Clustering van ongezond gedrag: % wekelijks roken

De gezondheid van onze jeugd:
nu en later
Hans van Oers
RIVM en Universiteit van Tilburg
13 november 2008
De jeugd: over wie gaat het?
Bijna 4 miljoen jongeren
van 0-19 jaar,
24,5% van de totale
bevolking.
2
De jeugd: over wie gaat het?
3
Gezondheid Nederlander groeit nog steeds
• Levensverwachting stijgt, maar blijft in de Europese middenmoot
• Extra levensjaren zijn meestal gezonde jaren
• Grootste ziektelast door psychische aandoeningen en hart- en vaatziekten
• Ongezondheid is erfenis uit het verleden
4
Andere levensfase, andere problemen
5
De belangrijkste ziekten per leeftijdsgroep
6
Psychische problemen bij jongeren
Onderscheid naar:
• emotionele problemen (internaliserend)
• gedragsproblemen (externaliserend)
Van de 11-18 jarigen heeft:
• 1 op de 8 ernstige emotionele problemen
• 1 op de 9 ernstige gedragsproblemen
Bron: HBSC 2005
7
Vergeleken met andere landen is de
Nederlandse jeugd over het algemeen gezond
Zweden
IJsland
NEDERLAND
Finland
Denemarken
Italië
Spanje
Frankrijk
Noorwegen
Zwitserland
Duitsland
Tsjechië
Verenigd Koninkrijk
Japan
Australië
Canada
Portugal
Polen
België
Hongarije
Griekenland
Ierland
Oostenrijk
Nieuw-Zeeland
Verenigde Staten
80
85
Bron: Unicef, 2007
90
95
100
105
110
115
120
125
8
Meeste jongeren zijn gezond,
maar het gedrag is vaak ongezond
• Jeugd investeert momenteel in toekomstige ongezondheid
• Bevorderen gezond gedrag bij de jeugd leidt tot
toekomstige gezonde volwassenen.
• Er zijn risicogroepen die extra aandacht verdienen
9
Overgewicht neemt sterk toe
%
30,0
jongens 2002-2004
jongens 1997
25,0
meisjes 2002-2004
meisjes 1997
20,0
15,0
10,0
5,0
0,0
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Leef t ijd
Bron: van den Hurk et al, 2008
10
Overgewicht is probleem,
maar Nederland steekt ‘gunstig’ af
11
Nederlandse jongeren drinken vaak
(15-jarigen dat wekelijks alcohol drinkt)
12
Percentage bingedrinkers neemt toe
(actuele drinkers die binge drinken, scholieren VO)
13
Nederlandse scholieren
‘gemiddelde’ rokers in de EU
(percentage rokers in de afgelopen maand, 15-16 jaar)
14
Cannabisgebruik: 8% actueel gebruiker
(scholieren 12 t/m 18 jaar)
15
Lager schoolniveau - meer ongezond gedrag
35
30
25
VMBO-b
VMBO-t
HAVO
VWO
20
15
10
5
0
min. 1 dag per dagelijks roken
cannabis
week drinken
laatste maand
Bron: HBSC 2005
16
Clustering van ongezond gedrag:
% wekelijks roken
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
alle scholieren
alcohol
j/n
cannabis
j/n
seksueel actief
j/n
17
Clustering van ongezond gedrag:
% wekelijks roken en ander gedrag
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
alle scholieren
alcohol
j/n
cannabis
j/n
seksueel actief
j/n
18
Clustering van ongezond gedrag:
% wekelijks roken en ander gedrag
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
alle scholieren
alcohol
j/n
cannabis
j/n
seksueel actief
j/n
19
Clustering van ongezond gedrag:
% alcoholgebruik in laatste maand
en ander gedrag
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
alle scholieren
roken
j/n
cannabis
j/n
seksueel actief
j/n
20
Clustering van ongezond gedrag:
% cannabisgebruik ooit
en ander gedrag
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
alle scholieren
alcohol
j/n
roken
j/n
seksueel actief
j/n
21
Gedrag en overgewicht: zorg voor de toekomst
prevalentie (%)
Roken
Matig overgewicht
Ernstig overgewicht
Overmatig alcohol
Lichamelijke
inactiviteit
Te veel verzadigd vet
Onvoldoende groente
Onvoldoende fruit
trend
Mannen
Vrouwen
Jeugd
Mannen
Vrouwen
Jeugd
31
50
10
14
44
25
40
11
10
46
41
15
3-4
28*
73
gunstig
gunstig
stabiel
ongunstig
ongunstig
ongunstig
ongunstig
ongunstig
ongunstig
gunstig
stabiel
ongunstig
stabiel
stabiel
stabiel
92
78
76
92
80
68
94
93
65
gunstig
gunstig
gunstig
ongunstig
ongunstig
ongunstig
ongunstig
ongunstig
ongunstig
22
Gedrag en overgewicht: veel verlies van gezondheid
huidige verlies als gevolg van risicofactoren
verloren levensjaren (%)
ongezonde jaren (%)
ziektelast (%)
Roken
21
7
13
Te weinig fruit
Te weinig vis
4
3
1
2
2
2
Tekort beweging
5
4
4
Te veel alcohol
3
5
5
Overgewicht
6
13
10
Hoge bloeddruk
11
6
8
23
Preventie bij jeugd: een moeizaam proces
• Zorg over gedrag bij jeugd van ‘alle tijden’
• Ongezond gedrag staat niet op zichzelf, maar hangt onderling
samen…
• …. en hangt samen met sociale en fysieke omgeving
• Leefstijl VMBO-er structureel riskanter
24
Aangrijpingspunten voor preventie:
voorbeelden
1. Omgevingsfactoren
•
sociale omgeving: ouders, leeftijdgenoten
•
financiële toegankelijkheid
•
reclame
•
fysieke omgeving
2. Persoonsgebonden factoren
•
kennis
•
houding
•
vaardigheid
25
Tot slot:
Combinatie van maatregelen
• Combinatie van beleid gericht op omgevingsfactoren en
persoonsgebonden factoren.
• Verschillende typen maatregelen: voorlichting,
regelgeving, handhaving.
• Risicogedragingen in samenhang aanpakken.
• Vanuit verschillende beleidssectoren: volksgezondheid,
justitie, onderwijs, welzijn.
26