:
-
De oudere met respect behandelen, niet als een kind.
-
Niets uit handen nemen wat de oudere nog zelf kan.
-
Alleen corrigeren wanneer het noodzakelijk is.
-
De persoon betrekken bij activiteiten, niet laten vereenzamen.
-
Zorg voor geestelijke ontspanning, zoals koffie drinken, praten of een
activiteit.
-
De oudere niet testen op kennis.
bewegen,
hoge
bloeddruk,
NIEUWSBR IEF, DE VROEGE FASE VAN DEMENTERENDE OUDEREN
Interview & Enquête
Uit het interview is gekomen dat de bewoners met dementie over het algemeen hele vriendelijke mensen zijn. Ze vinden het
gezellig als je lang komt, af en toe zijn ze minder vrolijk of kunnen ze heel boos worden. Dit kan ook voorkomen uit frustratie.
De bewoners kunnen in groepen activiteiten doen, een enkele zal dit niet willen. Of wel mee doen, maar verder geen
contact hebben met de rest van de groep.
De huidige activiteiten die er zijn, zijn bijvoorbeeld bingo, een zanggroepje, bewegen voor ouderen, in de huiskamer
gezellig lezen of kaarten. Echter zijn veel van deze activiteiten zelf inloop, hierdoor zullen een aantal ouderen niet vrijwillig
heen gaan. Wel wordt er aan ouderen gevraagd of ze er heen willen, of aangegeven wanneer er een activiteit is.
De overloop tussen de werkvelden is, dat SGM-er de huidige activiteiten kunnen aanpassen of zorgen voor meer
deelname. Door met de bewoners in gesprek te gaan en vanuit een ander perspectief naar de ouderen te luisteren . Om
te zien of met kleine aanpassingen ook demente ouderen meer naar activiteiten willen, of juist meer in kleinere groepen
activiteiten doen. Nu is het voornamelijk zorgen voor de ouderen en minder gericht op de activiteiten die er zijn. Veel
verpleegkundigen en verzorgenden kennen de doelgroep van demente ouderen goed, echter richten zijn zich op de
verzorging en verpleging van de ouderen en niet op de activiteiten die de bewoners kunnen doen.
Uit de enquête is gebleken dat veel bewoners
vriendschappelijk om gaan met andere bewoners. De
bewoners zoeken niet snel zelf contact met anderen, dit
moet voor hun geregeld worden. Wanneer er iemand
langskomt, wordt dit als prettig ervaren. De houding van
de bewoner is niet vaak rusteloos, echter is de gespannen
houding heel variabel per bewoner. De bezigheden van
de bewoners zijn vaak niet aanwezig mits ze iets
toegewezen krijgen. Zonder hulp van anderen wordt dit als
Contact met andere
bewoners
moeilijk ervaren.
Nooit
Hieruit kan dus gehaald worden dat de bewoners wel wat
Zelden
willen doen, alleen dan moeten ze dit wel toegewezen of
Soms
aangeboden krijgen. Zelf zullen ze niet snel meer iets
Vaak
ondernemen. Om een activiteit in een grotere groep te
doen, zal voor veel personen ook geen probleem zijn
aangezien de meeste vriendelijk met elkaar omgaan.
Gaat vriendschappelijk om
met andere bewoners
Heeft een gespannen
lichaamshouding
Nooit
Zelden
Soms
Vaak
Nooit
Zelden
Soms
Vaak
NIEUWSBR IEF, DE VROEGE FASE VAN DEMENTERENDE OUDEREN
Meetinstrumenten
Subjectief meetinstrument
ADL KATZ
Vaststellen ADL-gerelateerde zorgbehoeften (algemene dagelijkse levensverrichtingen).
Katz S., Down, TD, Cash, HR, et al. Progress in the development of the index of ADL. Gerontologist 1970;10:20-30.
Criterium
Wassen
Kleden
Verplaatsen
Toiletbezoek
S
1
Kan zichzelf
wassen zonder
enige hulp
2
Heeft gedeeltelijke
hulp nodig om zich
te wassen onder
de gordel
Kan zich
helemaal aanen uitkleden
zonder enige
hulp
Kan volledig
zelfstandig
opstaan en zich
zonder
mechanische
hulp of hulp van
derden
verplaatsen
Kan alleen naar
het toilet gaan
of zich reinigen
Heeft gedeeltelijke
hulp nodig om zich
te kleden onder de
gordel (veters
uitgezonderd)
Kan zelfstandig in
en uit stoel of bed,
maar gebruikt
mechanische
hulpmiddelen om
zich zelfstandig te
verplaatsen
(krukken, rolstoel)
Heeft gedeeltelijke
hulp van derden
nodig om naar het
toilet te gaan of
zich te reinigen
Is accidenteel
incontinent voor
urine of faeces
(incl. blaassonde of
kunstaars)
Heeft vooraf hulp
nodig om te eten
of te drinken
Continentie
Is continent
voor urine en
faeces
Eten
Kan alleen eten
en drinken
3
Heeft gedeeltelijke
hulp nodig om zich
te wassen zowel
boven als onder de
gordel
Heeft gedeeltelijke
hulp nodig om zich
te kleden zowel
boven als onder de
gordel
Heeft volstrekt hulp
van derden nodig
om op te staan en
zich te verplaatsen
4
Moet volledig
geholpen worden
om zich te wassen
zowel boven als
onder de gordel
Moet volledig
geholpen worden
om zich te kleden
zowel boven als
onder de gordel
Is bedlegerig of zit in
rolstoel en is volledig
afhankelijk om zich te
verplaatsen
Moet volledig
worden geholpen
om naar het toilet
te gaan of zich te
reinigen
Is incontinent voor
urine
(mictietraining
inclusief)
Kan niet naar het
toilet gaan en
evenmin op de
toiletstoel
Heeft gedeeltelijke
hulp nodig tijdens
het eten of drinken
De patiënt wordt
gevoed
Is incontinent voor
urine en faeces
Betrouwbaarheid:
Test-hertest bij 38 ziekenhuispatiënten na 2 weken: cc=0.94 en Kendal-tau=0.99
Dit is een goede betrouwbaarheid.
Validiteit:
In een Amerikaanse review8 werden bij 3 studies bij thuiswonende ouderen (n=1604), ouderen met dagverpleging
(n=1511) en ouderen in een verpleeghuis (n=1080) Cronbachs alpha-waarden gevonden van resp.: 0.7766, 0.7487 en
0.7255. De KATZ ADL-schaal werd vergeleken met de IADL-schaal.
Ook de validiteit is goed..
NIEUWSBR IEF, DE VROEGE FASE VAN DEMENTERENDE OUDEREN
Objectief meetinstrument
Meetinstrumenten kracht en balans
The Groningen Meander Walking Test
Doel:
inzicht verkrijgen in loopvaardigheid
Doelgroep:
dementerende ouderen, ouderen met cognitieve problemen
Beschrijving:
de Groningen Meander Walk test is een looptest die op een effen terrein afgenomen dient te worden.
Deze test is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en meet het dynamisch loopvermogen door
2x over een kronkelende gebogen lijn te lopen. Het aantal seconden en het aantal foutstappen worden
vastgelegd. De patiënt mag tijdens de test gebruik maken van een loophulpmiddel en/of orthese.
Voordelen zijn dat de test kort is en er weinig uitleg vooraf nodig is.
Benodigde tijd:
5 minuten
Toepasbaar:
zonder specifieke achtergrondkennis
Uitvoering:
Parcours van The Groningen Meander Walking Test
-
Bij voorkeur twee test afnemers, i.v.m. de veiligheid
-
Doe de test voor bij de uitleg
-
Noteer of de deelnemer een loop hulpmiddel gebruikt
-
Begin achter de startlijn
-
Probeer zo vlot mogelijk te lopen, maar blijf binnen de lijnen
-
Loop de lijn heen en terug (beide keren apart tijd op nemen)
-
De deelnemer mag niet oefenen
-
Neem de tijd op
-
Noteer het aantal keer dat de voet VOLLEDIG
buiten de lijnen is neer gezet.
Validiteitsonderzoek staat nog in de planning
De betrouwbaarheid verschild door wel of geen
loophulpmiddel. Zonder hulp middel is de betrouwbaarheid
0, 94, met loophulpmiddel is de betrouwbaarheid 0,84.
NIEUWSBR IEF, DE VROEGE FASE VAN DEMENTERENDE OUDEREN
Doel en middel
Het doel is om demente ouderen meer te laten bewegen en voornamelijk
in groepsverband, om daarmee ook tegelijk eenzaamheid tegen te gaan.
Het middel om het doel te behalen is activiteiten organiseren voor de
ouderen. De soort activiteiten die daarvoor geschikt zijn, zijn:
-
Boeken/kranten lezen en bespreken
-
In de tuin werken
-
Helpen met het huishouden
-
Helpen met koken
-
Wandelen
-
(ochtend) gymnastiek
-
Muziek luisteren (en mee zingen)
-
Schilderen/tekenen
-
Of een uurtje naar de beweegtuin.
Wat belangrijk is om de ouderen mee te laten doen, is om de deelnemers
op te halen en naar de activiteit te brengen. Als de oudere zelf heen moet
gaan, is de kans dat de oudere deel gaat nemen kleiner. Of familie op de
Haal de oudere op om
mee te gaan naar een
activiteit, alleen gaan
ze vaak niet
hoogte brengen van de activiteiten en deze de oudere laten brengen
naar de activiteit.
Om dit waar te maken, zullen er ook meer activiteiten begeleiders moeten
komen om de activiteiten te begeleiden.
Bestaande interventies
Interventie 1:
Effecten van een oefenprogramma op hoge intensiteit, naar de
fysieke en geestelijke gezondheid van verpleegtehuisbewoners
met dementie.
Kenmerken:
170 personen met milde of matige dementie in verpleegtehuizen
Gemiddelde leeftijd 86,7 jaar
74% vrouw, 26% man
Willekeurige toewijzing interventie of controlegroep
De interventie bestond uit intensieve versterking- en evenwicht
oefeningen in kleine groepen twee keer per week gedurende 12
weken lang.
De controlegroep deed aan vrijetijdsbesteding. De activiteiten
die ze deden waren lichte lichamelijke activiteiten. Lezen,
spelletjes spelen, naar muziekluisteren en gesprekken voeren.
Effectiviteit:
De deelnemers aan de interventie had een vooruitgang van 2,9
punten op de Bergs Balance Schaal. Voor de controlegroep geldt
dat het gaat om een verbetering van 1,2 punten op de Bergs
Balance Schaal. Uit de resultaten van onze studie blijkt dat een op
hoge intensiteit functioneel oefenprogramma het evenwicht en
spierkracht verbeterd en er minder apathie (Apathie is het gebrek
aan emotie, motivatie of enthousiasme) bij verpleegtehuis
patiënten met dementie is.
Verbeterpunten:
Is twaalf weken wel genoeg? Misschien kunnen ouderen nog
verder ontwikkelen mits ze langer de tijd hebben.
Er is geen rekening gehouden met het wel of niet gebruiken van
loophulpmiddelen.
NIEUWSBR IEF, DE VROEGE FASE VAN DEMENTERENDE OUDEREN
Interventie 2:
Ontmoetingscentra dementie
Kenmerken:
Programma onderdelen voor ouderen met dementie, hun
mantelzorgers en voor beiden.
Maandelijks overleg met de persoon met dementie,
mantelzorgers en professionals.
Hierin kunnen deelnemers hun ervaringen, behoeften en wensen
uiten
Buurtbewoners kunnen vrijblijvend deelnemen aan een sessie.
Effectiviteit:
De interventie leidt tot uitstel van opname in een verpleegtehuis
van mensen met dementie. Mantelzorgers voelen zich
competenter en minder belast. Ook heeft de ondersteuning een
positief effect op gedrags- en stemmingsontregelingen van
mensen met dementie.
Verbeterpunten:
Over de verbeterpunten is niks weergegeven.
Interventie 3:
Beweegtuin ouderen
Kenmerken:
FIT+ beweegtoestellen
Zelfstandig of onder begeleiding van fysiotherapeut of activiteiten
begeleider
Afwisselende beweegtoestellen aangepast op de
beweegmogelijkheden van de doelgroep
Er is een lesschema met 16 uitdagende lessen
Ook cursus erbij voor activiteitenbegeleiders
Effectiviteit:
De beweegtuin draagt bij aan een verbetering van de fysieke
gesteldheid van ouderen in een zorgcentra. Verbetering van
lenigheid/flexibiliteit, uithoudingsvermogen, balans, coördinatie
en kracht.
Het heeft een positieve invloed op de sociale contacten tussen
ouderen onderling en tussen ouderen en hun begeleiding.
Verbeterpunten:
Over de verbeter punten wordt niets weergegeven.