Samenvatting Effectbeoordeling van het voorstel voor een

EUROPESE
COMMISSIE
Brussel, 25.5.2016
SWD(2016) 174 final
WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE
SAMENVATTING VAN DE EFFECTBEOORDELING
bij
Voorstel voor een VERORDENING VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE
RAAD
inzake de aanpak van geoblocking en andere vormen van discriminatie van klanten op
basis van nationaliteit, verblijfplaats of plaats van vestiging in de interne markt en tot
wijziging van Verordening (EG) nr. 2006/2004 en Richtlijn 2009/22/EG
{COM(2016) 289 final}
{SWD(2016) 173 final}
NL
NL
Samenvatting
Effectbeoordeling van het voorstel voor een verordening inzake de aanpak van
ongerechtvaardigde geoblocking en andere vormen van discriminatie op basis van
verblijfplaats of nationaliteit
A. Behoefte aan actie
Waarom? Wat is het probleem?
Klanten, met name consumenten maar ook kleine ondernemingen, tonen steeds meer
belangstelling voor grensoverschrijdend winkelen. Zij ervaren echter steeds vaker dat in
andere lidstaten opererende handelaren weigeren aan hen te verkopen, of dat die hun prijs
aanpassen omdat de klant uit een andere lidstaat komt. In 2015 bleek bij een "mystery
shopping"-onderzoek dat slechts iets meer dan een derde van de pogingen tot
grensoverschrijdende aankopen succesvol waren (37 %). Er kunnen goede redenen zijn om
niet grensoverschrijdend te verkopen (bijv. verschillen in consumentenwetgeving, btw,
knelpunten in de grensoverschrijdende leveringskanalen enz.). Niettemin is een aanzienlijk
aantal beperkingen wellicht ongerechtvaardigd.
Wat is het doel van dit initiatief?
Het doel van dit initiatief is ervoor te zorgen dat klanten op de eengemaakte markt niet worden
gediscrimineerd. Verschillende oorzaken van dergelijke gedragingen van ondernemingen
worden parallel aangepakt, bijvoorbeeld door middel van initiatieven van de Commissie
(digitale contracten, pakketbezorging, uitbreiding van het btw-mini-éénloketsysteem) in het
kader van de strategie voor de digitale eengemaakte markt en de internemarktstrategie. Dit
initiatief richt zich met name op situaties waarin geen sprake is van een objectieve reden voor
een verschil in behandeling tussen binnenlandse en buitenlandse klanten.
Wat is de meerwaarde van maatregelen op EU-niveau?
Het probleem is grensoverschrijdend van aard en betreft alle lidstaten. Momenteel hebben de
lidstaten en hun nationale handhavingsinstanties geen voldoende duidelijk wetgevingskader
om de huidige bepalingen te handhaven. Daarom kunnen de doelstellingen door de grotere
schaal en de verwachte effecten beter worden verwezenlijkt door een optreden op EU-niveau.
B. Oplossingen
Welke wetgevende en niet-wetgevende beleidsmaatregelen worden overwogen? Heeft
een bepaalde optie de voorkeur? Waarom?
Het beoogde doel wordt niet bereikt met meer transparantie (optie 1). Een verbod op het
blokkeren van de toegang tot websites en op het automatisch doorleiden, tenzij uitdrukkelijke
toestemming is verleend (optie 2), in combinatie met een verplichting tot uitleg in
uitzonderlijke gerechtvaardigde gevallen waarin blokkering plaatsvindt, pakt een deel van het
probleem aan. De voorkeursoptie (optie 3) is gericht op de specifieke situaties waarin
geodiscriminatie niet kan worden gerechtvaardigd (voor materiële goederen, indien de klant
zorgt voor grensoverschrijdend vervoer; voor diensten die plaatsvinden op een fysieke locatie
waar de handelaar zijn bedrijf uitoefent, en voor langs elektronische weg verrichte diensten
waarin geen sprake is van een leveringsprobleem). Optie 4 bestaat uit het opzetten van een
aanvullende lijst van rechtvaardigingsgronden voor geodiscriminatie ter verduidelijking van
de beginselen die voortvloeien uit artikel 20, lid 2, van de dienstenrichtlijn. Deze optie werd
afgewezen vanwege haar complexiteit. Optie 5 omvatte een eis dat ondernemingen materiële
goederen grensoverschrijdend verzenden en zou de doelstelling het dichtst benaderen, maar
deze optie werd afgewezen omdat zij bedrijven op onevenredig hoge kosten zou jagen.
2
Wie steunt welke optie?
Optie 1 wordt sterk ondersteund door consumenten, maar sommige bedrijven hebben hun
bedenkingen. Optie 2 wordt duidelijk ondersteund door consumenten, en ondernemingen zijn
het er ook mee eens. Een duidelijke meerderheid van de consumenten ondersteunt optie 3,
terwijl ondernemingen een verdeeld beeld laten zien, waarbij sommigen verzet aantekenen en
anderen de oplossing aanvaarden, bijvoorbeeld in geval van transacties waarbij de klant de
levering zelf organiseert. Optie 4 krijgt de voorkeur van sommige ondernemingen om de
juridische duidelijkheid te verbeteren, terwijl anderen hiertegen zijn. Terwijl de consumenten
in principe akkoord gaan met optie 5, zijn de ondernemingen hier sterk tegen gekant.
C. Effecten van de voorkeursoptie
Wat zijn de voordelen van de voorkeursoptie (of van de belangrijkste opties, als er geen
voorkeursoptie is)?
Op basis van de beschikbare gegevens, zoals bijvoorbeeld over de verkoop op afstand van
elektronische goederen, een van de meest populaire categorieën goederen die online worden
verkocht, wordt het netto-effect van het opheffen van door ondernemingen opgelegde
geoblocking op grensoverschrijdende verkoop geschat op een groei van ongeveer 1,1 % van
de totale marktomvang (totale omzet). Het grootste deel van die handel zou ten koste gaan van
aankopen op de binnenlandse markt, vooral van binnenlandse offlineaankopen. Het nettouitbreidingseffect van de handel wordt geraamd op slechts 0,4 %. Als gevolg daarvan dalen de
prijzen; de prijsdalingen worden geraamd op -0,5 % offline en -0,6 % online, gemiddeld in de
EU. Er worden voor geen enkele lidstaat nog prijsverhogingen verwacht. Wanneer dergelijke
effecten optreden voor alle materiële goederen, zou de totale toename van het
consumentensurplus voor de EU28 gemiddeld 0,8 % bedragen, met verschillen van lidstaat tot
lidstaat. Toch mag niet worden vergeten dat het basisscenario zal worden beïnvloed door de
doeltreffendheid van de daarmee verband houdende regelgevende initiatieven.
Wat zijn de kosten van de voorkeursoptie (of van de belangrijkste opties, als er geen
voorkeursoptie is)?
Afstand doen van automatische doorleiding en vooraf van bezoekers goedkeuring vragen voor
doorleiding brengt eenmalige nalevingskosten met zich mee, maar zal slechts betrekking
hebben op een klein deel van de grote websites (ongeveer 2 % van de websites die 7,5 % van
het grensoverschrijdende verkeer voor hun rekening nemen). Andere nalevingskosten zouden
zich slechts in zeer geringe mate voordoen, omdat handelaren buitenlandse klanten simpelweg
net zo zouden behandelen als binnenlandse. Zij zouden de gemaakte extra kosten, zoals die in
verband met betalingssystemen, of andere kosten, op transparante wijze kunnen compenseren
voor zover ze objectief gerechtvaardigd zijn.
Wat zijn de gevolgen voor bedrijven, kmo's/het mkb en micro-ondernemingen?
Deze maatregel heeft betrekking op alle ondernemingen, met inbegrip van kmo's/het mkb en
micro-ondernemingen. De enige extra belasting zou mogelijk verband houden met een kleine
extra heffing voor betalingsdiensten en de noodzaak om het btw-tarief in het land van de klant
vast te stellen in het geval van digitale verkopen (de registratie wordt gevoerd door middel van
het btw-mini-éénloketsysteem). In het kader van het nieuwe btw-voorstel zal deze informatie
gemakkelijk beschikbaar zijn. Voor ondernemingen die zijn vrijgesteld van btw
overeenkomstig de nationale wetgeving, zou dit echter een aanzienlijke last zijn. Zij zijn
bijgevolg vrijgesteld van de verplichting tot gelijke behandeling. De totale uitsluiting van
micro- en kleine ondernemingen zou geen valabele optie zijn.
Zijn er significante gevolgen voor de nationale begrotingen en overheden?
De handhaving wordt uitgevoerd door bestaande structuren die worden gecoördineerd in het
kader van de verordening consumentenbescherming, zodat geen nieuwe organisatiekosten
3
worden voorzien. In acht jaar tijd (2007-2015) zijn er ongeveer 1500 klachten onder de
aandacht van de Commissie gebracht, maar de Commissie schat dat de consumenten een veel
groter aantal zorgen heeft. Verwacht wordt dat de verordening de verplichtingen van de
handelaren zal verduidelijken en slechte praktijken zal tegengaan. De toename van de
jaarlijkse werklast voor de lidstaten zal daarom waarschijnlijk beperkt blijven.
Zijn er nog andere significante gevolgen?
Nee. De maatregel geldt voor alle handelaren die aan klanten in de EU verkopen, zodat het
internationale concurrentievermogen dus niet wordt beïnvloed.
D. Follow-up
Wanneer wordt dit beleid geëvalueerd?
Vijf jaar na de inwerkingtreding moet een uitgebreide evaluatie plaatsvinden.
4