najaar 2015 - HOVO Utrecht

Hoger
onderwijs
vanaf 50
najaar 2015
OP DE COVER:
David de Wiedgebouw
Universiteit Utrecht
In dit gebouw is de
Faculteit Bètawetenschappen gehuisvest. Het
gebouw bevat specialistische laboratoria,
zoals de Microbiologische laboratoria, de
Radionucliden­laboratoria en de klimaatkamers.
Bijzonder is het lage energieverbruik,
ondanks de aanwezigheid van de laboratoria.
Dit komt onder andere door de aansluiting
op de centrale heetwaterinstallatie van de
Universiteit. Met de heetwaterinstallatie
wordt koeling in een absorptiekoelmachine
opgewekt. Daarnaast is het David de
Wiedgebouw voorbereid op een
lagetemperatuur ­verwarmingssysteem.
Het gebouw is ontworpen door
Architectuurstudio HH te Amsterdam
en heeft een oppervlakte van 20.000 m2.
Het David de Wiedgebouw werd eind 2011
opgeleverd.
David de Wied (1925-2004) was hoogleraar
Farmacologie aan de Universiteit Utrecht.
HOVO Utrecht op Facebook
Direct naar de Website vanHOVO Utrecht
Inhoudsopgave
Aanbod najaar 2015 3
Leergangen 2015-2016
6
Docenten najaar 2015
8
Cursussen en studiereizen najaar 2015
9
Praktische informatie59
Wie zijn wij
60
Het Bestuur
60
De Programmacommissies
60
HOVO Nederland
60
Links naar de partners van HOVO Utrecht
60
Algemene voorwaarden
61
Aanmelden en betalen
61
Over- of onderinschrijving
61
Annuleren
61
Cursusprijs
61
Uitval cursusbijeenkomst(en)
61
Cursuslocaties en cursustijden
62
Studiemateriaal
62
Cursuscontactpersonen
62
Evaluatie cursussen
62
Voorwaarden van de excursies
62
Voorwaarden studiereizen 62
Hoe komt u naar de belangrijkste cursuslocaties?
63
Stichting Vrienden van HOVO
64
Het bureau (binnenflap achterzijde)
FOTO COVER: Joop Ross
HOVO Utrecht stelt deze cursusgids met grote zorg samen. Toch kunnen er na het verschijnen van de gids
wijzigingen in het cursusaanbod voorkomen. Aan de informatie in deze gids kunnen dan ook geen rechten worden
ontleend. Raadpleeg naast deze gids ook regelmatig de website van HOVO Utrecht (www.hovoutrecht.nl).
Het aanbod van HOVO Utrecht
HOVO verzorgt een gevarieerd aanbod aan
cursussen, leergangen, lezingen en studie­
reizen op hoger onderwijsniveau, waar u
nieuwe kennis kunt vergaren of oude kennis
kunt opfrissen. Het niveau en de studie­
belasting van de cursussen zijn ongeveer
gelijk aan die van de colleges in het reguliere
hoger onderwijs. Voor het volgen van een
cursus is geen specifieke voorkennis vereist,
tenzij dat bij de beschrijving is aangegeven.
CURSUSSEN
Een cursus bestaat in het algemeen uit zes
of acht colleges van tweemaal drie kwartier,
met tussendoor een pauze. Bij enkele cursus­
sen zijn facultatieve excursies opgenomen.
De meeste cursussen houden het midden
tussen een hoor- en een werkcollege: de
docent geeft inhoudelijke informatie en er
is ruim gelegenheid voor discussie en het
stellen van vragen.
LEERGANGEN
LEZINGEN
Voorbeelden zijn de lezingen tijdens de
Opening van het Cursusjaar en de Zomer­
academie.
STUDIEREIZEN
Het aanbod omvat ook enkele studiereizen.
Deze zijn gekoppeld aan een voorafgaande
cursus (soms op locatie). Zie verder de
specifieke informatie bij de beschrijving van
de studiereizen.
AANBOD VOORJAAR 2016
De voorjaarsgids 2016 komt half oktober
uit. Cursisten die de laatste 3 jaar een
HOVO-cursus hebben gevolgd krijgen deze
automatisch toegestuurd. Het programma zal
op dat moment eveneens op onze website te
vinden zijn: www.hovoutrecht.nl
Een overzicht van het aanbod zal reeds vanaf
half juni 2015 te zien zijn op de website.
Een leergang is een serie cursussen die
verspreid over meerdere semesters of cursus­
jaren gegeven worden, rond een thema of
rond meerdere disciplines. U kunt een cursus
die deel uitmaakt van een leergang echter
ook als losse cursus volgen.
3
AANBOD Najaar 2015
cursussen
Economie en recht
Veranderende verhoudingen in de wereldeconomie
Komt er ooit een einde aan globalisering?
3 E5 301
3 E5 302
10
11
Filmcursus Economie in beeld
Films in première
3F5 303
2F5 304
12
14
De buurten van laatmiddeleeuws Utrecht - Rondleiding
De Eerste Wereldoorlog
Het leven in de middeleeuwen
Het Midden-Oosten in het nieuws
Voorheen De West
Odysseus
Vakantie op de Wadden?
1G5 305
2G5 306
2G5 307
1G5 308
2G5 309
3G5 310
3G5 311
15
16
17
18
19
20
21
Van Mozes tot Nietzsche
4H531222
Moderne architectuur (1850-heden)
Beroemde opera’s uit de negentiende eeuw
De kunst van kerk, adel en vermogende burgers
Negentiende-eeuwse kunst nader bekeken
Europese stedenbouw in de negentiende en twintigste eeuw
Leven en werk van bijzondere culturele vrouwen
Ontwerpen is één ding
3K5 313
2K5 314
3K5 315
2K5 316
1K5 317
2K5 318
3K5 319
23
24
25
26
27
28
29
James Joyce
Modern Spanje
Karakterdames II
Paradiso: reis door Dantes hemel
3L5 320
3L5 321
2L5 322
3L5 323
30
31
32
33
Godsdienst, geloof, spiritualiteit
De ‘Russische ziel’ in de periode 1700-1850
Persoonlijkheidsleer
Ouder worden gaat vanzelf
Sociale verschillen 3M5 324
3M5 325
1M5 326
2M5 327
3M5 328
34
35
36
37
38
Filmwetenschap (cursus en film)
Geschiedenis
Humanistiek
Kunst & cultuur
Letteren
Mens- en maatschappijwetenschappen
4
Natuurwetenschappen en geneeskunde
De verborgen attractie van de Aarde
Kanker simpel uitgelegd
Het evoluerend heelal
3N5 329
3N5 330
3N5 331
39
40
41
Tijdmachines: tussen techniek en mythe
Een inleiding in filosofie of wijsbegeerte
Over de vrijheid bij Spinoza Deel V Ethica
Filosofische wandelingen deel I
Politieke filosofie van polis tot nu Filosofie, samenleving en wetenschap vanaf Kant
3W5 332
2W5 333
3W5 334
2W5 335
1W5 336
3W5 337
42
43
44
45
46
47
2S5 338
48
2S6 140
2S6 141
1S6 142
3S6 143
50
52
54
56
Wijsbegeerte
Studiereis najaar 2015
2-daagse reis naar Ieper en omgeving
Studiereizen voorjaar 2016
9-daagse studiereis naar Mexico
6-daagse studiereis naar Athene en Attika
5-daagse studiereis Van Germania tot Berlijn
19-daagse studiereis naar China met cursus op locatie
N.B.
De rode teksten zijn Hyperlinks naar de desbetreffende
rubriek op de Website van HOVO Utrecht.
Volg de aanwijzingen op de Website om in te schrijven.
5
Leergangen 2015-2016
De cursussen van een leergang kunnen ook goed los gevolgd worden.
■■ Geschiedenis
‘Middeleeuwen als spiegel van het heden’ – driedelig | Mw. dr. L.C.J.J. Bogaers.
Dinsdag 10.30 - 12.30 uur. (8)
Jan-febr-mrt 2016 Deel 1: De samenleving in laatmiddeleeuws Utrecht
Okt-nov-dec 2016 Deel 2: Bosch en Bruegel
Okt-nov-dec 2017 Deel 3: Erasmus en Luther
■■ Kunst en cultiuur
‘Kunstgeschiedenis’ – tweedelig | Dhr. drs. J. Versteegh.
Woensdag 13.30 - 15.30 uur. (6)
Okt-nov 2015 Deel 1: Negentiende-eeuwse kunst nader bekeken (2K5 316)
Febr-mrt 2016 Deel 2: Twintigste-eeuwse kunst nader bekeken
‘Stedenbouw’ – tweedelig | Dhr. ing. P. Kurstjens.
Woensdag 10.00 - 12.00 uur. (8)
Okt-dec 2014 Deel 1: Nederlandse stedenbouw in de twintigste eeuw
Nov 2015-jan 2016 Deel 2: Europese stedenbouw in de negentiende en twintigste eeuw (pag. 27)
‘Architectuurgeschiedenis’. Vormgeving, functie en betekenis van architectuur
van de middeleeuwen tot heden – driedelig | Mw. drs. I. van Koningsbruggen.
Donderdag 11.00 - 12.45 uur. (8)
Sept-nov 2013
Deel 1: Architectuur van de middeleeuwen.
Sept-nov 2014
Deel 2: Europese architectuur 1400-1800
Sept-nov 2015
Deel 3: Moderne architectuur 1850 – heden (pag. 23)
‘Kunst- en cultuurgeschiedenis’ – achtdelig | Mw. dr. K.A. Nieuwenhuisen.
Vrijdag 11.00 - 12.45 uur. (7)
Jan-mrt 2014
Deel 1 en 2: Van grotten tot catacomben (ca. 35.000 v.Chr. - 400 n.Chr.).
Jan-mrt 2015
Deel 3: De kunst van de ‘duistere’ middeleeuwen (vijfde tot elfde eeuw)
Okt-nov 2015
Deel 4: De kunst van kerk, adel en vermogende burgers (elfde tot
vijftiende eeuw) (pag. 25)
Jan-mrt 2016
Deel 5: Het toppunt bereikt (zestiende eeuw)
Sept-nov 2016
Deel 6: Crisis in de kunst (zestiende en zeventiende eeuw)
Jan-mrt 2017
Deel 7: Macht, overwinning en rede (zeventiende en achttiende eeuw)
Sept-nov 2017
Deel 8: Een breuk met de traditie (negentiende en twintigste eeuw)
■■ Letteren
‘Karakterdames’ – tweedelig | Mw. drs. F. Dekkers.
Woensdag 10.30 - 12.30 uur. (5)
Okt-nov 2014
Deel 1: Karakterdames
Okt-nov 2015
Deel 2: Karakterdames II (pag. 32)
‘De Spaanse passie’ – driedelig | Mw. dr. I.C. Lorda. Maandag 15.15 - 17.00 uur. (8)
Nov-jan 2013 Deel 1: Passie voor de Spaanse Gouden Eeuw
Nov-jan 2014 Deel 2: Spanjes worsteling met de moderniteit
Sept-nov 2015 Deel 3: Modern Spanje: de afbrokkeling van stereotypen (pag. 31)
6
‘Dantes Divina Commedia’ – driedelig | Mw. dr. J.A.M. van der Helm.
Donderdag 13.15 - 15.00 uur. (4)
Okt 2014
Deel 1: Inferno: reis door Dantes hel
Maart 2015
Deel 2: Purgatorio: reis door Dantes louteringsberg
Okt-nov 2015
Deel 3: Paradiso: reis door Dantes hemel (pag. 33)
■■ Mens- en maatschappijwetenschappen
‘Toegepaste psychologie’ – tweedelig | Mw. drs. N. Pronk-van den Hoven.
Donderdag 13.15 - 15.00 uur. (8)
Sept-nov 2014
Deel 1: Inleiding in de toegepaste psychologie
Sept-nov 2015
Deel 2: Persoonlijkheidsleer (pag. 36)
‘De Russische ziel’ – vierdelig | Mw. dr. R. Leenders.
Woensdag 13.15 - 15.00 uur. (8)
Sept-nov 2015
Deel 1: ‘De Russische ziel’ 1700-1850 (pag. 35)
Sept-nov 2016
Deel 2: ‘De Russische ziel’ 1850-1917
Sept-nov 2017
Deel 3: ‘De Russische ziel’ 1917-1991
Sept-nov 2018
Deel 4: ‘De Russische ziel’ na 1991
■■ Natuurwetenschappen en geneeskunde
‘Medische colleges van topspecialisten’ – meerdelig | (van steeds andere topspecialisten)
Dhr. prof. dr. D. Bär.
Woensdag 15.15 - 17.00 uur. (5)
Maart 2014
Deel 5: Medische colleges
Maart 2015
Deel 6: Medische colleges
Maart 2016
Deel 7: Medische colleges
■■ Wijsbegeerte
‘Politiek, filosofie & journalistiek’ – driedelig | Dhr. drs. R. van Broekhoven.
Donderdag 10.30 - 12.30 uur. (8)
Febr-apr 2015
Deel 1: De bewakers bewaakt
Okt-nov 2015 Deel 2: Politieke filosofie van polis tot nu (pag. 46)
Okt-nov 2016 Deel 3: Goed denken over kwaad
‘Filosoferen en wandelen’ – tweedelig | Dhr. drs. E. Brinckmann.
Vrijdag 10.00 - 16.00 uur. (4)
Sept-okt 2015
Filosofische wandelingen deel I (pag. 45)
April 2016
Filosofische wandelingen deel II
‘De Ethica van Spinoza’ – vijfdelig | Dhr. dr. J. Scheren en mw. dr. F. Jara.
Woensdag 14.00 - 16.00 uur. (10)
Sept-nov 2013
Deel 3: Ethica deel 3
Sept-nov 2014
Deel 4: Ethica deel 4
Sept-nov 2015
Deel 5: Ethica deel 5 (pag. 44)
‘Geschiedenis van de filosofie’ – vierdelig | Dhr. prof. dr. P. Ziche, dr. C. Ierna, dhr. P. Sperber MA,
dhr. Drs. T. Giesbers. Maandag 13.15 - 15.00 uur. (10)
Nov 2012-jan 2013 Deel 1: Van Thales tot Plotinus
Nov 2013-jan 2014 Deel 2: Filosofie in Middeleeuwen en Renaissance
Nov 2014-jan 2015 Deel 3: Filosofie, wetenschap en geloof
Nov 2015-jan 2016 Deel 4: Filosofie, samenleving en wetenschap vanaf Kant (pag. 47)
7
docenten NAJAAR 2015
A
Dhr. drs. M. Andela
(2G5 306, pag. 16, 2S5 338, pag. 48)
Dhr. drs. A. Angelou
(2S6 141, pag. 52)
B
Mw. prof. dr. H.E. Bakker
(3K5 319, pag. 29)
Dhr. dr. A. Barendregt
(3E5 302, pag. 11)
Dhr. dr. L. de Bell
(3E5 301, pag. 10)
Dhr. dr. P. Bijl
(3E5 302, pag. 11)
Mw. drs. L. le Blanc
(2K5 318, pag. 28, 2S6 140, pag. 50)
Dhr. prof. dr. J.A.M. Bleeker
(3N5 331, pag. 41)
Mw. dr. L.C.J.J. Bogaers
(1G5 305, pag. 15)
Dhr. drs. J. Borchert
(3S6143, pag. 56)
Dhr. drs. E. Brinckmann
(2W5 335, pag. 45)
Dhr. drs. H-M. van den Brink
(3L5 321, pag. 31)
Dhr. drs. R. van Broekhoven
(1W5 336, pag. 46)
Dhr. dr. S. Brouwer
(3M5 325, pag. 35)
D
Mw. drs. F. Dekkers
(2L5 322, pag. 32)
Dhr. dr. A. Doedens
(3G5 311, pag. 21)
Dhr. drs. H.L. van Dolen
(3G5 310, pag. 20)
Dhr. H. van Drunen
(2S6 141, pag. 52)
F
Dhr. dr. R. Fagel
(3L5 321, pag. 31)
Dhr. dr. J. Farla
(3E5 302, pag. 11)
G
Dhr. drs. T. Giesbers
(3W5 337, pag. 47)
Dhr. dr. W.A.W. de Graaf
(3M5 328, pag. 38)
Dhr. dr. L. van Grunsven
(3S6143, pag. 56)
8
H
Mw. dr. J.A.M. van der Helm
(3L5 323, pag. 33)
Dhr. drs. R. Hoff
(1G5 308, pag. 18)
Dhr. prof. dr. P. Hooimeijer
(3E5 302, pag. 11)
Dhr. J.J. Houter
(3G5 311, pag. 21)
Mw. dr. J. Hulst
(3L5 321, pag. 31)
P
Dhr. prof. dr. B. Paasman
(2G5 309, pag. 19)
Mw. drs. N. Pronkvan den Hoven (1M5 326, pag. 36)
R
Dhr. dr. C. Ierna
(3W5 337, pag. 47)
Dhr. dr. T. van Rietbergen
(3E5 302, pag. 11)
Dhr. dr. H.J. Roelfsema
(3E5 301, pag. 10, 3F5 303, pag. 12)
Mw. drs. S. Roelofs
(3L5 321, pag. 31)
Dhr. dr. E. Roos
(3N5 330, pag. 40)
J
S
I
Mw. dr. F. Jara Gomez
(3W5 334, pag. 44)
K
Dhr. dr. L. ten Kate
(4H5 312, pag. 22)
Dhr. dr. H. Kern
(3M5 325, pag. 35)
Mw. dr. I. van Koningsbruggen
(3K5 313, pag. 23)
Dhr. ing. P. Kurstjens
(1K5 317, pag. 27, 1S6 142, pag. 54)
L
Dhr. prof. dr. C.G. Langereis
(3N5 329, pag. 39)
Dhr. dr. A. Langeveld
(3M5 325, pag. 35)
Mw. dr. R. Leenders
(3M5 325, pag. 35)
Mw. dr. I.C. Lorda Vidal
(3L5 321, pag. 31)
Mw. drs. A. Lumbreras
(3L5 321, pag. 31)
M
Dhr. prof. dr. R. Maier
(3M5 328, pag. 38)
Dhr. M. Meuldijk
(2F5 304, pag. 14)
Dhr. dr. ing. R.P.H. Munnik
(5W5 332, pag. 42)
N
Dhr. dr. B. Naarden
(3M5 325, pag. 35)
Mw. dr. K. Nieuwenhuisen
(3K5 315, pag. 25)
Dhr. dr. J. Scheren
(3W5 334, pag. 44)
Dhr. P. Sperber
(3W5 337, pag. 47)
Dhr. prof. dr. M. Steenmeijer
(3L5 321, pag. 31)
Dhr. dr. E. Storm
(3L5 321, pag. 31)
T
Dhr. prof. dr. H.J. Tieleman
(3M5 324, pag. 34)
V
Dhr. drs. C. Verhamme
(2K5 314, pag. 24)
Dhr. drs. J. Versteegh
(2K5 316, pag. 26)
Dhr. prof. dr. P.J. de Voogd
(3L5 320, pag. 30)
cursussen
(en studiereis)
W
Dhr. prof. dr. E. Waegemans
(3M5 325, pag. 35)
Mw. drs. G. Weertman
(2G5 307, pag. 17)
Dhr. dr. P. Winkelaar
(2W5 333, pag. 43)
Dhr. G. Wolfswinkel
(2M5 327, pag. 37)
Z
Dhr. prof. dr. P.G. Ziche
(3W5 337, pag. 47)
najaar 2015
9
3E5 301
Universiteit Utrecht
Veranderende verhoudingen in
de wereldeconomie
Convergentie van
economisch fortuin
Deze cursus is een
herhaling van die
uit najaar 2014.
De wereldeconomie ondergaat een gedaante­
verwisseling. China en andere Aziatische
landen komen op, Afrika toont zich meer
en meer zelfbewust, Europa wordt van een
succes steeds meer een vraagstuk en in de VS
neemt de mondiale economische dominantie
af. Het zijn allemaal zaken die niet alleen
de ver­houdingen in de wereldeconomie
fundamenteel veranderen, maar ook het leven
van alledag beïnvloeden. Deze cursus gaat in
op de onderliggende theoretische factoren die
deze veranderingen verklaren en de stroom­
versnelling waarin ze gebeuren. In een thematische benadering verbinden we
de economische theorieën met ontwikkelingen in de praktijk. Onderwerpen
die aan bod komen zijn:
 de gevolgen van de mondiale financiële crisis, ontwikkelingen in de mondiale
bankensector en de toekomst van het financiële systeem,
 de veranderende economische samenwerking in Europa, de problemen in
vooralsnog de zuidelijke lidstaten en hoe we verder moeten met Europese
instituties,
 de gevolgen van mondiale en regionale handelsliberalisatie, de invloed
van multinationale ondernemingen en de effecten van globalisering en
technologische ontwikkeling voor arbeid in Nederland,
 het toenemende economische belang van opkomende markten, hun
investeringsgedrag en het effect op de mondiale politieke verhoudingen,
 de toekomst van ontwikkelingshulp als onderdeel van buitenlands beleid
in Nederland.
docenten:Dhr. dr. H.J. Roelfsema, directeur Utrecht Center for
Entrepreneurship; dhr. dr. L. de Bell, beiden Utrecht University
School of Economics, Universiteit Utrecht.
cursusdata:14, 21, 28 september; 5, 12, 19, 26 oktober; 2 november 2015 (8).
tijd:Maandag 11.00 - 12.45 uur.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de
website. www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:Tijdens de cursus wordt een reader tegen kostprijs uitgereikt.
cursusprijs:€ 212,10
3E5 302
Universiteit Utrecht
Komt er ooit een einde aan globalisering?
Maken schulden, ongelijkheid en milieuproblemen een einde aan globalisering?
Deze cursus is een
enigszins gewijzigde versie van die
uit najaar 2014.
Globalisering heeft de wereld veel gebracht.
De onzichtbare hand van Adam Smith en
de leer van de comparatieve voordelen van
David Ricardo hebben de welvaart doen
stijgen en de gemiddelde levens­verwachting
doen toenemen. Tegelijkertijd heeft de
‘neoliberale revolutie’ aan het eind van
de jaren tachtig van de vorige eeuw ertoe
geleid dat de welvaarts­verschillen – met
name binnen landen – enorm zijn toe­
genomen. Het systeem heeft tot ongebreideld
consumen­tisme en enorme schulden geleid,
maar feitelijk niet tot meer welzijn.
Ton van Rietbergen zal in de cursus de
contouren van de globalisering schetsen en laten zien in welke mate deze
bijdraagt aan verschillen in welvaart, met bijzondere aandacht voor de relatie
tussen economie en milieu. Pieter Hooimeijer zal op zoek gaan naar het
demografische optimum. Hoeveel mensen kan onze aarde eigenlijk voeden?
Alom wordt er gewezen op de teruglopende biodiversiteit. Aat Barendregt
laat zien in welke mate de biodiversiteit is teruggelopen en wat daarvan de
consequenties zijn. Peter Bijl geeft de gevolgen van de CO2-stijging voor de
aarde en de zeespiegel aan door diep in het verleden van onze aarde te duiken.
Jacco Farla gaat in op de vraag of techniek en innovaties in staat zijn om de
problemen op te lossen.
docenten:Dhr. dr. T. van Rietbergen is cursusleider en docent-onderzoeker
Economische Geografie; dhr. prof. dr. P. Hooimeijer is hoogleraar
Demografie; dhr. dr. A. Barendregt is docent-onderzoeker Milieuen Natuurwetenschappen; dhr. dr. P. Bijl is docent-onderzoeker
bij Aardwetenschappen en dhr. dr. J. Farla is docent-onderzoeker
bij Innovatiestudies. Allen zijn verbonden aan de Faculteit Geo­
wetenschappen, Universiteit Utrecht.
cursusdata:6, 13, (niet 20), 27 november; 4, 11, 18 december (niet 25 december 2015;
1 januari); 8, 15 januari 2016 (8).
tijd:Vrijdag 11.00 - 12.45 uur.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website.
www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:Literatuursuggesties worden tijdens de cursus gegeven.
cursusprijs:
€ 212,11
3F5 303
Universiteit Utrecht
Filmcursus: Economie in beeld
Een terugblik op financiële turbulentie
Margin Call (2011)
De genoemde
films zijn onder
voorbehoud en soms
Engels ondertiteld.
12
De financiële crisis en de economische ontwikke­
lingen – mondiaal en in Europa – hebben iedereen de
laatste jaren behoorlijk bezig gehouden. Hoe moet het
verder met banken en beurzen? Houdt Europa zich
staande of wordt het uitgehold door interne conflicten
en voorbijgestreefd door opkomende markten? Hoe
verhoudt de mondiale economie zich tot politieke
legitimiteit, van Wall Street tot Athene? Dit zijn
vragen die elke ochtend met de krant tot ons komen.
Deze filmcursus gaat op zoek naar antwoorden.
Het format is spannend: eerst een film als casestudy en dan een college naar
aanleiding van de thema’s in de film. Het filmprogramma en de collegeinhoud zijn als volgt:
 2 oktober: Wall Street (1987, 126 minuten). Kern van de casestudy is de
legendarische uitspraak van Gordon Gekko: Greed is Good. Kunnen we een
maatschappij bouwen op financiële incentives? Waar gaat dat fout en hoe?
 9 oktober: Primary Colors (1998,140 minuten). John Travolta als fantastische
Bill Clinton, met op de achtergrond de verloedering van de politiek en de
vervlechting met het grootkapitaal. Hoe zit het met de scheiding van politieke
integriteit en financiële belangen? Hoe moeten we politieke instituties
om­vormen zodat democratische legitimiteit wordt versterkt?
 16 oktober: A Beautiful Mind (2001, 135 minuten). Wat is de rol van de
economische wetenschap in de huidige crises? Zitten economen op het
verkeerde spoor? Zijn de modellen doorgeslagen, net als Russell Crowe en
John Nash in deze aangrijpende film?
 30 Oktober: De Prooi (2013, 150 minuten). Kapitalisme in de polder, het
failliet van de enige Nederlandse zakenbank, de ambitie, falende politiek en
toezicht, allemaal prachtig in beeld gebracht.
 6 november: Margin Call (2011, 107 minuten). De inside film over de
ondergang van een zakenbank met een spetterende Kevin Spacey in de hoofd­
rol. Hoe werken banken? Wat zijn de zwakheden van het financiële systeem?
En is het iets verbeterd de afgelopen jaren?
 13 november: A Blast (2014, 83 minuten). De financiële crisis en de
menselijke maat in een persoonlijk Grieks drama, tegen de achtergrond van de
crisis in Europa. Hoe moet het verder met Europa en met de Europese solida­
riteit, die soms toch ver te zoeken is?
docent:Dhr. dr. H.J. Roelfsema is directeur van het
Utrecht Center for Entrepreneurship, Universiteit
Utrecht en geeft HOVO-cursussen over de
wereldeconomie.
cursusdata:2, 9, 16, (niet 23), 30 oktober; 6, 13 november
2015 (6).
tijd:Vrijdag 13.30 - 16.30 uur.
plaats:Filmtheater ’t Hoogt, Hoogt 4, Utrecht; filmzaal 1 boven
(alleen via trappen bereikbaar!).
cursusprijs:€ 189,- (inclusief filmkaartjes).
De Financiële
Crisis in Beeld:
De Prooi (2013)
13
2F5 304
Hogeschool Utrecht-Amersfoort
Films in première
De allernieuwste films bekijken, beoordelen en analyseren
Intouchables
In deze cursus graaft filmdocent Mark
Meuldijk vol enthousiasme onder
de oppervlakte van de belangrijkste
première­fi lms in filmtheater De Lieve
Vrouw. De opbrengst? Een heleboel
dubbele bodems, verborgen betekenis­
sen en antwoorden op vragen als:
 Wat wil deze film ons vertellen?
 Wat is de achterliggende gedachte
van deze scène?
 Hoe werkt deze cameravoering?
 Wat is het effect van de film­muziek?
Ook de continuïteit met eerdere films
van dezelfde regisseur wordt behandeld.
In het geval van een boekverfilming worden boek en film met elkaar vergeleken.
De nabesprekingen leveren een verrijking van de kijkervaring op.
Qua titels kunt u rekenen op de toppers van het komende filmfestival van
Cannes.
In het najaar verwachten we bijvoorbeeld de nieuwste films van:
 Andrea Arnold (Fish Tank, Wuthering Heights): American Honey
 Paolo Sorrentino (La Grande Bellezza, Il Divo): La Giovinezza
 Philippe Claudel (Il y a longtemps que je t’aime): Une Enfance
 De verfilming van Thomas Roosenbooms bestseller: Publieke Werken.
We beginnen de ochtenden telkens met een lange inleiding en kijken
vervolgens naar de premièrefilm. Na een korte pauze volgen de analyse en
nabespreking.
docent:Dhr. M. Meuldijk studeerde Filmkunde en is mede werkzaam als
educatief medewerker van filmtheater LUX te Nijmegen. Voorts
geeft hij wekelijks filmcursussen en inleidingen in het land.
cursusdata:5, 12, 19, 26 november 2015 (4).
tijd:Donderdag 11.00 - ca. 14.00 uur.
plaats:Filmtheater De Lieve Vrouw, Lieve Vrouwestraat 13, 3811 BP
Amersfoort.
cursusprijs:€ 126,- Als u lid bent van het filmtheater krijgt u € 10,- korting (graag aangeven bij
aanmelding).
14
1G5 305
Hogeschool Utrecht
De buurten van laatmiddeleeuws Utrecht
Rondleiding - De eigenheid van de binnenstadswijken nader verkend
De docent op de Oude Gracht in Utrecht
Deze cursus is een uitgebreide versie van
de serie rondleidingen De middeleeuwse
buurten van Utrecht uit 2014-2015. Voor
de interieurs van de kerken kunt u terecht
bij De kerken van laatmiddeleeuws
Utrecht, in het najaar van 2015.
De rondleidingen sluiten aan bij de cursus
De samenleving in laatmiddeleeuws
Utrecht uit de Leergang ‘De
Middeleeuwen als spiegel van het heden’,
maar kunnen ook los gevolgd worden. Het
maximum aantal deelnemers is 20.
Deze serie rondleidingen brengt ons in de oude
woonkernen van Utrecht, met steeds weer een andere
middeleeuwse kerk als oriëntatiepunt. We verkennen
de omgeving van de kapittel­kerken: de Dom in het
oudste stadshart en de St. Pieter, St. Jan en St. Marie
in de luwte eromheen. Van de vier parochiekerken
vormde de Buurkerk het middelpunt in de oudste
handels­w ijk. De parochianen van de Jacobikerk en de
Klaaskerk profiteerden van de handel die de Vecht,
Kromme Rijn en Vaartse Rijn met zich meebrachten.
De Geertekerk stond te midden van boeren­bedrijven.
In deze serie begeven we ons in onbekende buurtjes: de
Breedstraat, de Springweg en de Nieuwe­gracht brengen ons
menige verrassing.
Het diverse karakter van de wijken heeft te maken met hun
ligging aan water- en landwegen, hun economische functie
en de daarmee corresponderende welvaart van hun middel­
eeuwse bewoners. We onderzoeken de ontwikkelingen van
sociale functies en krijgen een inkijkje in het dagelijks leven
van de mensen die hier woonden, van de middeleeuwen tot
op de dag van vandaag.
Omdat er behoorlijk wat gelopen wordt is deze serie alleen
geschikt voor mensen die goed ter been zijn. Rolstoelers zijn
welkom, mits zij er rekening mee houden dat de groep soms
langs de gracht loopt.
docent:Mw. dr. L.C.J.J. Bogaers is cultuurhistoricus en directeur van Levend
Verleden Nu (zie levendverledennu.nl). Zij promoveerde in 2008 op
een cultuurhistorisch onderzoek naar de sociale samenhang in laatmiddeleeuws Utrecht. Zij combineert minutieus archiefonderzoek
met kennis van de oude binnenstad en respect voor religie.
cursusdata:8, 15, 22, 29 september; 6, 13 oktober 2015 (6).
tijd:Dinsdag 10.30 - 12.15 uur. Er is geen pauze.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website.
www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:A anbevolen: Llewellyn Bogaers (2008), Aards, betrokken en zelfbewust.
De verwevenheid van cultuur en religie in katholiek Utrecht, 1300-1600, deel 1.
Te bestellen bij [email protected]
cursusprijs:€ 159,15
2G5 307
Hogeschool Utrecht-Amersfoort
2G5 306
Hogeschool Utrecht
De Eerste Wereldoorlog
De laatste veteraan is alweer
enkele jaren geleden overleden
maar de Grote Oorlog blijft tot de
verbeelding spreken. De Eerste
Wereldoorlog heeft in tijden niet
zoveel belangstelling getrokken
als juist de laatste paar jaar. Er zijn
goede argumenten om grotere aan­
dacht te besteden aan de periode
1914-1918. Nederland stond langs
de zijlijn van de geschiedenis. Dat
was het heersende beeld, waardoor de periode van de Nederlandse Neutraliteit
steevast in de schaduw stond van de veel ingrijpender Tweede Wereldoorlog.
Tegen­woordig geven historici richting aan het idee dat het conflict dat in juni
1914 in Sarajevo begon één lange oorlog inluidde, die pas werkelijk voorbij
was toen de Sovjet-Unie ineenstortte in 1991. Politiek analisten vragen zich
af of er geen gevaarlijke parallellen bestaan tussen de dynamische en onvoor­
spelbare wereld van 2014 en die van 1914. Een wereld zonder grootmachten,
verdeeld in twee kampen. Het is opnieuw onduidelijk waar het volgende
conflict zich gaat voordoen, wat de inzet zal zijn en welke partijen zich erin
zullen storten.
De cursus bestaat uit vijf bijeenkomsten en een tweedaags uitstapje naar de
omgeving van Ieper, met onder meer een bezoek aan het Flanders Fields
museum en aan de IJzertoren in Diksmuide.
docent:Dhr. drs. M. Andela studeerde Nieuwste Geschiedenis en Midden-Oostenstudies aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Sindsdien is hij actief in de televisiejournalistiek, zowel voor de publieke
omroep als voor particuliere opdrachtgevers. Hij doceert over de
Eerste Wereldoorlog aan zowel de HOVO als aan de Honours
Academy van de RU.
cursusdata:29 september; 6, 13, 20 oktober; 3 november 2015 (5).
tijd:Dinsdag 11.00 - 12.45 uur.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website.
www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:Zeer gewenst: Koen Koch (2010), Een kleine geschiedenis van de Grote Oorlog.
Amsterdam: Ambo.
cursusprijs:€ 132,50
16
Het leven in de middeleeuwen
Cultuurgeschiedenis
Dansende boeren
(ca. 1470)
Deze cursus
is een
geactualiseerde
versie van die
uit najaar 2011.
Deze cursus geeft u aan de hand
van een achttal onderwerpen een
veelzijdig beeld en laat u genieten
van de wonderlijke wereld van de
middeleeuwen.
Op veel terreinen was de beleving
anders dan nu: bijvoorbeeld de
beschouwing van de tijd en de wereld, waarin bijbel, religie en samenleving
geheel met elkaar verweven waren. Verleden, heden en toekomst, de aardse en
de bovennatuurlijke wereld met echte en imaginaire wezens, en de menselijke
samenleving waren één geheel voor God. Dat de vergankelijke wereld in dienst
stond van het onvergankelijke Goddelijke is te zien in de middeleeuwse kunst.
De leefwereld van de middeleeuwer was vol gevaren: een vijandige natuur,
hongersnoden, oorlogen en ziekten. De heiligen en Maria hielpen hem
om greep te krijgen op deze wereld. Maar ook de heidense magie bleef een
rol spelen.
De leefstijl van monniken, ridders en boeren – de drie standen waarin men de
samenleving ingedeeld zag – wordt uitgebreid besproken. Hier kwam vanaf
de twaalfde eeuw een nieuwe bevolkingsgroep bij met een eigen cultuur: de
stedelingen. Vrouwen als een vierde stand komen apart aan bod. Hierover is
de laatste jaren veel onderzoek gedaan.
Naast prachtig beeldmateriaal zal muziek u de wereld van de middeleeuwen
binnenvoeren.
docent:Mw. drs. G.H. Weertman, mediëviste en oud-directeur Senioren
Academie HOVO in Noord-Nederland
cursusdata:30 september; 7, 14, (niet 21), 28 oktober; 4, 11, 18, 25 november
2015 (8).
tijd:Woensdag 13.00 - 15.30 uur.
plaats:Hogeschool Utrecht-Amersfoort, De Nieuwe Poort 21,
Amersfoort.
studiemateriaal:Hand-out met hoofdpunten en aanvullingen.
cursusprijs:€ 212,-
17
2G5 309
Hogeschool Utrecht-Amersfoort
1G5 308
Hogeschool Utrecht
Het Midden-Oosten in het nieuws
Actuele machtsverhoudingen in de Arabische wereld
Vrouw rijdt auto in
Saudi-Arabië.
Deze cursus sluit aan bij Het
Midden-Oosten na de lente uit
2012-2014, maar kan ook los
gevolgd worden.
De politieke landkaart van het MiddenOosten wordt hertekend. De opkomst
van IS in Syrië en Irak zorgt voor een
ernstige verstoring van de verhoudingen
in het Midden-Oosten en leidt tot inter­
nationaal ingrijpen. Ondertussen woedt
er in de Arabische wereld een strijd om de
macht tussen soennieten en sjiieten, tussen
islamisten en seculier denkenden. Oude
dictaturen verdwenen, maar lijken plaats
gemaakt te hebben voor chaos, wanorde en burgeroorlog.
Ondertussen blijven de chronische problemen (zoals nation
building, onderontwikkeling, gebrek aan democratie, de
Palestijnse kwestie en het Koerdische onafhankelijkheids­
streven) vooralsnog onopgelost. Maar de Arabische opstan­
den hebben ook de weg geopend voor een fundamentele
discussie over vrijheid, democratie, de rol van individuen en
(religieuze) gemeenschappen, identiteiten en de bestaande
staatsverbanden.
Aan de hand van actuele gebeurtenissen zal aandacht
besteed worden aan berichtgeving, analyse en achter­gronden
aangaande de recente ontwikkelingen in het MiddenOosten. Daarbij zal onder andere gekeken worden naar de
verschuivende machtsverhoudingen in en rond de regio, de
positie van minderheden, de rol van religie, de gevolgen voor
Europa en de internationale context.
docent:Dhr. drs. R. Hoff is oud-docent aan de School voor Journalistiek
van Hogeschool Utrecht. Hij is tevens publicist en commentator bij
actualiteitenrubrieken op radio en tv.
cursusdata:2, 9, 16 (niet 23), 30 oktober; 6, 13, 20, 27 november 2015 (8).
tijd:Vrijdag 13.30 - 15.30 uur.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de
website. www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:Actueel lesmateriaal zal in de lessen worden uitgedeeld of via internet beschikbaar
worden gesteld.
cursusprijs:€ 212,18
Voorheen De West
Onverwerkt verleden
Stille plantage
Mijn zuster, de
negerin
In de tweede helft van de zestiende eeuw voeren er
al Nederlandse schepen naar de Nieuwe Wereld.
Ze dreven handel met de Indianen en stichtten er
bescheiden handelsposten. Het was het begin van de
Nederlandse expansie naar Amerika, die uit­eindelijk
leidde tot korter of langer durende kolonisatie van
een deel van Brazilië, van Guyana, Suriname, de
Antillen en Nieuw-Nederland (aan de Hudson).
Na de Franse tijd werden Suriname en de Antillen
Nederlandse staatskoloniën. De rampzalige slavernij
speelde in die gebieden een belangrijke rol, en toen die uit­eindelijk werd
afgeschaft werden contractarbeiders uit Zuidoost-Azië (Chinezen, Brits-Indiërs
en Javanen) ingevoerd. Aldus ontstond, vooral in Suriname, een multiculturele
samenleving waarin emancipatie en natie­vorming een zware opgave bleken. De
Nederlandse rol in slavenhandel en slavernij, alsmede in de contract- of koelie­
arbeid zal uiteraard aan de orde komen.
De geschiedenis, cultuur en literatuur van ‘De West’ staan centraal, met
aandacht voor eigen tradities, talen en godsdiensten van de verschillende
bevolkings­groepen, waaronder winti en voodoo. De cultuur van de naar
Nederland gemigreerde Surinamers en Antillianen zal niet ontbreken, noch
de wederzijdse beeldvorming. Tijdens de cursus zullen prozafragmenten,
gedichten en liedjes uitgereikt en besproken worden.
Een excursie ter afsluiting: in overleg.
docent:Dhr. prof. dr. B. Paasman is emeritus hoogleraar Koloniale en
Postkoloniale Cultuur- en Literatuurgeschiedenis aan de Universiteit
van Amsterdam. Zijn proefschrift behandelt het Nederlandse
slavernij­discours. Hij publiceerde verder op het gebied van de
Verlichting, van Oost- en West-Indië, Zuid-Afrika en de moderne
migranten­literatuur. Onlangs verscheen een grote bloemlezing:
Album van de Indische poëzie.
cursusdata:2, 9, 16, 30 oktober; 6, 13 november 2015 (6).
tijd:Vrijdag 11.00 - 13.00 uur.
plaats:Hogeschool Utrecht-Amersfoort, De Nieuwe Poort 21, 3812 PA Amersfoort.
studiemateriaal:A anbevolen literaire teksten: Albert Helman (1931), De stille plantage; Cola Debrot
(1935), Mijn zuster de negerin; Tip Marugg (1958), Weekendpelgrimage; Frank
Martinus Arion (1973), Dubbelspel; Cynthia McLeod (1987), Hoe duur was de
suiker?; Robert Vuijsje (2008), Alleen maar nette mensen.
cursusprijs:€ 159,19
3G5 310
Universiteit Utrecht
3G5 311
Universiteit Utrecht
Odysseus
Deze cursus is een herhaling van
die uit voorjaar 2009.
Vakantie op de Wadden?
Niet zonder hun geschiedenis
De Odyssee is onbetwistbaar een van de fraaiste dicht­werken
die ooit is geschreven. Sinds het ontstaan van dit werk
– mogelijk al aan het einde van de negende eeuw v.Chr. –
zijn er talrijke studies verschenen over de dichter Homerus
en zijn twee heldendichten Ilias en Odyssee. De geboorte­
plaats, het leven en de werkwijze van deze ‘eerste dichter
van het avondland’ zijn altijd onderwerp van discussie
geweest. Zo ook de vraag of beide boeken wel van zijn hand
waren en wat de betekenis van deze twee geschriften voor
de antieke mens en de latere generaties is geweest. In deze
cursus beginnen we met een uiteenzetting over Homerus en
zijn werk. Vervolgens komt het dagelijks leven ten tijde van
Homerus aan bod: hoe woonde men, wat werd er gegeten en
gedronken, hoe kleedden de mensen zich, waaruit bestonden
de ceremonies en de offers, welke begrafenisrituelen waren
er, hoe werd er gevaren en heeft Homerus de schrijfkunst
beheerst? Aan de persoon van Odysseus zal uitgebreid
aandacht worden besteed. Daarna komen de reizen van
Odysseus en zijn zoon aan de orde. Aan de hand van dia’s
bekijken we de plaatsen waar de twee mannen zouden zijn
geweest. Bovendien bespreken we tal van theorieën die er
in alle eeuwen zijn geopperd over de locaties van Odysseus’
zwerftochten.
docent:Dhr. drs. H.L. van Dolen heeft vele publicaties en vertalingen uit
het Oudgrieks op zijn naam staan en twee boeken over Byzantium.
Voor een jeugdig publiek schreef hij Op naar de Olympos! En in
2013 kreeg hij de Oikos-publieksprijs.
cursusdata:6, 13, (niet 20), 27 november; 4, 11 december 2015 (5).
tijd:Vrijdag 11.00 - 12.45 uur.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website.
www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:A anbevolen: Hein. L van Dolen (2006), Odysseus. Lunteren: Hermaion.
cursusprijs:€ 132,50
20
De kaart is
van Christiaan
Sgroten, koninklijk
geograaf (ca.
1570)
Kennis van de geschiedenis van Texel,
Vlieland, Terschelling, Ameland en
Schiermonnikoog: een must voor iedere
ontwikkelde toerist en Waddenliefheb­
ber. De cultuurhistorie van de eilanden
kan de laatste tijd rekenen op warme
belang­stelling van onderzoekers, schrijvers
en lezers. Het unieke van de Wadden­
eilanden wordt bepaald door twee soorten
erfgoed: natuur en cultuurhistorie. Hun
natuur is als werelderfgoed steeds meer
gewaarborgd. Maar er bestaat nog geen cultuurhistorisch verhaal dat cultuur en
historie van de vijf Nederlandse Waddeneilanden, van prehistorie tot nu, in hun
samenhang en verschillen presenteert. Dat verhaal vertellen de schrijvers van het
recent verschenen Geschiedenis van de Wadden in vier colleges.
Anne Doedens en zijn co-auteur Jan Houter gaan in vier colleges in op
historische verschillen en overeenkomsten tussen de Waddeneilanden. Zij
spreken over eilanderfeesten en talen, verdwenen eilanden en dorpen, oude
kerken, walvisvaart, jutters, strandingen en reddingen (en niet alleen de
Lutine), over Slauerhoff en Wolkers, over boortorens en oefenterreinen, over
Georgiërs en bunkers, over vuurtorens (en niet alleen de Brandaris) en over
nog veel meer dat de eilanden bindt en van elkaar onderscheidt. Daarbij
komen in beeld en geluid ook de eilandbewoners zelf aan het woord. In de
colleges wordt gebruik gemaakt van fraai beeldmateriaal.
docenten:Dhr. dr. A. Doedens was docent Nieuwe Geschiedenis bij de Vrije
Leergangen/Vrije Universiteit Amsterdam en het Nutsseminarium van
de Universiteit van Amsterdam. Dhr. J.J. Houter is eiland­bewoner en
dé kenner bij uitstek van de historie van de Wadden­eilanden en van
Vlieland in het bijzonder. Samen publiceerden Doedens en Houter over
de Gouden Eeuw en de Wadden en de geschiedenis van Vlieland.
cursusdata:12, 19, 26 november; 3 december 2015 (4).
tijd:Donderdag 11.00 - 12.45 uur.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website.
www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:Het studiemateriaal stellen de beide docenten digitaal ter beschikking.
Aanbevolen: Anne Doedens en Jan Houter (2015), Geschiedenis van de Wadden.
Zutphen: Walburg Pers.
cursusprijs:€ 106,21
4H5 312
Universiteit voor Humanistiek
Van Mozes tot Nietzsche
Zes denkers tussen humanisme en christendom
Virgin Annunciat
van Antonello
Da Messina
(1476). In: Palazzo
Abatellis, Palermo.
In deze zesdelige cursus bestuderen we de
geschiedenis van een spannende en onverwachte
verbinding: die tussen humanisme en christen­
dom. Het is een geschiedenis die teruggaat tot de
klassieke Oudheid. Zes bekende denkers – filosofen
en theologen – passeren de revue. We zullen
ontdekken hoe hun werk bewust of onbewust
laveert tussen een spirituele en een aardse, en een
religieuze en een seculiere visie op het leven en op
de wereld.
Gaandeweg komen we tot een onverwachte ont­
dekking: het geloof in de mens en het afscheid van
de goden zijn in het humanisme van Aristoteles,
maar ook in het geloof van Mozes opgekomen.
We vinden ze bij de verkondiger van de dood van
God, Nietzsche, maar evengoed bij de theoloog en
predikant Schleiermacher.
De cursus bestaat uit korte colleges van de docent
en bestudering van fragmenten uit het werk van de zes denkers. Het geheel
wordt geïllustreerd aan de hand van veel beeld en muziek. De zes thema’s
en denkers zijn: Mozes, Aristoteles, Dionysius de Areopagiet, Eckhart,
Schleiermacher en Nietzsche.
Deze cursus is een vernieuwde versie van haar voorganger ‘Christendom, Humanisme en Atheïsme’ en zal
qua inhoud deels overlappen. Het maximum aantal deelnemers is 55.
docent:Dhr. dr. L. ten Kate is universitair docent Religiewetenschap
en Cultuur- en Godsdienstfilosofie aan de Universiteit voor
Humanistiek te Utrecht.
cursusdata:5, 12, 19, 26 november; 3, 10 december 2015 (6).
tijd:
Donderdag 13.00 - 15.00 uur.
plaats:Binnenstad Utrecht. Zodra de locatie bekend is, wordt dit vermeld
op de website. www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:A an te schaffen boek: Laurens ten Kate, Marcel Poorthuis (red.) (2015), 25 Eeuwen
theologie. Teksten en toelichtingen. Amsterdam: Boom. Daarnaast levert de
docent ter ondersteuning bij alle colleges een PowerPointpresentatie. Deze
worden na afloop aan de cursisten per e-mail toegestuurd.
cursusprijs:
€ 159,-
22
3K5 3
Universiteit Utrec
Driedelige Leergang ‘Architectuurgeschieden
Moderne architectuur (1850-heden)
Kunst of ‘sociale machine’?
“Ik zie architectuur niet als kunst, maar als een sociale
machine”, aldus architect Ben van Berkel dit voorjaar in
NRC Handelsblad. Zijn uitspraak brengt ons midden in
het architectuurdebat dat al sinds de negentiende eeuw in
architecten­k ringen wordt gevoerd. Kan architectuur het
leven van mensen nu wel of niet beïnvloeden? Of tenminste
een beetje aangenamer maken?
Wat is goede architectuur voor de eigen tijd? Vanaf de
vijftiende tot ver in de achttiende eeuw waren de regels
van Vitruvius norm en toetssteen. Maar onder invloed van
het verlichtingsdenken golden zijn richtlijnen niet langer
als absolute waarheid. Welke betekenis werd sindsdien
gehecht aan schoonheid in architectuur? Of ging moderne
architectuur vooral over functioneel ontwerpen en gebruik
‘De Rotterdam’, Rem Koolhaas (2013)
maken van wat technisch mogelijk was? Hoe reageerde
architectuur op ontwikkelingen in de maatschappij, op
Dit is de derde wetenschappelijke inzichten, technologische en demografische ontwikke­
cursus van lingen, en op politieke en economische omstandigheden? Welke betekenissen
de Driedelige werden nagestreefd? En wie maakten architectuur eigenlijk: architecten,
Leergang overheden, particuliere opdracht­gevers of wellicht zelfs de architectuurcritici?
‘Architectuur- Deze cursus hoopt inzicht te geven in architectuurdebatten vol idealen en
geschiedenis’. pragmatiek, door kritisch te analyseren wat door architecten in de laatste
De cursus is anderhalve eeuw is ontworpen: gebouwen, stedenbouwkundige plannen en
ook goed los te landschaps­a rchitectuur. Ook de theoretische en maatschappelijke context
volgen. komen aan bod.
docent:Mw. drs. I.B.S. van Koningsbruggen is docent Architectuur­
geschiedenis en Erfgoedstudies aan de Vrije Universiteit van
Amsterdam en adviseur op het gebied van erfgoed, monumenten
en ruimtelijke kwaliteit.
cursusdata:17, 24 september; 1, 8, 15 (excursie), (niet 22), 29 oktober; 5, 12
november 2015. (8) Aan de excursie op 15 september kunnen ook
mensen deelnemen die minder goed ter been zijn.
tijd:Donderdag 11.00 - 12.45 uur.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website.
www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:Cursisten ontvangen van elk college een samenvatting in woord en beeld, inclusief
literatuuraanbevelingen.
cursusprijs:€ 212,23
2K5 314
Hogeschool Utrecht-Amersfoort
Beroemde opera’s uit de negentiende eeuw
Opera:
Les Troyens
van Berlioz
In operatheaters overal ter wereld zijn het
vooral de opera’s uit de negentiende eeuw,
de tijd van de Romantiek, die keer op
keer op het repertoire staan. De werken
van componisten als Rossini, Donizetti,
Bellini, Verdi, Puccini en Bizet blijven
onverminderd populair. Alle reden dus
om in een HOVO-cursus eens stil te staan
bij opera’s uit deze eeuw, en aandacht te
schenken aan enkele beroemde werken.
Het maken van keuzes blijft ook nu
discutabel, maar de opera’s die zeker een
bespreking krijgen zijn alle - om uiteenlopende redenen - van belang: zij
behoren tot opmerkelijke stromingen in de negentiende eeuw. Tegelijk zijn zij
representanten van de opera in landen als Italië, Frankrijk en Duitsland.
Na een kort historisch overzicht van het genre opera in de negentiende
eeuw staan de volgende opera’s centraal: Beethoven, Fidelio; Bellini, Norma;
Berlioz, Les Troyens; Verdi, Rigoletto; Moessorgski, Boris Godoenov; Bizet,
Carmen; Puccini, La Bohème; Tsjaikovski, Jefgeni Onegin.
Vooral uit deze acht opera’s zullen uitvoerige fragmenten worden toegelicht
en via dvd-opnamen te zien zijn. Uit een achttal andere opera’s zullen dat
korte fragmenten zijn. Op deze wijze kan een overzicht worden geschetst van
zeer uiteen­lopende en boeiende opera’s uit de negentiende eeuw.
Voor deelname aan de cursus is geen muzikale voorkennis vereist.
docent:Dhr. drs. C. Verhamme gaf in de voorbije jaren bij HOVO Utrecht
cursussen over voornamelijk opera en kerkmuziek.
cursusdata:25 september; 2, 9, 16 (niet 23), 30 oktober; 6, 13, 20 november
2015 (8).
tijd:Vrijdag 13.00 - 15.30 uur.
plaats:Hogeschool Utrecht-Amersfoort, De Nieuwe Poort 21, 3812 PA
Amersfoort.
studiemateriaal:Voor deze cursus wordt een aparte reader samengesteld die in de eerste les te
koop zal zijn.
cursusprijs:€ 212,-
24
3K5 315
Universiteit Utrecht
Leergang ‘Kunst- en cultuurgeschiedenis’
De kunst van kerk, adel en vermogende burgers
Over romaanse, gotische en vroege-renaissancekunst in Europa
Portret van een jong meisje, Petrus
Christus (ca.1470)
Deze cursus is deel 4 van de
achtdelige Leergang ‘Kunst- en
cultuur-geschiedenis’. De cursus is
ook goed los te volgen.
Vooroordelen beheersen ons beeld van de kunst die tussen
1100 en 1500 is gemaakt. Zo zou de kerk in haar eentje de
middeleeuwse kunst bepalen en spelen de behoeftes van rijke
burgers in opkomende steden en fijnbesnaarde hovelingen
hoegenaamd geen rol. Vanuit het niets luidt Leonardo da
Vinci van de ene op de andere dag de renaissance in met de
schetsen van zijn verlichte en wereldse uitvindingen. Niets is
minder waar.
In zes hoorcolleges en een excursie laat deze cursus zien
wat en wie de kunst in de late middeleeuwen en vroege
renaissance hebben bepaald. Bisschoppen, theologen, bedel­
ordes, boetepredikers, hervormers, vorsten, hovelingen en
puissant rijke burgers hebben invloed gehad op de vorm­
geving van kunst en de manier waarop die werd vervaardigd.
Ook dat laatste aspect komt in de colleges aan bod.
Overigens valt het onderscheid tussen middeleeuwen en
renaissance niet scherp te trekken. Al in de dertiende en
veertiende eeuw drukken vorsten en burgers hun stempel
op de kunst. En tijdens de renaissance blijken nog steeds
eeuwenoude religieuze en filosofische opvattingen over het
kosmische wereldbeeld van kracht.
docent:Mw. dr. K. Nieuwenhuisen is kunst- en cultuurhistoricus en
doceert Kunstgeschiedenis aan verschillende universiteiten en
HOVO-instellingen. Ze werd door studenten genomineerd voor
de Onderwijsprijs 2011-2012 van de Universiteit Utrecht. Sinds
2013 is zij directeur van Bureau voor kunst- en cultuurgeschiedenis
art+context (www.artcontext.nl).
cursusdata:2, 9, 16, (niet 23), 30 oktober; 6, 13, 20 (excursie) november 2015 (7).
tijd:Vrijdag 11.00 - 12.45 uur.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website.
www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:Zeer gewenst: Ernst H. Gombrich (1995), The Story of Art (Nederlandse vertaling:
Eeuwige Schoonheid).
cursusprijs:€ 185,50
25
2K5 316
Hogeschool Utrecht-Amersfoort
Eerste deel van tweedelige Leergang ‘Kunstgeschiedenis’
Negentiende-eeuwse kunst nader bekeken
1K5 317
Hogeschool Utrecht
Tweedelige Leergang ‘Stedenbouw’
Europese stedenbouw in de negentiende en
twintigste eeuw
Beeldverhalen over steden, macht, ontwerpers en utopisten
Kunstliefhebber
Deel 2: ‘Twintigste-eeuwse kunst
nader bekeken’ wordt in voorjaar
2016 gegeven. Deze cursussen
kunnen ook los gevolgd worden.
Filosofie, muziek, literatuur: alles heeft zijn invloed op de
beeldende kunst. In deze cursus schetsen we deze ontwikke­
ling in Europa in de negentiende eeuw. Dit doen we aan de
hand van boeiende verhalen, bijzondere licht­beelden, sfeer­
volle muziek en pakkende filmfragmenten.
We beginnen met de periode van de Verlichting en de
denkbeelden van de filosofen Kant, Voltaire en Rousseau.
De maatschappelijke onrust die volgde op de Verlich­
ting bereikte zijn climax met de Franse Revolutie. Deze
historische ideeën en gebeurtenissen vonden hun weerslag
in onder andere de muziek van Beethoven, de architectuur
van Haussmann en de schilderkunst van meesters als Jean
Dominique Ingres en Jacques Louis David.
In de opeenvolging van kunststromingen als de Romantiek,
het Realisme, het Impressionisme en de Art Nouveau
weerspiegelt zich het ontstaan van de moderne kunst. We
bespreken meesters als Vincent van Gogh, Paul Gauguin en
Auguste Rodin in relatie tot de kunstgeschiedenis in Neder­
land, met kunstenaars als Isaac Israëls, Jan Toorop en George
Hendrik Breitner. We kijken naar de invloed van de uit­
vinding van de fotografie en de film op de beeldende kunst.
In zes bijeenkomsten zien we dat de negentiende eeuw een
uiterst boeiende en sprankelende periode was, waarin de
moderne wereld langzaam maar zeker gestalte kreeg.
docent:Dhr. drs. J. Versteegh is kunsthistoricus en beeldend kunstenaar.
Hij was in het verleden onder meer werkzaam als docent Tekenen
en Vormgeving aan de Hogeschool van Utrecht en als docent
Kunstgeschiedenis aan de Universiteit Leiden. Tegenwoordig
werkt hij als kunsthandelaar binnen Pygmalion Beeldende Kunst
te Maarssen en als publicist (o.a. Collect/Kunst & Antiek Journaal).
Hij heeft diverse kunstboeken geschreven, veelal over Nederlandse kunst uit de
periode 1880-1940.
cursusdata:7, 14, (niet 21), 28 oktober; 4, 11, 18 november 2015 (6).
tijd:Woensdag 13.30 - 15.30 uur.
plaats:Hogeschool Utrecht-Amersfoort, De Nieuwe Poort 21, 3812 PA Amersfoort.
studiemateriaal:Digitaal lesmateriaal wordt opgestuurd.
cursusprijs:€ 159,26
De stad als collage volgens Aldo Rossi
Deze cursus is een gedeeltelijke
herhaling van die uit najaar 2013.
Deze cursus is de tweede van de
Leergang ‘Stedenbouw’, maar kan
ook los gevolgd worden. In het
voorjaar van 2016 wordt bij deze
cursus een meerdaagse excursie
naar Berlijn aangeboden samen met
HOVO Rotterdam.
Na een lange periode van stilstand en verval
beginnen Europese steden tijdens de Industriële
Revolutie aan een ongekende groei. Machthebbers
en ont­werpers vinden elkaar in het scheppen van
orde en ontwikkelen utopische visies op de stad.
Aan de hand van plattegronden, foto’s en tekeningen
gaan we het hebben over de stedenbouwkundige
ont­w ikkelingen in verschillende Europese (hoofd)­
steden. De beelden, verhalen en analyses leren ons
om deze op een andere manier te bekijken.
We bezien de monumentale stad volgens Haussmann
in Parijs en diens tegenpool Cerdà in Barcelona.
We bespreken verschillen in de ont­manteling van
vesting­werken in Wenen en Kopenhagen. Via het Berlijn
van Hobrecht, Speer en de muur blikken we naar de huidige
tijd. We zien wat de squares van Londen te maken hebben
met de tuinstadgedachte van Howard en zijn invloed in
Tel Aviv. En hoe de functionele stad er volgens Garnier
en Le Corbusier uit diende te zien, met een uitstapje naar
Chandigarh in India. We hebben het over het Brussel van
Leopold II en de Europese stad, om uiteindelijk af te sluiten
met Olympische stedenbouw. Elke stad blijkt een collage
te zijn van verhalen en ruimtelijke ingrepen die de moeite
waard zijn om te begrijpen en te beleven.
docent:Dhr. ing. P. Kurstjens werkte als stedenbouwkundige in
Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Tilburg en heeft een advies­
bureau. Hij doceerde Geschiedenis van de Stedenbouw aan
de NHTV in Breda (Urban Design) en aan verschillende andere
hogescholen, waaronder Hogeschool Utrecht.
cursusdata:18, 25 november; 2, 9, 16 (niet 23, 30) december 2015; 6, 13, 20
januari 2016 (8).
tijd:Woensdag 10.00 - 12.00 uur.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website.
www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:Tegen kostprijs worden tijdens de colleges hand-outs van de PowerPoint­
presentaties, cruciale teksten en een lijst met aanbevolen literatuur uitgereikt.
cursusprijs:€ 212,27
2K5 318
Hogeschool Utrecht-Amersfoort
3K5 319
Universiteit Utrecht
Leven en werk van bijzondere culturele
vrouwen
Zelfportret van Helene Schjerfbeck, 1915
Na het succesvolle eerste deel van het werk van bijzondere
vrouwen vorig jaar, staan we dit seizoen stil bij het werk van
acht andere bijzondere vrouwen op het gebied van cultuur.
 Gertrude Jekyll (1843-1932), een Engelse tuinarchitecte
die de planten zag als een verfdoos. Nog steeds vormen haar
tuinontwerpen een belangrijke inspiratiebron.
 Karin Larsson (1859-1928), een Zweedse kunstenares die
schilderde, weefde en meubels ontwierp. Zij was een van de
pioniers van de binnenhuisarchitectuur.
 Helene Schjerfbeck(1862-1946), een Finse kunstenares die
vooral beroemd werd door haar zelfportretten.
 Käthe Kollwitz (1867-1945), een Duitse grafisch
kunstenares die beeldhouwwerken maakte en schilderde,
met vooral sociale thema’s.
 Madeleine Vionnet (1876-1975), een Franse sociale
vernieuwer op het gebied van de mode.
 Tove Jansson (1914-2001), een Zweedse auteur en
illustrator.
 Georgia O’Keeffe (1887-1986), een Amerikaanse
kunstenares wiens werk een baanbrekende positie innam
in Amerika.
 Marlene Dumas (1953), een Zuid-Afrikaans-Nederlandse
schilder die in 2014 kunstenares van het jaar was.
Het is een gevarieerde cyclus die ook een indruk geeft van
maatschappelijke achtergronden.
Voor liefhebbers: een reis naar Mexico met onder andere een
bezoek aan het huis van Frida Kahlo.
docent:Mw. drs. L. le Blanc is docente, conservator bij het Museum
Stadskasteel Zaltbommel en eigenaar van Elysium Cultuur
Producten. Zie www. lisetteleblanc.nl
cursusdata:25 november; 2, 9, 16 (niet 23, 30) december 2015; 6, 13, 20, 27
januari 2016 (8).
tijd:Woensdag 14.00 - 16.00 uur.
plaats:Hogeschool Utrecht-Amersfoort, De Nieuwe Poort 21, 3812 PA Amersfoort.
studiemateriaal:De docente neemt elke les literatuur mee ter inzage.
cursusprijs:€ 212,28
Ontwerpen is één ding
maar besluitvorming voor elkaar krijgen is pas echt een ding
Kop van Zuid
Hoe is het besluit voor de bouw van de Erasmusbrug
genomen? Wat was nodig om te zorgen dat de tunnel
bij de Leidsche Rijn er ook werkelijk kwam? Met
andere woorden: hoe ziet de strategie eruit om goede
plannen door de democratische besluit­vorming heen
te begeleiden?
Goede en voldoende initiatiefnemers De initiatief­nemers
zijn natuurlijk belangrijk. Maar zijn dat wel de juiste
partijen om zo’n project te starten?
Unaniem accepteren Er moet een voorstel komen over
de werkwijze waarmee initiatiefnemers en overige
partijen kunnen instemmen. Een reële ambitie en een wenkend perspectief
zijn nodig.
Financial engineering Een onderbouwde strategie dat het hele voornemen ook
te financieren is mag niet ontbreken.
Participatie Participatie is een van de beste redenen voor succes, mits goed toe­
gepast en georganiseerd. Niets is desastreuzer dan het vertrouwen beschamen. Organisatie en verantwoordelijkheden Voor de toekomstige organisatie en voor
haar bevoegdheden bij de uitwerking/uitvoering moet ook een voorstel komen.
De verdeling van verantwoordelijkheid speelt een uiterst belangrijke rol.
Uitvinding Natuurlijk moet het allemaal kloppen en uit te leggen zijn. Toch
staan en vallen besluiten ook met inhoud die tot de verbeelding spreekt.
Bijvoorbeeld: verrassingen die urgenties helpen oplossen, of een meerwaarde
die boven vakmanschap en uniciteit uitgaat.
docent:Mw. prof. dr. H.E. Bakker is landschapsarchitect en stedenbouwkundige. Haar bekendste projecten zijn Kop van Zuid en Leidsche
Rijn. Zij is eigenaar/directeur van Riek Bakker Advies. Daarvoor was
zij directeur Stedelijke Ontwikkeling gemeente Rotterdam, directeur
Dienst Stedenbouw en Volkshuisvesting Rotterdam, medeoprichter
Bakker en Bleeker en Bakker en Van Rijs, hoogleraar Urban Planning
Technische Universiteit Eindhoven en ambassadeur Aanbestedingen ministerie van
Economische Zaken. In 2014 ontving zij de ARC Oeuvre Award.
cursusdata:17, 24 november 2015 (2).
tijd:Dinsdag 11.00 - 12.45 uur.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website.
www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:Aanbevolen: google voorafgaand aan de cursus op ‘Erasmusbrug’ en ‘Leidsche Rijn’
cursusprijs:€ 53,29
3L5 320
Universiteit Utrecht
3L5 321
Universiteit Utrecht
Driedelige Leergang ‘De Spaanse Passie’
James Joyce
Portrait of the Artist as a Young Man
James Joyce als kleuter in 1888
James Joyces eerste roman, A Portrait of the Artist as a Young
Man, is minstens zo belangrijk voor de ontwikkeling van de
moderne roman als zijn meesterwerk Ulysses. Toen deze in
1916 verscheen, schokte hij door de originaliteit van de com­
positie, en door de openhartigheid waarmee de intellectuele,
morele en seksuele ontwikkeling van de hoofdpersoon,
Joyces alter ego Stephen Dedalus, wordt getekend.
Wie Ulysses wil begrijpen, moet kennis hebben genomen van
A Portrait, al is het maar omdat Stephen Dedalus ook een
van de hoofdpersonen van Ulysses is. Maar ook veel andere
personages uit A Portrait keren terug in Ulysses. James Joyce
ging er duidelijk van uit dat zijn lezers ook A Portrait hadden
gelezen. Niet alleen voor het verhaal, maar zeker ook voor
de vorm van Ulysses is kennis van met name het laatste
hoofdstuk van A Portrait zelfs onontbeerlijk. Want hier zet
Stephen Dedalus zijn esthetische theorie uiteen.
Ulysses wordt moeilijker gevonden en daarom gaat daar de
meeste aandacht naar uit. Maar A Portrait is ook als zelf­
standig werk boeiend, briljant en beslist moeilijk genoeg om
een grondige ‘close reading’ waard te zijn. Dit doen wij in de
cursus, met daarnaast uitvoerige aandacht voor de complexe
achtergrond van deze modernistische Bildungsroman.
docent:Dhr. prof. dr. P.J. de Voogd is emeritus hoogleraar Engelse
Letterkunde, Universiteit Utrecht
cursusdata:14, 21, 28 september; 5, 12, (niet 19), 26 oktober; 2, 9 november
2015 (8).
tijd:Maandag 13.15 - 15.00 uur.
plaats:University College, Prins Hendriklaan, Utrecht. Zodra de exacte
locatie bekend is wordt dit vermeld op de website. www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:Zeer gewenst: James Joyce (2008) A Portrait of the Artist as a Young Man,
ed. Jeri Johnson. Oxford World’s Classics.
cursusprijs:€ 212,30
Modern Spanje
De afbrokkeling van stereotypen
Volver van regisseur
Pedro Almodóvar.
© EL DESEO, D.A,
S.L.U Foto: Paola
Ardizzoni y Emilio
Pereda.
Deze cursus is
de laatste van
de driedelige
Leergang ‘De
Spaanse Passie’ en
kan ook goed los
worden gevolgd.
Dit derde deel van de leergang De Spaanse Passie gaat
over het moderne Spanje vanaf de democratische
transitie in de jaren zeventig. Na jaren van dictatuur,
isolement en economische teruggang verandert Spanje
ingrijpend. Het land moderniseert zijn politieke en
maatschappelijke structuur, doet zijn intrede in Europa,
schept de basis voor een welvaartsstaat en maakt een
periode van economische welvaart en maatschappelijke
veranderingen door. En enkele jaren geleden werd het
land zwaar geraakt door de internationale crisis...
De invloed van Spanje binnen Europa valt echter niet weg te denken. In
heel Europa lezen mensen Spaanse literatuur – al dan niet in vertaling – en
kijken naar Spaanse films en flamencovoorstellingen. Spaanse architecten en
Spaanse culinaire specialiteiten zijn gemeengoed geworden en maken onder­
deel uit van onze moderne Europese cultuur.
De docenten in deze cursus richten zich allereerst op de Spaanse cultuur en
literatuur, maar ook de geschiedenis en de belangrijkste maatschappelijke
en artistieke ontwikkelingen van deze periode krijgen de nodige aandacht.
Er is specifieke aandacht voor de moderne architectuur in Spanje en voor de
Spaanse film. Schrijver en oud-correspondent Hans-Maarten van den Brink
zal zijn persoonlijke visie geven op het moderne Spanje.
docenten:Coördinatoren: mw. drs. I.C. Lorda, directeur van het Instituto
Cervantes en dhr. dr. R. Fagel, universitair docent Geschiedenis aan
de Universiteit Leiden. Docenten: dhr. prof. dr. M. Steenmeijer, hoogleraar Spaans, literatuurcriticus en vertaler en mw. drs. A. Lumbreras,
studiecoördinator, beiden Radboud Universiteit Nijmegen; dhr. dr. E.
Storm, universitair docent Geschiedenis, Universiteit Leiden; mw. drs.
S. Roelofs, architectuurhistoricus van Building Stories; dhr. drs. H-M van den Brink,
schrijver en medewerker van het Mediafonds; mw. dr. J. Hulst, programmamanager,
Haagse Hogeschool en vertaalster van Spaanse literatuur.
cursusdata:29 september; 6, 13, (niet 20), 27 oktober; 3, 10, 17, 24 november (8).
tijd:Dinsdag 15.15 - 17.00 uur.
plaats:Instituto Cervantes, Domplein 3, 3512 JC Utrecht.
studiemateriaal:A anbevolen literatuur: M. Steenmeijer (2009), Moderne Spaanse en SpaansAmerikaanse literatuur. Een geschiedenis. Amsterdam: Wereldbibliotheek;
R. Fagel en E. Storm, ed. (2011), Het land van Don Quichot: De Spanjaarden en hun
geschiedenis, Amsterdam: Athenaeum-Polak & Van Gennep.
cursusprijs:€ 212,31
3L5 323
Universiteit Utrecht
Driedelige Leergang ‘Dantes Divina Commedia’
2L5 322
Hogeschool Utrecht-Amersfoort
Tweedelige Leergang ‘Karakterdames’
Karakterdames II
Beeldvorming van vrouwen door de eeuwen heen
Halina Zalewska,
Biotoop 2012
(halinazalewska.nl)
Deze cursus is
de tweede van
de Leergang
‘Karakterdames’.
Deze cursus kan ook
goed los worden
gevolgd.
Karakterdames II gaat over een nieuwe keur aan
vrouwen, door tijd en plaatsen heen. Vrouwen die
iets uitgevochten hebben, en vooral vrouwen die iets
nagelaten hebben: een tekst, een levenshouding of een
verhaal. Want een vrouw die schrijft, die blijft. En ook
een vrouw over wie geschreven wordt. Vijf vrouwen,
vijf bijeenkomsten. Ik stel ze graag aan u voor:
Maria van Nazaret (rond jaar 0), Murasaki
Shikibu (11e eeuw), Tesselschade Roemer Visscher
(17e eeuw), Elizabeth Cady Stanton (19e eeuw) en
Andreas Burnier (20e eeuw).
Ze nemen ons mee naar bijbeltijd én oude cultusplaatsen: van Japan in de 11e
eeuw naar het Muiderslot in de 17e eeuw, van 19e eeuws Engeland waar een
vrouw zelf de bijbel gaat lezen naar de 20e eeuw waar een vrouw al schrijvend op
zoek gaat naar zichzelf en de ziel. Centraal staan hun levenskeuzes. Hoe hebben
zij ons mens- en vrouwbeeld verder ontwikkeld t.o.v. de mannen om hen heen?
De cursus telt 5 bijeenkomsten, waarbij telkens een van deze vrouwen centraal
staat in tekst- en beeldmateriaal.
 7 oktober: Maria van Nazaret en moedergodinnen,
 14 oktober: Murasaki Shikibu en prins Genji,
 28 oktober: Tesselschade en de Muiderkring,
 4 november: Elizabeth Cady Stanton en haar Womens Bible,
 18 november: Andreas Burnier en de Platoclub.
docent:Mw. drs. F. Dekkers studeerde Nederlandse Taal- en Letterkunde
in Leiden en later Theologie. Zij was vijftien jaar werkzaam in het
middelbaar onderwijs voor de vakken Nederlands, Wereldliteratuur
en Levensbeschouwing. Aan de Hogeschool van Amsterdam gaf
zij colleges Kunst en Levensbeschouwing. In 1997 richtte zij haar
Bureau Beeldzin op (www.beeldzin.nl). Bovendien is zij redacteur
bij Uitgeverij Abdij van Berne in Heeswijk.
voorkennis:Interesse in bijbel, kunst en literatuur. Bereidheid zich te verdiepen in teksten uit
andere tijden en plaatsen, én daarover in gesprek te gaan.
cursusdata:7, 14, (niet 21), 28 oktober; (niet 4), 11, 18 november 2015 (5).
tijd:Woensdag 10.30 - 12.30 uur.
plaats:Hogeschool Utrecht-Amersfoort, De Nieuwe Poort 21, 3812 PA Amersfoort.
studiemateriaal:Er zullen in de loop van de cursus teksten met achtergronden, vertalingen en
hand-outs worden uitgedeeld.
cursusprijs:€ 132,50
32
Paradiso: reis door Dantes hemel
Dante en Beatrice op weg naar de maan
(Par. 2: 22-24; manuscript 15e eeuw).
Deze cursus is deel 3 van de
Driedelige Leergang over ‘Dantes
Divina Commedia’. Deze cursus kan
ook goed los worden gevolgd.
In zijn Divina Commedia doet Dante Alighieri verslag
van een tocht door het hiernamaals die hij in het jaar 1300
gemaakt zou hebben. Dante, verteller én hoofdpersoon,
maakt je als lezer deelgenoot van zijn reis door de trechter
van de hel, een oord van angst en verschrikking waar
zondaars eeuwig verblijven (boek I); langs de louteringsberg,
waar zielen zich ontdoen van aardse smetten (boek II); door
de negen hemelsferen, vol gelukzalige zielen, om uiteindelijk
het volmaakte goddelijke te aanschouwen (boek III).
In deze cursus maken we kennis met het derde boek van
de Divina Commedia, de hemel. Dit rijk, waar uit­verkoren
en gelouterde zielen voor eeuwig in gelukzaligheid leven,
bestaat uit negen sferen (waaronder die van de zeven
planeten), die rondom de stilstaande aardbol wentelen.
Omhooggetrokken door de ogen van zijn nieuwe gids
Beatrice stijgt Dante op vanaf de top van de louteringsberg,
richting hemelse sferen.
Aan de hand van de tekst van de Commedia zelf en van
beeldmateriaal dat later is ontstaan, stijgen ook wij op en
laten ons meevoeren naar de aanblik van het ultieme licht:
l’amor che move il sole e l’altre stelle (Par. 33: 145).
docent:Mw. dr. J.A.M. van der Helm is universitair docent bij de opleiding
Italiaanse taal en cultuur, Universiteit Utrecht.
cursusdata:8, 15, (niet 22), 29 oktober, 5 november 2015 (4).
tijd:Donderdag 13.15 - 15.00 uur.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de
website. www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:Zeer gewenst: een vertaling van de Divina Commedia, bijvoorbeeld: Dante Alighieri
(1987 of later), De goddelijke komedie.
cursusprijs:€ 106,-
33
3M5 324
Universiteit Utrecht
Godsdienst, geloof, spiritualiteit
Op zoek naar een bruikbare visie op religie
Halverwege de zeventiende eeuw werd Baruch
de Spinoza – de grootste filosoof die Nederland
heeft gekend – door zijn Amsterdamse Joodse
gemeenschap verbannen en vervloekt vanwege
zijn kritische overdenking van religie. We zijn nu
ruim drie eeuwen verder. Drones vliegen ons om
de oren en satellieten verkennen ons zonne­stelsel.
Maar religie, religieuze conflicten en religieus
gelegitimeerde levensbeschouwingen en vijand­
beelden zijn nog steeds hardnekkige verschijnselen,
in Nederland en wereldwijd. Inmiddels hebben
mensen in Europa massaal de kerken verlaten en ze sprokkelen vaak hun
eigen ‘spiritualiteit’ bij elkaar, op eigen gezag. Elders in de wereld is religie
vrij onverwacht een dominante factor in het publieke domein geworden en
manifesteert zich dikwijls als onverdraagzaam en gewelddadig.
Wat is religie eigenlijk? Valt er een zinnig onderscheid te maken tussen ‘echte’
(is dat de ‘vreedzame’?) en ‘onechte’ (de ‘gewelddadige’?) varianten van religie?
En zo ja, hoe wijs is het dan om religie ongedifferentieerd ‘heilig’ te verklaren
en te willen ‘respecteren’, zoals bijvoorbeeld in de grondwet? Of moeten we
toch maar weer het onderscheid gaan maken tussen echte religie (‘geloof ’) en
onechte (‘bijgeloof ’), tussen ‘ware religie’ en ‘ketterij’?
Valt er nog een coherent verhaal te vertellen over religie en cultuur? En levert
dat meer op dan een academische discussie?
We gaan het proberen.
docent:Dhr. prof. dr. H.J. Tieleman is econoom en antropoloog, emeritus
hoogleraar Godsdienstsociologie en oud-decaan van de Faculteit
Theologie, Universiteit Utrecht.
cursusdata:15, 22, 29 september; 6 oktober 2015 (4).
tijd:Dinsdag 13.15 - 15.00 uur.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de
website. www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:A anbevolen: Karen Armstrong (2005), De strijd om God: Een geschiedenis van het
fundamentalisme. Amsterdam: De Bezige Bij. Andere literatuur wordt digitaal als
reader beschikbaar gesteld.
cursusprijs:€ 106,34
3M5 325
Universiteit Utrecht
Vierdelige Leergang ‘De Russische ziel’
De ‘Russische ziel’ in de periode 1700-1850
Peter de Grote moderniseert als soeverein vorst begin
achttiende eeuw Rusland, met Europa als voorbeeld.
Vanaf deze tijd zien we ook de eerste tekenen van een
nationaal besef. Tegelijkertijd consolideert de lijfeigen­
schap zich. Een eeuw later creëert Poesjkin zijn oeuvre en
verslaat Rusland Napoleon. Deze oorlog wordt later door
Tolstoj in zijn Oorlog en Vrede indrukwekkend verwoord.
De Franse invasie in Rusland vormt wel een belangrijke
reden zich weer af te wenden van Europa. De tsaristische
autocratie wordt steeds minder vanzelfsprekend.
Napoleon in Moskou (1812)
Radisjtsjev levert kritiek op het beleid van Katharina de
Deze cursus is het Grote en enkele decennia later breekt de roemruchte Dekabristenopstand uit.
eerste deel van de Deze opstand kan men zien als de voorloper van de Russische Revolutie.
vierdelige Leergang De bijeenkomsten hebben de volgende docenten en onderwerpen: Naarden:
‘De Russische Peter de Grote in zijn tijdperk (16 sept.)  Kern: Russische landheren en hun
ziel’. De meeste lijfeigenen (23 sept.)  Waegemans: In de voetsporen van Aleksandr Radisjtsjevs
colleges zijn nieuw. Reis van Petersburg naar Moskou (1790) (30 sept.)  Leenders: Wording van het
Deze cursus kan Russisch nationalisme (7 okt.)  Langeveld: Poesjkin en de romantiek (14 okt.)
ook goed los  Brouwer: Napoleon in Rusland (21 okt.)  Langeveld: Oorlog en Vrede van
worden gevolgd. Tolstoj (28 okt.)  Naarden: De Dekabristenopstand van 1825 (4 nov.)
docenten:Mw. dr. R. Leenders, cursusleider en docent, Culturele Antropologie
en dhr. dr. A. Langeveld, oud-docent Russische Taal en Cultuur
en literair vertaler Russisch, beiden Universiteit Utrecht;
dhr. dr. S. Brouwer, docent Slavische talen en culturen,
Rijks­universiteit Groningen; dhr. dr. H. Kern, docent Russische
geschiedenis, Universiteit Leiden; dhr. prof. dr. B. Naarden, emeritus
hoogleraar Rusland, Universiteit van Amsterdam; dhr. prof. dr. E.
Waegemans, docent Russische literatuur en cultuur 18e-20e eeuw, Katholieke Universiteit Leuven.
cursusdata:16, 23, 30 september; 7, 14, 21, 28 oktober; 4 november 2015 (8).
tijd:Woensdag 13.15 - 15.00 uur.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website.
www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:R.K. Massie (2014), Peter de Grote; D. Lieven (2009), Rusland tegen Napoleon;
J.W. Bezemer (2001), Een geschiedenis van Rusland; E. Waegemans
en W. Coudenys (2013), Reis van Petersburg naar Moskou; A. Langeveld en
W.G. Weststeijn (2005), Moderne Russische literatuur; L. Tolstoj (2006), Oorlog en
Vrede I & II; L. Greenfield (1992), The Scythian Rome: Russia (digitaal beschikbaar);
N. Ejdelman (1990), Dekabristen.
cursusprijs:€ 212,35
2M5 327
Hogeschool Utrecht-Amersfoort
1M5 326
Hogeschool Utrecht
Tweedelige Leergang ‘Toegepaste psychologie’
Persoonlijkheidsleer
Persoonlijkheid is een van de onderwerpen in de
psychologie die in het dagelijks leven veel ter sprake
komt. Mensen hebben verschillende vragen over hun
persoonlijkheid: ‘Hebben wij wel een authentieke kern,
wat doe je aan een negatief zelfbeeld, hoe beïnvloed ik
mijn emoties, hoe komt het dat iemands persoonlijk­
heid per situatie kan verschillen, wat is een abnormale
persoonlijkheidsontwikkeling en wat kunnen wij leren
van dieren?’ De persoonlijkheid is de verzameling van
kenmerken die het gedrag, de gedachten en de gevoelens van een individu
beschrijven. Iedereen in uw omgeving heeft een persoonlijkheid, of het nu
gaat om mensen met wie u werkt of in uw privéleven.
In deze cursus maakt u kennis met de theorie van de persoonlijkheidsleer. We
kijken ernaar vanuit zes domeinen: het domein van de aanleg, het biologische
domein, het intrapsychische en cognitieve domein, het sociale en culturele
domein en het domein van de aanpassing. Aan de orde komen de drie
klassieke visies op persoonlijkheid: psychoanalyse, humanistische psychologie,
en behaviorisme en cognitieve psychologie. Daarnaast worden de systeem­
theorie, de omgevingspsychologie en de biologische psychologie behandeld.
De theoretische achtergronden worden besproken aan de hand van voorbeel­
den uit de praktijk, waarbij ook ruimte is voor uw eigen inbreng.
Deze cursus is een herhaling van die uit najaar 2013 en de tweede van de Leergang ‘Toegepaste psychologie’.
De cursus is een verdieping van de ‘Inleiding in de Toegepaste psychologie’ maar kan ook los gevolgd worden.
docent:Mw. drs. N. Pronk-van den Hoven is onderwijskundig pedagoge
en GZ-psycholoog. Ze is oud-docent aan het Seminarium voor
Orthopedagogiek van Hogeschool Utrecht, waar ze Pedagogiek
en Psychologie doceerde en taal en rekenen bij Omgangskunde.
Ze werkte als psychodiagnostisch onderzoeker op het gebied van
leerstoornissen en informatieverwerkingsproblemen, zoals dyslexie en dyscalculie, AD(H)D en gedragsproblemen.
cursusdata:1, 8, (niet 15 en 22), 29 oktober; 5, 12, 19, 26 november; 3 december 2015 (8).
tijd:Donderdag 13.15 - 15.00 uur.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website.
www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:Zeer gewenst: Jakop Rigter (2010), Het palet van de psychologie. Stromingen en
hun toepassingen in hulpverlening en opvoeding. Bussum: Coutinho.
cursusprijs:€ 212,36
Ouder worden gaat vanzelf
Geef het zijn zin
Gerrit Wolfswinkel
(5 jaar) met zijn
oudere broer.
Ouder worden doe je levenslang. Toch wordt het
begrip ouder worden vooral verbonden aan latere
levensfasen en meestal in problematische zin
gedefinieerd. Dat heeft alles te maken met onze
cultuur, waarin groei en vooruitgang volgens
bepaalde (economische, materiële) definities
de norm vormen. Door de ouderdomsfase te
vergelijken met eerdere levensperioden kan een
negatief beeld van verlies en zinloosheid ontstaan.
Veel ouderen zijn zelf ook geneigd om mee te
gaan met dit beeld. Iedere levensfase kent echter
zijn mooie en moeilijke kanten en is niet in algemene termen te waarderen.
In de ouderdom heb je natuurlijk vaker te maken met onvervangbare of
onherstelbare verlieservaringen, zoals gezondheid, vriendschappen en
lichamelijke en geestelijke conditie. Maar waar het om gaat is de vraag hoe
zulke ervaringen persoonlijk worden beleefd en verwerkt (en zelfs dat is geen
constante), en welk effect ze hebben op de ondervonden levenszin.
In deze cursus onderzoeken we aan de hand van verschillende thema’s
(relaties, woonomgeving, herinneringen, beeldvorming) via onderlinge
gedachtewisseling onze huidige levensfase en het perspectief dat wij hier­
aan verbinden. Hoe ervaren wij ons huidige bestaan, welke verwachtingen
en wensen hebben we voor de toekomst, waar liggen mogelijkheden, waar
beperkingen en hoe daarmee om te gaan?
docent:Dhr. G. Wolfswinkel studeerde Industriële Vormgeving in
Eindhoven, Cultureel Werk in Den Haag en Mensen en Arbeid
aan de Voortgezette Opleiding in Amsterdam. Van 1990 tot 2007
was hij docent aan Hogeschool De Horst (Maatschappelijk Werk)
in Driebergen. Voor HOVO Utrecht-Amersfoort verzorgde hij
cursussen over levensloop en levensfasen, wonen als je ouder
wordt en verschillende cursussen over jazz.
cursusdata:2, 9, 16, (niet 23), 30 oktober; 6, 13 november 2015 (6).
tijd:Vrijdag 11.00 - 13.00 uur.
plaats:Hogeschool Utrecht-Amersfoort, De Nieuwe Poort 21, 3812 PA Amersfoort.
studiemateriaal:Tijdens de cursus wordt een reader uitgereikt.
cursusprijs:€ 159,-
37
3M5 328
Universiteit Utrecht
Sociale verschillen
Erkenning en rechtvaardiging
In een democratie heeft iedereen recht
op meedoen en is iedereen in dat opzicht
gelijk. Maar iedereen mag ook verschil­
len van anderen. Dat betekent dat er met
die verschillen rekening gehouden moet
worden. Tegelijk is het bereiken van een
compromis tussen die verschillen nodig
om te verhinderen dat één claim op de
inrichting van de maatschappij dominant
wordt. In die zin bestaat er een spanning
tussen erkenning van verschillen (een
‘gelijkheid van verschil’) en de noodzaak
van een compromis. De vraag is nu welke verschillen met een beroep op dat
compromis gerechtvaardigd worden en welke niet.
In deze cursus onderzoeken we hoe democratieën omgaan met dit vraagstuk
en op welke grenzen de erkenning van verschillen stuit. Aan bod komen
kwesties als de rechtvaardigingen die worden gegeven voor het al dan niet
toelaten van verschillen, de waarborgen van de democratische stelsels voor
het bestaan van verschillen en de mogelijkheden en beperkingen van demo­
cratieën om verschillen te honoreren dan wel te negeren. In dit verband
bespreken we diverse opvattingen over de rechtvaardiging van verschillen,
zoals meritocratie, seksisme, racisme en etniciteit. Ook de praktijken die
‘gelijkheid van verschil’ moeten beschermen behandelen we, zoals bestrijding
van discriminatie en de handhaving van de rechtsstaat.
docenten:Dhr. prof. dr. R. Maier, emeritus hoogleraar en dhr. dr. W.A.W. de
Graaf, oud-universitair hoofddocent bij Algemene Sociale Wetenschappen, Faculteit Sociale Wetenschappen, Universiteit Utrecht.
cursusdata:11, 18, 25 november; 2, 9, 16, (niet 23, 30) december 2015; 6, 13
januari 2016 (8).
tijd:Woensdag 13.15 - 15.00 uur.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website.
www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:Een literatuurlijst wordt aan het begin van de cursus verstrekt.
cursusprijs:€ 212,38
3N5 329
Universiteit Utrecht
De verborgen attractie van de Aarde
Monitoring van het
geomagnetische
veld ging vroeger
met een kompas.
Deze cursus
is deels een
herhaling van die
uit najaar 2014.
Het kompas kwam rond 1100
AD naar Europa. Een magisch
instrument waarvan de naald zich
altijd naar hetzelfde punt richtte:
de verborgen attractie. Ook al
begreep men toen nog niet wat
een noordpool was. Pas in 1600
ontdekte Gilbert dat de aarde zélf
een grote magneet was.
Wat is nu het aardmagneet­
veld? Waarom werkt een kompas, hoe beschermt het ons leven op aarde?
En kunnen we er nog meer mee doen? Het aardmagneetveld is in gesteente
geregistreerd. De studie van het paleomagnetisme vertelt ons over de
‘geodynamo’ in de kern van de aarde, en over de noordpolen die honderden
miljoenen jaren geleden het bewijs voor continental drift vormden.
Opvallend is dat het aardmagneetveld op onregelmatige momenten omkeert:
Noordpool wordt Zuidpool. Met deze ‘streepjescode’ (magnetostratigrafie)
kunnen we gesteenteseries dateren en een uiterst nauwkeurige tijdschaal
maken. Met enige moeite kunnen we ook de intensiteit van het veld bepalen
tijdens de vroegste geschiedenis van de aarde, ten tijde van het begin van
leven.
Aan het eind van de cursus laat een gastdocent zien hoe paleomagnetisme
voor heel ander onderzoek wordt gebruikt: een interessante toepassing. We
brengen dan ook een bezoek aan het Paleomagnetisch Laboratorium in Fort
Hoofddijk, in de Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht.
docent:Dhr. prof. dr. C.G. Langereis is hoogleraar Geofysica (paleo­
magnetisme) en hoofd van het Paleomagnetisch Laboratorium Fort
Hoofddijk, departement Aardwetenschappen, Universiteit Utrecht.
cursusdata:17, 24 september; 1, 8, 15, 22, 29 oktober; 5 november 2015 (8).
tijd:Donderdag 13.15 - 15.00 uur.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de
website. www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:Tijdens de cursus worden hand-outs van PowerPointpresentaties, links naar
websites en pdf-artikelen op onze website gegeven.
cursusprijs:€ 212,39
3N5 330
Universiteit Utrecht
Kanker simpel uitgelegd
Uitzaaiing van
kankercellen
We krijgen allemaal te maken
met kanker, bij onszelf of bij
familie of vrien­den. Het is
dus goed nieuws dat de kennis
over de ziekte drastisch is toe­
genomen, en daardoor de
mogelijk­heden tot behande­ling.
Er zijn echter nog aanzienlijke
hindernissen op de weg naar
volledige genezing. In deze
cursus breng ik u op de hoogte van deze nieuwe kennis, waarbij ik moeilijke
woorden en wetenschappelijke termen mijd. Ik leg uit hoe kanker ontstaat,
welke processen zijn ontregeld en hoe we deze kennis kunnen gebruiken voor
een meer gerichte behandeling. Het gaat dus niet over de huidige medische
praktijk: ik ben een celbioloog en geen arts.
Een greep uit de onderwerpen:
d
e mutaties van het DNA die kanker veroorzaken, en de gevolgen daarvan
voor het functioneren van eiwitten die het gedrag van onze cellen besturen,
 waarom kanker voornamelijk een ziekte van ouderen is,
 de effecten van roken en voeding,
d
e grote verschillen tussen individuele gevallen van kanker, en wat dit
betekent voor een meer gerichte therapie,
 waarom en hoe resistentie ontstaat tegen behandelingen,
 de basis voor immuuntherapie van kanker,
 de relatie tussen ontsteking en kanker,
 erfelijke vormen van kanker.
docent:Dhr. dr. E. Roos, voormalig hoofd afdeling Celbiologie van
het Antoni van Leeuwenhoek/Nederlands Kanker Instituut,
Amsterdam.
cursusdata:22, 29 september; 6, 13, 20 oktober 2015 (5).
tijd:Dinsdag 13.15 - 15.00 uur.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website. www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:A anbevolen: Ed Roos (2013) Kanker, simpel uitgelegd, Amsterdam: Nieuwezijds
2013.
cursusprijs:€ 132,50
40
3N5 331
Universiteit Utrecht
Het evoluerend heelal
Panorama vanuit de ruimte
De astrometrische
satelliet GAIA
Deze cursus is
een actualisering
van de cursus
‘Kosmische
evolutie: gezien
vanuit de ruimte’
uit najaar 2014.
Het speuren naar de oorsprong en evolutie van allerlei
verschijnselen in het ons omringende heelal is zo oud
als de mensheid zelf. Niettemin wordt daar in het
huidige informatietijdperk in een razend tempo kennis
aan toegevoegd. Deze kennis is in belangrijke mate
verkregen uit waarnemingen vanuit ruimtevoertuigen.
Die waarnemingen zijn van doorslaggevend belang
voor het ontrafelen van de oorsprong en de evolutie
van het heelal en voor het begrijpen van ons eigen
aardse ecosysteem.
In deze cursus behandelen we de volgende thema’s:
 het onderzoek naar de oorsprong en de eigen­
schappen van de in het heelal aanwezige gewone materie, donkere materie en
donkere energie,
 de groei en verdamping van zwarte gaten, de daarmee verbonden
‘informatie­paradox’ in het heelal en de rol van zwarte gaten in de kosmische
evolutie ten gevolge van ‘terugkoppeling’,
 het klimaatonderzoek aan de aardse dampkring op planeetschaal,
 het onderzoek naar en de bewaking van het aardse ecosysteem.
Speciale aandacht besteden we aan de eerste resultaten van de astro­metrische
satelliet GAIA. Deze werpen een nieuw licht op ontstaan en dynamica
van ons eigen melkwegstelsel, op de mogelijke vorming van zwarte gaten
met massa’s tussen 1000 en 100.000 zonsmassa’s, en op de verdeling van
donkere materie.
docenten:Dhr. prof. dr. ir. J.A.M. Bleeker is emeritus hoogleraar Ruimte­
onderzoek aan de Universiteit Utrecht; mw. prof. dr. I. Aben
is hoogleraar Atmosfeeronderzoek aan de Vrije Universiteit
van Amsterdam; dhr. dr. P. Jonker is senior onderzoeker bij de
Radboud Universiteit, Nijmegen. Alle drie zijn ook verbonden aan
het SRON, het Nederlands Instituut voor Ruimteonderzoek.
voorkennis:
Vooronderstelde wiskundekennis op VWO niveau.
cursusdata:22, 29 september; 6, 13, 20, 27 oktober; 3, 10, 17 november 2015 (9).
tijd:Dinsdag 13.15 - 15.00 uur.
plaats:Utrecht-De Uithof. Zodra de locatie bekend is wordt aangegeven op de website.
www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:Het lesmateriaal komt beschikbaar op een door de docent aangegeven website.
cursusprijs:
€ 238,50
41
2W5 333
Hogeschool Utrecht-Amersfoort
3W5 332
Universiteit Utrecht
Tijdmachines: tussen techniek en mythe
Deze cursus staat ook open
voor studenten van de Faculteit
Katholieke Theologie.
Tijdmachines zijn futuristische apparaten uit het domein
van de sciencefiction: staaltjes van technisch vernuft
waarmee iemand naar andere tijden reist, en ontworpen
door mensen om vergankelijkheid en duur te overwinnen.
Levenden en doden worden even tijdgenoten in een wereld
van fantomen. Tijdmachines spreken tot de verbeelding,
maar ze bestaan niet.
Tijdmachines die wel bestaan vallen volgens de filosoof
René Munnik nauwelijks op. Zo’n tijdmachine in het leven
van alledag is het alfabet: de eerste uitvinding waarmee het
mogelijk werd het verleden in het heden te laten herleven.
Het geletterde denken overwon ooit de mythe en creëerde
een nieuw soort tijd: ‘geschiedenis’. Daarna kwamen er
andere tijdmachines bij: fotografie, fonografie, film, sociale
media. In woord, beeld en geluid maken we een reis door
de tijd.
De snelle technologische ontwikkelingen veranderen ons
beeld van de wereld, maar ook de wereld zelf. Ze brengen
ons begrip van geschiedenis aan het wankelen en scheppen
een nieuwe mythe. De techniek als ‘wereldveranderaar’ heeft
grote invloed op ons denken en doen. In deze cursus gaan
we in op de relatie tussen techniek en levensbeschouwing.
Gaandeweg worden er twee lijnen zichtbaar: de immense rol
van de techniek van het schrift voor de westerse traditie, en
de technologische strijd tegen de vergankelijkheid.
docent:Dhr. dr. ing. R.P.H. Munnik is universitair docent Wijsbegeerte
aan de Tilburg School of Catholic Theology en bijzonder hoogleraar
aan de Universiteit Twente.
cursusdata:9, 23 september; 7, 21 oktober; 4, 18 november 2015 (6).
tijd:Woensdag 14.00 - 16.00 uur.
plaats:Faculteit Katholieke Theologie, Nieuwegracht 65, 3512 LG Utrecht.
studiemateriaal:A anbevolen: R. Munnik (2013), Tijdmachines - over de technische onderwerping
van vergankelijkheid en duur. Zoetermeer: Klement.
cursusprijs:€ 159,-
42
Een inleiding in filosofie of wijsbegeerte
Bij verwondering en verbazing en het stellen van vragen
begint de filosofie: het zoeken naar antwoorden op moeilijke
vragen en het verlangen naar wijsheid. Vandaar de mooie
Nederlandse naam Wijsbegeerte. Het lijkt soms alsof
vooral kinderen en ouderen zich nog verwonderen en dat de
anderen alles gewoon en vanzelfsprekend vinden.
Voor wie door de poort van verwondering en reflectie de
wereld van de wijsbegeerte betreedt biedt deze inleiding een
aanzet tot het ongedaan maken van vanzelfsprekendheden
en het stellen van trage vragen: levensvragen.
Lang is filosofie een elitaire bezigheid geweest, mede
veroorzaakt door de weerbarstige materie en de gevaren die
filosofie met zich meebracht vanwege het aan alles twijfelen
en het stellen van vragen over politiek en religie. Maar
filosofie kan ons ervoor behoeden de kop in het zand te
steken en weg te dromen uit dit bestaan. Wijsbegeerte is de
moeder van alle wetenschap, de moeder van alle moeders en
tegelijk het kind in ons dat verbaasd de wereld inkijkt.
Achtereenvolgens houden we ons bezig met:
 verwondering en vanzelfsprekendheid
 tijd en geschiedenis
 schijn en werkelijkheid
taal en tekst
 leven en dood
 geluk en verdriet
 religie en godsdienst
 goed en kwaad
docent:Dhr. dr. P. Winkelaar is filosofisch, theologisch en andragogisch
geschoold, was werkzaam in pastoraal jongerenwerk en samen­
levingsopbouw en 25 jaar actief in het hoger beroepsonderwijs
(De Horst in Driebergen).
cursusdata:23, 30 september; 7, 14, (niet 21) 28 oktober; 4, 11,18 november
2015 (8).
tijd:woensdag 14.00 - 16.00 uur.
plaats:Hogeschool Utrecht-Amersfoort, De Nieuwe Poort 21, 3812 PA Amersfoort.
studiemateriaal:Piet Winkelaar (tweede druk 2014), Bouwstenen voor filosofie. Amsterdam: SWP.
cursusprijs:€ 212,43
2W5 335
Hogeschool Utrecht-Amersfoort
Tweedelige Leergang ‘Filosofische wandelingen’
3W5 334
Universiteit Utrecht
Vijfdelige Leergang ‘De Ethica van Spinoza’
Over de vrijheid bij Spinoza Deel V Ethica
Hoe kunnen wij meer vrijheid bereiken?
Deze cursus is het vijfde deel van de
Leergang ‘De Ethica van Spinoza’
en behandelt het vijfde deel van
Spinoza’s Ethica. De cursus kan ook
goed los worden gevolgd.
In de voorafgaande delen heeft Spinoza laten zien hoe het
komt dat wij mensen emotioneel zo vaak in de war raken
in de omgang met anderen, en in hoe we ons zelf zien. Dat
is omdat wij doorgaans een gebrekkig inzicht hebben in
de gecompliceerde wereld waarin wij ons bevinden. Wij
proberen zoveel mogelijk datgene te doen, waarvan wij ons
voorstellen dat het goed voor ons is. En toch kan er van alles
misgaan. In Ethica deel V zoekt Spinoza naar uitwegen uit
dit doolhof.
Meer rationaliteit is het antwoord, meent hij. Maar welke
vorm van rationaliteit bedoelt Spinoza dan en op welke
manier zou deze rationaliteit de toch onvermijdelijke
emoties kunnen beheersen?
In deel V komt Spinoza bij de beantwoording van deze
vragen weer terug op zijn Godsbegrip, zoals hij dat in het
eerste deel van de Ethica heeft ontwikkeld. En opnieuw
moeten we ons de vraag stellen om welke God het bij
Spinoza gaat. Bij hem is God immers datgene wat met de
natuur gelijk­gesteld wordt. Maar wat wil dat zeggen?
Met de behandeling van deel V van de Ethica is de cirkel
rond. Dat deel maakt af waar deel I mee is begonnen.
docenten:Dhr. dr. J. Scheren is neerlandicus en filosoof; mw. dr. F. Jara
Gomez is docent-onderzoeker bij Culturele Antropologie,
Universiteit Utrecht. Beiden hebben diverse Spinozacursussen bij
HOVO Utrecht gegeven.
voorkennis:We vatten voor de nieuwkomers in het eerste college de voorafgaande Ethica-delen samen; tijdens de cursus verwijzen we
regelmatig naar Ethica I.
cursusdata:23, 30 september; 7,14, (niet 21), 28 oktober; 4, 11, 18, 25
november; 2 december 2015 (10).
tijd:Woensdag 14.00 - 16.00 uur.
plaats:University College, Dining Hall-Lounge, Maupertuusplein 1,
3584 EE Utrecht.
studiemateriaal:A an het begin van de cursus wordt een syllabus uitgedeeld.
cursusprijs:€ 265,-
44
Filosofische wandelingen deel I
Traag stromende
Heelsumse beek,
Oud-Wolfheze
Dit is een
vervolg op eerdere cursussen
landschaps­
filosofie, maar
instappen is geen
probleem.
Er is in de afgelopen eeuw een grote afstand
ontstaan tussen de comfortabele binnen­
sferen en ‘het buiten’ (Sloterdijk). Het buiten
is feitelijk een voortzetting geworden van
het binnen met andere middelen. We gaan
op zoek naar de verschillende manieren
waarop in het verleden over het landschap is
nagedacht. In Amersfoort wandelen we van de stads­
muren naar Randenbroek en volgen de eerste
wandelaars die vanaf 1800 letterlijk naar
buiten traden. Op de stuwwal van Nijmegen
zien we hoe Romeinen voor het eerst ‘high tech’ instrumenten tussen mens en
landschap plaatsten en radicale ingrepen pleegden. We praten over epicuristen
en stoïcijnen die toen al de relatie met de natuur wilden herstellen. We volgen
de wandelroutes van de franciscanen die zich onderscheidden in hun relatie
met de natuur, en wandelen langs de IJssel waar de Moderne Devotie tot bloei
kwam. In de Kennemerduinen gaan we op zoek naar de oorsprong van de
Hollandse landschapsschilderkunst. Filosofen en mystici die aan bod komen: Epicurus, Marcus Aurelius,
Ockham, Augustinus, Ruusbroec, Groote, Cusanus, Descartes, Spinoza.
docent:Dhr. drs. E. Brinckmann studeerde rechten en filosofie aan
de Erasmus Universiteit Rotterdam, is als docent Arbeids- en
Organisatie­filosofie verbonden geweest aan Hogeschool de Horst,
de Academie voor Architectuur en Stedenbouw Tilburg en als gastdocent aan de Universiteit voor Humanistiek. Werkt in landschapsprojecten voor Wageningen Universiteit/PRI en is medebeheerder
van landgoed het Lankheet in Twente.
cursusdata:25 september; 2, 9, 16, 23 oktober (5, waarvan 4 wandeldagen) 25 sept. 10-12 uur:
kennismaking, inleiding thema en reisafspraken. Overige data: gezamenlijk reizen
per trein naar gemakkelijk bereikbare locaties, gezamenlijk per auto naar andere
locaties.
tijd:Vrijdag 10.00 - ± 16.00 uur.
benodigdheden:Wandelschoenen, wandel/regenkleding, dagrugzak en eigen proviand. Wisselend
terrein, afstanden 10-15 km. Goede conditie vereist!
plaats:Hogeschool Utrecht-Amersfoort, De Nieuwe Poort 21, Amersfoort
studiemateriaal:E. Brinckmann (2015), Filosofische wandelingen, een denkgids voor buiten. KNNV.
cursusprijs:€ 238,50
45
1W5 336
Hogeschool Utrecht
Driedelige Leergang ‘Politiek, filosofie & journalistiek’
Politieke filosofie van polis tot nu
Denken over samenleving, macht en idealen
‘En afspraken zonder het zwaard zijn
louter woorden, die geen enkele mens
veiligheid kunnen bieden’ (Thomas
Hobbes in Leviathan)
Deze cursus is deel 2 van de
Leergang ‘Politiek, filosofie &
journalistiek’. De cursus kan ook
goed los worden gevolgd.
De politieke filosofie denkt diepgaand
en goed beargumenteerd over macht
en idealen. Over de ‘goede’ samen­
leving en de aangewezen weg waarop
deze bereikt kan worden. Of juist over
de onmogelijkheid om de ‘polis’ perfect
te laten zijn en over het aanmodderen
met schaarse middelen. In deze cursus
verkennen we de ideeën van een zestal
denkers, hun mens- en hun wereld­
beelden, hun overeenkomsten en hun
verschillen. Daarmee maken we ook
een reis door de geschiedenis van het
politiek-filosofische denken, steeds met
het oog op heden en toekomst van onze samenleving.
We gaan in deze cursus in op vragen als: Hoe bepaal je wat
de ‘juiste’ politieke gemeenschap is? Wie leidt deze idealiter?
Welke middelen zijn geoorloofd om politieke doelen te
bereiken? We beantwoorden deze en andere vragen aan
de hand van de volgende zes denkers: Plato, Machiavelli,
Hobbes, Mill, Nietzsche en Marx. Onder verwijzing naar
deze klassieke denkers behandelen we ook meer actuele
politieke filosofen en de wijze waarop deze met de klassieke
thema’s omgaan. Te denken valt aan: Hannah Arendt,
Francis Fukuyama, Peter Sloterdijk, John Rawls, Alasdair
MacIntyre en Susan Neiman.
docent:Dhr. drs. R. van Broekhoven is politiek filosoof, schrijver en docent
aan de School voor Journalistiek van Hogeschool Utrecht.
cursusdata:1, 8, 15, (niet 22), 29 oktober; 5, 12, 19, 26 november 2015 (8).
tijd:Donderdag 10.30 - 12.30 uur.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de
website. www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:De docent verspreidt iedere week een tekst.
cursusprijs:€ 212,-
46
3W5 337
Universiteit Utrecht
Vierdelige Leergang ‘Geschiedenis van de Filosofie’
Filosofie, samenleving en wetenschap
vanaf Kant Het nieuwe denken
De beroemde en beruchte afbeelding
uit een boek van Camille, Flammarion
(1888), geeft commentaar op een
belangrijke filosofisch-wetenschappelijke
ervaring in de negentiende eeuw:
aantasting van bestaande wereldbeelden
en ervaringen met nieuwe werelddelen
maken de oriëntatie steeds moeilijker.
Deze cursus is deel 4 van de
Leergang ‘Geschiedenis van
de Filosofie’. De cursus kan
ook goed los worden gevolgd
Deze cursus begint met de grote ‘revolutie’
die Kant zowel binnen als voor de
filosofie zelf heeft bewerkstelligd. Kant
formuleerde een filosofische agenda,
waarbij de filosofie het fundament moest
vormen van alle andere wetenschappen.
De imposante systeem­bouwers van het
Duits idealisme zoals Fichte, Hegel en
Schelling en de eigenzinnige Schopenhauer
reageerden direct op diens erfenis. Daarna
domineerden reacties op Hegel de verdere
ontwikkeling. Hieruit behandelen we het
oorspronkelijke existentiële denken van
Kierkegaard en de revolutionaire theorieën
van Marx en Engels. De filosofie van Nietzsche laat zich
moeilijk in een vakje stoppen. Hoewel aanvankelijk marginaal
aanwezig wint deze in de twintigste eeuw steeds meer aan
invloed. Bij Wittgenstein, Husserl en Heidegger gaan we
speciaal in op hun vroege werken, waarmee beiden een geheel
eigen stempel zetten op de latere wijsbegeerte.
Het overzicht pretendeert niet volledig te zijn; daarvoor is
het materiaal te omvangrijk en te divers. Wij kiezen dan
ook voor een duidelijke leidraad: hoe reageert de filosofie
op nieuwe ontwikkelingen in wetenschap, cultuur en maat­
schappij? En hoe geeft zij omgekeerd vorm aan dergelijke
ontwikkelingen?
docenten:Dhr. prof. dr. P. Ziche (tevens cursusleider); dhr. dr. C. Ierna; dhr.
P. Sperber, MA; dhr. drs. T. Giesbers; allen Departement Wijs­
begeerte, Faculteit Geesteswetenschappen, Universiteit Utrecht.
cursusdata:9, 16, 23, 30 november; 7, 14, 21 (niet 28) december 2015; 4, 11
januari 2016 (9).
tijd:Maandag 13.15 - 15.00 uur.
plaats:Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website.
www.hovoutrecht.nl
studiemateriaal:De primaire teksten die in deze cursus worden besproken stellen we in de vorm
van een reader ter beschikking (digitaal; de gedrukte versie kost ca. € 10,-).
cursusprijs:€ 238,50
47
2S5 338
Hogeschool Utrecht-Amersfoort
2-daagse reis naar Ieper
en omgeving
De grote oorlog
In het kader van de HOVOcursus ‘De Eerste Wereldoorlog’
wordt er van 13 t/m 14 novem­
ber 2015 een reis georganiseerd
naar Ieper en omgeving. We
bezoeken diverse musea en
begraafplaatsen:
■ het Flanders Fields Museum
in Ieper.
■ de IJzertoren in Diksmuide.
Tot een paar jaar geleden was
dit museum gewijd aan de
geschiedenis van het Vlaams nationalisme, nu staat hier alles
in het teken van de Grote Oorlog.
■ de Britse begraafplaats Tyne Cot, de grootste op het
Europese continent, en de Duitse begraafplaats in Vladslo.
■ de Last Post-ceremonie onder de Meenenpoort te Ieper.
We vertrekken per luxe touringcar vanuit Utrecht naar het
Peace Valley Hotel te Mesen. Van daaruit gaan we naar het
Flanders Fields museum in Ieper, waarna de rest van de
middag vrij te besteden is. Om 20.00 uur ver­zamelen we bij
de Meenenpoort voor de Last Post-ceremonie. Op zaterdag
14 november bezoeken we eerst de twee begraafplaatsen
en vervolgens de IJzertoren in Diksmuide. Na de lunch in
Diksmuide gaan we terug naar Utrecht waar we in de mid­
dag/vooravond aankomen. In verband met de grote drukte
hebben we er bewust voor gekozen het bezoek te plannen na
de massale herdenking van 11 november.
We overnachten in het uitstekend toegeruste Peace Valley
hotel in Mesen, 15 minuten rijden van Ieper.
48
We bezoeken musea
en begraafplaatsen en luisteren
naar de Last Post
docent en
reisorganisator:Dhr. drs. M. Andela ([email protected]) in samenwerking
met HOVO.
reisdata:
Vrijdag 13 en zaterdag 14 november 2015 (2).
aantal deelnemers:Minimaal 15, maximaal 25.
inleidende cursus:Ieper en de slagvelden van de Eerste Wereldoorlog - najaar
2015.
reissom:€ 295,inbegrepen:Vervoer Utrecht - Ieper v.v., entrees en cultureel programma,
logies en ont bijtbuffet;
Toeslag eenpersoonskamer € 40,U dient zelf zorg te dragen voor een annulerings- en
reisverzekering.
informatie en
aanmelding:Aanmelding via de docent drs. M. Andela, [email protected]
Heeft u belangstelling voor deelname aan deze reis? Geeft u
zich dan vóór 1 september op i.v.m. tickets en hotelreservering.
Ook zonder deelname aan bovengenoemde cursus kunt u zich
inschrijven, al hebben cursisten voorrang.
49
2S6 140
Hogeschool Utrecht-Amersfoort
9-daagse studiereis
naar Mexico
In de voetsporen van Frida Kahlo
en Diego Rivera
Frida Kahlo en
Diego Rivera,
1931
50
De reis is zeer afwisselend met
een bezoek aan diverse steden.
We bezoeken in Mexico City
het museum van moderne
kunst, het antropologisch
museum, het nationaal paleis
en het historische centrum. In
Teotihuacan bezoeken we de
indrukwekkende archeologische
precolumbiaanse piramides.
We brengen een bezoek aan
de basiliek van Guadalupe.
Vanuit Xochimilco maken we
een boottocht en genieten we
van de drijvende tuinen. We
gaan naar het huis van Frida
Kahlo en het Trotski­huis. We
bezoeken diverse andere steden
zoals Oaxaca. Niet ver van de
stad ligt de Monte Alban. Op de
top van de berg strekt zich een
precolumbiaanse stad uit, het
uitzicht is onvergetelijk. Op weg
naar Mitla bezoeken we de boom met de dikste stam ter wereld en vervolgens
gaan we naar Tehuantepec nabij de Stille Oceaan. Dan bezoeken we nog­
maals Oaxaca met zijn verschillende galeries. Vanuit Oaxaca reizen we naar
de luchthaven van Mexico.
Het dagprogramma staat op de site: www.lisetteleblanc.nl
De reis wordt gemaakt in samenwerking met Sophus Travel (lid van ANVR).
Geniet van de combinatie
van natuur en
cultuur van Mexico.
docent en
reisorganisator:Mw. drs. L. le Blanc in samenwerking met een lokale
Engelstalige gids.
reisdata:
Zaterdag 6 tot en met zondag 14 februari 2016.
aantal deelnemers:Minimaal 10 en maximaal 25.
inleidende cursus:Leven en werk van bijzondere culturele vrouwen
reissom:€ 2250,-. Toeslag 1-persoonskamer € 149,inbegrepen:Alle vervoerskosten, programma inclusief entreegelden, zeven
overnachtingen, verzorging op basis van halfpension (ontbijt,
5x lunch, en 2x diner), kennismaking en lezing over Frida Kahlo
en Diego Rivera op zaterdag 23 januari in Utrecht (locatie wordt
nog bekend gemaakt) van 10.00 - 12.00 uur.
informatie en
aanmelding:Informatie bij Lisette le Blanc, [email protected], telefoon
06-49671810
51
2S6 141
Hogeschool Utrecht-Amersfoort
6-daagse studiereis naar
Athene en Attika
Het Nieuwe Akropolismuseum
Beeldje Brauron
In het verlengde van de cursus over het Nieuwe Akropolis­
museum kunt u intekenen op een zesdaagse reis naar Athene
en Attika. Deelname aan de cursus is geen voorwaarde voor
deelname aan de reis, maar het is er natuurlijk wel een ideale
voorbereiding op.
U verblijft in Hotel Herodion****, rustig gelegen aan de voet
van de Akropolis en vrijwel naast het Nieuwe Akropolis­
museum. Uiteraard krijgen deze beide bezienswaardigheden
een prominente plaats in het programma, maar er zijn meer
hoogtepunten, waaronder enkele minder bezochte.
Zo wandelen we over de heuvel Pnyx naar de Agora en
de Kerameikos, de begraafplaats uit de vijfde eeuw v.Chr.
We brengen een volle dag door in de provincie Attika en
bezoeken daar eerst het archeologische park en het museum
van Marathon. Vervolgens rijden we naar het in de oudheid
zeer belangrijke Artemisheiligdom van Brauron en gaan
tevens binnen in het nabij­
gelegen kleine, prachtig
gerenoveerde archeo­
logische museum. Op de
rots van Kaap Sounion
kijken we uit over de
Egeïsche Zee, precies op
de plaats waar eens koning
Aegeus stond te wachten
op de terugkeer van zijn
zoon Theseus. Ook varen
we naar het eiland Aegina
om er de tempel van Afaia
te bezoeken.
Tempel op Aegina
52
Een prachtige belevenis vol
musea, archeologische
schatten en heiligdommen
docent en
reisorganisator:Coördinator: dhr H. van Drunen, voorzitter van de Stichting
Phileas. Op de website treft u onder andere informatie en een
fotoverslag aan van eerdere reizen naar deze bestemming, zie
www.phileas.info
De reis wordt begeleid door de Nederlandstalige Griekse gids
drs. Argyris Angelou.
reisdata:
Maandag 7 tot zaterdag 12 maart 2016.
aantal deelnemers:Minimaal 10 en maximaal 25.
literatuur:
Hand-out van de cursus en een reader.
inleidende cursus: Het Nieuwe Akropolismuseum.
reissom:Circa € 1250,informatie en
aanmelding:U kunt een aanmeldingsformulier aanvragen via een e-mail aan
[email protected]. De heer Hans van Drunen zal u graag verder
informeren: 0162-427464
Reliëf Artemis
53
1S6 142
Hogeschool Utrecht
5-daagse studiereis
naar Berlijn
Van Germania tot Berlijn
De Rijksdag,
centrum van
de macht
Berlijn is een stad met
een heftige geschiedenis
die zich niet gemak­
kelijk ruimtelijk laat
‘lezen’. Er is immers
veel gebombardeerd
en gesloopt. Deze stad
bestaat uit fragmenten,
maar wie goed kijkt
ziet oude structuren
verschijnen die misschien
verborgen moesten
blijven. Op deze excursie
gaan we de discutabele erfenis na van de hoofdstad Germania als levende en
zichtbare geschiedenis.
We tasten in twee dagen met eigen busvervoer de oost-west en noord-zuid
as af en bezoeken terreinen en gebouwen uit Germania. Die hebben met de
Olympische Spelen van 1936 van doen en met een oud vliegveld, maar ook
met het nooit gerealiseerde regeringscentrum van toen en het sprankelende
van tegenwoordig. Daar gaan we in het centrum van de macht, in het
Rijksdag­restaurant, lunchen en bezoeken de koepel. We zitten met ons hotel
in het nieuwe stadscentrum dat eigenlijk oud is en lopen zo het pronkstuk uit
de DDR-periode op.
En dan blijft er ook nog tijd over om op eigen gelegenheid musea of het
Holocaust­monument te bezoeken, te gaan winkelen of andere stadsdelen
en gebouwen te gaan bekijken. Deze excursie is meer dan een toeristische
attractie, het is een unieke ontdekkingstocht die je anders naar Berlijn
laat kijken.
Een prachtige belevenis vol
musea, archeologische
schatten en heiligdommen
docent en
reisorganisator:Paul Kurstjens samen met Sophus Travel.
Dhr. ing. P. Kurstjens werkte als stedenbouwkundige in
Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Tilburg en heeft een
adviesbureau. Hij doceerde Geschiedenis van de Stedenbouw
aan de NHTV in Breda (Urban Design) en aan verschillende
andere hogescholen, waaronder Hogeschool Utrecht.
reisdata:
Dinsdag 18 tot vrijdag 22 april 2016.
aantal deelnemers:20-25 personen (HOVO Utrecht en HOVO Rotterdam samen).
literatuur:
Reader digitaal beschikbaar.
inleidende cursus:Europese stedenbouw in de negentiende en twintigste eeuw
(najaar 2015).
reissom:€ 698,- met toeslag van €159,- voor 1-persoonskamer.
inbegrepen:
Vlucht, ****hotel, transfers, 3 bustochten, 3x lunch, 2x diner.
informatie en
aanmelding:Aanmelden bij de docent Paul Kurstjens: [email protected]
De oost-west as,
verbindende erfenis
54
55
3S6 143
Universiteit Utrecht
19-daagse studiereis naar China
met cursus op locatie
China’s Mongoolse en Tibetaanse
Randgebieden
Van China’s randgebieden staat het westelijk deel inmiddels
danig in de schijnwerpers. Niet minder boeiend is het noorde­
lijke randgebied (Binnen-Mongolië en Ningxia) en het over­
gangsgebied tussen het centrale en westelijke deel van het
land (zuidelijk Gansu en centraal Sichuan). De aanwezigheid
van belangrijke minderheidsgroepen geven het gebied nog
altijd een eigen culturele kleur. Daarbij komen de bijzondere
natuurlijke landschappen die tot de dag van vandaag een groot
stempel drukken op de bestaanswijze van de bevolking, en
daarmee het aparte karakter van het gebied bepalen. De door
de Chinese president Xi Jinping nagestreefde verdere moder­
nisering en eerlijker verdeling van de welvaart over het land
vormt in deze randgebieden een enorme uitdaging.
De reis van Hohhot (de hoofdstad van Binnen-Mongolië) in het noorden naar
Chengdu in het nabije westen biedt vele hoogtepunten. In Ordos zien we de
nieuwgebouwde ‘fantasie’-stad in de woestijn. In Ningxia Autonome Regio
maken we kennis met het leven van de Hui-minderheid op het lössplateau en in
het stroomgebied van de befaamde Gele Rivier. Verder in oostelijke richting door
Binnen-Mongolië voert de tocht naar de Badain Jaran woestijn, uniek onder de
woestijnen in de wereld door de hoogte van de zandduinen. Via Wuwei in de
Hexi-corridor – eens de enige doorgang van Oost- naar West-China – bereiken
we Lanzhou, de hoofdstad van de nog altijd weinig welvarende Gansu provincie.
In zuidelijke richting gaan we vervolgens het Tibetaanse randgebied in. Het
landschap verandert dan ook: na het binnengaan van Sichuan provincie komen
we in een majestueus berggebied. Buiten de gebruikelijke toeristische paden zien
we hier hoe de Tibetaanse minderheid haar traditionele bestaan leidt in schilder­
achtige bergdorpen, waar het moderne China maar langzaam doordringt. Aan
het einde van de reis ver­blijven we kort in Chengdu – een moderne miljoenen­
stad in China’s binnenland – die een scherp contrast vormt met wat we de dagen
daarvoor hebben gezien. Deze reis biedt een boeiende caleidoscoop van culturen
die zich bewegen tussen traditie en modernisering, in een deel van China waar
het natuurlijke landschap een onuitwisbare indruk achterlaat.
56
Culturen van minderheden
en overweldigende
natuurlijke landschappen
docent en
reisorganisator:Dhr. dr. L. van Grunsven is senior docent-onderzoeker
Geografie en Economie van Zuidoost- en Oost-Azië.
Dhr. drs. J. Borchert is voormalig senior docent-onderzoeker
Stadsgeografie bij de faculteit Geowetenschappen, beiden
Universiteit Utrecht.
reisdata:
Mei 2016 (19 dagen).
inleidende cursus:Er wordt een bijbehorende cursus gegeven die bestaat
uit twee delen. Het eerste deel wordt in Utrecht gegeven
begin 2016. U kunt deze cursus vinden op de website van
HOVO Utrecht. De colleges van het tweede cursusdeel zijn
geïntegreerd in het reisprogramma.
reissom:De reissom wordt bekendgemaakt bij de definitieve reis­
beschrijving die in de loop van juli 2015 te vinden zal zijn op
de website van HOVO Utrecht www.hovoutrecht.nl Er wordt
gebruik gemaakt van een reisorganisatie die is aangesloten bij
ANVR, SGR en SCR.
informatie en
aanmelding:Nadere mededeling hierover in de definitieve reisbeschrijving
vanaf juli 2015 op de website www.hovoutrecht.nl
57
aantekeningen
praktische
informatie
najaar 2015
Wie zijn wij?
HOVO Utrecht is een onderwijsinstelling die voor mensen vanaf 50 jaar cursussen op
universitair en hbo-niveau aanbiedt in Utrecht en Amersfoort. Wilt u een nieuw vakgebied
ontdekken, specifieke wetenschappelijke kennis opfrissen, of de nieuwste ontwikkelingen in
uw eigen vakgebied leren kennen of bijhouden? Dan zijn onze cursussen interessant voor u. Wij
stemmen ons cursusaanbod en de onderwijsstijl af op de interesses, de kennis en de ervaring van
ouderen, op vele wetenschappelijke en maatschappelijke gebieden en de humanistiek.
De exploitatie van HOVO is mede mogelijk doordat de samenwerkende universiteiten en
hogescholen faciliteiten beschikbaar stellen. Wij kunnen de cursusprijzen daardoor laag
houden. Het is onze missie om een ontmoetingsplaats te zijn voor mensen vanaf 50 jaar, die
willen deelnemen aan maatschappelijke debatten en die op zoek zijn naar verdieping en ver­
breding van hun kennis onder leiding van ervaren docenten. Er is geen voorkennis nodig,
tenzij anders aangegeven bij de betreffende cursus.
het Bestuur
Dhr. prof. dr. O.A.L.C. Atzema (Oedzge) namens de UU (voorzitter),
Mw. prof. dr. H.A. Alma (Hans) namens de UvH (lid),
Dhr. R. Versteegh (René) namens de HU (penningmeester),
Dhr. drs. H.G.J. Peeters (Harry) namens de Stichting Vrienden (lid).
DE Programmacommissies
De coördinatoren van HOVO Utrecht worden bijgestaan door Programmacommissies.
De taken en bevoegdheden van de Programmacommissies omvatten:
 het aanreiken van namen van docenten die een cursus voor HOVO Utrecht willen geven
 het bij de totstandkoming van het cursusaanbod beoordelen of aan de eisen van pluriformiteit
en kwaliteit van het cursusaanbod is voldaan  het gevraagd en ongevraagd advies geven met
betrekking tot de kwaliteit van het cursusaanbod, mede op basis van de evaluaties
HOVO Nederland
HOVO Nederland is de landelijke vereniging van HOVO-instellingen. HOVO Nederland
heeft tot doel deze instellingen te ondersteunen bij het bevorderen van hoger onderwijs
voor ouderen in Nederland. HOVO Nederland is lid van de Association Internationale
des Universités du Troisième Age (AIUTA). Zie voor de website van HOVO Nederland:
www.hovonederland.nl
Links naar de partners van HOVO Utrecht
www.uu.nl; www.hu.nl; www.uvh.nl; www.uvt.nl; www.amersfoort.hu.nl
www.vriendenhovoutrecht.nl
60
Algemene voorwaarden
AANMELDEN EN BETALEN
Online: via ‘Ons aanbod’ op onze
website www.hovoutrecht.nl.
Bij de desbetreffende cursus klikt u onder­
aan de pagina op ‘toevoegen aan mijn
aanmeldings­formulier’, waarna u de
instructies opvolgt. U geeft een machtiging
tot eenmalige auto­matische incasso en u
ontvangt direct per e-mail de bevestiging
van uw aanmelding. Ongeveer 1 week
voor aanvang wordt het cursusgeld van uw
rekening afgeschreven. Desgewenst kunt u op
het digitale aanmeldingsformulier aangeven
dat u zelf het cursusgeld overmaakt. U bent
dan pas ingeschreven zodra het cursusgeld
binnen is bij HOVO. U kunt het cursusgeld
overmaken naar NL33INGB 0000 105544
t.n.v. HOVO Utrecht, onder vermelding van
het cursusnummer.
Ter bevestiging van uw inschrijving ontvangt
u binnen enkele dagen uw bewijs van
deelneming per e-mail, met daarop uw naam
en de cursus waarvoor u bent aangemeld. Met
dit bewijs en een geldig legitimatiebewijs kunt
u tot een jaar na inschrijving gratis toegang
krijgen tot de Universiteitsbibliotheken te
Utrecht. Een week voor aanvang van de
cursus ontvangt u per e-mail de welkomst­
brief, waarin ook de locatie en route­
beschrijving zijn vermeld.
voor aanvang van de cursus bericht. Uw
afgegeven incasso wordt ingetrokken of het
eventueel reeds betaalde cursusgeld wordt
teruggeboekt. Voor nadere inlichtingen
kunt u een e-mail sturen ([email protected]), of
bellen met het Bureau van HOVO Utrecht
(030 - 2533197), op maandag tot en met
donderdag van 9.00 tot 12.30 uur.
ANNULEREN
U kunt uw aanmelding tot twee we­
ken voor aanvang van de cursus zonder
opgave van redenen annuleren, door
retour­z ending van uw bewijs van deel­
neming of door een e-mail te sturen naar
[email protected]. Tot twee weken voor aanvang
van de cursus wordt bij annulering € 15,administratiekosten in rekening gebracht.
Daarna wordt de helft van het cursusgeld
doorberekend. Na start van de cursus is het
volledige cursusgeld verschuldigd. Voor
HOVO-reizen gelden andere annulerings­
termijnen: zie hiervoor het aanmeldings­
formulier voor studiereizen.
CURSUSPRIJS
De cursusprijs is gebaseerd op de duur van
de bijeenkomsten en het aantal daarvan
per cursus.
OVER- OF ONDERINSCHRIJVING
UITVAL
CURSUSBIJEENKOMST(EN)
Inschrijving vindt plaats op volgorde van
binnenkomst van de betalingen. Mocht er
geen plaats meer zijn in de cursus van uw
keuze, dan ontvangt u daarover bericht.
Wanneer een cursus vol is geven wij dit
aan op de website. Als een cursus vanwege
onvoldoende belangstelling niet kan door­
gaan, krijgt u hiervan uiterlijk twee weken
Wanneer een cursusbijeenkomst door
onvoor­ziene omstandigheden niet door kan
gaan, maken wij dit per e-mail bekend. We
raden u daarom aan om op de ochtenden van
uw cursusdagen uw e-mail te raadplegen.
De betreffende bijeenkomst wordt op een
later tijdstip ingehaald, veelal in de week na
beëindiging van de cursus.
61
CURSUSLOCATIES EN
CURSUSTIJDEN
De meeste cursussen geven wij overdag in
de onderwijsgebouwen van de universiteiten
en hogescholen. De vraag van het reguliere
onder­w ijs naar zalen is overdag echter óók
groot. De in HOVO Utrecht samenwerkende
instellingen stellen de collegezalen daarom
pas ter beschikking nadat het reguliere
onderwijs is ingeroosterd. Omdat de cursus­
gidsen al eerder worden gedrukt kunnen de
uiteindelijke locaties en tijdstippen afwijken
van die in de gidsen. Zodra de locatie bekend
is, wordt dit op de website bij de cursus
vermeld. Ongeveer een week voor aanvang
van de cursus ontvangt u een welkomstbrief
van of namens de docent, met daarin ook de
exacte cursus­locatie. Achter in de gids vindt
u een uitleg hoe u de belangrijkste locaties
kunt bereiken.
STUDIEMATERIAAL
Wanneer docenten een reader gebruiken,
is de prijs daarvan in het algemeen niet bij
de cursusprijs inbegrepen. U kunt de reader
tijdens het eerste college kopen. Sommige
docenten maken gebruik van één of meerdere
boeken, die u in de regel zelf moet aan­
schaffen. Meer informatie over het studie­
materiaal vindt u bij de cursusbeschrijvingen
in de gedrukte gids, op onze website, of later
in de eerder genoemde welkomstbrief.
CURSUSCONTACTPERSONEN
Bij veel HOVO-cursussen vervullen
Vrienden van HOVO Utrecht of andere
cursisten belange­loos de functie van contact­
persoon. Deze ‘cursuscontactpersonen’
zijn cursisten, die enerzijds docenten en
coördinatoren van een aantal taken ontlasten
en anderzijds spreekbuis voor de cursisten
zijn. Taken van de cursuscontactpersoon
kunnen zijn: het bieden van hulp bij het
verspreiden van readers, het laten circuleren
62
van een deel­nemerslijst voor uw paraaf, en
het informeren van cursisten die niet bij
een bijeenkomst aanwezig kunnen zijn over
eventuele wijzigingen in het programma.
EVALUATIE CURSUSSEN
Wij hechten zeer aan de bewaking van de
kwaliteit van onze cursussen. Wij vragen
u daarom mee te werken aan de evaluatie,
die na de laatste cursusbijeenkomst wordt
toegestuurd per e-mail. In het formulier is er
ook ruimte voor het maken van bijzondere/
individuele opmerkingen. De uitkomsten van
de evaluatie worden door de coördinatoren
met de cursuscontactpersonen en docenten
besproken. De programmacommissies en
het bestuur van HOVO Utrecht ontvangen
de halfjaarlijkse samenvattingen van de
evaluaties. Zo kunnen wij tijdig bijsturen
wanneer dat nodig is.
VOORWAARDEN VAN
DE EXCURSIES
HOVO Utrecht besteedt de uiterste zorg
aan haar programma’s. Toch kan het voor­
komen dat er kort voor – of zelfs tijdens – de
excursies programmawijzigingen zijn. Wij
vragen om uw begrip hiervoor.
Ook vraagt HOVO Utrecht de deel­nemers
aan excursies vooraf aan ons te melden
wanneer er eventuele beperkingen in
mobiliteit zijn (traplopen/afstanden).
Door deel te nemen aan de genoemde
activiteiten verklaart de deelnemer om noch
HOVO Utrecht, noch de organisatoren,
noch de begeleiders aansprakelijk te stellen
voor wijzigingen in het programma of voor
ongevallen tijdens de excursies.
VOORWAARDEN STUDIEREIZEN
Voor de praktische organisatie van de
studie­reizen werken wij meestal samen met
door ons geselecteerde reisorganisaties. Een
aantal docenten geeft er echter de voor­
keur aan om de organisatie in eigen hand
te houden. Voor het waarborgen van de
kwaliteit van de studiereizen en de veiligheid
van de deel­nemers heeft HOVO Utrecht een
reisprotocol ontwikkeld waaraan deze reizen
moeten voldoen. De organisator verstrekt dit
reisprotocol aan de (potentiële) deelnemers
na aanmelding voor een studiereis.
Deelnemers aan buitenlandse activiteiten
van HOVO Utrecht zijn verplicht een
annulerings- en reisverzekering af te sluiten.
Hoe komt u naar de
belangrijkste cursuslocaties?
(Raadpleeg ook www.9292.nl voor eventuele wijzigingen m.b.t. buslijnen)
Per openbaar vervoer vanaf Centraal Station Utrecht
naar:
 De locaties van de Hogeschool Utrecht en de Universiteit Utrecht in De Uithof:
stadsbus 12 en 28, bestemming UMC/de Uithof.
PER OPENBAAR VERVOER VANAF STATION AMERSFOORT NAAR
HOGESCHOOL UTRECHT-AMERSFOORT, DE NIEUWE POORT 21,
3812 PA AMERSFOORT:
 Via de voorzijde van het station: stadsbus 2, 3, 4 of regiobussen 74 en 103,
halte Groningerstraat/Eemplein.
 Via de achterzijde van het station: rechtsaf (ca. 10 minuten lopen).
AUTO PARKEREN
 Op de parkeerterreinen op De Uithof geldt betaald parkeren. Deze terreinen zijn tijdens de
onderwijsperiode vaak vol. Er is een nieuw parkeerterrein bij de afrit 28 Utrecht-De Uithof),
kruising Universiteitsweg, met voldoende parkeerplaatsen (2000 plaatsen). Kosten per dag
maximaal € 5,- inclusief openbaar vervoer vanaf de parkeergarage.
Parkeren bij Hogeschool Utrecht-Amersfoort, De Nieuwe Poort 21 kan alleen op een terrein
met betaald parkeren (bij het gebouw van de hogeschool rechts de Eemlaan in). De parkeer­
garage is uitsluitend bedoeld voor medewerkers van de hogeschool.
colofon
Deze cursusgids is een uitgave van HOVO Utrecht.
Eindredactie: Yvonne van der Valk (HOVO Utrecht).
Vormgeving: Ineke Huibregtse (Studio iH, Amsterdam).
Redactie: Tineke van Voorst (Amsterdam).
Drukwerk: ZuidamUithof Drukkerijen (Utrecht).
© HOVO Utrecht 2015. Alle rechten voorbehouden.
63
Stichting Vrienden
van HOVO Utrecht
De Stichting Vrienden van HOVO Utrecht ondersteunt het werk van HOVO Utrecht en behartigt
de belangen van de cursisten onder andere door: • vertegenwoordiging in het bestuur van HOVO
Utrecht • deelname aan programmacommissies • assistentie bij de opening van het cursusjaar en de
Zomeracademie.
Activiteiten: • in het voorjaar: een (dag)excursie voor Vrienden en introducé(e)s: per touringcar naar
een belangwekkende tentoonstelling of activiteit in Duitsland of België • in het najaar: de Vrienden­
middag voor donateurs en vrijwilligers: een lezing over een cultureel of historisch onderwerp,
gevolgd door een gezellig samenzijn.
Voor actuele informatie zie: www.vriendenhovoutrecht.nl. U kunt donateur worden voor € 10,- (of
meer) voor het jaar 2015 of € 15 (of meer) m.i.v. het kalenderjaar 2016. Als Vriend van HOVO
Utrecht kunt u deelnemen aan de activiteiten die de Stichting organiseert.
Aanmelding nieuwe donateurs en hernieuwing bestaande donateurs 2015: bij voorkeur via de web­
site www.vriendenhovoutrecht.nl of door inzending van het onderstaande formulier.
U kunt desgewenst ook een overschrijving doen naar rekening NL77 RABO 0136 1112 03 ten
name van Vrienden HOVO Utrecht. Vermeld daarbij altijd doel, jaar en naam!
Engelien Verhoeff, secretaris.
Inlichtingen: [email protected] of 030-2316330
Aanmelding / betaling donatie 2015
Ondergetekende machtigt hierbij de Stichting Vrienden van HOVO Utrecht om éénmalig een
bijdrage van € IBAN:
(minimaal € 10,-) voor voor het kalenderjaar 2015 af te schrijven van:
N L
Dhr.
Mw. Voorletters: Naam: Plaats: Telefoon: E-mail: Datum: E-mail:
[email protected]
Bezoekadres:Bestuursgebouw Universiteit Utrecht,
Heidelberglaan 8, kamer 237, 3584 CS Utrecht.
Postadres: Postbus 80125, 3508 TC Utrecht.
Telefoon:030-2533197 (maandag t/m donderdag van 9.00 tot 12.30 uur).
Bij geen gehoor en dringende zaken: 06-3130 1151
Voor informatie over de inhoud en het niveau van een cursus kunt u terecht bij
de coördinator van de instelling die de cursus verzorgt.
MEDEWERKERS BUREAU:
Mw. dr. H.W.G. (Rieke) Leenders
Coördinator Universiteit Utrecht;
030-2532975 (maandag en donderdag);
e-mail: [email protected]
Mw. C. (Corine) de Maar
Coördinator Hogeschool Utrecht-Amersfoort
en medewerker bureau;
030-2533197 (dinsdag en donderdag);
e-mail: [email protected]
0
Adres: Postcode: het Bureau
van HOVO Utrecht
Handtekening: Opsturen aan: Vrienden van HOVO Utrecht, t.a.v. dhr. H. Wevers, penningmeester,
Frans Halsstraat 49A, 3583 BM Utrecht. [email protected]
Mw. Y.C.M. (Yvonne) van der Valk
Coördinator bureau;
030-2533197 (maandag t/m donderdag)
e-mail: [email protected]
HOVO Utrecht
Postbus 80125, 3508 TC Utrecht
T 030 253 3197
E [email protected]
W www.hovoutrecht.nl
De landelijke belangen van alle HOVOinstellingen worden behartigd door HOVO
Nederland. HOVO Utrecht is een initiatief van
de Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht,
Hogeschool Utrecht-Amersfoort en de
Universiteit voor Humanistiek Utrecht. HOVO Utrecht maakt
gebruik van de expertise van (oud-)hoogleraren/docenten en
de faciliteiten van de genoemde instellingen.