Dieren, dilemmas en discriminatie
advertisement
Dieren Dilemma’s & Discriminatie Stijn Bruers, Amsterdam, 14-3-2011 Dilemma’s Dilemma 1: het treinspoor en de wissel Dilemma’s Dilemma 1: het treinspoor en de wissel Dilemma 2: het treinspoor en de brug Dilemma’s Dilemma 1: het treinspoor en de wissel Dilemma 2: het treinspoor en de brug Dilemma 3: de vrachtwagen Dilemma 4: de chirurg en de bezoeker ??????????????????????? Eerste morele intuïtie: het basisrecht = het recht om niet gebruikt te worden als louter middel voor onze doelen Maak geen slachtoffer als het slachtoffer aanwezig moet zijn om je plan te doen werken Morele gemeenschap = alle wezens met basisrecht Discriminatie Nog een dilemma: het brandend huis Discriminatie Gelijk basisrecht Getolereerde keuzegelijkwaardigheid Of discriminatie? Discriminatie Discriminatie is ? het berokkenen van een nadeel aan een individu door het maken van een waardegeladen onderscheid tussen individuen op grond van eigenschappen die in die situatie niet ter zake doen, geen geldig motief vormen of niet moreel relevant zijn. Racisme, seksisme,… en … soortisme Discriminatie als ethische illusie Intrinsieke waarde van dier Intrinsieke waarde van mens (Moreel) irrelevante eigenschappen Ongeneesbaar diep mentaal gehandicapt weeskind Vleesvarken Mentale leeftijd Baby van 3 maanden Kind van 3 jaar Gedrag Agressief Zachtaardig Persoonlijke hygiëne Vuil Proper (modderbad,…) Sociale banden Geen familie Sterke band met familie en vrienden Behandeling Wordt verzorgd, begeleid, gewassen,… Wordt gecastreerd, verminkt, opgesloten, vuilgehouden, vetgemest, verhandeld, geslagen, geslacht, opgegeten Motief van behandeling Welzijn van gehandicapte Eigen genot Welk moreel relevant criterium? Huidige situatie: voelende mensen hebben het basisrecht Alle mensen die de mogelijkheid hebben ontwikkeld om te kunnen voelen, en die mogelijkheid nog niet definitief verloren hebben. Morele gemeenschap Voelende wezens Homo sapiens Welk moreel relevant criterium? De soortgrens? 1. Zeer arbitrair 3de onderste??? Welk moreel relevant criterium? De soortgrens? 1. Zeer arbitrair 2. Zeer vergezocht Definitie van soort: verwijst naar het kunnen krijgen van vruchtbare nakomelingen Eigenschap van “de mens”: mentale vermogens (begrijpen van rechten en plichten,…) Als een wezen een naast familielid heeft dat potentieel vruchtbare nakomelingen had kunnen krijgen met een verzameling van wezens die bepaalde mentale vermogens bezitten, dan krijgt dat wezen het basisrecht Welk moreel relevant criterium? De soortgrens? 1. Zeer arbitrair 2. Zeer vergezocht 3. Ook potentieel vage grens Hybriden 10% van zoogdiersoorten Paard+ezel=muilezel (-dier) Schaap+geit= scheit (gaap) Leeuw+tijger=lijger (teeuw) Luipaard + leeuw Paard+zebra Kameel+lama Dolfijn+orka Grizzly+ijsbeer Mens+chimpansee ? Chimens of humanzee Welk moreel relevant criterium? De soortgrens? 1. 2. 3. 4. Zeer arbitrair Zeer vergezocht Ook potentieel vage grens Verwijzing naar iets wat we niet relevant vinden: genen of uiterlijk ◦ zoals racisme ◦ er bestaat geen ‘belangen-gen’ of kenmerk dat alle en alleen mensen hebben Welk moreel relevant criterium? Voelen? 1. Deugdenethiek: morele emotie van empathie 2. Consequentialistische ethiek en contractualistische rechtvaardigheidsethiek: gedachtenexperiment van de sluier der onwetendheid Welk moreel relevant criterium? Voelen? 1. Deugdenethiek: morele emotie van empathie 2. Consequentialistische ethiek en contractualistische rechtvaardigheidsethiek: gedachtenexperiment van de sluier der onwetendheid 3. Deontologische ethiek: Recht = bescherming van belang Voelend wezen = wezen dat belangen heeft en kan gewaarworden Wetenschap Welke wezens kunnen voelen? ◦ We gaan er van uit dat baby’s en mentaal gehandicapten kunnen voelen en een bewustzijn hebben ◦ Geldt ook voor wezens met gelijkaardig gedrag, fysiologie, anatomie en evolutionaire verklaring ◦ Wezens met een ontwikkeld functioneel complex centraal zenuwstelsel: gewervelden, kreeftachtigen, inktvissen Wetenschap “It is the position of the American Dietetic Association that appropriately planned vegetarian diets, including total vegetarian or vegan diets, are healthful, nutritionally adequate, and may provide health benefits in the prevention and treatment of certain diseases.” “Well-planned vegetarian diets are appropriate for individuals during all stages of the life cycle, including pregnancy, lactation, infancy, childhood, and adolescence, and for athletes.” Veganisme en gezondheid Carl Lewis (9 Olympische gouden medailles atletiek) Scott Jurek (meervoudig winnaar van de beruchte Badwater Ultramarathon en de Spartathlon) Mac Danzig (meervoudig wereldkampioen worstelen en winnaar Ultimate Fighting Championships) Samengevat 1. 2. 3. 4. Alle voelende mensen hebben het basisrecht Discriminatie mag nooit, en zeker niet als er geen vitaal belang in het gedrang komt Soort is geen moreel relevant criterium, voelen wel Veganisme is niet ongezond: we kunnen de morele gemeenschap uitbreiden Morele intuïties 1. 2. 3. Morele intuïties Ethische basisprincipes (axioma’s) Consistent ethisch systeem Morele intuïties Morele intuïties Morele intuïties Morele intuïties Morele intuïties Uitzondering Jacht om te overleven. Als… ◦ een blind evolutionair proces ervoor gezorgd heeft dat een voelend wezen afhankelijk is geworden van het gebruik van andere voelende wezens om te overleven, ◦ dat wezen niet had bestaan indien het nooit aan predatie had gedaan ◦ het systematisch verhinderen van de jacht van dat wezen zou leiden tot een verlies aan biodiversiteit, en ◦ er geen alternatieven zijn, dan mag dat wezen jagen op voelende wezens, dan mag hij het basisrecht schenden, enkel voor voedsel als vitale behoefte. Gelijkwaardigheid, principe 1 Gelijk basisrecht van voelende wezens (=wezens die complexe belangen hebben en die hun belangen ook subjectief kunnen gewaarworden): gebruik geen voelende dieren als louter middel voor de eigen doelen. (Uitzondering: jacht om te overleven.) Gelijkwaardigheid, principe 2 Rechtvaardige hulpverlening: men mag bij hulpverlening prioritaire aandacht schenken aan een voelend wezen met wie men een persoonlijke of emotionele band heeft, op voorwaarde dat men de keuze respecteert van andere hulpverleners om slachtoffers te helpen waarmee men minder emotionele betrokkenheid heeft. Dus tolereer de keuze van die andere hulpverleners. Gelijkwaardigheid, principe 3 Rechtvaardige verdeling van levenskwaliteit: maximaliseer de levenskwaliteiten (welzijnswaarden) van alle voelende wezens, en geef daarbij sterke voorkeur aan een verhoging van de laagste welzijnswaarden. Dus maximaliseer de levenskwaliteit van de minst bedeelden (de voelende wezens met het minste welzijn), tenzij dit ten koste gaat van ontzettend veel meer welzijn van anderen. Ethische systemen Moreel egoïsme Moreel nihilisme/relativisme Deugdenethiek Zorgethiek Consequentialistische ethiek (utilitarisme, maximin, prioritarianisme) Contractualistische rechtvaardigheidsethiek Deontologische ethiek http://stijnbruers.wordpress.com [email protected]
