Samenvatting Effectbeoordeling betreffende een voorstel voor een

EUROPESE
COMMISSIE
Straatsburg, 5.7.2016
SWD(2016) 224 final
WERKDOCUMENT VAN DE DIENSTEN VAN DE COMMISSIE
SAMENVATTING VAN DE EFFECTBEOORDELING
bij
Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad tot wijziging van Richtlijn (EU)
2015/849 inzake de voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het
witwassen van geld of terrorismefinanciering (Voor de EER relevante tekst)
{COM(2016) 450 final}
{SWD(2016) 223 final}
NL
NL
Samenvatting
Effectbeoordeling betreffende een voorstel voor een richtlijn van het Europees Parlement en de Raad tot
wijziging van Richtlijn (EU) 2015/849 inzake de voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het
witwassen van geld of terrorismefinanciering
A. Behoefte aan optreden
Waarom? Wat is het probleem?
Hoewel Richtlijn (EU) 2015/849 een grote stap voorwaarts is voor de voorkoming van het witwassen van geld en
terrorismefinanciering in de EU, tonen recente terroristische aanslagen en onthullingen over bepaalde
tekortkomingen in het wereldwijde financiële stelsel (de "Panamapapers") aan dat er verdere stappen nodig zijn
om dit kader te verbeteren. In dit verband moeten vijf problemen worden aangepakt met betrekking tot de
financiering van terrorisme:
(1) Onduidelijke en ongecoördineerde eisen inzake cliëntenonderzoek, wat resulteert in minder efficiënte
monitoring van verdachte transacties waarbij derde landen met een hoog risico zijn betrokken;
(2) Onvoldoende monitoring door de autoriteiten van verdachte transacties met virtuele valuta;
(3) Ontoereikende maatregelen ter beperking van de risico's waarmee anonieme prepaidinstrumenten gepaard
gaan;
(4) Beperkingen wat betreft het waarborgen van de toegang tot – en de uitwisseling van – informatie die in het
bezit is van meldingsplichtige entiteiten door financiële inlichtingeneenheden (FIE's);
(5) Onvoldoende of vertraagde toegang tot informatie over de identiteit van de houders van bank- en
betaalrekeningen door FIE's.
Met de voorgestelde wijzigingen worden ook problemen aangepakt die verband houden met het gebrek aan
toegang tot geactualiseerde informatie over de uiteindelijk begunstigden van vennootschapsrechtelijke en
juridische constructies.
Wat is het doel van dit initiatief?
De voorgestelde wijzigingen zullen naar verwachting voor meer transparantie zorgen en de bevoegde
autoriteiten helpen op doeltreffende wijze criminele en terroristische financieringsstromen op te sporen. De
wijzigingen moeten a) meldingsplichtige entiteiten meer rechtszekerheid bieden met betrekking tot de
verscherpte cliëntenonderzoeksmaatregelen die moeten worden toegepast ten aanzien van derde landen met
een hoog risico; b) de opsporing van verdachte transacties met virtuele valuta verbeteren; c) het misbruik van
anonieme prepaidinstrumenten terugdringen; d) de toegang tot en uitwisseling van informatie die in het bezit is
van meldingsplichtige entiteiten door FIE's verbeteren; e) zorgen voor snelle toegang tot relevante informatie
over de identiteit van de houders van bank- en betaalrekeningen om transacties die verband houden met het
witwassen van geld en terrorismefinanciering te voorkomen en op te sporen; en f) de transparantie inzake de
uiteindelijk begunstigden van vennootschapsrechtelijke en juridische constructies verbeteren.
Wat is de meerwaarde van maatregelen op EU-niveau?
Dit initiatief is erop gericht een geharmoniseerde benadering te bieden om het bestaande kader van de EU voor
de voorkoming van het witwassen van geld te versterken. Het ontbreken van een doeltreffend preventief
juridisch kader in een lidstaat kan door criminelen en terroristen worden misbruikt en gevolgen hebben in een
andere lidstaat. Daarom is het belangrijk dat er op EU-niveau een geharmoniseerd kader voorhanden is.
B. Oplossingen
Welke wetgevende en niet-wetgevende beleidsmaatregelen zijn overwogen? Heeft een bepaalde
optie de voorkeur? Waarom?
De Commissie heeft niet-wetgevende opties overwogen, zoals "beste praktijken" formuleren om de praktische
belemmeringen uit de weg te ruimen die worden geïdentificeerd bij een lopende inventarisatie, en
aanbevelingen doen aan de lidstaten (op grond van het "pas toe of leg uit" -beginsel). Dergelijke opties moeten
echter een aanvulling op – in plaats van een vervanging van – wetgevende maatregelen zijn.
Er is een breed scala aan wetgevende opties overwogen om de geconstateerde problemen aan te pakken. De
voorkeursopties op de relevante gebieden zijn geselecteerd om een evenwicht te vinden tussen de
2
verwezenlijking van de doelstellingen en de mogelijke nadelige gevolgen voor marktdeelnemers, in het bijzonder
nalevingskosten.
Deze
opties
omvatten:
(i)
een
prescriptieve
lijst
van
verscherpte
cliëntenonderzoeksmaatregelen die moeten worden toegepast door meldingsplichtige entiteiten, in combinatie
met een illustratieve lijst van tegenmaatregelen, (ii) platformen voor het wisselen van virtuele valuta en
aanbieders van bewaarportemonnees onder het toepasssingsgebied van de richtlijn brengen, en een systeem
van vrijwillige zelfidentificatie van gebruikers van virtuele valuta creëren, (iii) de anonimiteit van het online
gebruik van herlaadbare en niet-herlaadbare prepaidkaarten opheffen en de bestaande drempel voor anonieme
prepaidkaarten bij face-to-facegebruik verlagen (van 250 euro tot 150 euro), (iv) de wettelijke verplichtingen van
FIE's verduidelijken wat betreft hun toegang tot en uitwisseling van informatie die in het bezit is van
meldingsplichtige entiteiten, (v) een geautomatiseerd centraal mechanisme op nationaal niveau instellen dat de
identificatie van bank- en betaalrekeningen mogelijk maakt, en (vi) maatregelen nemen ter verbetering van de
transparantie en de toegang tot informatie over de uiteindelijk begunstigden van vennootschapsrechtelijke en
juridische constructies.
C. Effecten van de voorkeursoptie
Wat zijn de voordelen van de voorkeursoptie (indien van toepassing, anders van de belangrijkste
opties)?
De voorgestelde opties zullen voor meer transparantie zorgen en de bevoegde autoriteiten helpen criminele en
terroristische financieringsstromen op doeltreffende wijze op te sporen, en met name:

meldingsplichtige entiteiten meer rechtszekerheid bieden ten aanzien van cliënten in landen met een hoog
risico;

problemen op het gebied van transparantie aanpakken en de anonimiteit beperken voor een aantal
specifieke betaalinstrumenten (zonder de voordelen teniet te doen die deze instrumenten bij normaal
gebruik bieden);

FIE's toegang bieden tot meer informatie van meldingsplichtige entiteiten en snelle toegang bieden tot
informatie over de identiteit van de houders van bank- en betaalrekeningen, waardoor omslachtige
algemene verzoeken worden vermeden;

de toegang door overheidsinstanties tot informatie over uiteindelijk begunstigden verbeteren, en zo de
transparantie van juridische constructies en vennootschapsrechtelijke structuren verbeteren.
Wat zijn de kosten van de voorkeursoptie (indien van toepassing, anders van de belangrijkste
opties)?
De kosten die waarmee de voorgestelde wijzigingen gepaard gaan, variëren aanzienlijk van voorstel tot voorstel.
Het voorstel om de opsporing van verdachte transacties van virtuele valuta te verbeteren en de transparantie
van dergelijke transacties te vergroten, zou ongeveer 10 euro per cliënt kosten.
De
kosten
(bijvoorbeeld
voor
het
opzetten
van
centrale
registers
of
elektronische
gegevensontsluitingssystemen) hangen af van het model (eenmalige kosten van 175 000 EUR tot 1 200 000
EUR) en moeten worden gezien in de algemene context van het bewerkstelligen van meer transparantie en een
snellere en meer nauwkeurige opsporing van witwaspraktijken en terrorismefinanciering. Het opheffen of
reduceren van de anonimiteit van prepaidkaarten om de verplichtingen van de richtlijn na te komen, gaat met
bepaalde kosten gepaard. De meeste uitgevers van prepaidkaarten geven echter ook niet-anonieme
prepaidkaarten uit, en hebben dus al het nodige personeel en de nodige IT-systemen om deze verplichtingen na
te komen.
Wat zijn de gevolgen voor bedrijven, kleine en middelgrote ondernemingen en microondernemingen?
Bepaalde bedrijven zoals platforms voor het wisselen van virtuele valuta en aanbieders van
bewaarportemonnees zullen onder het toepassingsgebied van de richtlijn worden gebracht, hetgeen bepaalde
kosten met zich meebrengt, aangezien zij hierdoor aan een toezichtsstelsel zullen worden onderworpen. Ook de
opheffing of vermindering van de anonimiteit van prepaidkaarten brengt bepaalde kosten mee.
Zijn er significante gevolgen voor de nationale begrotingen en overheden?
Voor de nationale autoriteiten zullen er kosten zijn voor het opzetten van geautomatiseerde centrale registers of
elektronische systemen voor gegevensontsluiting. De kosten hangen af van het model, en op basis van de input
die van vijf lidstaten is ontvangen, variëren de eenmalige kosten van zulke instrumenten van 175 000 euro tot
1 200 000 euro, terwijl de jaarlijks terugkerende kosten 3 000 euro tot 600 000 euro belopen.
Zijn er nog andere significante gevolgen?
3
Nee.
D. Follow-up
Wanneer wordt dit beleid geëvalueerd?
Twee tot vier jaar na de vaststelling van Richtlijn (EU) 2015/849 (i.e. 26 juni 2019-26 juni 2021).
4