PPT Ben van Cranenburgh Pijn in het brein 290916

01-10-16
Pijn en het brein
Pijnenhetbrein
Houd zelfderegie!
Dr Ben van Cranenburgh
DrBenvanCranenburgh
PijnweekEye-Centrum29september2016
Watischronischepijn?
• Letterlijk:langerdurende pijn
• Somsisereenonderliggendeoorzaak,bv
arthrose,kanker
• Vaakisergeen(duidelijke)onderliggende
oorzaak,depijnstaatdanopzich
• Chronisch ≠ psychisch!
www.stichtingiton.nl
Geen belangenverstrengeling
Chronischepijnevolueert
Deoorspronkelijkeuitlokkende factor(ontsteking,
verwonding)speeltmeestalgeenrolmeer.Andere
factorennemenderegieover
Watzijndieanderefactoren?Bijv.:
• Pijnlevertietsop(bvaandacht,communicatie)
• Negatievegedachtenvattenpost(verwachting)
• Pijnsysteemwordtovergevoelig(sensitisatie)
1
01-10-16
Chronischepijniseenoptelsom
Optelling van
factoren:
• Velefactorentellenop,bvzwakkeplek innek
(whiplash)+weinigbewegen+stress+
negatievegedachten/verwachtingen.
• Psychologischefactorenspelenaltijdeenrol:
aandacht,ideeën,verwachtingen,emoties,
persoonlijkheid
lokale
weefselschade
+
angst/stress/
hyperventilatie
geeft lokale pijn.
238
Simplistischdualisme
• “Alswenikskunnen vinden ishetpsychisch”
Patientenworden gestigmatiseerd
“Eriseensteekjelos”,“psychischlabiel”
Pijniseigenschuld
Patiëntzoektaandacht,“doet heterom”
(secundaireziektewinst)
• Patiëntissimulantofquerulant, steltzichaan
•
•
•
•
Driebasisvormen
vanpijn:
somatogeen
neurogeen/neuropathisch
psychogeen
Onspijnsysteemzelfkanvaneigenschappenveranderen
2
01-10-16
Alarmmetafoor
Watheeftdeneurowetenschaptebieden?
Onspijnsysteemisplastisch,dwz.hetkan
beïnvloed wordenenvaneigenschappen
veranderen. Voorbeelden:
Somatogeen:
erisinbraak
Neurogeen:
hetsysteemisveranderd,
ontregeldofstuk
Psychogeen:
pijnwordtvoor ietsanders
gebruikt
•Goedeenfoutestress
•Beweging/zinvollebezigheid
•Aandachtenverwachting
•Context
•Placeboennocebo
Hersenenenzenuwstelsel
buitenbrein
Buitenbrein
cognitie
Cognitie
Binnenbrein
binnenbrein
emotie
Emotie
hersenstam
bewustzijn
ruggenmerg
Hersenstam
Bewustzijn
Rolhersenenenzenuwstelsel
•Ruggenmerg:
open, dicht,opeenkier
•Hersenstam:
poorten bedienen
•Limbischsysteem:
beïnvloeden elkaar
poorten
controlekamers
emoties
•Hersenschors:
cognities
rolvanideeën,verwachtingenaandacht
3
01-10-16
„Goede“en„foute“stress
BEWUSTZIJNSTOESTAND
Onzeeigenpijnrem?
Pijnmodulatie:
1Pijnremmendesystemen
2Pijnstimulerendesystemen
1concreetdoeldatgehaaldmoetworden:pijnwordt
opzijgezet(survival,„fear“)
NOCEBO
verwachting
meer pijn
PLACEBO
verwachting
minder pijn
STRESS 2
machteloos
STRESS 1
concreet
Spelenrolbijinvloedvan:
- stress-analgesie(survival)
- stress-sensitisatie(machteloos)
- verwachting(placeboennocebo)
- allerleitherapieën
STIMULATIE
Fysiekeenpsychischestress
2onbestemdedreiging:zintuiglijkevenstersopen,
maximaliserenvaninformatie-opvang,meerpijn
(„anxiety“)
Voorbeelden: baring,marathon,oorlog,socialeuitsluiting,
ontslagdreigingetc.
Individueelgroteverschillen,dienietsmet„psychischestoornis“
temakenhebben
Neurale reorganisatie en sensitisatie:
bij chronische pijn verandert ons pijnsysteem
• Vroeger:hand inhand,zoalsbijvlucht,aanval,
voedselzoeken.Bijv.zienvanaanvaller–
hyperventilatie– zuurgraaddaalt(alkalose)–
verzuringkomtlater– dierontsnapt
Preventie
• Nu:ontkoppeld, dwzwelpsychischestress,
maargeenfysiekeinspanning.Bijv.infile
staan,miljoenen-transacties,onvredeinwerk
ofgezin
Therapie
Nociceptieve pijn
Chronische pijn
4
01-10-16
Interventie:eenbreedrepertoire:
veelmeerdanpillen!
Zelf deregie houden:eerst gewone
dingen!
Hersenen en psyche
“Bij opgravingen in het jaar 3000 zal men zich
verbazen over onze pillengeneeskunde.
Samen met aderlatingen, schedelboringen
en heksenverbranding zal dit als bijgeloof de
geschiedenis ingaan.”
Zelfderegie,maarhoe?
Invloed vanaandacht
(attention)
(PriceenBushnell2004)
• Lerenvanelkaareninspiratieopdoen
• Vangedachtenveranderen
• Allekleinebeetjeshelpen: factorentellenop
• Individueel zeerverschillend:dieet,beweging,
massage,muzieketc.
• Ietsleren:isereenhartewens?
• Experimentjesdoen
Laat het brein niet met
de pijn alleen!
(NBdistractie:hierakoestisch)
5
01-10-16
Pijnennegatieveemoties
• Net-nietpijnlijke prikkel +negatieve plaatjes:
à pijn
(Phillipsetal.2004)
Pijnenpositieveemoties
Pijnlijkeprikkel+positieveplaatjes(foto
geliefde,maagdMariaetc):à pijnminder
(Wiech2006,Younger2010)
Strijdomhersenruimte!
Pijnencognitie
Invloed vanverwachting(expectation)
(PriceenBushnell2004)
• Uitdagende cognitieve taak:à pijn minder
• Effect duidelijk zichtbaar op hersenscan
Prikkel = 9 – Sensatie = 9
3 –8
3 –3
Ideeën en verwachtingen hebben een krachtige invloed op pijn!
6
01-10-16
Vicieuzecirkel
Normaliseren vanhet pijnsysteem?
Pijnà nietbewegenà inputverliesà
sensitisatiehersensysteemà meerpijn
Hoedoorbreken?
-Stimulatie:veletherapieën
-Beweging/bezigheid
-Cognitie,bvaandacht,verwachting
Spiegeltherapie: brein krijgt weer input
(MVF = mirror visual feedback (Ramachandran)
Macedonië-anekdote:opmerkelijke
therapievoorCRPS(=dystrofie-pijn)
(Eke.a 2009)
Watdeedmw.Shinka?
• Pijnwordtgenegeerd.Onderliggende
gedachte:pijn=loosalarm.
• Passiefmanipulerenenmobiliserenherstelt
defeedbacknaardehersenen
• Normalefunctiestaatcentraal:eenbeenis
omoptestaan,eenhandomtehandelen
Isnu eerstekeuzetherapievoordystrofie-pijn
(CRPS)!
7
01-10-16
Conclusie/Boodschap
• Denken overpijn
•
•
•
•
Zelfregiehouden
Laatjebreinnietmetdepijnalleen
Strijdomhersenruimte
Bewegingengewenstebezigheden
• Experimentjesdoen
Chronische pijniszeldenofnooit hetgevolg
vaneenpsychischestoornis!
Hier verkrijgbaar
voor 15 €
8