Theater en Geloof

5 SO Cultuur
Theater en Geloof
Theater is eigenlijk communicatie. Het is Jezus opdracht om het geloof te verkondigen.
Daarvoor is theater en toneel een goed middel. Belangrijk is steeds een boeiend verhaal waar
een publiek naar luistert en kijkt en liefst ook iets aan heeft.
Heeft Jezus met Zijn gelijkenissen en wonderen niet ongeveer hetzelfde gedaan? ……...……..
Welke parallellen zie je? ………………………………………………………………………..
Theater heeft al een lange geschiedenis. De Grieken bouwden een speelplaats aan de voet van
een heuvel en het publiek zat op een soort banken van steen tegen de helling zodat een
uitstekend zicht mogelijk was. Er zijn nog verschillende van zulke openluchttheaters te
bezichtigen. Ze dienden niet alleen voor woordkunst maar vaak ook voor spektakel.
De Romeinen bouwden amfitheaters waarvan de
bekendste, het Colosseum in Rome staat. Het
werd opgericht door Vespasianus in 72 en
ingewijd door Titus in 80. Berucht in het
Colosseum waren de kampgevechten tussen
gladiatoren die elkaar fel bestreden. Een ander
onderdeel van de 'festiviteiten' waren executies.
Ook werden hier door latere keizers tijdens
roofdieren op christenen losgelaten. Er zouden
hier misschien wel een half miljoen mensen
omgekomen zijn!
Traditionele vormen van toneel die al in de klassieke oudheid ontstonden, zijn de tragedie en
de komedie. In de Middeleeuwen ontstond volkstoneel, waaronder de klucht. Rond de paastijd
werd een passiespel gespeeld. Het mysteriespel behoort tot de vroegste vormen van toneel in
Europa. De mensen konden vaak niet lezen dus was dit een uitstekend middel om de bijbelse
boodschap uit te dragen. Het spel ontstond in de kerk uit een vorm van aanschouwelijk
onderwijs, waarbij geestelijken een gebeurtenis uit de bijbel verbeeldden via dialoog en
beurtzang. Gaandeweg ontwikkelde dit zich tot een meer uitgebreide voorstelling. Naarmate
deze liturgische spelen aan populariteit wonnen, werden volkse elementen toegevoegd en
werd ook de volkstaal gebruikt. Toen ook niet-geestelijken deel gingen nemen werden de
stukken steeds meer seculier en vonden de opvoeringen in de loop van de 13e en 14e eeuw
steeds vaker plaats buiten de kerk, met name in de vorm van wagenspelen. Het mysteriespel
ontwikkelde zich tot een serie spelen waarin alle belangrijke bijbelse verhalen aan de orde
kwamen, van de schepping tot de dag des oordeels. De middeleeuwse gilden namen de
opvoering van de voorstellingen over, waarbij elke gilde verantwoordelijk was voor een
bepaald onderdeel van de bijbelverhalen. Er ontstonden cycli van spelen die ook bekend staan
onder de naam mirakelspelen, omdat zij ook heiligenlevens uitbeeldden. (Bron: Wikipedia.nl)
Het eerste theater in Europa was het Swantheater in Londen. Denk hierbij aan de beroemde
Engelse toneelschrijver: Shakespeare. In ons taalgebied is er de natuurlijk Joost van den
vondel. Vondel werd in 1589 geboren in Keulen waarheen zijn uit Antwerpen afkomstige
doopsgezinde ouders vluchtten voor de Contrareformatie. In 1597 vestigden zij zich in
Amsterdam. Vondel verdiende zijn brood in de kousenhandel die hij van zijn vader had
overgenomen. Tijdens zijn carrière als kousenmaker begon hij, als bewonderaar van Seneca,
en later de Griekse klassieken, zelf drama's te schrijven. Tot Vondels bekendste werken horen
5 SO Cultuur
zijn toneelstukken Gijsbrecht van Aemstel en Lucifer. Hij heeft ook vele bijbelse drama’s
geschreven.
Bekende Vlaamse toneelschrijvers van nu zijn Hugo Claus en Tom Lanoye.
Het christelijk geloof heeft heel vaak gebruik gemaakt van theater om haar boodschap uit te
dragen. Denk bijvoorbeeld aan processies of de passiespelen of bijvoorbeeld de musical Jesus
Christ Superstar.
Maar ook op een minder professionele manier kan je dit misschien zelfs zelf doen? Het is leuk
om via sketches of theater het christelijk geloof een stukje te verduidelijken…
Hieronder zie je enkele jongeren die daarvan een hobby en zelfs missie gemaakt hebben: Deze groep"INSIDE
OUT" heeft als doel om op een creatieve manier ons geloof uit te dragen in de vorm van drama, sketch en mime.
Dit doen zij door medewerking te verlenen aan welkomstdiensten, jeugddiensten, thema-avonden,
jongerenmeetings enzovoort. (http://www.gk-boornbergum.nl/cultuur/insideout.htm)
Een ‘portaal’ met allerlei Nederlandse sites hierover is: http://www.christelijkpodium.nl.
Op het internet kwam ik een toffe groep jongeren tegen die zich ‘De boodschappenjongens’
noemt en ook dmv theater het geloof uitdraagt. Zij doen dit in de vorm van een
cabaretprogramma of kerkdienst. Dit alles op een hedendaagse, vaak humoristische, maar ook
minstens zo serieuze manier. Heb je enig idee waarom ze deze naam kozen?……………….
Er zijn nogal wat kerken die werken met drama. Sommigen inspireren zich op de Willow
Creek kerk van Bill Hybels. (http://www.willowcreek.org)
De Amerikaanse Willow Creek-gemeente ontstond in 1975 vanuit een groep kerkelijke jongeren. Zij hielden een
buurtonderzoek om na te gaan waarom mensen niet naar de kerk kwamen. Met de onderzoeksuitkomsten in het
achterhoofd begonnen ze met niet-traditionele kerkdiensten, waarin de vorm (muziek, drama, sprekers met
retorisch talent, een perfecte organisatie) even belangrijk werd als de inhoud. Het concept blijkt in de
Amerikaanse gemeente goed te werken: iedere week komen er zo’n 18.000 mensen in de kerk in Chicago, van
wie velen buitenkerkelijk.
Zie je ook gevaren aan zo’n manier van kerk-zijn? …………………………………………….
Moeten we in een kerk amusement brengen om mensen te trekken?
Wat vindt je van de volgende waarschuwing uit de 19e eeuw?
Feit is dat velen graag kerk en theater, speelkaarten en gebed, dans en sacrament met elkaar
willen verbinden. Wanneer wij te zwak zijn ons tegen deze stortvloed te weer te stellen, kunnen wij
toch minstens ervoor waarschuwen en vragen om zich daarvoor in acht te nemen. Als het (oude,
prille) aanvankelijke geloof verloren en het enthousiasme voor het evangelie verdwenen is, is het
niet verwonderlijk dat de mensen iets anders zoeken wat hen goed bevalt. Er is gebrek aan brood,
daarom eten zij as; omdat zij de wegen van de Heer verwerpen, rennen zij onstuimig op het pad
van de dwaling. (Charles Haddon Spurgeon 1834-1892)
5 SO Cultuur
Toneel, drama en sketches houden ons vaak een spiegel voor. Het is eenvoudig te begrijpen
en stemt tot nadenken. Daarom wordt hier in de evangelisatie veel van gebruik gemaakt.
In België heeft Jo De Rijck met zijn show ‘Eindelijk Gesnapt’ veel succes gehad.
Er is ook het Zouttheater dat christelijk toneel brengt. Nu noemen ze zich ‘De Korenaar’. Jan
De Vuyst is er de inspirator van.
Ook bekend is Benjamins kindertheatershow van Ben Van den Akker.. In Zaventem is er het
Reizend Poppentheater. Jongeren uit Limburg hebben Friss.be opgericht.
Door middel van dans wil dansgroep Contageous, uit de evangelische gemeente Dilbeek, de
mensen dichter bij God brengen.
Stichting Inter Art brengt al deze initiatieven samen en helpt hen aan optredens en geeft
adviezen.
Een erg goede Nederlandse theater groep, die ook in België optredens geeft en die jongeren
echt aanspreekt is ‘No More Lies’. Dit is een flitsend, eigentijds christelijk totaal-theater voor
tieners, jongeren en (jong-)volwassenen met humor, spanning and more ...
Op een eigentijdse manier word je geconfronteerd met het christelijk geloof en met je eigen
leven. Mime, muziek, sketchbord, goocheltrucs, liederen and more ... en alles ondersteund
met licht-, en geluidseffecten. In een flitsend tempo komen de basiselementen van het geloof
naar voren, je wordt flink wakker geschud.
De kernboodschap: Het liefdevolle verlossingswerk door Jezus Christus, Gods Zoon.
No More Lies windt er geen doekjes om ... No More Lies = geen smoesjes meer geen leugens.
In een kerkdienst zou er misschien ook meer plaats voor theater mime en dans moeten zijn…
Of is dat niet nodig? Waarom wel/niet?
………………………………………………………………………………………………….
Wat denk je van de uitspraak van iemand die stelt dat een predikant een goede entertainer
moet zijn, dus goed moet kunnen acteren?
………………………………………………………………………………………………….
Bespreek wat volgens jou 1 Corinthe 9:19-22 in dit verband kan betekenen…
……………….…………………………………………………………………………………
Toch is belangrijk echt te zijn en als christen niet ‘toneel te spelen’. Johannes 4:23
………………………………………………………………………………………………….