2.2. De periode van dubbele omloop

EUROPESE
COMMISSIE
Brussel, 27.5.2015
COM(2015) 222 final
VERSLAG VAN DE COMMISSIE
AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, DE EUROPESE CENTRALE
BANK, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET COMITÉ
VAN DE REGIO'S
De invoering van de euro in Litouwen
NL
NL
VERSLAG VAN DE COMMISSIE
AAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD, DE EUROPESE CENTRALE
BANK, HET EUROPEES ECONOMISCH EN SOCIAAL COMITÉ EN HET
COMITÉ VAN DE REGIO'S
De invoering van de euro in Litouwen
1.
INLEIDING
Op 23 juli 2014 heeft de Raad besloten dat Litouwen voldeed aan de nodige voorwaarden
voor de aanneming van de euro en dat de aan de lidstaat toegestane derogatie voor de
invoering van de eenheidsmunt met ingang van 1 januari 2015 zou worden ingetrokken1.
Litouwen heeft de praktijk gevolgd van alle lidstaten die de euro na de eerste
omschakelingsgolf (1999-2002) hebben aangenomen, en heeft het zogenoemde "big bang"omschakelingsscenario gebruikt waarbij de eurobankbiljetten en -munten de status van wettig
betaalmiddel verkregen op de dag van de invoering van de euro2. Dankzij een periode van
dubbele omloop van twee weken, waarin bankbiljetten en munten in zowel euro als Litouwse
litas naast elkaar bestonden, werd het mogelijk de contanten in litas geleidelijk in te trekken.
Deze geslaagde omschakeling toont nog maar eens dat een periode van dubbele omloop
slechts kort hoeft te duren mits goede voorbereidingen zijn getroffen.3 Een overgrote
meerderheid van de Litouwse bevolking (86 %) heeft de omschakeling ervaren als vlot en
efficiënt4.
Na de twee verslagen van de Commissie over de praktische voorbereidingen van de
overschakeling naar de euro in Litouwen5 behandelt dit verslag de voornaamste aspecten van
het omschakelingsproces uit een ex-postperspectief, met bijzondere aandacht voor de
voorbereiding van de omschakeling naar de chartale euro, de periode van dubbele omloop, de
maatregelen ter voorkoming van misbruiken in de prijsstelling en onjuiste beeldvorming over
de prijsontwikkeling, prijstrends en beeldvorming hierover en voorlichting over de euro. Waar
nodig wordt in het verslag ook melding gemaakt van aanbevelingen van de Commissie over
mogelijke toekomstige actie van de Litouwse autoriteiten en worden conclusies getrokken die
van belang kunnen zijn voor omschakelingsprocessen in de toekomst.
1
2
3
4
5
NL
Besluit 2014/509/EU van de Raad van 23 juli 2014 betreffende de aanneming van de euro door
Litouwen op 1 januari 2015 (PB L 228 van 31.7.2014, blz. 29).
De eerste golf lidstaten heeft de euro ingevoerd volgens het "scenario van Madrid", dat voorzag in een
overgangsperiode van drie jaar (één jaar voor Griekenland).
Ook Letland, Estland, Slowakije en Slovenië hebben voor een twee weken durende periode van dubbele
omloop gekozen; in Malta en Cyprus duurde deze periode één maand.
Flash Eurobarometer 412, van 16 tot en met 19 januari 2015 uitgevoerd veldwerk, beschikbaar op:
[http://ec.europa.eu/economy_finance/articles/pdf/fl412_report_final_en.pdf]
Verslag van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, de Europese Centrale Bank, het
Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's - Veertiende verslag over de
praktische voorbereidingen op de toekomstige uitbreiding van de eurozone van 23 juli 2014 COM(2014) 489 final; verslag van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, de Europese
Centrale Bank, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's - Vijftiende
verslag over de praktische voorbereidingen op de toekomstige uitbreiding van de eurozone van 23 juli
2014 - COM(2014) 706 final.
2
NL
2.
DE OMSCHAKELING
2.1. Voorbereidingen voor de omschakeling naar de chartale euro
De omschakeling naar de chartale euro vormt waarschijnlijk het meest zichtbare element in de
overgang naar de nieuwe valuta omdat vrijwel alle financiële instellingen, bedrijven en
burgers erbij betrokken zijn. Een dergelijke operatie kan alleen vlot en efficiënt verlopen als
alle betrokken partijen over voldoende eurocontanten beschikken en als banken en bedrijven
goed voorbereid zijn op het vele extra werk.
370 miljoen euromunten met de nationale zijde van Litouwen werden na een openbare
aanbesteding geslagen in de Litouwse Munt. Ongeveer 132 miljoen eurobankbiljetten in
verschillende coupures werden geleend van de Deutsche Bundesbank.
Banken en ondernemingen werden achtereenvolgens met eurocontanten bevoorraad vóór
einde 2014. De bevoorrading vooraf van kredietinstellingen is van start gegaan op 1 oktober
2014 voor euromunten en op 1 november 2014 voor eurobankbiljetten. De verdere
regelmatige bevoorrading van de grootste klanten van de commerciële banken is van start
gegaan op 1 december 2014 terwijl kleinere ondernemingen, die een beroep deden op
vereenvoudigde bevoorrading, hun chartaal eurogeld einde december 2014 kregen
aangeleverd. De totale waarde van de aangeleverde eurobiljetten en -munten bedroeg
622 miljoen EUR.
900 000 starterkits met een assortiment van alle denominaties van de Litouwse euromunten
(ter waarde van 11,59 EUR per kit) werden vanaf 1 december 2014 te koop aangeboden via
343 filialen van commerciële banken, 330 postkantoren en 3 loketkantoren van de Bank van
Litouwen. De vraag naar starterkits was hoog. Op 14 december 2014 waren 640 000 van de
900 000 starterkits verkocht en per 1 januari 2015 waren alle starterkits voor het grote
publiek bijna uitverkocht. Verder waren er twee verschillende soorten specifieke starterkits
klaargemaakt voor detailhandelaren (60 000 kits ter waarde van 111 EUR en 50 000 kits ter
waarde van 200 EUR).
Wegens het groeiende veiligheidsrisico was een veiligheidsactieplan ontwikkeld met
maatregelen om de beveiliging van cashtransporten door geldtransportbedrijven gedurende
het omschakelingsproces te versterken, door middel van een gerichte opleiding voor
politieambtenaren. Er was ook een actieplan ontwikkeld voor eventuele slechte
weersomstandigheden.
Vooral in de laatste dagen van december 2014 moesten de commerciële banken en de
postkantoren uitzonderlijk hoge bedragen in chartaal geld verwerken. Om de intrekking van
litasmunten logistisch te ondersteunen werden geldtransportbedrijven en commerciële banken
voorzien van mobiele geldcontainers in een standaardformaat voor inzameling, bewaring en
transport van munten.
Sommige banken verhoogden het personeel van filialen die cashtransacties verrichten, en/of
richtten einde 2014 en gedurende de eerste dagen na €-dag bijkomende loketten in. Aangezien
de normale openingsuren van bankfilialen in Litouwen relatief ruim zijn, was niet overwogen
om tijdens de omschakelingsperiode de openingstijden van alle filialen uit te breiden. Toch
hebben negen commerciële banken de kantooruren van hun klantendiensten aan het einde van
2014 en bij de aanvang van 2015 uitgebreid. Commerciële banken zullen onbeperkte diensten
NL
3
NL
voor omwisseling van contanten aanbieden en dit kosteloos tot 30 juni 2015 en in 90
bankfilialen tot en met 31 december 2015.
Vanaf eind september 2014 bood de Bank van Litouwen met contanten werkende
personeelsleden en accountants speciale opleidingen over eurocontanten in het algemeen en
over veiligheidskenmerken in het bijzonder. Deze opleidingen werden vooral bijgewoond
door kleinhandelaren en postbeambten ("train the trainer"-aanpak). Bankbeambten kregen van
hun werkgever specifieke opleidingen over de algemene beginselen van de invoering van de
euro en de gevolgen daarvan voor de bankdiensten en over de beschikbaarheid van
bankdiensten op en rond €-dag.
Om het wisselen van contant geld vlotter toegankelijk te maken met name in
plattelandsgebieden, vervulde de Litouwse post een actieve rol bij de omschakeling naar de
chartale euro met omwisselingsdiensten voor het grote publiek in 330 postkantoren.
Blijkens een enquête van de Commissie die eind december 2014 plaatsvond6, beschikte een
groot deel van de Litouwers al over eurocontanten voordat de omschakeling plaatsvond: 44 %
had eurobankbiljetten (56 % als gevolg van een buitenlandse reis en 35 % omdat zij geld
hadden gewisseld bij een bank in Litouwen) en 46 % had euromunten (62 % als gevolg van
een buitenlandse reis en 31 % van een starterkit).
De omschakeling naar de chartale euro in Litouwen was goed voorbereid en
georganiseerd.
Banken en ondernemingen waren vóór de omschakeling goed voorzien van
eurocontanten.
2.2. De periode van dubbele omloop
De periode van dubbele omloop waarin de euro en de Litouwse litas naast elkaar bestonden, is
verstreken op 15 januari 2015.
Reeds op 1 januari 2015 waren er geldautomaten (ATM's) beschikbaar voor opneming van
geldbedragen in euro en deze functioneren sindsdien normaal. Zij werden vooral in de laatste
dagen van december 2014 geladen met eurocontanten, vooral in coupures van 5 en 10 maar
ook van 20 en 50 EUR. Terwijl talrijke ATM's onmiddellijk na middernacht werkten, was het
volledige Litouwse ATM-netwerk (ongeveer 1 200 automaten) op 1 januari om 00.26 a.m.
operationeel. Betaalterminals op verkooppunten schakelden op 1 januari 2015 ogenblikkelijk
over op de euro. Bankklanten werden vooral in de eerste dagen na 1 januari 2015 ertoe
aangemoedigd vaker gebruik te maken van elektronische betalingen. Tijdens de periode van
dubbele omloop werden betaalkaarten in 6,7 miljoen transacties gebruikt voor een totale
waarde van 127 miljoen EUR. In vergelijking met dezelfde periode in januari 2014 is het
gebruik van elektronische betalingen met ongeveer 5 % gestegen in januari 2015.
Dankzij de zorgvuldige voorbereiding konden de banken en de postkantoren het extra werk
tijdens de periode van dubbele omloop goed aan. Een aantal banken hebben in hun filialen
bijkomende personeelsleden ingezet voor cashverrichtingen. Aan kleinhandelaren en andere
6
NL
Flash Eurobarometer nr. 409, uitgevoerd in Litouwen tussen 29 en 30 december 2014, blz. 3.
4
NL
zakelijke klanten werden proactief diensten voor de inzameling van contanten aangeboden.
De telmachines en opslagfaciliteiten in de filialen waren aangepast.
In de eerste helft van januari 2015 werd aan geldautomaten 314 miljoen EUR in contanten
afgegeven. Daarnaast hebben een aantal banken hun R-ATM's (ATM's met cash-in- en cashoutfunctie) aangepast om gedurende de eerste weken van 2015 Litouwse litas in te houden en
eurocontanten af te geven. In de eerste helft van januari werden deposito's ontvangen ter
waarde van meer dan 205 miljoen Litouwse litas (59,3 miljoen EUR).
Als kanalen voor de omwisseling van Litouwse litas in euro dienden 343 bankfilialen, 330
postkantoren, 3 afdelingen van de Bank van Litouwen en 14 bijkantoren van
kredietverenigingen. Tegen15 januari 2015 was 419 miljoen EUR omgewisseld in banken,
156 miljoen EUR in postkantoren, 14 miljoen EUR via de Bank van Litouwen en 2 miljoen
EUR door kredietverenigingen.
Volgens een enquête die de Commissie tussen 16 en 19 januari 2015 in Litouwen verrichtte7,
ondervond 91 % van de respondenten tijdens de eerste week van januari geen hinder bij de
omwisseling van contanten in litas of bij opnemingen van eurocontanten in banken. Dit
percentage is lichtjes hoger dan bij de omschakeling naar de euro in Letland (88 %) maar
stemt overeen met vroegere omschakelingen8.
In grafiek 1 wordt de ontwikkeling van de uitsluitend in euro verrichte contante betalingen
tijdens de periode van dubbele omloop in Litouwen vergeleken met die in Letland en Estland.
Reeds op de derde dag van de omschakeling (3 januari 2015) verrichtte 36 % van de
bevolking contante betalingen uitsluitend in euro9. Op 8 januari betaalde reeds vier vijfde van
de in de enquête ondervraagde burgers uitsluitend in eurocontanten. Nadien steeg het aandeel
van de verrichtingen in eurocontanten tegen het einde van de periode van dubbele omloop,
met uitzondering van zaterdag 10 januari 2015 toen het daalde van 80 % tot 69 %, om daarna
7
8
9
NL
Flash Eurobarometer 412, zie voetnoot 4.
De overeenkomstige percentages bedroegen 95 % in Estland, 90% in Slowakije, 88% in Cyprus, 85% in
Malta en 96% in Slovenië.
Flash Eurobarometer 410, van 2 tot en met 8 januari 2015 uitgevoerd veldwerk, beschikbaar op:
http://ec.europa.eu/public_opinion/flash/fl_410_en.pdf
5
NL
weer snel te stijgen tot 86 % op de daaropvolgende dag. In het algemeen verliep de
ontwikkeling van betalingen uitsluitend in eurocontanten snel maar een beetje minder gestaag
dan tijdens de periode van dubbele omloop in Letland in 2014.
Ook de detailhandel heeft het omschakelingsproces en de periode waarin tegelijkertijd met
twee munten werd gewerkt, goed opgevangen. De detailhandelaren beschikten over genoeg
eurocontanten en er zijn geen noemenswaardige problemen met wachtrijen gemeld. Zoals uit
grafiek 2 blijkt, kreeg reeds op 2 januari 2014 84 % van de burgers uitsluitend wisselgeld in
euro. Dit aandeel steeg tot 100 % op 7 januari.
Een enquête die de Commissie vlak na afloop van de periode van dubbele omloop heeft
gehouden10, wijst uit dat een overgrote meerderheid van de Litouwers (86 %) de
omschakeling als vlot en efficiënt heeft ervaren.
2.3. Inname van het oude geld
Hoewel de hoeveelheid contanten in litas sinds begin 2014 aan het afnemen was, is het een
zware opdracht gebleken de litas uit de omloop te halen aangezien in de Litouwse economie
vrij veel contant geldverkeer plaatsvindt.
Nog vóór de omschakeling was al een aanzienlijk deel van de chartale Litouwse litas uit
circulatie genomen. Gelet op de hoeveelheid en het totale gewicht van litasmunten in omloop
in 2014 bood de Bank van Litouwen ter vermindering van de in omloop zijnde munten
onbeperkte en kosteloze omwisseling van litasmunten in litasbiljetten tot einde december
2014. Om het hoge aantal in omloop zijnde litasbiljetten met een hoge denominatie tegen 1
januari 2015 te verminderen werd het geldtransportbedrijven en ondernemingen ontraden nog
10
NL
Flash Eurobarometer 412, zie voetnoot 4.
6
NL
verder bankbiljetten met een hoge denominatie te bestellen. Daarnaast hebben commerciële
banken hun inspanningen opgevoerd om niet-chartale betalingen aan klanten te bevorderen.
Tegen 31 december 2014 was de waarde van de litas in omloop met 51 % gedaald ten
opzichte van januari 2014. Op 31 december 2014 was nog ongeveer 5.8 miljard litas in
omloop.
De geleidelijke demonetisering van litasbiljetten is reeds in augustus 2014 van start gegaan,
de demonetisering van munten in oktober 2014.
De omschakeling in Litouwen was goed voorbereid en is soepel verlopen.
Geldautomaten en betaalterminals waren tijdig geconverteerd en de banken en
postkantoren konden het extra werk tijdens de periode van dubbele omloop goed aan.
De detailhandelaren zijn het omschakelingsproces en de periode waarin met twee
munten tegelijk werd gewerkt, goed doorgekomen. Zij waren goed voorzien van
eurocontanten en volgens een enquête van de Commissie kregen reeds op 2 januari 2015
84 % van de ondervraagden hun wisselgeld uitsluitend in euro.11
3.
VOORKOMING VAN PRIJSMISBRUIKEN EN ONJUISTE PRIJSPERCEPTIE
Het algemene publiek was bezorgd over de gevolgen die de omschakeling naar de euro kon
hebben voor de prijzen. Daarom was het zeer belangrijk dat de Litouwse autoriteiten alle
nodige stappen hebben ondernemen om misbruiken te voorkomen en verkeerde beeldvorming
over de prijsontwikkeling weg te nemen.
Sinds januari 2014 werden de prijzen van 100 vaak gekochte producten en diensten op de
meest bezochte verkooppunten in de zeven grootste steden van Litouwen van nabij
gecontroleerd. Tot de gevolgde diensten behoren diensten die afgaande op ervaringen met
eerdere omschakelingen het meest gevoelig zijn gebleken voor omschakelingsgerelateerde
prijsstijgingen van kleinere lokale bedrijven (zoals coiffeurs, restaurants en cafés en
autowasserijdiensten).
Op de naleving van de voorschriften inzake prijsaanduiding en omrekening (bijvoorbeeld
afrondingsregels) tijdens de periode van dubbele omloop en de correcte uitvoering van het
"memorandum over goede zakelijke praktijken bij de invoering van de euro" is toegezien door
het centrum voor bescherming van consumentenrechten. Diverse instellingen, zoals de
nationale levensmiddelen- en veterinaire dienst en de nationale inspectie voor nonfoodproducten, waren hierbij betrokken. Intensieve controles waren van start gegaan op
23 augustus 2014 bij de aanvang van de periode van dubbele prijsaanduiding. Volgens het
eerste desbetreffende verslag van de Europese Commissie over de praktische voorbereidingen
van Litouwen voor de invoering van de euro was het totale aantal betrokken prijsinspecteurs
aanzienlijk verhoogd tot meer dan 350 inspecteurs.
De periode van verplichte dubbele prijsaanduiding in litas en euro was op 23 augustus 2014
ingegaan en zal nog tot midden 2015 duren. Sinds augustus 2014 zijn 13 819 controles
verricht. Het centrum voor consumentenbescherming stelde in 870 gevallen een schending
vast. De meest voorkomende vastgestelde schendingen betroffen gebrekkige aanduiding in de
twee valuta's en onjuiste afronding van de prijzen. Het bedrag van de opgelegde geldboeten
varieert van 1 000 LTL (289 EUR) tot 10 000 LTL (2 896 EUR), afhankelijk van de aard van
11
NL
Flash Eurobarometer 410, zie voetnoot 9.
7
NL
de schending. Er zijn sancties toegepast ten aanzien van 833 ondernemingen, 819 daarvan
hebben een waarschuwing gekregen, slechts in 14 gevallen werd een boete opgelegd. In
januari 2015 zijn 1 543 inspecties uitgevoerd, waarbij in 93 gevallen een inbreuk werd
vastgesteld.
De meeste Litouwers vonden dat de dubbele prijsaanduiding een nuttig hulpmiddel was om te
prijzen te vergelijken en in de nieuwe munt te leren denken. Volgens een enquête van de
Commissie van januari12 vond meer dan twee derde van de respondenten in Litouwen (67 %)
de dubbele prijsaanduiding nuttig na de omschakeling. Meer dan drie kwart van de Litouwse
burgers (77 %) had de indruk dat de dubbele aanduiding van prijzen correct of grotendeels
correct was uitgevoerd. Litouwen heeft het laagste percentage van respondenten die verklaren
dat de dubbele prijsaanduiding correct of grotendeels correct was uitgevoerd.
Wat prijsomrekeningen betreft, vindt bijna de helft van de respondenten (47 %) dat de
omzettingen correct verlopen zijn13. Dit resultaat ligt tussen de resultaten van de voorgaande
omschakelingen.
Het memorandum over goede zakelijke praktijken bij de invoering van de euro werd op
18 augustus 2014 gelanceerd: bedrijven werden uitgenodigd zich ertoe te verbinden de
omschakeling niet voor eigen gewin te misbruiken, de omschakelingsvoorschriften in acht te
nemen en hun klanten de noodzakelijke bijstand te verlenen. De overeenkomst sluit in grote
lijnen aan bij de initiatieven op vrijwillige basis die bij eerdere omschakelingen succesvol zijn
geweest. De campagne wordt geleid door het ministerie van Economische Zaken. Deelnemers
aan de campagne krijgen het recht om een speciaal logo te gebruiken. Op 7 januari 2015
hadden meer dan 5 000 bedrijven die goederen of diensten aan consumenten verkopen, met
inbegrip van 13 639 verkooppunten, zich bij het memorandum aangesloten. De deelnemers
maken ongeveer 90 % van alle detailhandelaren in Litouwen uit. De campagne inzake billijke
prijsstelling is een zeer belangrijk initiatief dat potentiële prijsmisbruiken moet voorkomen en
onjuiste prijspercepties moet wegnemen. In vergelijking met het totale aantal bedrijven die bij
de omschakeling in Letland aan het initiatief deelnamen, en de ervaring bij vroegere
omschakelingen14 werd het gestelde doel met succes bereikt.
Sinds 1 oktober 2014 kunnen consumenten bij schending van de voorschriften inzake
prijsaanduiding klacht indienen via een speciale hotline, per e-mail of door het betrokken
verkooppunt of de dienst aan te duiden op een interactieve kaart op de website van
consumentenverenigingen. De klachten worden uiterlijk 48 uur na indiening in behandeling
genomen. De problemen waar burgers naar verwezen, hadden voornamelijk te maken met
zaken zoals de prijsaanduiding en de toepassing van de afrondingsregels. Alle vragen en
klachten worden door de bevoegde autoriteiten zorgvuldig behandeld.
De Litouwers blijven echter bezorgd over de invloed van de euro op de prijzen en over de
prijsstelling15. Het is daarom aanbevolen het toezicht op de dubbele prijsaanduiding, de
correcte omzetting en de afrondingsregels en de ontwikkeling van de prijzen in het algemeen
nog enkele maanden te verlengen.
12
13
14
15
NL
Flash Eurobarometer 412, zie voetnoot 4.
Flash Eurobarometer 412, zie voetnoot 4.
526 bedrijven hebben deelgenomen aan het overeenstemmende initiatief in Estland,
7 600 ondernemingen in Cyprus, ongeveer 7 900 ondernemingen in Malta, ongeveer 20 000
verkooppunten in Slowakije en ongeveer 11 000 verkooppunten in Letland.
Flash Eurobarometer 412, zie voetnoot 4.
8
NL
Conform de aanbevelingen van de Commissie heeft Litouwen gebruik gemaakt van de
dubbele prijsaanduiding en is een initiatief inzake billijke prijsstelling genomen 16.
Aan het initiatief voor billijke prijsstelling is in vergelijking met vroegere
omschakelingen veeleer goed deelgenomen.
4.
PRIJSONTWIKKELINGEN EN PRIJSPERCEPTIES
De omschakeling naar de euro was voorafgegaan door een periode van zeer lage en soms
negatieve inflatie in Litouwen. De deflatie was in de eerste plaats aangedreven door de
energiecomponent en in mindere mate door andere industriële goederen dan energie. Deze
ontwikkelingen zijn vergelijkbaar met die welke waargenomen werden in de geaggregeerde
gegevens van de eurozone en in de buurlanden van Litouwen.
Volgens een recente enquête van de Commissie17 denkt de meerderheid van de Litouwers
(58 %) dat de euro tot een hogere inflatie in hun land zal leiden (in vergelijking met 57 % van
de respondenten in Letland en 55 % van de Esten, vlak na hun respectieve omschakeling).
Ongeveer een kwart van de respondenten (26 %) was van mening dat het lidmaatschap van de
eurozone Litouwen zou helpen de prijsstabiliteit te handhaven. In de twee vorige euroomschakelingen lag dit cijfer lager (Estland 21 % en Letland 19 %).
In overeenstemming met een gevestigde praktijk na de invoering van de euro in andere
lidstaten is Eurostat voornemens een evaluatie te houden van de prijsontwikkelingen na de
omschakeling naar de euro in Litouwen, zodra voldoende gegevens beschikbaar zijn.
5.
COMMUNICATIE OVER DE EURO
Na het besluit van de Raad van 23 juli 2014 zijn de Litouwse autoriteiten overgegaan op de
intense fase in de voorlichtingsactiviteiten met betrekking tot de omschakeling naar de euro.
In de definitieve versie van de communicatiestrategie voor de omschakeling naar de euro in
Litouwen, die op 24 juni 2013 bij resolutie nr. 604 van de regering van de Republiek
Litouwen was goedgekeurd, werden richtsnoeren opgesteld voor de informatiecampagne
betreffende de invoering van de euro. In kwantitatief opzicht beoogde de campagne ervoor te
zorgen dat 80 % van alle inwoners zich goed geïnformeerd zou voelen over alle praktische
aspecten van de euro-omschakeling.
In het kader van een partnerschapsovereenkomst en een daaropvolgende
subsidieovereenkomst tussen het Litouwse ministerie van Financiën en de Europese
Commissie verleende laatstgenoemde een bijdrage in de uitvoering van de
communicatiestrategie met de financiering van 50 % van de in aanmerking komende kosten
voor voorlichtingsactiviteiten. De communicatiecampagne, die door het ministerie van
Financiën werd gecoördineerd, bestond uit een mix van communicatiemiddelen en instrumenten (rechtstreekse mailing aan huishoudens, seminaries en opleidingen, sociale
media, tv- en perscampagne) en was afgestemd op verschillende doelgroepen (bv. het
16
17
NL
Aanbeveling van de Commissie van 10 januari 2008 over maatregelen ter vergemakkelijking van
toekomstige omschakelingen naar de euro,
PB L 23 van 26.1.2008, blz. 30.
Flash Eurobarometer 412, zie voetnoot 4.
9
NL
algemene publiek, schoolkinderen, kwetsbare groepen, bedrijven). De Bank van Litouwen,
het ministerie van Economische Zaken, de nationale autoriteit voor bescherming van
consumentenrechten, het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen en andere publieke en
particuliere instanties hebben aanvullende communicatieactiviteiten ondernomen.
In de regio's werden regelmatig seminaries, workshops en evenementen voor bedrijven,
professionele cash-handlers en kwetsbare groepen georganiseerd om een aantal aspecten van
de omschakeling naar de euro aan te pakken. Om de Litouwse bevolking maximaal te
bereiken was er een eurobus die tot november 2014 de 60 gemeentebesturen bezocht. Een
aantal activiteiten waren gericht tot visueel en auditief gehandicapten, met voorlichting over
het ontwerp van de nieuwe munten en biljetten, de veiligheidskenmerken en de algemene
voorwaarden voor de omschakeling.
In juli 2014 werd een campagne in de massamedia gelanceerd met een aantal tv-spots die tot
doel hadden het publiek warm te maken en toelichting te geven over praktische aspecten van
het omschakelingsproces. De campagne werd aangevuld met advertenties in de pers, op de
radio, online en via affichage. Bij het selecteren van de media werd speciale aandacht
geschonken aan het bereiken van kwetsbare groepen in afgelegen gebieden, personen met
beperkingen en nationale minderheden.
Een rechtstreekse mailing, beschikbaar in het Litouws, het Pools en het Russisch, werd in
oktober 2014 toegestuurd aan alle Litouwse huishoudens en was gericht op praktische
aspecten van de omschakeling naar de euro.
Het ministerie van Financiën en de Europese Commissie hebben eveneens een aantal
gezamenlijke communicatieactiviteiten ontwikkeld: festiviteiten rond de euro, een seminarie
voor Litouwse journalisten in juli 2014, een conferentie over de omschakeling in september
2014 (samen met de Europese Centrale Bank en de Bank van Litouwen) en diverse
activiteiten voor journalisten en scholen in Litouwen. De Commissie heeft de Litouwse
autoriteiten eveneens voorzien van relevante publicaties voor het algemene publiek.
Om meer synergieën tot stand te brengen en de impact van de voorlichtingsactiviteiten te
maximaliseren hebben de Europese Centrale Bank en de Bank van Litouwen in november een
gemeenschappelijke informatiecampagne opgezet. Hierin werd ruim gebruik gemaakt van een
ruim gamma van instrumenten (tv, pers, onlineadvertenties en reclameborden alsook ander
informatiemateriaal) en ging veel aandacht uit naar het visuele voorkomen van de euromunten
en -biljetten, de veiligheidskenmerken en de belangrijkste feiten en data in de omschakeling.
De voorlichtings- en bewustmakingscampagne heeft bijgedragen tot een vlotte
omschakeling naar de euro. Het streefcijfer van 80 % van de Litouwers die het gevoel
hebben voldoende geïnformeerd te zijn, kan bereikt worden geacht: een grote
meerderheid van de respondenten in Litouwen (92 %) voelde zich geïnformeerd over
de euro, 34 % van de respondenten achtte zichzelf zeer goed geïnformeerd en slechts
6 % vond zichzelf niet goed geïnformeerd18.
18
NL
Flash Eurobarometer 412, zie voetnoot 4.
10
NL
Uit een onderzoek voor de Bank van Litouwen19 blijkt bovendien dat bijna 70 % van
de ondervraagde Litouwse burgers verklaart voorstander zijn van de invoering van de
euro in hun land, terwijl het niveau van de steun in april en september 2014 ongeveer
47 % bedroeg (cijfers van de Eurobarometer20). Om deze steun verder te doen groeien
wordt aanbevolen bepaalde voorlichtingsinspanningen voort te zetten en de publieke
opinie verder te blijven volgen wat euro-gerelateerde aspecten betreft.
19
20
NL
Enquête die van 19 januari tot en met 10 februari 2015werd verricht door de onderneming voor
sociologisch onderzoek BERENT Research Baltic. Belangrijkste resultaten beschikbaar op:
http://www.lb.lt/public_survey_after_the_euro_adoption_the_populations_support_for_the_single_curr
ency_neared_70_per_cent
Flash Eurobarometer 400 en 402.
11
NL