Title of Presentation Arial Bold 32pt

Wijnproeverij
Giro d’Italia
Licata Vini, Alfred en Anita
11 November 2004
Vlaamse Club 2004
PT0000. 00/00/04
Agenda
• 19: 30
Inleiding
Alfred & Anita
– Historiek
– De reglementering
– Geografie en klimaat
– Het etiket
– De wijnstreken
– Piemonte
– Toscanië
• 20:30
2
7/20/2017
Proeverij
André Poës
De wijnstreken in Italië
3
7/20/2017
Wijnexport referentie 1995 (blauw), 2000 (rood)
Bron: EEC
4
7/20/2017
Historiek en reglementering
Alfred Wilms
PT0000. 00/00/04
Een beetje Italiaanse (wijn) geschiedenis:
Lang geleden...
• 8ste eeuw v.c: Etrusken: ontstaan van een industrie
– Grieken noodgedwongen naar Massala.
• 2de eeuw v.c: Gouden eeuw onder de Romeinen
– Verbod op de bacchanalen
– Wijn ? Vermengd met
• warm zeewater
• koriander, nootmuskaat, kaneel en honing (zuurtegraad)
• “in mari mori muri mori necesse est”
• Jaren 300: Christendom
– heilige en plechtige drank (Bloed van Christus)
– Inzet van de teloorgang van de wijnbouw
• 476 : Val van het romeinse rijk
– Nog enkel kleinschalige wijnbouw
6
7/20/2017
Een beetje Italiaanse (wijn) geschiedenis:
15de tot en met de 19de eeuw
• Renaissance: opkomst van Genua, Florence, Venetië
– Weer een markt voor edele wijnen
– Import van Bordeaux, Bourgondië, Rijn en Donau wijnen
– Opkomst van families zoals Antinori, Frescobaldi
– Italiaans wijngoed: overleefd (amper) dank zij de kloosters
• 19de eeuw: opleving
– Ontwikkeling van Barolo, Brunello, Chianti
– Wijnbouwscholen
– Wijnmakers: Gancia, Cinzano, Bolla
• De succes pendule
7
7/20/2017
Een beetje Italiaanse (wijn) geschiedenis:
20st eeuw
• Situatie na de 2de wereldoorlog : de pizza wijn
– Aanplantingen: alles gericht op volume (10 kg à 15kg per voet)
– In de kelder: oud materiaal, gebruik van Sloveense tonnen, geen
kennis van het vinificatie proces etc…
– Ruggesteun Franse wijnindustrie (wegvallen van Algerijnse fustwijn)
– De oceaan van Chianti
• 1970 een trend, 1980 een streven, 1990 een obsessie, 2000 een
verworvenheid: kwaliteitswijn
– Visionaire wijnbouwers (Angelo Gaia, Giacomo Bologna,Ceretto,…)
– De Franse paradox
8
7/20/2017
Een beetje Italiaanse (wijn) geschiedenis:
20st eeuw
• 1970 to 2000
– Trend eerst in Toscanie, dan Piemonte, dan heel Italië
– Wijnoppervlakte: van 2.000.000 ha in 1970 tot 800.000 ha in 2000
– Rendement vermindering: van 10/15 kg tot 1 à 3kg per voet
– Herintroductie van oude Italiaanse druivensoorten (Vb:Taurasi in Campania,
Amarone in Venetië)
– Introductie van Franse druivensoorten (Merlot, Syrah, Cabernet sauvignon)
– Import van ultra moderne wijnvinificatie methoden en massieve investeringen in
materiaal
– En meer : zie bespreking AOC
• Gevolg
– Nationale consumptie: Van 110l tot 55l per persoon met behoud van wedde:>)
– Export: x 2 in hl
– Italiaanse wijnen veroveren stilaan terug de wereld.
9
7/20/2017
AOC: De Italiaanse wijnregelingen
DOC
• Ontstaan: 1963 (vrij laat)
– Vini da tavola
– DOC: Denominazione di Origine Controllata
• Regels betreffende herkomst, samenstelling, wijnbereiding
(vinification) en opvoeding (élevage)
• Einde 1970: meer dan 300 DOC’s
• Italiaanse toestanden
– Top-DOC’s niet te onderscheiden van mindere goden
– Bepaalde DOC’s allicht « gekocht »
– Controle? U zei?
10
7/20/2017
AOC: De Italiaanse wijnregelingen
DOCG, DOC
• 1980
– Vini da tavola
– DOC: Denominazione di Origine Controllata
– DOCG: Denominazione di Origine Controllata e Garantita
• Regels nog strikter: maximale rendementen, verlening van de
verouderingsperiode, samenstelling uit verschillende
druivensoorten,…
• Een gemiste kans
– Dubieuze top wijnen zoals Albani di romagna, Asti Spumante,
Vernaccia di san gimignano erkent als DOCG
– Over-reglementering
11
7/20/2017
AOC: De Italiaanse wijnregelingen
• Na 1980
• « Buik van vol » voor bepaalde creatieve wijnbouwers: laxisme,
bureaucratie, over-reglementering was meer een rem dan een hulp!
• Voorbeelden
– Chianti DOCG: verplichte assemblage van sangiovese en canaiolo
nero, trebbiano (ugni blanc) et malvasia (rood en wit).
– Brunello DOCG: opvoeding van 5 jaar
– Barolo DOCG: opvoeding in grote vaten (kleine vaten Franse eik niet
toegelaten)
• Ontstaan van de Super toscans (later uitgebreid naar andere streken)
– Introductie van Franse druivensoorten in de assemblage
– of 100% sangiovese, of, of,of …..
– Verkocht als Vino da Tavola
12
7/20/2017
AOC: De Italiaanse wijnregelingen
DOCG, DOC,IGT
• Resultaat
– Meer en meer Vini da Tavola verdrongen DOCG’s naar de klasse
« goedkope wijn »
• 1990 – 1995 : de oplossing: IGT
– Introductie van IGT: Indicazione geografica typica
• Erkende cépages (herkomst), vinificatie en élevage niet
gereglementeerd.
– Versoepeling van de DOCG en DOC wetgeving
13
7/20/2017
AOC: De Italiaanse wijnregelingen
DOCG, DOC,IGT
• Herhaling, ten dage (2002):
– Vino da Tavola: tafelwijn + nog een bende creatievellingen
• Licata voorbeeld: Insieme – Altare Elio (Piemonte): 50€
14
– IGT
Herkomst
– DOC
Strikt
– DOCG
Strikter (23 DOCG - <3%)
7/20/2017
(256 DOC - 11% van de Italiaanse wijn)
Italiaanse wijnstreken in een notedop
Anita Sempels
PT0000. 00/00/04
Kort overzicht
• Belangrijkste producent ter wereld: 55 000 000 hl
• 1/5 van het totaal volume wijn geproduceerd ter wereld
• 59.37 l/jaar/inwoner
•
•
•
•
16
Grootste uitvoerder van wijn ter wereld
2 000 000 wijngaarden
200 wijngebieden
400 erkende druivensoorten ( in werkelijkheid ~1000 )
7/20/2017
Geografie en klimaat
1500 km van N -> Z
• Ruggengraat: Apennijnen van Genua tot de punt van de laars
• Povere gronden zijn ideaal voor wijnbouw: (N) graniet, klei, kalk,
(centrum) kleischisten en grind, (Z) vulkanische gronden
• Vruchtbare Povlakte: rijst, maïs, enz.
Italië is geen eeuwig zonnig en warm land!
1. Vasteland-klimaat d.w.z. strenge winters, warme zomers, veel kans op
hagel: Noorden tot grens Toscanië
2. Tussen-klimaat d.w.z. koude winters en hete zomers: midden Italië
3. Middellandse zeeklimaat d.w.z. zachte winters en hete droge zomers:
zuiden en de eilanden
17
7/20/2017
De Italiaanse wijnetikettering
• DOCG, DOC, IGT, Vino da tavola
• Geografische herkomst: b.v. Barolo (een dorp), Chianti (een gebied),
Sangiovese di Romagna (een streek): alle DOCG en DOC-wijnen zijn
herkomst-wijnen. De naam van een beroemde stad mag niet vermeld
worden op een IGT of tafelwijn etiket (Barco Reale di Carmignano)
• « Classico »: 12-tal deel-streken (Chianti Classico)
• « Vigna » + naam domein: druiven en rijping op 1 domein, verschillende
druivensoorten apart gevinifieerd en eventueel daarna samengevoegd.
• « Superiore »: 52 DOC’s mogen deze term gebruiken (verwarring tussen
kwaliteitsaanduiding en geografisch gebied)
• wijnjaar
18
7/20/2017
De Italiaanse wijn-etikettering (vervolg)
• « Riserva »: garantie voor langere kelderrijping bv. 5 j. waarvan max. 2 j.
in houten vaten en min. 6 md. op fles voor Brunello di Montalcino Riserva
• Naam van de wijnbouwer
• Inhoudsmaat, alcohol gehalte, datum van op-fles
• Fiscaal zegel (rood bandje): verplicht voor DOCG wijnen
• De druivensoort (sangiovese, trebbiano, enz.)
19
7/20/2017
De wijnstreken van Italië
20 autonome regio’s
5 secties
• Noordwesten: Val d’Aosta, Piemonte, Lombaria, Liguria
• Noordoosten: Veneto, Friuli-Venezia Giulia, Trentino, Alto Adige
• Midden: Emilia-Romagna, Marche, Abruzo, Molise, Toscana, Umbria,
Lazio
• Zuiden: Campania, Puglia, Basilicata, Calabria
• Eilanden: Sicilië en Sardinië
De beste regio’s zijn Piemonte en Toscanië, gevolgd door Veneto en FriuliVenezia maar elke regio produceert wel enkele « pareltjes »
Belangrijk bij de beoordeling! Italië heeft aparte druivensoorten die men
elders zelden aantreft dus moeilijk om te vergelijken met andere landen
20
7/20/2017
Piemonte
21
7/20/2017
Piemonte
Een van de meest belangrijke rode-wijnstreken van de wereld (90% rood)
De meest prestigieuze streek van Italië: 35 DOC en 4 DOCG wijnen
Aan de voet van de bergen : Alpen en Apenijnen
Alba op dezelfde breedtegraad dan Bordeaux maar:
Alba : Vasteland-klimaat Bordeaux: Zeeklimaat
Bekende wijnen:
• Beroemd rood trio: Barolo, Barbaresco en Nebbiolo d’Alba gemaakt
van de Nebbiolo-druif (Max 1% van de aanplantingen in Piemonte).
• Gattinara en Ghemme van Nebbiolo/Vespolina/Bonarda
• Barbera van de Barbera-druif
• Wit: Cortese di Gavi DOCG (Cortese-druif) en Asti Spumante
(mousserende wijn van de witte Muscat-druif)
22
7/20/2017
Piemonte (vervolg)
BAROLO DOCG
•
•
•
•
Zeer stevig, tanninerijk en alcoholrijk
Gemaakt van de Nebbiolo-druif nabij het dorpje Barolo in Zuid-Piemonte
De beste hebben 10-15 jaar ligtijd nodig
Karakteristieke granaatrode kleur en een rijk bouquet dat gemakkelijk
herkend kan worden
BARBARESCO DOCG
• Grote wijn, eveneens van de Nebbiolo-druif
• De ondergrond in Barbaresco maakt een fijnere en elegantere wijn
mogelijk
NEBBIOLO D’ALBA DOC
• Minder structuur dan zijn 2 beroemde broertjes en sneller op dronk
• Gemakkelijk te combineren met een gerecht
23
7/20/2017
Piemonte (vervolg)
BARBERA D’ASTI en BARBERA D’ALBA DOC
• De Barbera druif is in Piemonte massief aangeplant (meer dan 50%)
• Mooie wijn wanneer laag rendement en juiste vinificatietechniek
• Tamelijk stevig en fruitig
• Op hun best na 3 à 7 jaar
• Straks proeven! Barbera d’Alba Trevigne van Domenico Clerico uit Fatiga
24
7/20/2017
Toscanië
25
7/20/2017
Toscanië
• Zeer belangrijk gebied voor rode wijn: sterke concurentie tussen
Piemonte en Toscanie voor de 1ste plaats
• Typisch Toscaanse landschap: wijngaarden gescheiden door olijfbomen
• Dominante rode druivensoort: Sangiovese
Straks proeven! Rosso Sant’Antimo DOC 100% sangiovese grosso
• Beroemdste wijnen: Chianti Classico, Brunello di Montalcino, Vino
Nobile di Montepluciano (allemaal DOCG)
• Andere rode wijnen: San Gimignano DOCG, Carmignano DOCG, Pomino
DOC en Morellino di Scansano DOC (uit de Maremma streek)
Straks proeven! Morellino di Scansano van Fattoria Le Pupille
• Witte druivensoort: vooral Vernacchia
Straks proeven! Vernacchia di San Gimignano van Panizzi DOCG
26
7/20/2017
Toscanië (vervolg)
CHIANTI en CHIANTI CLASSICO DOCG
• Waarschijnlijk de meest beroemde Italiaanse wijn en vandaag nogal
onderschat (reputatie van de 60er, 70er jaren).
• Midden-Toscanië 160 km (n ->z), groter dan Bordeaux streek
• Hemelsbreed verschil tussen Chianti in dikbuikige fles met raffia (pizza
wijn) en Chianti Classico Riserva: Opbrengst Chianti 58,5 hl/ha – Chianti
Classico 49 hl/ha!
• Samenstelling: Sangiovese (75% tot 100%), Canaiolo nero, Trebbiano
toscano en Malvasia
• Belangenvereniging « Consorzio Chianti Classico » : zwarte haan op
gouden achtergrond
7 DEELSTREKEN
Chianti Rufina, Chianti Colli Fiorentini, Chianti Colli Senesi, enz.
Zéér goede kwaliteit geleverd door de families Frescobaldi en Antinori
27
7/20/2017
Toscanië (vervolg)
Brunello di Montalcino DOCG
• Zuiden van Sienna rond de gemeente Montalcino
• 100% Sangiovese grosso
• Krachtige tanninerijke wijn, zéér lang houdbaar
• Rosso di Montalcino: jongere wijnstokken of minder goed jaar
Vino Nobile di Montepluciano DOCG
• Prugnolo gentile (kloon van Sangiovese) + andere druivensoorten
• Achterstand kwaliteit op Chianti en Brunello: te hoog rendement en soms
harde tannines
28
7/20/2017
De andere 18 regio’s
• … een andere keer
Over naar de proeverij!
29
7/20/2017