- Scholieren.com

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 & 2
Hoofdstuk 1 Mexico en de Verenigde Staten: een wereld van verschil
Paragraaf 1.1 Kennismaking met het grensgebied
Geschiedenis
De intocht van de Spanjaarden naar Mexico rond 1500 betekende het einde van de Indiaanse rijken
en het begin van de koloniale periode. In 1821 werd Mexico onafhankelijk van Spanje. De 19e eeuw
werd gekenmerkt door het bewind van verschillende dictators.
Halverwege de 20e eeuw heeft Mexico grote hoeveelheden aardolie gevonden en koos daarvoor
voor een snelle industialisatie. Later bleef de economische groei achter met een groeiende
schuldenlast en toenemende inflatie. Devaluatie zorgde voor een grote terugslag. Tegenwoordig
wordt het land gekenmerkt door:
-lage lonen
- hoge werkloosheidscijfers
- ongelijke inkomensverdeling
Na de breuk met het moederland Groot-Brittannië vormden de 13 Britse Koloniën in 1776 de
Verenigde Staten. Later werd dat uitgebreid tot nog eens 37 staten en werkte als een magneet op
mensen uit andere continenten. Later groeide dit uit tot een grootmacht. Er waren wetten gemaakt
om de migratie te beheersen. De meeste immigranten zijn afkomstig uit Latijns-Amerika en een
kwart uit Azië.
Grensgebied
De huidige grens tussen de VS en Mexico kwam tot stand in 1848. Het westwaarts opschuiven van
het fontier in de VS zorgde ervoor dat de indianen makkelijk uitgeschakeld konden worden. In 1836
riepen de Amerikanen het gebied Texas uit tot Republiek Texas. Dat kwam doordat veel Amerikanen
zich er hadden gevestigd omdat Mexico dat goedkeurde. (Texas hoorde toen nog bij Mexico).
Uiteindelijk kwamen er zoveel immigranten dat er een staat in een staat ontstond. Mexico pikte dit
niet en een oorlog was het gevolg. Mexico kwam dit duur te staat en moest vele grondgebieden
afstaan. De Mexicanen die op dat grondgebied woonden kregen onvrijwillig het Amerikaanse
staatsburgerschap.
De grens was lange tijd onbewaakt en oninteressant. Goederen en personen konden de grens
makkelijk passeren. Tegenwoordig is de grens meer dan 3000 km lang. Dit punt is nu wel belangrijk
geworden.
Verschillen
bij dit grensgebied komen nu dus een welvarend en een niet welvarend land bij elkaar. Dit kun je zien
aan de economische, demografische en sociaal-culturele kenmerken.
In hun eigen land vallen beide gebieden in economische zin op. In de VS kant liggen er gebieden die
een achterstand hebben met het gemiddelde van de VS. Het grensgebied is arm, de scholingsraad is
er lager en de werkloosheid is hoger. Het BNP is er lager en ongeveer een kwart van de bevolking
leeft onder de armoedegrens. De Mexicaanse grensregio daarentegen is welvarender dan de rest van
Mexico. Het aantal mensen dat onder de armoedegrens leeft is 28%, tegen 37% in de rest van
Mexico. Maar toch is de situatie in de grensstreek van de VS beter, gemiddeld gezien.
In het grensgebied wonen meer dan 13 miljoen mensen waarvan ruim 9 miljoen aan de Mexicaanse
kant. Dit zal in de loop der jaren steeds meer toenemen.
een overeenkomst tussen beide landen is de snelle bevolkingsbroei en ligt boven de nationale
groeicijfers. Veel Mexicanen trekken naar het grensgebied. De werkgelegenheid en de nabijheid van
de VS zijn twee grote pullfactoren. Het zijn vooral jonvolwassenen die de stap wagen.
Bijna alle Mexicanen die in hun eigen land in het grensgebied wonen worden beïnvloed door de VS.
Ondanks dat deze mensen volop in aanraking komen met de Amerikaanse cultuur blijven ze hun
eigen Mexicaanse cultuur behouden.
De Mexicanen die aan de VS kant wonen hebben nog meer te maken met de mix van twee culturen.
Vooral uit economische noodzaak kunnen ze nu Engels en gaan ze op in de Amerikaanse
samenleving. Maar toch vinden zij het moeilijk de Mexicaanse cultuur los te laten.
De Amerikanen worden weinig beïnvloed door de Mexicaanse cultuur. Er bestaat namelijk geen
economische noodzaak om Spaans te leren of zich te verdiepen in de cultuur van het buurland.
Migratie = selectief naar:
1 leeftijd (vooral jongvolwassenen)
2 meestal mannen
3 redelijk tot goed opgeleid (t.o.v. hun thuisland)
4 ondernemend
3 & 4 zijn een nadeel voor het thuisland.
Voordeel: minder werkelozen en de migranten sturen geld naar huis.
Geboortecijfer = Aantal levend geboren per 1000 van de gemiddelde bevolking per land (gebied) per
jaar.
sterftecijfer = Aantal sterfgevallen per 1000 van de gemiddelde bevolking per jaar.
Geboorte – sterfte = natuurlijke bevolkingsgroei
immigratie – emigratie = (sociale bevolkingsgroei) migratiesaldo
natuurlijke bevolkingsgroei + immigratiesaldo = totale bevolkingsgroei
Demografische druk = ((0/19) + 65+) / (20-65) x 100
Paragraaf 1.2 Noord-Amerika als handelsblok
De wereld wordt kleiner
Op economisch gebied is de samenwerking tussen landen in de wereld de laatste tientallen jaren
enorm toegenomen. Nationale economieën zijn steeds meer met elkaar verbonden geraakt. Door de
moderne technologie op het gebied van verkeer en telecommunicatie zijn de relatieve afstanden
behoorlijk verkort.
Dit proces van internationalisering wordt gekenmerkt door een groeiende productie, marketing en
distributie van goederen en diensten. De lokale markten beginnen samen te smelten tot één
wereldmarkt.
Twee instellingen die een belangrijke rol spelen in de internationalisering, zijn de GATT (General
Agreement on Tariffs and Trade) en haar opvolger de WTO (World Trade organization). Beide
organisaties gaan uit van het principe dat elk land datgene moet produceren waarin het het beste is,
tegen de laagste kosten. Als er dan ook sprake is van vrije handel (zonder tariefmuren), kan elk land
een hoog welvaartsniveau bereiken.
NAFTA
Op 1 januari 1994 trad de NAFTA (North American Free Trade Agreement) in werking. Dit
samenwerkingsverband heeft als doel de tariefmuren tussen Canada de VS en Mexico af te breken.
De vrijhandel betreft alle producten.
Binnen de NAFTA is de belangrijkste rol voor de VS. Canada en Mexico vervullen een bijrol. Canada
en Mexico zijn veel meer afhankelijk van de VS dan andersom. Mexico en Canada zijn wat import en
export betreft heel erg gericht op de VS, terwijl de VS het ook veel in Europa, Azië, Latijns-Amerika en
Afrika zoekt. Canada en Mexico hebben onderling bijna geen economische banden.
Veel producten en diensten zijn in Mexico en Canada goedkoper dan in de VS. De mensen in het
grensgebied van de VS maken daar gebruik van en winkelen daar en gaan naar de goedkopere
tandartsen en apotheken.
Voor of nadelig?
Aan de samenwerking tussen de drie landen zijn voordelen en nadelen verbonden. Men verwachtte
dat de totale werkgelegenheid zou toenemen. Vooral in Mexico verwachtte men een grote
economische groei. De hoop was dat hierdoor de stroom illegale Mexicaanse migranten zou
opdrogen.
Critici in de VS waren bang dat de werkgelegenheid in eigen land zou afnemen. Door de lage lonen en
de minder strenge milieu eisen in Mexico zouden bedrijven zich nog vaker in dat land willen vestigen.
Andere experts vonden dat juist Mexico het grootste risico zou lopen. De bedrijven in Mexico zouden
moeten concurreren met bedrijven uit Canada en de VS. Deze hebben meer financiële draagkracht,
zijn technologisch beter en zijn meer op concurrentie ingesteld.
Na vijftien jaar NAFTA
Omstreden cijfers wijzen uit dat de VS sinds 1994 ongeveer 1 miljoen arbeidsplaatsen heeft verloren
doordat Amerikaanse bedrijven zich in Mexico hebben gevestigd. Dit aantal valt erg mee omdat als
de Amerikaanse economie goed draait er jaarlijks weer heel veel banen bijkomen.
De grote verliezers zijn de Mexicaanse boeren. Maïs is verreweg het belangrijkste gewas. Door de
afschaffing van de importtarieven is Mexico overspoeld met goedkopere maïs uit de VS. 1/3 komt
tegenwoordig uit de VS. Mexicanen op het platteland leven er steeds meer onder de armoedegrens.
Deze boeren vooral uit het midden en zuiden van Mexico, kunnen hun gezin niet meer onderhouden
en worden gedwongen ergens anders werk te gaan zoeken. Veel van hen zijn daarom naar de
fabrieken in de grensregio getrokken of zijn de grens met de VS overgegaan.
Het milieu is ook een grote verliezer. De milieuvervuiling bij de grensstreek is enorm toegenomen
sinds 1994.
Hoofdstuk 2 Een betere toekomst
Paragraaf 2.1 Trek naar het grensgebied
Enorme groei
Al tientallen jaren trekt het grensgebied van Mexico mensen aan. Het begon met het
braceroprogramma maar kwam pas echt op gang met de komst van de maquiladoras. Zeker na de
deelname van Mexico aan de NAFTA groeide de werkgelegenheid in deze fabrieken.
De belangrijkste vertrekgebieden vormen momenteel de droge landbouwgebieden van MiddenMexico. De mensen verhuizen uit deze plattelandsgebieden vaak eerst naar een naburige stad en
maken van daaruit de reis naar het gebied van de maquiladoras. Sommigen van hen steken daarna
de grens met de VS over. Hierin doen niet alle leeftijdsgroepen met gelijke mate mee. Het zijn vooral
de mensen met de leeftijdsgroep van 15 tot 35 jaar. De jonge leeftijdsopbouw zorgt ervoor dat de
natuurlijke groei flink is. Het geboortecijfer is hoger dan het landelijke gemiddelde en het sterftecijfer
lager.
Weggaan of blijven?
Er zijn twee typen migranten:
- economische migranten
- niet economische migranten
Iemand laat niet zomaar zijn woonplaats, familie en vriendenkring achter. Dat gebeurt alleen als men
in het herkomstgebied redenen ziet om weg te gaan (pushfactoren) en wordt aangetrokken door
omstandigheden in het bestemmingsgebied (pullfactoren).
Ook blijkt dat ook de netwerken waarvan een migrant deel uitmaakt, kan bijdragen aan de beslissing
om wel of niet te migreren. De ervaring en informatie van anderen die de stap al hebben gemaakt,
spelen een belangrijke rol. Goede berichten zetten andere aan om ook te verhuizen. Zo ontwikkeld
zich kettingmigratie. Door deze kettingmigratie wonen in sommige steden hele families of grote
groepen mensen die van oorsprong uit hetzelfde dorp of dezelfde streek komen, bij elkaar. Ze helpen
elkaar bij het vinden van huisvesting en werk en zorgen voor een vertrouwde omgeving. Via brieven,
telefoongesprekken en familiebezoek houdt men het contact met familieleden en de band met het
gebied van herkomst in stand.
Nogmaals Ciudad Juarez
In het grensgebied groeit het aantal mensen in een vestigingsgebied sneller dan het gebied ze kan
opnemen. Een voorbeeld hiervan is Ciudad Juarez. Elk jaar trekken er 50.000 mensen naar deze stad
om werk te vinden in de maquiladoras. Door deze omvangrijke migratie komt er een gebrek aan
woonruimte. Het gevolg hievan is dat veel mensen terechtkomen in grottenwijken (colonias) van de
stad. Er ontstaan spontaan nieuw woonwijken die steeds groter worden. Wat het ene jaar nog
woestijngebied is, is het andere jaar een grottenwijk. Kenmerkend aan deze wijken is het gebrek aan
openbare voorzieningen, zoals waterleiding, riolering, bestrating en vuilverwerking.
De inwoners van de krottenwijken zijn elke dag uren onderweg opweg naar de maquiladoras. ’s
Avonds opweg naar huis zijn sinds 1993 meer dan 200 vrouwen verkracht en vermoord.
Maar langzamerhand zie je krottenwijken ook verbeteren doordat de inwoners samen de woningen
opknappen of bijv. een waterleiding aanleggen.
tussen 1960 en nu is de oppervlakte sterk uitgestrekt. Van 10km2 naar 220km2. Door de snelle groei
is het oude stadscentrum niet in staat geweest om mee te groeien. Het gevolg is dat het een stad is
geworden zonder belangrijk centrum. De infrastructuur is ook ver onder de maat.
ook zijn er grote milieuproblemen. De lucht is door de uitstoot van allerlei schadelijke stoffen sterk
verontreinigd. Deze stad behoort tot de meest ongezonde steden in Amerika. Door het gebrekkige
vervoer gaan heel veel mensen met de auto en meestal zijn die auto’s gemiddeld 16 jaar oud die veel
uitlaatgassen uitstoten.
Door de groei van de stad neemt de hoeveelheid water die wordt gebruikt elk jaar toe. Er wordt
meer water onttrokken dan dat eraan wordt toegevoegd. Als dit zo doorgaat is de kleine aquifer
binnen vijf tot zeven jaar leeg.
De vertrekgebieden
Het leeglopen van een streek heeft enorme gevolgen. Dit betekend een verlies aan arbeidskrachten
voor de landbouw en de vrouwen en mannen die achterblijven om het werk te doen kunnen dit vaak
niet aan.
ook wordt men afhankelijk van het geld dat de vertrekkers naar huis sturen. Ze hebben nu minder
zeggenschap over een gedeelte van hun inkomen uit de lokale economie. Nu zijn ze afhankelijk van
internationale economische krachten.
Daarbij komt nog dat het ontvangen geld bijna niet wordt geïnvesteerd in de lokale economie. Geld
wordt meestal gebruikt voor het verhogen van de eigen levensstandaard. Men koopt er kleding en
voedsel voor en pas na jaren een nieuwe ploeg of beter zaaigoed.
De migranten die terugkomen kunnen hun opgedane werk niet toepassen in hun eigen dorp. Wat je
leert is meestal dingen maken in een fabriek en dat kun je niet toepassen op het platteland. De
mensen die terugkeren, spelen vaak geen actieve rol meer in de dorpseconomie.
Ook op sociaal-cultureel gebied zijn de consequenties groot. De migranten zijn in contact geweest
met een stedelijke westerse cultuur en brengen andere waarden en normen mee naar het
platteland. Het gevolg is dat de invloed van de kerk vermindert, de familieband zwakker wordt en het
ouderlijk gezag afneemt.
Maquiladoras = grenssteden van de VS en Mexico, waar bedrijven zich vestigen. Hierbij blijft het
hoofdkantoor en research en development (onderzoeksafdeling) in de VS en de productieafdelingen
(fabricage en assemblage) vestigen zich aan de Mexicaanse kant van de grens.
Cirkelmigratie = tijdelijke migratie waarna men weer terugkeert (seizoensmigratie).
Relatief = in % of %
Absoluut = werkelijke aantallen
Paragraaf 2.2 Migratie naar de VS
Noodzakelijke hulp
Bij de inlijving van grote delen van Mexico in 1848 kregen de Mexicanen die hier woonden ineens
onvrijwillig het Amerikaanse staatsburgerschap opgedrongen.
De eerste Mexicaanse migranten kwamen rond 1880 naar de VS. Daar had men veel goedkopere
arbeidskrachten nodig voor de aanleg van spoorlijnen. Men had liever de Mexicanen dan de
Chinezen die je niet zo makkelijk terug kon sturen naar huis. Dit allen vond vooral plaats in het
westen van de VS.
Gedurende de Eerste Wereldoorlog, toen veel Amerikaanse soldaten vochten op de slagvelden in
Europa, waren de Mexicaanse arbeidskrachten samen met de Amerikaanse vrouwen onmisbaar om
de economie draaiende te houden.
Tussen de twee wereldoorlogen in werd de migratie teruggeschroefd. De VS had te lijden onder de
wereldcrisis van de jaren dertig van de vorige eeuw.
Pas in de Tweede Wereldoorlog werd er weer beroep gedaan op de Mexicaanse arbeidskrachten.
Hierbij werd het braceroprogramma gestart (bracero betekent seizoenarbeider). Amerikanen
mochten officieel arbeidskrachten die door de Mexicaanse regering waren uitgezocht verhuren aan
grote Amerikaanse landbouwbedrijven.
De contracten die de Mexicaanse landarbeiders moesten ondertekenen waren in het Engels. Veel
braceros wisten niet wat ze ondertekenden. Ze mochten alleen in noodgevallen naar het moederland
terugkeren.
Toen de oorlog was afgelopen wilden veel soldaten uit Europa weer een baan hebben. De behoefte
aan Mexicaanse arbeiders werd daardoor minder. Uiteindelijk werd in 1964 het braceroprogramma
beëindigd. De illegale migratie was die tijd veel minder.
Economische noodzaak
Om een aantal redenen is de laatste tientallen jaren een geweldige legale en illegale migratie van
Mexicanen naar de VS ontstaan. Er zijn veel schommelingen geweest in de Mexicaanse economie.
Door de wereldcrisis die rond 2005 ontstond, zakte het land nog verder in.
Ook heeft de Mexicaanse overheid de subsidies op landbouwproducten teruggedraaid. Hierdoor is
voor veel mensen op het platteland een uitzichtloze situatie ontstaan.
Springplank
De migranten gebruiken de grenssteden vaak als een springplank naar de VS. Sommige mensen
kunnen dan terecht bij dorps of streekgenoten en andere moeten het zoeken bij goedkope
kosthuizen en mensensmokkelaars.
Meestal is er ook sprake van cirkelmigratie. De migranten gaan slechts voor een paar maanden of
hooguit een paar jaar naar de VS en keren dan weer terug naar Mexico. De reis wordt daarna vaak
nog een paar keer gemaakt.
Soms beschikken migranten in Mexico door de kettingmigratie over meer en betere informatie over
de beschikbaarheid van sommige soorten werk dan de Amerikanen. Dit leidt tot grote ergernis van
de laaggeschoolde Amerikanen die daardoor moeilijker aan de bak komen. Etnische spanningen zijn
dan ook vaak het gevolg.
De huidige migranten
Je hebt nog twee soorten Mexicaanse migranten.
- de seizoensarbeiders
- permanente vestigen
De seizoensarbeiders reizen vaak meerdere keren in hun leven naar de VS om te werken. Mexico is
hun thuisbasis. Het zijn voor het grootste gedeelte laaggeschoolde mannen die leven onder de
armoedegrens.
De permanente vestigers hebben een gelijkmaterigere verdeling over mannen en vrouwen. Ook de
scholingspeil is hoger en de kennis van het Engels is beter. Ze zijn meer buiten de landbouw
werkzaam dan de cirkelmigranten. Hoewel zij meer verdienen dan de eerste groep, liggen hun
verdiensten lager dan het gemiddelde in de VS.
Overboekingen
De hogere lonen in de VS zijn de belangrijkste aantrekkingsfactor voor de Mexicanen. De meeste van
hen maken een gedeelte van het verdiende geld over naar Mexico. Deze geldzendingen bestaan al
tientallen jaren, maar de laatste jaren wordt het totale bedrag steeds groter.
Het geld zorgt ervoor dat de inkomensongelijkheid in Mexico afneemt. Het grootste deel van de extra
inkomsten wordt besteed aan het kopen van voedsel en het betalen van rekeningen en schoolgeld.
Een deel gaat ook naar het opknappen van huizen, bijv. het aanleggen van een waterleiding of een
riolering.
Soms gebeurt het dat Mexicanen die afkomstig zijn uit een dorp of streek en in de VS bij elkaar
werken, gezamenlijk geld overmaken naar hun geboortedorp of streek. Hiervan wordt dan een
school gebouwd of de kerk opgeknapt.
De Mexicaanse overheid ziet ook graag dat het geld ten goede komt aan de lokale gemeenschappen.
Soms starten ze programma’s die ertoe moeten overhalen om geld in projecten te stoppen.
Diensten sector =
- formele sector: officieel geregistreerde arbeid
- informele sector: niet officieel geregistreerde arbeid
Schaalniveau =
- mondiaal
- continentaal
- nationaal
- provinciaal
- lokaal