Positie GGD Hollands Noorden in het Sociaal Domein

januari 2014
Positiebepaling ’Positie GGD Hollands Noorden in het Sociaal Domein’
GGD Hollands Noorden: dé specialist van het gewone
De kerntaken van GGD Hollands Noorden liggen op het gebied van de publieke
gezondheidszorg. Het gaat om preventie en ondersteuning in de breedste zin van
het woord. Deze preventie en ondersteuning zijn vooral gericht op kwetsbare
burgers. Het is daarmee een belangrijke (preventieve en laagdrempelige)
pijler in het sociaal domein, gericht op de gezondheid van de burgers. De
publieke gezondheidszorg is namelijk gericht op het voorkómen van ziekten
door de determinanten van ziekten en gezondheidsrisico’s binnen en buiten
de gezondheidszorg aan te pakken. Het omvat verschillende inhoudelijke
vakgebieden zoals infectieziektebestrijding, zorg voor kwetsbare burgers,
seksuele gezondheid, geneeskundige hulp bij ongevallen en rampen, medische
milieukunde en gezondheidsbevordering (het streven naar gezond gedrag).
Ook de Jeugdgezondheidszorg (preconceptie tot 19 jaar) is onderdeel van de
publieke gezondheidszorg. De kerntaak van de jeugdgezondheidszorg, zoals
vastgelegd in de Wet Publieke Gezondheid, is het bevorderen, beschermen en
beveiligen van de gezondheid en de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling van
jeugdigen van 0 tot 19 jaar. Deze kerntaak is uitgewerkt in zes onderdelen:
1. monitoring en signalering
2. inschatten zorgbehoefte
3. screening en vaccinatie
4. voorlichting, advies, instructie en begeleiding
5. beïnvloeding van gezondheidsbedreigingen en
6. zorgsysteem, netwerken, overleg en samenwerking.
Deze taken richten zich dus zowel op de individuele inwoners van de gemeenten
als op het collectief.
GGD Hollands Noorden voert de publieke gezondheidszorg direct onder de
verantwoordelijkheid van de gemeenten uit. GGD Hollands Noorden maakt
hiermee onderdeel uit van de gemeenten.
Kerntaken GGD Hollands Noorden
Medische
milieukunde
Jeugdgezondheidszorg
Infectieziektebestrijding
Zorg voor
kwetsbare burgers
Gezondheidsbevordering
Lijkschouw
Tuberculosebestrijding
Technische
hygiënezorg
Seksuele
gezondheid
Zorg voor
arrestanten
Hulp bij rampen
Reizigers
advisering
Inspecties
kinderopvang en
bedrijven
Zorg voor
gedetineerden
Epidemiologisch
onderzoek
Forensisch onderzoek
Opvoed + opgroeiondersteuning
Zorg voor
asielzoekers
Bij de transitie van het sociaal domein blijft GGD Hollands Noorden zich
richten op bovengenoemde kerntaken; (de preventie vanuit) de publieke
gezondheidszorg. Dat is onze hoofdtaak, onze ‘core-business’. Veel van deze
kerntaken worden ambulant, laagdrempelig en dicht bij de burgers in de wijk
en zelfs bij de mensen thuis uitgevoerd. GGD Hollands Noorden is hierdoor
bij uitstek in staat om zorgen en/of problemen bij burgers vroeg te signaleren
en met hen te bespreken. Alleen daar waar nodig wordt verwezen naar
gespecialiseerde zorg- en/of hulpverlening of wordt hen actief gevraagd hun
specifieke kennis en kundigheden in te zetten. Dit alles met zoveel mogelijk
behoud van het normale leven en de autonomie van de burgers. Hierdoor
kunnen burgers met relatief minder ingrijpen in hun leven beter de geboden
zorg in de 0e en 1e lijn benutten. Tevens wordt verwijzing naar hulpverlening
in de 2e lijn teruggedrongen en daarmee ook de problematiek van diverse
naast elkaar werkende hulpverleners. Medewerkers van GGD Hollands Noorden
kunnen deelnemen aan rondetafelgesprekken, en zowel initiator van 1g1p zijn
als coördinator van een 1g1p. Medewerkers van GGD Hollands Noorden blijven
ook bij de inzet van 2e lijns deskundigen ondersteuner van het ‘gewone’ en de
eigen kracht van de burger. Immers, ook bij een multiproblem-gezin moeten de
kinderen gevoed naar school gaan en het huis schoon gehouden worden.
Binnen de transitie en transformatie van het sociaal domein is het gemeengoed
dat burgers een eigen verantwoordelijkheid hebben en dat de eigen kracht
van burgers versterkt en benut moet worden. Het gewone leven staat centraal.
Ondersteuning en hulp worden alleen geboden wanneer dit écht nodig is en dan
alleen voor die vraagstukken waarvoor dat nodig is. Dit alles bij voorkeur dicht
bij de inwoner thuis. Zorgen en problemen moeten niet groter gemaakt worden
dan zij zijn. GGD Hollands Noorden deelt deze visie en sluit met de uitvoering
van haar kerntaken (laagdrempelig, voor alle burgers, dicht bij huis) hier min of
meer al naadloos bij aan.
GGD Hollands Noorden ziet verschillende mogelijkheden om verder ook
in praktische zin aan te sluiten en/of ondersteuning te bieden bij de
transitie(processen) die momenteel gaande zijn binnen de verschillende
gemeenten. Onderstaand wordt een negental punten benoemd.
GGD Hollands Noorden in het Sociaal Domein
•Gericht op preventie in de breedste zin van het woord
•Gericht op alle inwoners in een gemeente ten aanzien van welzijn en leefstijl
•Gericht op kwetsbare burgers, individueel en doelgroepgericht met specifieke
aanpak
•Laagdrempelig en dicht bij de inwoners in de wijk en thuis
•In staat tot zeer vroege signalering van zorgen en/of problemen
•Biedt alleen daar waar nodig lichte ondersteuning en/of verwijst naar zorg- en
of hulpverlening (niet onnodig ‘medicaliseren’) of haalt de zorg tijdelijk ‘binnen’
met zoveel mogelijk behoud van het normale leven
•Maakt gebruik van de eigen kracht van inwoners en hun sociale netwerk
Relatie tussen Sociaal domein en GGD Hollands Noorden
Academische
werkplaatsen
ZONMW projecten
Regionale en
landelijke
kennisnetwerken
RIVM/
NJI/NCJ
Projectleiders
Transitie
Sociaal
Domein
Faciliteren
van NHN
voorzieningen,
o.a. aanpak
maatschappelijke
onrust en
sociale crisis
Rayonmanager
GGD HN
Kenniscentrum
PG&V
- Epidemiologie
- Beleid
- Gezondheids
bevordering
Kerntaken GGD Hollands Noorden
9 lijnen aansluiting GGD HN bij transitie Sociaal Domein
1 Eén lokaal aanspreekpunt, de rayonmanager, voor alle GGD-taken
2 Werken in wijkteams met een coördinerend jeugdverpleegkundige als
aanspreekpersoon en een jeugdarts
3 Extra contactmoment pubers op het Voortgezet Onderwijs
4 Cursusbureau GGD Hollands Noorden
5 Informatievoorziening d.m.v. digitale registraties en onderzoek van de GGD
6 GGD faciliteert o.a. bij maatschappelijke onrust en sociale crisis
7 Expertise aanpak Publieke Gezondheid en Veiligheid binnen Kenniscentrum
Publieke Gezondheid & Veiligheid
8 Mogelijkheid tot 24-uurs bereikbaarheid op schaal Noord-Holland Noord
9 Mogelijke huisvesting (outreachende) wijkteams in lokale Centra voor Jeugd
en Gezin
1Eén aanspreekpunt voor alle GGD taken in de gemeente
4Cursusbureau GGD Hollands Noorden
Elke gemeente heeft een rayonmanager. Deze rayonmanager is aanspreekbaar
op en verantwoordelijk voor alle bovengenoemde GGD taken en wordt hierin
ondersteund door:
•het Kenniscentrum Publieke Gezondheid en Veiligheid van de GGD Hollands
Noorden (zie ook punt 3)
•de afdeling bedrijfsvoering van de GGD Hollands Noorden
•de afdeling Algemene Gezondheidszorg van de GGD Hollands Noorden
(Infectieziekte•bestrijding, Inspectie en Hygiënezorg, Medische Milieukunde,
Reizigersadvisering en vaccinatie, Forensisch Geneeskundige Eenheid,
Seksuele gezondheid en Tuberculosebestrijding)
Het cursusbureau van GGD Hollands Noorden organiseert cursussen binnen het
sociaal domein, zoals prenatale voorlichting en opvoed- en opgroeicursussen.
De aard van de cursussen wordt nauw afgestemd met de CJG-coördinatoren,
onder andere op basis van vragen of signalen uit de wijk. Het betreft hier
zowel cursussen die door GGD Hollands Noorden zelf verzorgd worden, als
cursussen die door ketenpartners worden gegeven. GGD Hollands Noorden
heeft dan vooral een wervende en coördinerende rol. Zo wordt bijvoorbeeld
de cursus ‘Gezond zwanger en fit!’ gegeven door fysiotherapeuten die in dienst
zijn bij GGD Hollands Noorden, maar de ‘Informatieavond over de bevalling’
wordt in nauwe samenwerking verzorgd door de verloskundigen.
De rayonmanager stuurt de werkprocessen van de GGD medewerkers in de
gemeente aan.
Deze cursussen vergroten de kennis bij inwoners van de gemeenten,
versterken de sociale cohesie, zijn ondersteunend aan de eigen kracht van
de inwoners en sluiten, waar relevant, aan bij Positief Opvoeden (Triple
P). Onlangs is een nieuwe applicatie in gebruik genomen waardoor de
cursusadministratie is geprofessionaliseerd en uitbreiding eenvoudig is te
realiseren, bijvoorbeeld met een aanbod voor ouderen.
Voordeel: Eenduidig aanspreekpunt voor de gemeente en ketenpartners.
2GGD Hollands Noorden organiseert zich binnen de gemeenten op de
schaal van de wijkteams1
Uitvoerende medewerkers van de GGD Hollands Noorden zijn werkzaam
in één of meer teams die qua werkgebied aansluiten op de wijkteams
van de gemeenten. GGD Hollands Noorden kan hierbij, afhankelijk van de
keuze van gemeenten, onderdeel uit maken van de basisvoorziening of een
onderdeel zijn van zo’n wijkteam. Ongeacht de keuze, zal er steeds zeer nauw
samengewerkt worden met het wijkteam. Er is per wijkteam binnen de GGD:
•een coördinerend verpleegkundige aanspreekbaar voor afspraken en
afstemming over de activiteiten van de GGD Hollands Noorden
•een jeugdarts beschikbaar voor de toepassing van de bevoegdheden zoals
bedoeld in de Jeugdwet
Tevens is het mogelijk om de uitvoering van taken door medewerkers van
de Algemene Gezondheidszorg lokaal aan te laten sluiten bij een wijkteam,
bijvoorbeeld voor de Sense spreekuren, reizigersvaccinaties, etc.
Ditzelfde geldt ook voor de werkzaamheden en inbreng van OGGZ expertise
van de regionale teams Vangnet & Advies in kader van openbare geestelijke
gezondheidszorg.
Voordeel: Samenwerking met (iedere vorm van wijkgericht werkende)
wijkteams komt op basis van elkaar kennen, ontmoeten en kennis van
de wijk eenvoudig tot stand. Werkwijze 1Gezin1Plan kan direct wijkgericht
gerealiseerd worden.
3Extra contactmoment voor pubers op het Voortgezet Onderwijs
Vanaf 2013 wordt een vaste jeugdverpleegkundige per school op Voortgezet
Onderwijs ingezet voor de uitvoering van:
•het pubercontactmoment
•individuele begeleiding van alle leerlingen
•advies en ondersteuning (inhoudelijk op het verpleegkundig/sociale domein)
van het schoolteam
•ondersteunen en ontwikkelen van ‘Gezonde School beleid’
Hierbij is de aansluiting en samenwerking met het wijkteam, het
schoolmaatschappelijk werk en het ZAT geborgd.
Voordeel: Een vooruitgeschoven post voor alle leerlingen op het Voortgezet
Onderwijs, in nauwe samenwerking met een lokaal werkend wijkteam en
de gezins- en wijkgerichte jeugdgezondheidszorg.
Afhankelijk van de gemeente kan hier bijvoorbeeld ook sociaal wijkteam,
Jeugd&Gezinsteam, gebiedsteam, etc. gelezen worden
1
Voordeel: Door meer samenwerking, centrale afstemming en rapportage,
inclusief analyse en beleidsadvies op zowel lokaal als overkoepelend niveau,
kan kostenverlagend en effectiever gehandeld worden.
5Informatievoorziening door middel van digitale registraties en
onderzoek van de GGD Hollands Noorden
GGD Hollands Noorden heeft alle jeugdigen in beeld. Alle kinderen die in de
Gemeentelijke Basisadministratie zijn opgenomen en woonachtig zijn in NoordHolland Noord, hebben een digitaal kinddossier bij GGD Hollands Noorden.
GGD Hollands Noorden richt zich op het ontsluiten van de gegevens uit de
diverse registratieapplicaties, zoals het digitale dossier jeugdgezondheidszorg,
een digitaal dossier van opvoedspreekuren, digitale registratie en rapportage
van Infectieziekten en Kwetsbare Burgers.
GGD Hollands Noorden is expert op het gebied van monitoring, rapportage
en onderzoek (ook landelijk door aanleveren van gegevens ten behoeve van
onder andere Inspectie voor Volksgezondheid en RIVM) en kan op basis van de
vele beschikbare gegevens en samenwerking met anderen een grote rol spelen in:
•maken van wijkprofielen; GGD Hollands Noorden beschikt al over
gemeenteprofielen en werkt aan wijkprofielen (door postcode indeling op
beschikbare gegevens of door extrapolatie van gegevens in wijkscans)
•gezondheidsmonitors
•gezondheidspanels
•wetenschappelijk onderzoek (afstemming in Academisch Platform
Noord-Holland Noord)
Voordeel: Er is reeds een schat aan gegevens bekend en direct inspelen op
vragen, met kennis van het werkgebied, levert gemeenten een grote
meerwaarde voor het richten van beleid en bij het meten van resultaten van beleid.
6GGD Hollands Noorden faciliteert Noord-Holland Noord breed
voorzieningen bij zaken als maatschappelijke onrust en sociale
crisis
GGD Hollands Noorden heeft specifieke kennis ten aanzien van crisis- en
onrustbestrijding bij infectieziekte uitbraken (bijvoorbeeld recent de mazelen),
schoolgerelateerde incidenten en zedenzaken in het bijzonder. GGD Hollands
Noorden is procesverantwoordelijk voor psychosociale hulpverlening
bij rampen en crisis in het kader van de wet Publieke Gezondheid. In
voorkomende gevallen is inzet van die kennis en ervaring ten behoeve van
de wijkteams/gemeenten/regio mogelijk.
Voordeel: Kennis en expertise is aanwezig + inzetbaar en hoeft hierdoor niet
door elk wijkteam/gemeente/regio apart te worden verzorgd.
7Expertise binnen het Kenniscentrum Publieke Gezondheid &
Veiligheid
In het Kenniscentrum Publieke Gezondheid & Veiligheid van de GGD Hollands
Noorden is specialistische expertise beschikbaar omtrent:
•onderzoek, epidemiologie en beleidsadvisering op onderbouwde gronden
•lokaal, regionaal en landelijk gezondheidsbeleid
•gezondheidsbevordering
•opvoed- en opgroeiondersteuning
•sociaal-medische expertise
• regionale koppelingen, o.a. Public Health Board, Veiligheidsregio, Omgevingdienst
•landelijke koppelingen, o.a. Academische Werkplaatsen, ZonMw, RIVM, NJi,
NCJ, etc. Zo is er bijvoorbeeld recent een intentieverklaring getekend door
de directeuren Publieke Gezondheid en Veiligheid van de GGD-en, PGV
Nederland, RIVM, NSPOH en AWP met als doel: ‘Op weg naar een landelijk
dekkend netwerk van regionale Kennisnetwerken Publieke Gezondheid’.
Ook met het CBS zijn er afspraken gemaakt over de uitvoering van
gezondheidsonderzoeken.
Het Kenniscentrum Publieke Gezondheid en Veiligheid van de GGD Hollands
Noorden kan de lokaal ontwikkelde initiatieven en deskundigheden breder
koppelen en verspreiden. Daarnaast heeft het Kenniscentrum Publieke
Gezondheid en Veiligheid kennis van regionale en landelijke ontwikkelingen en
onderzoeksresultaten. Deze kennis kan actief met in de gemeente betrokken
werk- en/of projectgroepen gedeeld worden.
Voordeel: Laagdrempelig hoogwaardige kennis uitwisselen en profiteren van
opgedane ervaringen of deskundigheid elders.
8(Mogelijkheid tot) 24-uurs bereikbaarheid op schaal
Noord-Holland Noord
In de transitie/transformatie van (alle aspecten van) het sociaal domein is
een goede 24-uurs bereikbaarheid, dus ook buiten kantoortijden en in de
weekenden, belangrijk. GGD Hollands Noorden beschikt over de faciliteiten
om dit (naast de al aanwezige 24-uurs bereikbaarheid ten aanzien van directie,
forensisch geneeskundige dienst en infectieziekten) uit te breiden voor het
gehele of deelaspecten van het sociaal domein.
Voordeel: Eén centrale bereikbaarheid voor geheel Noord-Holland Noord
op alle aspecten van Publieke Gezondheid en Veiligheid, inclusief de sociale
domeinen, leidt tot minder kosten en betere samenwerking en aansluiting.
9Mogelijke huisvesting van wijkteams bij lokale Centra voor Jeugd
en Gezin en andere huisvestingslocaties van GGD Hollands Noorden
GGD Hollands Noorden heeft door haar publieke karakter, en dan met name
door de consultatiebureaus voor de jeugdgezondheidszorg, een fijnmazig
netwerk in de gemeente én een laagdrempelige ingang voor ouders/
opvoeders. Nieuw in te richten wijkteams kunnen hier mede gebruik van
maken:
•laagdrempelige spreekuren, inloop of andere activiteiten voor wijkbewoners
•gezamenlijk gedeelde ruimtes
•directe afstemming mogelijk
•kostenverlagend ten opzichte van separate huisvesting
Het Dagelijks Bestuur heeft GGD Hollands Noorden opdracht gegeven
een voorstel te schrijven om de huisvestingskosten van de verschillende
uitvoeringslocaties, zoals de Centra voor Jeugd en Gezin, uit de begroting van
GGD Hollands Noorden te halen en over te dragen aan de gemeenten. Deze
mogelijke wijziging vereenvoudigt wellicht het maken van bepaalde keuzes
ten aanzien van huisvesting van de wijkteams.
Voordeel: Lagere kosten en betere samenwerking