WAAR ONTMOETING, VERBINDING WORDT

gepassioneerd gesproken. Wim, gespreksleider, trapt af: ,,Hans,
inleiding
wanneer was jij voor het laatst gelukkig?” Even is het stil. Dan
gaan de ogen twinkelen. Hans gaat er even goed voor zitten:
,,Driekwartier terug. Toen had ik een gesprek met drie studenten
die vroegen hoe ik tegen hun toekomst aankeek. Ze moesten een
minor kiezen en vroegen zich af of vernieuwend onderwijs bij
hen zou passen. Daar krijg ik energie van. Jonge mensen die hun
WAAR
ONTMOETING,
VERBINDING
WORDT
leven even willen spiegelen aan een ‘oude baas’ als ik. En dat om
drie uur ’s middags! Dat maakt mij intens gelukkig. Gisteren vroeg
iemand: wat is jouw levenstekst? Dat is Filippenzen 4:8 waar staat:
Ten slotte, broeders en zusters, schenk aandacht aan alles wat waar
is, alles wat edel is, alles wat rechtvaardig is, alles wat zuiver is, alles
wat lieflijk is, alles wat eervol is, kortom, aan alles wat deugdzaam
is en lof verdient. Ik vind het mooi als ik met die houding iets kan
bijdragen zodat die ander zuiver tot zijn hart komt en er iets in
gang wordt gezet. Dat kan niet zonder verbinding. Verbinding is
Wa n n e e r w a s j i j v o o r h e t l a a t s t g e l u k k i g ? G r o t e
van hart tot hart met elkaar praten. Dat zette die vraag van studen-
kans dat je dat euforische gevoel in contact met
ten in gang. Tegelijkertijd neemt zo’n vraag mij in de tang. Ik wil er
42
heel bewust bij stilstaan en iets bijdragen.”
T E K S T : E S T H E R VA N L U N T E R E N B E E L D : N I E K S TA M
v e r w o o r d t : ‘ Wa a r e r k e n n i n g e n h e r k e n n i n g e e n
d a n s j e v o e r e n , g e b e u r t i e t s ’. E e n g e s p r e k o v e r
VERTRAGING
verbinding in professionele context.
Wim: ,,En andersom? Wat zegt verbinding over geluk? Hans:
,,Geluk is voor mij datgene wat je kunt bijdragen aan de ander
HANS
waardoor diegene een stap kan zetten in zijn of haar ontwikke-
BAKKER
ling.” Herman: ,,Volgens mij heeft het ook te maken met tot je
bestemming komen in de gang door het leven. Individueel én met
Ontspannen leunen drie mannen achterover in de flexibele, gekleurde
de ander, want in de dynamiek tussen twee of meerdere men-
stoelen die de werkkamer van bestuursvoorzitter Harmen van Wijnen sieren.
sen gebeurt het. Dat is het mooie van werken met studenten. Ik
Geen fronsen. Geen gespannen schouders achter flikkerende beeldscher-
begeleid een groep vierdejaarsstudenten van de academie Mens &
men. Nee, hier spreken academiedirecteur Herman Oevermans, lector Hans
Organisatie (M&O) en het is zo aardig om te horen waar ze staan
Bakker (Educatie) en lector Wim Dekker (Sociale Studies) over passie. Over
in hun persoonlijk leven en hen te helpen de volgende stap te
de mooie dingen van de professie. En dus wordt er gelachen, gekoesterd en
zetten naar wie ze zijn. Verbinding is dan het gevoel: er is contact.
SALUT – OP EEN GESLAAGD LEVEN
I N L E I D I N G – WA A R O N T M O E T I N G , V E R B I N D I N G W O R DT
e e n a n d e r e r v o e r. O f , z o a l s H e r m a n O e v e r m a n s
43
Ontmoeting. Soms lukt dat. Regelmatig ook niet.” Wim: ,,Wat heb
NIEUW EVENWICHT
je nodig om verbinding te laten slagen?” Herman: ,,Een stuk rust.
Wim: ,,Dit legt bloot waar we het over hebben. Verbinding is
Geen vastgesteld vragenlijstje. Je hebt vertraging nodig. Daarom
een hot issue in de samenleving. We voelen allemaal wel aan dat
gaan we bij M&O graag op midweek. Als je om drie uur ’s nachts
er urgentie zit rondom dit thema. Neem families en vrienden die
bij het kampvuur zit, heb je wel een stukje vertraging. Sommige
mantelzorg moeten verlenen omdat er minder professionele zorg
studenten zeggen letterlijk dat het op zo’n moment – en door
beschikbaar is, maar daar minder toe bereid zijn, vooral als er in de
vermoeidheid – tot verdiept contact komt, ook al proberen ze dat
geschiedenis dingen zijn voorgevallen waardoor de verbondenheid
eigenlijk te vermijden. Er ontstaat een andere context. Onderwijs
onder druk is komen te staan. De samenleving als geheel doet een
is dan ook het scheppen van een andere context waardoor dit
appel op verbondenheid, maar door bijvoorbeeld individualisering
soort verbinding ontstaat.” Hans: ,,Het is vooral ook: je eigen
hebben we moeite om op dat appel te reageren. In zulke situaties is
agenda niet heilig achten. Ik werd net uit de gang geplukt, maar
veel herstelwerk nodig. Herkennen jullie dat?” Hans:,,Op de basis-
had eigenlijk een afspraak met een collega. Ik kwam dus te laat.”
scholen waar ik kom, zie ik veel spanning tussen verbondenheid en
Herman: ,,Waarom nam je toch de tijd?” Hans: ,,Juist omdat ik uit
‘onverbondenheid’. Professionals zeggen letterlijk dat ze van hun
zulke gesprekken energie haal. Daarom geef ik er prioriteit aan.”
corebusiness – de verbondenheid met kinderen – zijn weggevloeid.
44
EEN DANSJE MAKEN
van de pedagogische relatie. Dat brengt veel onvrede en stress.”
Wim: ,,Aan dit soort verbinding zit ook een zelfkant. Namelijk
Harmen van Wijnen is net aangeschoven en pikt al snel de draad
dat jij je als docent gezien weet en je gelegitimeerd voelt om bij te
van het gesprek op: ,,Het draait hier in de kern om het woordje ‘en’.
dragen aan de ontwikkeling van die ander.” Herman: ,,Met andere
Dat je binnen je eigen werkveld op zoek gaat naar de spanningsvol-
woorden: wat ik als docent ontvang in het contact met studenten.”
le relaties. Niet om ze op te heffen, maar om elkaar daar verder te
Wim: ,,De erkenning dat jij iets bij kunt dragen aan hun levens-
helpen.” Herman: ,,Zoeken naar nieuw evenwicht. Hoe kunnen we
verhaal?” Hans: ,,Daar doe ik het niet voor.” Wim: ,,Waar dank jij
bijvoorbeeld professionals die allemaal een eigen ontwikkelroute
God dan voor vanavond?” Hans: ,,Voor de ontmoetingen van deze
WIM DEKKER
willen, zo laten samenwerken dat ze ook het grotere belang zien?
dag.” Wim: ,,In verbinding zijn er dus geen verliezers, alleen maar
Dat ze zich afvragen: waar doe ik het voor? Waar zit het geluksmo-
winnaars. Geluk zit in verbinding. Verbinding geeft geluk.”Herman:
ment in mijn vak?” Wim: ,,De professional staat altijd in relatie tot
,,Wat maakt dan dat het met bepaalde collega’s lekker samenwer-
de burger als patiënt, cliënt, consument, kind, klant aan de balie…
ken is, terwijl het met anderen stroef loopt? Volgens mij is dat de
Hoe richt je je uiteindelijk op die burger?” Herman: ,,Door te zor-
erkenning en herkenning bij die ander. Waar erkenning en herken-
gen dat het primaire proces in een organisatie altijd in dienst van
ning een dansje maken, gebeurt iets. Dat noem je ‘flow’ of zoiets.”
de samenleving staat. De vraag: ‘waar doe ik het voor?’, is voor veel
Hans: ,,En dat gaat bij mij nooit zonder verkenning. Aftasten: waar
werknemers en organisaties een belangrijke vraag. Wat voegen wij
zit de verbinding tussen ons?”
nu echt toe aan de samenleving? Dat is een andere vraag dan: ‘hoe
zorgen we voor een zo groot mogelijk rendement?’. Het is de bijdrage
SALUT – OP EEN GESLAAGD LEVEN
I N L E I D I N G – WA A R O N T M O E T I N G , V E R B I N D I N G W O R DT
Het instrumentele heeft de overhand gekregen, en dat gaat ten koste
45
van de professional om het gesprek hierover op zijn of haar plek
de professional en de mens die hij dient. Daarnaast is er behoefte
gaande te houden. Doen we de goede dingen, of focussen we ons
aan mensen die complexiteit kunnen duiden. Een mooie taak voor
te veel op systemen?”
de professionals die wij afleveren.” Wim: ,,Wij mogen die professionals leren de tijd en moed te vatten om die complexiteit onder
T Y P I S C H E C H E - TA A L
ogen te zien, te duiden en hanteerbaar te maken.” Herman: ,,Dan
Wim: ,,Ik hoor typische CHE-taal. Zit de samenleving hier wel
zijn er bronnen nodig waaruit je kunt putten om met die com-
op te wachten? Past het nog in de huidige cultuur? Kunnen we dit
plexiteit om te gaan. Onze grote levensbeschouwelijke bronnen
verhaal kwijt?” Hans: ,,Ik moet denken aan psychiater en hoogle-
kunnen hierin niet gemist worden. Ik gaf vorige week een college
raar Dirk de Wachter die zich afvraagt: ‘mogen we als mensen nog
over Benedictus. Lectio Divina is een methode van vertraging om
momenten hebben dat we niet gelukkig zijn?’ Onze samenleving
Bijbel te lezen, de tekst binnen te laten komen er erop te kauwen.
streeft continu naar meer en beter. We moeten weer leren omgaan
met onvolkomenheden.” Wim: ,,Ik denk dat we de tijd moeten
46
HARMEN
VA N W I J N E N
OEVERMANS
Wat is het mooi om in de vertraging, in gesprek met jezelf, de ander en God, uit te vogelen wat de volgende stap is. Ook wij hebben
te oefenen dat we steeds weer, in een vast ritme, terugkomen bij
zonder meteen in instrumenteel handelen te schieten. Neem de
de Bron. Heel goede bedrijven zijn vaak goed in het omgaan met
potvis die onlangs aanspoelde op het Nederlandse strand. Binnen
de eigen traditie, hun eigen bron. Neem de Efteling, gestoeld op
no time ontstaat er van Vlissingen tot IJmuiden een code hoe te
Anton Pieck. Als wij willen groeien, moeten we onze biografie
handelen bij een potvis op het strand. Laten we zo nu en dan ge-
goed onderhouden. Je persoonlijke en professionele identiteit en
woon aanvaarden dat we een potvis op het strand hebben liggen
de identiteit van de organisatie waar je werkt, moeten zich subtiel
en niet weten wat we ermee moeten doen.”
tot elkaar verhouden.”
PUTTEN UIT DE BRON
OP ADEM KOMEN
Harmen: ,,Wat jij aanstipt, Wim, is een enorm spannende vraag.
Wim: ,,Nu verlaat opnieuw een lichting studenten onze school.
Ik denk dat de tijd nog niet rijp is om in die spanning te gaan
Hoe houden we de verbinding met hen en hun verhalen levend?”
staan. Kijk maar wat er gebeurt na aanslagen zoals in Brussel. Bij
Harmen: ,,Daar is een community voor nodig. Een peergroup
angst of dreiging schieten we al snel door naar nóg meer beheer-
waarin tijd is voor trage vragen. Het zou geweldig zijn als die groep
sing of een nóg grotere retoriek. Ik las zojuist dat Polen gezien
al tijdens de studie ontstaat, het liefst door tijd en grenzen heen.
de aanslagen in Brussel geen vluchtelingen meer opneemt. Die
Want iedereen heeft af en toe momenten nodig om op adem te
reactie zie je in alle lagen van de samenleving. Er is bijna geen
komen.”
midden meer dat in die spanning durft te gaan staan. Daar maak
ik mij zorgen om. Tegelijkertijd is het concept ‘hoop’ een mooie
oplossing. Onze christenprofessionals mogen hoop laten zien,
hoop laten ontkiemen. En dat kan alleen in de verbinding tussen
SALUT – OP EEN GESLAAGD LEVEN
I N L E I D I N G – WA A R O N T M O E T I N G , V E R B I N D I N G W O R DT
nemen om ons af te vragen of we nog wel de goede kant opgaan,
HERMAN
47