Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen

1. Toelichting op de module
Deze module is gebaseerd op de NHG-Standaard M36 van januari 2013.
Met adequate voorlichting over maagklachten kan de huisarts samen met de
patiënt het beleid vaststellen. Een goede uitleg over het ontstaan van de klachten, het beloop hiervan en de mogelijkheden om hier wat aan te doen verhoogt
de kans op het beter opvolgen van de adviezen en uiteindelijk grotere tevredenheid over de geboden hulp.
2. Doel, doelgroep en tijdsduur
Doelstelling: Doelgroep:
Groepsgrootte:
Tijdsduur: 3. Uitvoering
•
•
•
•
•
•
4. De huisarts kan een patiënt met maagklachten informeren,
adviseren en instrueren en weerstanden ombuigen naar
acceptatie bij het voorgestelde beleid.
WDH, HAGRO, toetsgroep, beroepsopleiding.
Max. 12 personen.
40 minuten.
Leid dit programmaonderdeel kort in. U kunt daarbij gebruik maken van de
tekst onder 'Toelichting' (1 min.).
Vraag de deelnemers groepjes van drie personen te vormen. Deel Werkblad
1 t/m 3, Checklist 1 en Bijlage 1 uit (een set per subgroep) en vraag hen
de rollen voor het rollenspel te verdelen: een huisarts, een patiënt en een
observator (1 min.).
Vraag de deelnemers eerst hun bijbehorende rol goed door te lezen (5 min.).
Vraag de deelnemers het eerste rollenspel te spelen. De tijd hiervoor is
maximaal 10 minuten. De observator stopt het spel na deze tijd, ook al is
het nog niet afgerond (10 min.).
Onder leiding van de observator wordt het eerste rollenspel besproken aan
de hand van het bijbehorende schema op het werkblad van de observator
(10 min.).
In een plenaire bespreking worden de voornaamste knelpunten die men heeft
ervaren bij het geven van de voorlichting opgenoemd. Bespreek op welke
manier deze knelpunten opgelost zouden kunnen worden.
Organisatie
•
•
•
Maak voldoende kopieën van Werkblad 1 t/m 3, Checklist 1 en Bijlage 1
(voor ieder drietal een set).
Zorg dat u goed op de hoogte bent van de NHG-Standaard Maagklachten.
Zorg ervoor dat er voldoende ruimte is zodat de subgroepen gelijktijdig het
rollenspel kunnen spelen.
1
© Nederlands Huisartsen Genootschap, maart 2013
maagklachten
Aan de hand van een rollenspel formuleren de deelnemers in groepen hoe zij die
voorlichting zouden geven. Hierbij wordt niet alleen gelet op de inhoud van de
adviezen, maar ook op de manier waarop patiënten voorgelicht worden.
V oorlichting
Voorlichting maagklachten
Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen
Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen
Rol van de huisarts
U gaat een kort rollenspel spelen, waarin een patiënt met maagklachten op uw
spreekuur komt. Lees de informatie rustig door en gebruik deze om u in te leven.
Bedenk dat het een rollenspel is in een scholingssituatie. U hoeft niet de 'perfecte huisarts' neer te zetten. Probeer dicht te blijven bij hoe u het in de praktijk
doet. Maak het niet mooier of uitvoeriger dan u normaal gesproken tijdens een
consult zou doen.
De heer Janssen vertelt u dat hij sinds een maand last heeft van zijn maag. Hij
heeft af en toe een branderig gevoel in de maagstreek, de ene keer erger dan de
andere. Wanneer kan hij niet precies aangeven. Zijn eetlust is uitstekend. Het
lijkt zelfs wel of de klachten wat afnemen als hij gegeten heeft. Hij rookt ongeveer 15 sigaretten per dag, drinkt regelmatig koffie en alcohol.
Bij lichamelijk onderzoek vindt u alleen drukpijn in het epigastricum. Er zijn
geen alarmsymptomen die wijzen op ernstige pathologie.
Eigenlijk wil hij direct verwezen worden naar een specialist. Zijn oom is overleden aan maagkanker en die had ook in de eerste fase dergelijke klachten.
Rolinstructie
• U heeft de anamnese afgenomen en lichamelijk onderzoek gedaan. Op dit
moment begint het rollenspel.
• U start het gesprek met de verheldering van de hulpvraag. Het is echter niet
de bedoeling op deze plek de volledige anamnese uit te spelen. Die gegevens heeft u al op papier.
• Vervolgens geeft u de conclusie die u gevormd heeft op basis van uw onderzoek. Probeer volgens de richtlijnen van de standaard te werken.
• Geef voorlichting en adviezen op basis van de standaard.
• De heer Janssen is zeer volhardend in z'n wens voor verwijzing, c.q. foto,
dus u zult extra aandacht moeten schenken aan het geruststellen en het
geven van informatie over uw beleid en uw conclusies.
Speel het rollenspel. U heeft maximaal 10 minuten de tijd.
2
© Nederlands Huisartsen Genootschap, maart 2013
maagklachten
U krijgt bezoek van de heer Janssen van 41 jaar. U ziet hem eigenlijk zelden op
het spreekuur.
V oorlichting
Voorlichting maagklachten
Werkblad 1
Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen
Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen
Rol van de patiënt
U gaat een kort rollenspel spelen waarin u de rol heeft van een patiënt met
maagklachten. U ziet de huisarts voor de eerste maal vanwege dit probleem.
Lees de informatie rustig door en probeer u zo goed mogelijk in te leven. Bedenk
wel dat het een rollenspel is in een scholingssituatie. Probeer te reageren op het
gedrag van de huisarts. Het is niet de bedoeling dat u het de huisarts zo moeilijk
mogelijk probeert te maken.
Reeds geruime tijd (1 maand) heeft u last van uw maag. U heeft pijn boven in de
buik (maagstreek), deze pijn heeft u soms ook 's nachts. Het lijkt een soort branderig gevoel en het is de ene keer erger dan de andere. U weet niet waarom.
U rookt ongeveer 15 sigaretten per dag. U drinkt de hele dag door koffie. U moet
nogal eens buiten de deur overleggen met klanten, waarbij u regelmatig alcohol
drinkt (alleen bij de lunch of het diner). Uw eetlust is gelukkig nog uitstekend,
anders zouden uw klantencontacten wel heel moeizaam worden. U heeft zelfs
bemerkt dat de pijn soms lijkt af te nemen als u wat eet.
Toevallig zat u een paar dagen geleden naar een medisch programma op tv te
kijken. Dit had maagklachten tot onderwerp. Er werden tijdens de uitzending een
aantal signalen voor maagklachten genoemd die u ook bij uzelf herkende en er
werd over maagkanker gesproken. U herinnerde zich toen weer dat een oom van
u daaraan overleden is. Die had ook dergelijke klachten in het beginstadium.
U heeft nu een afspraak gemaakt met de huisarts omdat u zich zorgen maakt
over die maagpijn. U wilt een verwijzing naar een specialist. U bent zeer bezorgd
dat u misschien ook maagkanker heeft. De dokter probeert u wel te vertellen dat
er nog andere mogelijkheden zijn, maar u wilt graag dat het ergste eerst uitgesloten wordt. U wilt eigenlijk gewoon weten wat de specialist ervan zegt, want
die weet toch veel meer dan de huisarts.
Rolinstructie
• De huisarts heeft de anamnese afgenomen en lichamelijk onderzoek
gedaan. Op dit moment begint het rollenspel.
• U maakt zich echt grote zorgen dat u maagkanker heeft. Uw vraag aan de
huisarts is om dat in ieder geval uit te sluiten.
• U heeft een goede band met de huisarts, maar in deze situatie toch meer
vertrouwen in een specialist. U wilt een verwijzing tenzij de huisarts u kan
overtuigen waarom hij/zij eventuele andere mogelijkheden wil nagaan.
Sleutelbegrippen zijn vertrouwen, een goede relatie en argumenten voor het
beleid. Als u het gevoel heeft dat u de huisarts voldoende vertrouwt, dan
stemt u in met het voorstel om eerst andere mogelijkheden te onderzoeken.
• U bent wel volhardend maar zet dit niet tot het uiterste door.
3
© Nederlands Huisartsen Genootschap, maart 2013
maagklachten
U bent Rinus Janssen, 41 jaar, manager van een groot softwarebedrijf. U bent
getrouwd en heeft twee kinderen in de tienerleeftijd. U heeft een druk bezette en
verantwoordelijke baan, met weinig tijd.
V oorlichting
Voorlichting maagklachten
Werkblad 2
Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen
Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen
U bent observator van een voorlichtingsgesprek over maagklachten. Van u wordt
verwacht dat u het gesprek observeert aan de hand van Checklist 1c. U stopt het
rollenspel na 10 minuten, ook als nog niet alles besproken is.
Vervolgens begeleidt u de nabespreking aan de hand van Bijlage 1c.
Casus rollenspel
4
© Nederlands Huisartsen Genootschap, maart 2013
maagklachten
De heer Janssen is 41 jaar en heeft een zeer drukke baan. Hij heeft ongeveer 1
maand last in de maagstreek. Hij is bang dat hij nu maagkanker heeft; hieraan is
ook zijn oom overleden. Hij komt nu op het spreekuur van de huisarts omdat hij
verwezen wil worden naar een specialist.
V oorlichting
Voorlichting maagklachten
Werkblad 3
Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen
Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen
De volgende zaken passeren tijdens de nabespreking wellicht de revue:
Inhoudelijk:
• Wat de alarmsymptomen zijn waar de patiënt op kan letten (haematemesis,
melaena en maagklachten in combinatie met aanhoudend braken, passagestoornissen, ongewild gewichtsverlies of anemie).
• Het effect van roken en alcohol op de maag?
• Eventueel andere exogene factoren als voeding, koffie en geneesmiddelen.
• De medicamenteuze behandeling.
• Het te verwachten beloop en de duur van de behandeling.
5
© Nederlands Huisartsen Genootschap, maart 2013
maagklachten
Gesprektechnisch:
• Is duidelijk geworden met welke verwachtingen/angsten de patiënt bij de
huisarts komt?
• Stond de patiënt open voor informatie?
• Is nagegaan wat de patiënt al wist?
• Begreep de patiënt de uitleg van de huisarts?
• Zijn de hoofdzaken samengevat?
• Is er een reactie van de patiënt gevraagd op de informatie?
• Is de patiënt naar zijn/haar mening gevraagd?
• Zijn de voor- en de nadelen afgewogen?
• Zijn de problemen besproken voor het opvolgen van het advies?
• Zijn er afspraken gemaakt voor een vervolgafspraak?
• Op welke manier zou de huisarts, naar uw mening, de wijze waarop voorlichting gegeven wordt nog verder kunnen verbeteren?
V oorlichting
Voorlichting maagklachten
Checklist
Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen
Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen
Nabespreking
Voor deze nabespreking heeft u 10 minuten.
6
© Nederlands Huisartsen Genootschap, maart 2013
maagklachten
Deze nabespreking in de kleine groep wordt geleid door de observator.
1. Geef eerst de speler van de huisartsenrol de gelegenheid om een reactie te
geven.
2. Geef vervolgens de speler van de patiëntenrol de gelegenheid om te reageren.
3. Daarna komt u zelf, als observator, aan de beurt. Het is de bedoeling dat u
zo feitelijk mogelijk weergeeft wat u heeft gezien en gehoord. Gebruik hierbij de checklist.
4. Vraag naar de reactie van de spelers op deze waarnemingen.
5. Formuleer gezamenlijk knelpunten bij het geven van voorlichting over maagklachten. Schrijf deze op ten behoeve van de plenaire bespreking.
V oorlichting
Voorlichting maagklachten
Bijlage
Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen
Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen