Recht op privacy Wanneer men ouder wordt en mogelijk afhankelijk

Dit project is mede gefinancierd door de Europese Unie
WeDO
Voor Welzijn en Respect voor Ouderen
Achtergrond
 Ouderenmis(be)handeling is een topic dat meer en
meer aandacht krijgt de voorbije jaren, op Europees
niveau
 Bewustmaking en ondersteuning voor preventie en
interventie zijn nodig: Hoe kan je als organisatie aan
de slag gaan om ouderenmis(be)handeling te
voorkomen of tegengaan?
 “Tegenwoordig mixen we al het eten: voorgerecht,
hoofdgerecht, dessert. We weten toch dat wanneer
mensen ouder worden, ze hun smaak verliezen, en we
hebben gewoonweg niet de tijd om hun te helpen om
de drie malen te eten. Het is veel eenvoudiger op deze
manier.”
 “Gedurende meer dan 2 jaar zorgt ze bijna dagelijks
voor haar grootmoeder. Ze voelt zich uitgeput. Ze
zoekt reeds geruime tijd naar mogelijkheden voor
respijtzorg. Respijtzorg is echter moeilijk te krijgen,
lang wachten, en vaak ook zeer duur. “
 “Een oudere, dementerende man was volledig
afhankelijk van anderen, en had een zorgverlener
nodig die op verschillende momenten kwam kijken of
alles goed ging. Het merendeel van de dag was hij
‘vastgebonden’ aan zijn stoel, om te voorkomen dat de
man zou vallen. Op een avond kwam er niemand langs
om hem in bed te leggen. Tijdens de nacht, schoof hij
uit zijn stoel, en werd hij gewurgd door de doeken
(waar hij mee vastgebonden was). De man stierf…
 (België)
 We probeerden om oudere rusthuisbewoners met
incontinentieproblemen meer continent te maken. Ze
kregen individuele ondersteuning, werden regelmatig
herinnerd aan plaspauzes, werden geholpen als ze
naar het toilet moesten, ook al was het vele malen per
dag. De meesten profiteerden van deze veranderingen
en leerden weer naar het toilet én waren hier ook toe
gemotiveerd.
 Op lange termijn was iedereen gelukkiger. Zeker ook
de directie… de besparing in luiers was in onze gang
ongeveer 4000 euro op jaarbasis.
Inhoud
1. Coördinator = AGE Platform Europe
2. EUSTACEA
 Europees charter voor de rechten en verantwoordelijkheden van
ouderen met een langdurige zorg- of hulpbehoefte
 Bijhorende gids
3. WeDO
 Europees kwaliteitskader voor diensten van langdurige zorg
 Europees Partnergids
4. 2012 = Europees Jaar voor Actief Ouder Worden en
Intergenerationele Solidariteit
1.
AGE Platform Europe
 Opgericht in 2001
 Europees netwerk
 Verzamelt 165 non-profit organisaties van en voor 50-
plussers op Europees, nationaal en regionaal niveau
 Gericht op een groot aantal beleidsterreinen die van
invloed zijn op ouderen en gepensioneerden:
 Actief ouder worden
 Ouderenmis(be)handeling
 Intergenerationele solidariteit
 Sociale integratie en bescherming
 …
 Actief in verschillende Europese projecten
1.
AGE Platform Europe
 Doelen:
 Bewustmaken van:
 De specifieke noden en verwachtingen van ouderen met een langdurige
zorg- of hulpbehoefte
 De nood om acties te ontwikkelen om ouderenmis(be)handeling tegen
te gaan
 Verdedigen van de belangen van 50-plussers in de Europese Unie
 Rekening houden met ouderen en gepensioneerden in Europese
beleidsdebatten door de actieve deelname van representatieve
organisaties op Europees, nationaal, regionaal en lokaal niveau
 Aanbieden van een Europees platform voor de uitwisseling van
ervaringen en voorbeelden uit de praktijk
 Verlenen van informatie aan ouderen over hun rechten als EUburger of inwoner
2. EUSTACEA – Europees Charter voor ouderen
met een langdurige zorg- of hulpbehoefte
 Een Europees project gecoördineerd door AGE Platform
Europe (2008 – 2010)
 11 partners in 10 Europese landen
 Belgische partner: gemeente Sint-Joost-ten-Node
 Resultaat:
 Een Europees charter voor de rechten en verantwoordelijkheden
van ouderen met een langdurige zorg- of hulpbehoefte
 Een begeleidende gids: uitleg over de manier waarop het Europees
charter concreet gebruikt kan worden
2. EUSTACEA – Europees Charter voor ouderen
met een langdurige zorg- of hulpbehoefte
 Wat is langdurige zorg?
 Thuiszorg én residentiële zorg
 Formele zorg én informele zorg
 Met inbegrip van preventie en vroege interventie
 Gebaseerd op solidariteit tussen de generaties
 Verdrag van Lissabon
 De EU moet trachten “sociale uitsluiting en discriminatie te bestrijden,
sociale rechtvaardigheid en bescherming te bevorderen, alsook de
gelijkheid van vrouwen en mannen, de solidariteit tussen generaties en
de bescherming van de rechten van het kind".
2. EUSTACEA – Europees Charter voor ouderen
met een langdurige zorg- of hulpbehoefte
 In 13 talen beschikbaar: EN, FR, IT, DE, NL, SE, SI, CZ, EL, ES, RO,
PL en Catalaans
 Opgezet als een gemeenschappelijk referentiekader dat gebruikt
kan worden binnen de Europese Unie
 Doel: het welzijn en de waardigheid van afhankelijke ouderen
bevorderen
 Voortbouwend op allerlei bestaande
nationale initiatieven:
 Duitsland – "Handvest van de Rechten
van Mensen met afhankelijkheid“
 Frankrijk – "Handvest van de Rechten
van Mensen in Nood van Long-Term Care
en Bijstand“
 …
2. EUSTACEA – Europees Charter voor ouderen
met een langdurige zorg- of hulpbehoefte
10 artikels zijn te vinden in het EU Charter
 Art. 1: Recht op respect voor de




menselijke waardigheid, fysiek
en mentaal welzijn, vrijheid en
veiligheid
Art. 2: Recht op zelfbeschikking
Art. 3: Recht op privacy
Art. 4: Recht op zorg op maat
van hoge kwaliteit
Art. 5: Recht op
gepersonaliseerde informatie,
advies en informed consent
 Art. 6: Recht op voortzetting van




communicatie, en
maatschappelijke en culturele
participatie
Art. 7: Recht op vrijheid van
meningsuiting en vrijheid van
gedachte / bewustzijn:
opvattingen, cultuur en religie
Art. 8: Recht op palliatieve zorg en
hulp, en respect en waardigheid in
sterven en dood
Art. 9: Recht op compensatie
Art. 10: Verantwoordelijkheden
van de oudere
Art. 1 - Het recht op waardigheid, fysiek en mentaal welzijn,
vrijheid en veiligheid
Wanneer men ouder wordt en mogelijk afhankelijk wordt van anderen voor hulp en
zorg, blijft men het recht behouden op respect voor menselijke waardigheid, fysiek en
mentaal welzijn, vrijheid en veiligheid
 Respect voor menselijke waardigheid en welzijn, onafhankelijk van
leeftijd, ras, kleur, nationale of sociale achtergrond, financiële middelen,
opvattingen, geslacht, seksuele voorkeur of identiteit en mate van zorg of
hulp die nodig is
 Respect voor en bescherming van fysieke, seksuele, psychologische,
emotionele, financiële en materiële welzijn
 Bescherming en vrijwaring tegen iedere vorm van seksueel, psychologisch,
emotioneel, financieel, medisch of farmaceutisch misbruik en/of mishandeling
 Bescherming tegen verwaarlozing en gebrek aan inzet
bij het verlenen van hulp, zorg en behandeling
Art. 2 - Recht op zelfbeschikking
Wanneer men ouder wordt en mogelijk afhankelijk wordt van anderen voor hulp
en zorg, blijft men het recht behouden op het maken van eigen levenskeuzes en
het respect voor vrije wil.
 Recht om een leven te leiden dat onafhankelijk en zelf is bepaald, als
de fysieke en mentale capaciteiten het toelaten, en om ter
ondersteuning hiervan advies en hulp te vragen en te ontvangen
 Recht om een passende derde aan te wijzen om de eigen beslissingen
te nemen en belangen te behartigen
Art. 3 - Recht op privacy
Wanneer men ouder wordt en mogelijk afhankelijk wordt van anderen voor hulp
en zorg, blijft men het recht behouden op respect voor en bescherming van
privacy en intimiteit
 Recht op respect voor de behoefte aan privacy: de mogelijkheid
krijgen, indien gewenst, tijd alleen of met de mensen van eigen keuze
door te brengen
 Recht om door verzorgers behandeld te worden met gevoeligheid en
vertrouwelijkheid
 Recht op privé communicatie:
 Brieven of elektronische post mogen niet
ontvangen, geopend of gelezen worden
door derden zonder toestemming
 Recht om in privacy te telefoneren
Art. 4 - Recht op zorg op maat van hoge kwaliteit
Wanneer men ouder wordt en mogelijk afhankelijk wordt van anderen voor hulp
en zorg, blijft men het recht behouden op gezondheidsbevorderende zorg, hulp en
behandeling van hoge kwaliteit, op maat gemaakt naar de persoonlijke behoeften
en wensen
 Recht op tijdige, kwalitatieve, betaalbare gezondheidsdiensten en
langdurige zorg die aangepast is aan de individuele behoeften en
wensen, zonder discriminatie van welke aard dan ook
 Recht om verzorgd te worden door personen met de juiste
vaardigheden en om adequate hulp te ontvangen die tegemoet komt
aan uw behoefte aan hulp, zorg en behandeling
 Als en wanneer men geïnstitutionaliseerde
zorg nodig heeft, zouden de kosten en
voorwaarden van het verblijf uiteengezet
moeten worden in een expliciet contract
Art. 5 - Recht op gepersonaliseerde informatie, advies en
informed consent
Wanneer men ouder wordt en mogelijk afhankelijk wordt van anderen voor hulp
en zorg, blijft men het recht behouden om gepersonaliseerde informatie en advies
te zoeken en te ontvangen over alle mogelijke opties voor uw zorg, hulp en
behandeling zodat men in de mogelijkheid gesteld wordt geïnformeerd
beslissingen te nemen
 Het recht op toegang tot persoonlijke en gepersonaliseerde informatie
 Over de staat van uw gezondheid en de beschikbare behandeling- en
zorgopties
 Over persoonlijke medische gegevens en documenten die relevant zijn voor
de gezondheid van de persoon in kwestie
 Over alle mogelijke ontspanningsactiviteiten, faciliteiten met betrekking tot
uw woning, en maatregelen voor sociale zorg onafhankelijk van hun kosten
 Recht om te weigeren geïnformeerd te worden moet ook
gerespecteerd worden
 Een eigen expliciete toestemming of die van een
derde moet gezocht voor alle beslissingen
Art. 6 - Recht op voortzetting van communicatie, en
participatie in de maatschappij en culturele activiteit
Wanneer men ouder wordt en mogelijk afhankelijk wordt van anderen voor hulp
en zorg, blijft men het recht behouden om met anderen te communiceren en om
deel te nemen aan het burgerlijk leven, een leven lang leren en culturele
activiteiten
 Bewust zijn van en de mogelijkheden krijgen om vrijwillig deel te
nemen aan het sociale leven in overeenstemming met de interesses
en mogelijkheden
 Recht om alle steun te ontvangen die
nodig is om te communiceren
Art. 7 - Het recht op vrijheid van meningsuiting en vrijheid
van gedachte/bewustzijn: opvattingen, cultuur en religie
Wanneer men ouder wordt en mogelijk afhankelijk wordt van anderen voor hulp
en zorg, blijft men het recht behouden om te leven volgens eigen overtuigingen,
opvattingen en waarden
 Recht op respect voor uw waarden en opvattingen, uw levensfilosofie
en/of religieuze vrijheid ongeacht of deze waarden gedeeld worden
door degenen die u hulp verlenen
 Recht op vereniging, aansluiten bij een groep en ook het recht om te
weigeren deel te nemen aan
een vereniging of groep
 Recht om uw politieke en sociale
begrip en oordeel te ontwikkelen
en om uw vaardigheden en kennis
in dit opzicht te vergroten
Art. 8 - Recht op palliatieve zorg en hulp, en respect en
waardigheid in sterven en dood
Men heeft het recht te sterven in waardigheid, in omstandigheden die
corresponderen met de eigen wensen en binnen de grenzen van de nationale
wetgeving van het land van verblijf
 Recht op hulp en palliatieve zorg met mededogen wanneer het eind




van het leven wordt bereikt en tot men sterft
Het recht op maatregelen die pijn en ander leed verzachten
Recht te bepalen of en in welke mate een behandeling, waaronder
levensverlengende maatregelen, wordt geïnitieerd of voortgezet
Niemand mag maatregelen nemen die systematisch tot de dood
leiden, behalve wanneer deze maatregelen geautoriseerd zijn door de
nationale wetgeving van het land waar men verblijft en expliciet
dergelijke instructies hebt gegeven
Recht op respect en nakoming van de eigen religieuze overtuigingen
en wensen
Art. 9 - Recht op compensatie
Wanneer men ouder wordt en mogelijk afhankelijk wordt van anderen voor hulp
en zorg, blijft men het recht op compensatie behouden in geval van misbruik,
mishandeling of verwaarlozing
 Recht op steun of het weigeren van steun wanneer men zich in een
situatie van mishandeling of misbruik bevindt, of er nu sprake is van
thuiszorg of zorg in de institutionele setting
 Recht te verwachten dat
 Zorgprofessionals getraind zijn op het herkennen
van signalen van misbruik en hier adequaat op
reageren
 Men beschermd wordt tegen een mogelijke situatie
van mishandeling of misbruik wanneer u een klacht
indient totdat de zaak volledig is onderzocht
 Recht op behandeling voor volledig herstel
Art. 10 – Uw verantwoordelijkheden
 De rechten en behoeften van andere personen en de algemene
belangen van de samenleving respecteren
 Verzorgers en personeel correct benaderen
 Kijken naar de toekomst en de verantwoordelijkheid nemen voor de
impact van uw acties of gebrek aan actie op degenen die voor u zorgen
en uw naasten
Dit houdt in:
 Een gepaste derde partij aanwijzen die beslissingen kan nemen en uw
belangen kan behartigen
 Van tevoren instructies achterlaten waarin de keuzes
m.b.t. de gezondheid en welzijn opgenomen zijn
 De relevante autoriteiten en personen uit de eigen
informeren over een situatie van mishandeling,
misbruik of verwaarlozing
2. EUSTACEA – Europees Charter voor ouderen
met een langdurige zorg- of hulpbehoefte
 Bijhorende gids
 Beschikbaar in 9 talen: EN, FR, IT, DE, NL, SE, SI, CZ, EL
 Hoe het Europees Charter omzetten in de praktijk?
 Verschillende acties voor verschillende
partners: ouderenorganisatie, verzorgers,
sociale diensten en beleidsmakers, …
 Bevat o.a. suggesties en aanbevelingen
over de manier waarop elk artikel kan
worden toegepast
3. WeDO-project
Voor het Welzijn en Respect voor Ouderen
 Europees vervolgproject
 2 jaar: 2011 – 2012
 18 partners uit 12 landen: Oostenrijk, Nederland,
Duitsland, België, Finland, Frankrijk, Ierland, Italië,
Slovenië, Zweden, Griekenland en Tsjechië
 Voortzetting van het EUSTACEA-project
3. WeDO-project
Voor het Welzijn en Respect voor Ouderen
 Belgium Red Cross
 Brussels Meldpunt












Ouderenmis(be)handeling
CAS (Coordination des Associations de
Seniors)
CPAS de Woluwe-Saint-Lambert
Espace Seniors
Familiehulp
Federatie Onafhankelijke Seniorenzorg
Fédération des Centrales de Services à
Domicile
HUB Seniorenconsulentenvorming
Ligue Bruxelloise Francophone pour la Santé
Mentale
Mederi vzw
Mutsoc (Union Nationale des Mutualités
Socialistes)
Ons Zorgnetwerk
Provincie Antwerpen: Dienst Welzijn en













ouderenmisbehandeling
Provincie Limburg: dienst Welzijn
Provincie West Vlaanderen
Respect Seniors
Université de Liège (Ulg)
UNIPSO: Union des Entreprises à Profit
Social
Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling
Vlaamse Ouderenraad
Vlaamse overheid, Departement Welzijn,
Volksgezondheid en Gezin
Vonk 3
Vereniging van Vlaamse Steden en
Gemeenten
Vrije Universiteit Brussel
Wit-gele kruis
Zorgnet Vlaanderen
3. WeDO-project
Voor het Welzijn en Respect voor Ouderen
 Doelstelling:
 Een duurzaam partnerschap ontwikkelen op Europees, nationaal en
lokaal niveau
 Bestaande uit een breed gamma aan organisaties:
ouderenorganisaties, dienstverleners, vakbonden van verplegend
en verzorgend personeel, onderzoeksinstellingen, overheden,
mantelzorgers…
 Die samen willen werken om het welzijn en de waardigheid van
kwetsbare ouderen te promoten en ouderenmis(be)handeling te
voorkomen, door kwaliteitsvolle, langdurige zorg na te streven
3. WeDO-project
Voor het Welzijn en Respect voor Ouderen
 Resultaat tegen eind 2012:
 De ontwikkeling van een EU kwaliteitskader voor diensten van
langdurige zorg
 Gebaseerd op 2 documenten:
• Het EUSTACEA charter
• Het Kwaliteits kader voor Sociale diensten
 De ontwikkeling van een EU partnerschapsgids:
 Bevat aanbevelingen
 Hoe op een participatieve methode projecten opzetten?
 Om kwaliteitsontwikkeling te verbeteren, kwaliteitscontrole en labels te
ontwikkelen/geven
 Aanpasbaar naargelang de verschillende nationale, regionale en
structurele contexten
3. WeDO-project
Voor het Welzijn en Respect voor Ouderen
 Elke nationale partner zorgt voor:
 De ontwikkeling van een nationale strategie voor het welzijn en de
waardigheid van ouderen
 De uitwisseling van ervaringen en samenwerking zodat de besliste
acties doorgevoerd kunnen worden
 Continue betrokkenheid bij het Europese partnerschap
 Lancering 14 november: Europees parlement
4. 2012 = Europese Jaar voor Actief Ouder
Worden en Intergenerationele Solidariteit
 Doel: “Intergenerationele Solidariteit”
 Aandacht op de bijdrage die ouderen leveren aan de maatschappij
en de belangrijke rol die jongeren spelen voor de samenleving
 Vaststellen en verspreiden van goede voorbeelden uit de praktijk
 Het mobiliseren van beleidsmakers en belanghebbenden op alle
niveaus om actief ouder worden te bevorderen
 Oproep tot meer samenwerking en solidariteit tussen de generaties
 Creëren van een ​samenleving voor alle leeftijden
4. 2012 = Europese Jaar voor Actief Ouder
Worden en Intergenerationele Solidariteit
 Doel: “Actief Ouder Worden”
 Bevorderen van actief ouder worden op de arbeidsmarkt
 Bevorderen van actief ouder worden in de gemeenschap door
vrijwilligerswerk en mantelzorg
 Bevorderen van gezond ouder worden en zelfstandig wonen
 Een positievere/realistischere beeldvorming van ouderen en ouder
worden
Meer info?
 Eustacea charter en bijhorende handleiding:
http://www.age-platform.eu/en/daphne
 WeDO project
www.wedo-partnership.eu/
Dit project is mede gefinancierd door de Europese Unie
Bedankt!