Voorwoord - Slimstuderen

Overzicht studiestof Inleiding en Geschiedenis van de Psychologie 2016-2017
Voorwoord
Dit is het overzicht van de studiestof van het vak Inleiding en Geschiedenis van de
Psychologie. Het betreft hier een overzicht van de verplichte literatuur. Hoofdstuk A tot
en met O bestaat uit de verplichte literatuur van het hoofdboek.
Dit overzicht is geschreven naar eigen inzicht van de auteur. Bij het maken van deze
overzichten wordt geprobeerd de kwaliteit zo veel mogelijk te waarborgen.
SlimStuderen.nl kan echter geen verantwoordelijkheid aanvaarden voor het gebruik
ervan. Dit overzicht dient als aanvulling/hulpmiddel en niet ter vervanging van de
verplichte leerstof.
Uiteraard is nadruk verboden. Als je wilt dat wij in staat blijven de verslagen
aan jullie aan te bieden, geef dit verslag dan niet aan derden. Laat hen zelf een
exemplaar aanschaffen!
SlimMededelingen:
Kwaliteit
Om de kwaliteit van de verslagen op een hoog niveau te houden, zijn wij onder
andere afhankelijk van jullie feedback. Heb je opmerkingen, tips of
verbeterpunten? Mail ze dan naar [email protected], dan kunnen we met deze
feedback onze verslagen verder verbeteren.
Auteurs
SlimStuderen is altijd op zoek naar auteurs! Stuur je motivatie en cv naar
[email protected] als je interesse hebt!
Bestellen
Omdat er nog vaak vragen zijn over de levertijd en bestelprocedure, zullen we
deze hier uiteenzetten:
•
Bestel je middels een éénmalige machtiging, en doe je dit voor 15:00
uur, dan worden de verslagen dezelfde dag verzonden. In principe ontvang
je de verslagen dan de volgende dag, afhankelijk van de bezorging via
PostNL. Het bedrag wordt achteraf éénmalig van je rekening afgeschreven.
Bestel je middels een overschrijving, dan worden de verslagen eenmaal
per week verzonden. Je dient dus zelf het geld over te maken op ons IBAN
Succes met
de tentamens!
(NL81
ABNA 0590 3250 00). Wanneer je gebruik maakt van deze
methode, heb je de verslagen binnen 6 tot 8 werkdagen in huis nadat
het geld op onze rekening staat.
•
Social media
Bezoek ook eens Facebook.com/SlimStuderen om op de hoogte te blijven van het
verschijnen van nieuwe verslagen en/of supplementen!
Succes met de tentamens!
SlimStuderen.nl
Facebook.com/SlimStuderen
1
Overzicht studiestof Inleiding en Geschiedenis van de Psychologie 2016-2017
Inhoudsopgave
VOORWOORD ......................................................................................... 1
INHOUDSOPGAVE ................................................................................... 2
A. DESCARTES ....................................................................................... 3
B.
LEIBNIZ EN LOCKE .............................................................................
C.
HERSENWETENSCHAPPERS .................................................................
D. VAN EXTERNE PRIKKELS NAAR INTERNE ERVARINGEN ......................
E.
WUNDT ...............................................................................................
F.
DARWIN EN EVOLUTIE .......................................................................
G. GALTON ..............................................................................................
H. JAMES .................................................................................................
I.
BEHAVIORISME ...................................................................................
J.
SOCIALE BEÏNVLOEDING ....................................................................
K. FREUD ................................................................................................
L.
PERSOONLIJKHEIDSPSYCHOLOGIE ....................................................
M. INTELLIGENTIE ..................................................................................
N. COGNITIE ...........................................................................................
O. TOEGEPASTE PSYCHOLOGIE ...............................................................
Facebook.com/SlimStuderen
2
Overzicht studiestof Inleiding en Geschiedenis van de Psychologie 2016-2017
A. Descartes
Decartes is een belangrijke filosoof die de grondlegging van de psychologie heeft
voortgebracht. Volgens Descartes bestaat de wereld uit verschillende soorten bewegende
deeltjes die geen leegte achterlaten. Volgens hem bestaat een vacuüm dus niet. Deze
theorie gebruikte hij onder andere om ons zicht, onze reflexen en onze emoties te
verklaren.
Zicht
De bewegende deeltjes zitten volgens Descartes tussen het object wat men ziet en het
oog in. Omdat ze geen leegte achterlaten, vullen andere deeltjes de achtergelaten
ruimten van de bewogen deeltjes op. Hierdoor “botst” een
kolom van deeltjes tegen het oog. Net als een blindenstok die tegen een object aan
komt, voel je dus dat je ziet. Hij noemde de luchtdeeltjes daarom soms ook wel de
blindenstok van de mens.
Reflexen
Descartes zag het lichaam als een machine. Hij beschreef hiertoe de mechanistische
fysiologie. Volgens zijn inzichten zijn de ventrikels, ruimtes in de hersenen waar
hersenvocht in zit. Dat hersenvocht noemde hij animal spirits, en dit bestaat volgens
hem uit de kleinste deeltjes die er zijn. Onze zenuwen zijn holle buizen die die vloeistof
vervoeren. Aan de hand van deze inzichten kon Descartes beschrijven hoe een reflex
volgens hem verliep. Als voorbeeld gebruikte hij hierbij een voet die bij vuur gehouden
wordt.
1. Vuurdeeltjes botsen met vloeistofdeeltjes van de zenuw.
2. Er ontstaat een kettingbotsing tussen de deeltjes die loopt door de zenuw tot aan
de hersenen. Dit wordt het flush toilet system genoemd, de deeltjes trekken als
het waren als een touwtje door de zenuw, net zoals je aan een touwtje moet
trekken om een wc door te spoelen.
3. Daardoor ontstaat een overdruk in de ventrikels.
4. Daardoor botsen deeltjes door zenuw tegen spierdeeltjes aan.
5. Je trekt je voet terug van het vuur.
Aangeleerd reflex
Reflexen zoals hierboven beschreven zijn automatisch, zonder dat je ze ooit hebt moeten
leren. Bepaalde reflexen kunnen echter ook aangeleerd worden. Een voorbeeld zal dit
duidelijker maken. Wanneer je pijn ervaart, is het reflex “terugtrekken”. Het
aangeleerde reflex is dat je dan ook “au” roept. Descartes verklaarde de aangeleerde
reflexen als volgt. Volgens hem zijn er schotten in je hersenen voor verschillende delen.
Bijvoorbeeld een bakje voor je linkerbeen, een voor je rechterhand etc. Onder invloed
van de omgeving gaan schotten open of verplaatsen ze. In ons voorbeeld zou dan dus
een schot naar bijvoorbeeld je longen of je stembanden verplaatsen of openen.
Emoties
Ook voor het bestaan van emoties had Descartes een fysiologische verklaring. Volgens
hem zijn er poeltjes in de ventrikels waardoor getijen kunnen ontstaan in de
hersenvloeistof. Dit verklaart dat niet iedereen op de zelfde stimulus hetzelfde reageert.
Er is sprake van een interactie met de interne en externe invloeden. De interne emoties
zijn de automatische stromen van de hersenvloeistof. De externe reflexen worden
veroorzaakt door de botsingen van de deeltjes. De stromen kunnen beïnvloed worden
door botsingen van de deeltjes, zoals hierboven is beschreven.
Rationalisme
De stroming waar Descartes bij hoort is het rationalisme. Dit is een vorm van
kennisvergaring. Hij twijfelde over alles. Volgens het rationalisme geeft zelf nadenken de
enige waarheid (zonder meningen van anderen).
Facebook.com/SlimStuderen
3
Overzicht studiestof Inleiding en Geschiedenis van de Psychologie 2016-2017
Axioma’s
Het rationalisme baseert zich op zogenaamde axioma’s, ideeën die zeker waar zijn. Dit
worden ook wel simple natures genoemd. Plato maakte gebruik van deductie. Dit is
een vorm van redeneren binnen het rationalisme. Je leidt dan dingen af van de
verschillende axioma’s. “Als dit waar is, dan is dat ook waar”, is een voorbeeld van een
redenering die hierbij aansluit. Je baseert je dus op logica. Een bekende redenatie is je
pense donc je suis/cogito ergo sum: er is iets dat twijfelt, dus het is zeker dat die
“iets” bestaat, anders zou het geen twijfel kunnen ervaren. Het axioma is dan dus “ik
besta”. Deze redenering wordt een syllogisme genoemd. Descartes hield twee axioma’s
aan om de wereld te begrijpen. De eerste is “dingen nemen ruimte in (extensie)”, het
tweede axioma is “dingen bewegen”.
Inductie
Het tegenovergestelde van deductie is inductie, dit werd gebruikt door bijvoorbeeld
Aristoteles. Men leidt hierbij zaken af uit observaties. Deze manier van redeneren sluit
meer aan bij het empirisme.
Dualisme
Bij de observatie van de redenering “je pense donc je suis” (ik denk, dus ik ben) kwam
echter een probleem aan het licht. Denken is de essentie van wie de mens is, maar
denken is geen materie. En Descartes beschreef alles aan de hand van materie. Hiertoe
ontstond de stroming dualisme, die stelt dat geest en lichaam (materie) gescheiden
zijn. Het lichaam zonder geest is inderdaad een automaat, zoals Descartes voorstelde.
Het geest zonder lichaam zijn aangeboren ideeën (innate ideas). Dit is een opvatting
vanuit het nativisme, dat stelt dat alles wat je weet al bij de geboorte is vastgelegd.
Elizabeth
Elizabeth was een onderzoekster die een interessante mening over dit dualisme had. Zij
stelde een goede kritische vraag over mind-body interactionism: Hoe kunnen geest en
lichaam los van elkaar staan en toch interacteren? Descartes verklaarde dit als volgt. In
het lichaam is alles dubbel (twee ogen, twee hersenhelften, enzovoort). De ziel is
enkelvoudig. De enige plaats in het lichaam die niet dubbel is, was volgens hem de
epifyse (pijnappelklier). Later bleek dit echter niet waar te zijn. Descartes redenering was
als volgt: de epifyse ligt in de ventrikels. Dat is de plaats van interactie. Door de locatie
in de hersenen kan de geest het gedrag veroorzaken door middel van
deeltjesverplaatsing.
Analytische geometrie
Met behulp van analytische geometrie kan men relaties, posities en veranderingen van
objecten beschrijven via x-, y- (en z-) assen met behulp van coördinaten. Galileo was
een onderzoeker die rond dezelfde tijd het idee van primaire en secundaire
kwaliteiten (primary and secondary qualities) van materie ontwikkelde. De primaire
kwaliteiten van materie zijn vorm, hoeveelheid en beweging. Wanneer de primaire
kwaliteiten de zintuigen hebben bereikt ontstaan de secundaire kwaliteiten: geur, zicht,
smaak en geluid.
Animisme
Aristoteles was een aanhanger van het animisme. Volgens deze stroming heeft alles
wat leeft een ziel, en iets dat los staat van het lichaam geeft het leven. Bij deze opvatting
hoort ook het idee van een rationele ziel (rational soul), wat verklaart dat mensen
kunnen nadenken. Andere soorten zielen die volgens deze stroming bestaan zijn:
• De sensitieve ziel (sensitive soul), bijvoorbeeld bij dieren, die kunnen wel voelen
maar niet nadenken;
• De vegetatieve ziel (vegetative soul), bijvoorbeeld bij planten.
Volgens Descartes is alleen de bestudering van de rationele ziel nodig, omdat de rest
machinaal te benaderen is.
Facebook.com/SlimStuderen
4