11331 - CANON Cultuurcel

Programmatie 2013
Toelichting
Dinsdag 29/01 – 31/03: DT KC, Duitse helmen, van traditie naar bescherming. (opening 29/01 –
Museumcafé, 19u)
Synopsis: In de aanloop naar de Eerste Wereldoorlog nam de vuurkracht van de wapens in de
Europese legers enorm toe. Van in het begin van de oorlog werden de grootste kanonnen ingezet. In
schril contrast daarmee stond de heel zwakke bescherming die men de soldaten bood. Anno 1914
hadden hoofddeksels en helmen niets te maken met de zorg om bescherming te bieden, maar alles
om de militaire traditie in stand te houden. Het aanhoudende dodende vuur verplichtte de legers om
toch aan die bescherming te werken. Deze dossiertentoonstelling behandelt de ontwikkeling van de
helmen uit de Duitse legers van de Eerste Wereldoorlog.
16-03 t/m Piinkstermaandag 21-05 2013: TT Remembering Herbert Hoover & the Commission for
Relief in Belgium, KZ (= Koninklijke zaal)
Een leententoonstelling van de Ambassade USA over de rol die de latere president Herbert Hoover
speelde in de bevoorrading van de bevolking in bezet België. Deze tentoonstelling wordt aangevuld
met objecten en documenten uit de collecties van het IFFM, Philippe Oosterlinck en enkele andere
verzamelaars, in het bijzonder voor een heel sterke reeks van meer dan 30 beschilderde meelzakken.
TT TEN OORLOG van 12/4 tot 31/8 (opstelling bij de uitgang van het museum).
Een kleine tentoonstelling ( 36 m²) aan de uitgang van het museum n.a.v. het TV-programma Ten
Oorlog, waarin reportagemaker Arnout Hauben (bekend van Man bijt hond en De weg naar
Compostella) met een cameraman en geluidsman te voet stapt van Nieuwpoort tot Gallipoli, langs
het Westelijke en Zuidelijke front van Europa. In acht afleveringen trekt hij langs de voornaamste
frontlijnen door België, Frankrijk, Italië, Slovenië, Albanië, Macedonië, Bulgarije, Griekenland en
Turkije. Onderweg spreekt hij met mensen die hij toevallig ontmoet, slaat hij herdenkingspaaltjes en
vindt en ontvangt hij van alle vreemde souvenirs van zijn tocht en uit de Eerste Wereldoorlog. De
tentoonstelling toont de tocht, een aantal voorwerpen en extra’s die van de montagetafel vielen.
(ism VRT één, productiehuis De Chinezen en Uitgeverij De Bezige Bij).
Donderdag 18/04 – 15/08 : DT KC, Vriend over Vijand. Spotprenten uit de Eerste Wereldoorlog (nav
het verschijnen van het gelijknamige boek bij Lannoo, auteur: Paul Van Damme). (avondvoorstelling
in het museumcafé, gevolgd door receptie . In de dossiertentoonstelling worden een aantal twee- en
driedimensionale karikaturen getoond. In de wandelgang 4 dubbele (R/V) grote repro’s op forex van
enkele fascinerende spotprenten.
Vrijdag 07- Zaterdag 08-juni-2013: EV Iers weekend (in het kader van de EU Presidency voor Ierland),
7 juni: Redmondwandeling, 8 juni de inauguratie van de digitale ontsluiting van de Irish Memorial
Records in het IFFM. (optie: 9 juni Ierse literatuur en de Eerste wereldoorlog? (dit evt. in vervanging
LEZ in maart).
Vrijdag 14-06 – 15-09-2013: KT: overzichtstentoonstelling Stephen Hurst (KZ) . Ieper, de Eerste
Wereldoorlog en het vergulden van de herinnering. Beelden en tekeningen van Stephen Hurst.
Ypres, the Great War and the Re-Gilding of Memory. The Sculpture and Drawings of Stephen Hurst.
De Britse kunstenaar Stephen Hurst nam in 2009 eerder toevallig deel aan een workshop over Trench
Art in het museum. Snel bleek dat in zijn werk, maar ook in zijn leven, de stad Ieper, vraagstukken
over oorlog en vrede en de herdenking van de Eerste Wereldoorlog een belangrijke rol spelen. In de
voorbije drie jaar heeft hij Ieper en de herdenking van WO1 weer erg naar voor gehaald in zijn
oeuvre. Ook maakte hij een selectie uit ouder werk over oorlog en vrede, over het militaire en over
geschiedschrijving. De tentoonstelling toont een prachtig overzicht van sculpturen en grafisch werk,
naast de nooit eerder getoonde, indrukwekkende Ypres Series en Diaries. Voor de catalogus vertelt
Stephen in diverse essays over zijn relatie met Ieper, met de Eerste Wereldoorlog en over zijn
bekommernis om oorlog en vrede in de wereld vandaag.
TT Oorlog & Trauma. Medische Zorg in de Eerste Wereldoorlog dubbeltentoonstelling met het
Museum Dr.Guislain te Gent.
Oorlog
& Trauma
Lichaam
&
IFFM
Ieper
&
&
Geest
Museum Dr.Guislain
Gent
Tentoonstelling loopt van: 01-11-2013 – 30-06-2014: (KZ)
Synopsis: Dubbeltentoonstelling over de medische Zorg in de Eerste Wereldoorlog. Binnen de aloude
vooruitgangsideologie wordt gemakkelijk vastgehouden aan de gedachte dat oorlogen de uitgelezen
momenten in de geschiedenis zijn om grote sprongen voorwaarts te maken op tal van terreinen. De
geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog zou zo ook een wonder van vooruitgang in de geneeskunde
hebben betekend. Als dat zo is, dan is het veeleer ondanks dan dank zij de oorlog.
Bij de aanvang van de oorlog was geen enkel van de Europese legers klaar om het zeer grote aantal
slachtoffers op te vangen en menswaardig te behandelen. Een overzicht van gebeurtenissen aan het
front in Vlaanderen leert dat niemand opgewassen was tegen de gigantische stroom van slachtoffers
van de eerste geïndustrialiseerde oorlog. Filantropie, privé-initiatief en heroïsche inzet van vele
enkelingen moesten het falen van de krijgsgeneeskunde opvangen. Wanneer tegen 1917 en 1918 de
organisatie en opvang veel beter verloopt is dat geen grote revolutie, maar slechts wat in de eerste
plaats van een modern leger had verwacht mogen worden.
De enige echte doorbraak die in de oorlog werd opgetekend, was de erkenning – schoorvoetend
indien al niet onwillig – van het psychische trauma. Dat was veel meer de consequentie van de zich
reeds vóór de oorlog ontwikkelende psychoanalyse en psychiatrie dan wel een doorbraak binnen de
militair-medische orde.
In verschillende conflicten in de loop van de twintigste eeuw is de rol van de geneeskunde en van de
psychiatrie op zijn minst als dubbelzinnig aan te merken: de kennis van de menselijke psyche staat in
dienst om het slachtoffer en zijn trauma te verwerken, maar even goed wordt deze kennis ingezet
om de ‘vijand’ psychisch te treffen. Er is ook sprake van ontkenning van alle psychisch leed:
veteranen van recente conflicten zijn soms nog een hoopje psychische ellende die maatschappelijk
‘doodgezwegen’ worden.
Het overzicht van de vroege initiatieven van medische zorg aan het front in Vlaanderen, biedt
anderzijds een beeld van grote inzet van mensen en middelen, gedreven door groot individueel
engagement. Er heerste in 1914 haast wereldwijd solidariteit met het kleine, dappere België, de
protagonisten werden geleid door zowel humanisme als door geloofsovertuiging (“gij zult niet
doden,” maar wel nood lenigen), door patriottisme en zin voor avontuur, maar ook door praktische
zin (“à la guerre, comme à la guerre”). Van deze inzet bleef opvallend veel bewaard, in dagboeken,
brieven, literatuur, fotografie en objecten.
Twee Vlaamse musea in Ieper en Gent slaan de handen in elkaar om dit grote en aangrijpende
verhaal te vertellen. Aan de vooravond van de grote herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog,
maakt deze dubbeltentoonstelling duidelijk dat de aandacht, ook 100 jaar later nog, naar het lot van
mensen uit moet gaan. Het In Flanders Fields Museum in Ieper behandelt de organisatie van de
algemene medische zorg aan het front tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het Museum Dr. Guislain in
Gent zoomt in op verschillende conflicten tijdens de twintigste eeuw, maar dan met de klemtoon op
die specifieke tak van de geneeskunde, de psychiatrie.
Vrijdag 01/11 – 05/01/2014 (einde van de kerstvakantie): DT KC, Van traditie naar bescherming,
deel 2: hoofdtooien en helmen in de legers van het British Empire.
In de fringe van de grote tijdelijke tentoonstelling in de KZ, wordt in de wisselvitrine beneden
gekeken naar de hoofdbescherming in de legers van het British Empire, en hoe ook hier de legers
anno 1914 helemaal niet voorzien waren op de gevolgen van de nieuwe industriële oorlog. BOEK. Ter
gelegenheid van deze tentoonstelling verschijnt een 2de deeltje van de IFFM-dossiermap.
Donderdag 7-9/11: CONF Conferentie Oorlog & Trauma. Medische Zorg in de Eerste Wereldoorlog
(telkens één dag in Ieper, Gent, Brugge)
In samenwerking met Montanus, het Brugse genootschap voor de geschiedenis van de geneeskunde
wordt een driedaagse conferentie georganiseerd over Oorlog & Trauma, een dag over de praktische
organisatie in Ieper (don.7/11), één over de psychiatrie in Gent (vrij.8/11). Op dag 3 wordt een
overzicht van beide thema’s gegeven in een publieksgerichte dag in Brugge (zat.9/11).
10/11 LEZ elfnovemberlezing (CC Perron)
Het Vlaams Vredesinstituut, de Stad Ieper en het IFFM slaan al voor de zesde keer de handen in
elkaar om aan de vooravond van Wapenstilstand een actuele boodschap over oorlog en vrede en
herdenking wereldkundig te maken. Een spraakmakende spreker en een kort concert van klassieke
muziek zijn de ingrediënten voor deze noodzakelijke reflectie op (bijna) honderd jaar Eerste
Wereldoorlog.
22/11 EV vertelconcert Jim BOYES: Sensations of a Wound, the long long trail of Robert Riby Boyes
(van en met Jim Boyes); soloconcert met liederen en verhalen over zijn eigen grootvader, soldaat in
de Eerste Wereldoorlog, in Vlaanderen, Frankrijk, Italië en Duitsland.
In 1993 werd Jim Boyes, zanger en liedjesschrijver uit Yorkshire, met het a capella-trio Coope Boyes
& Simpson betrokken in de herdenking via muziek en woord van de Eerste Wereldoorlog in de
Westhoek. Hij werkte mee aan acht Vredesconcerten waarvoor hij een groot aantal nieuwe liederen
schreef. Zijn betrokkenheid was ook persoonlijk. Jims grootvader, Robert Riby Boyes, was soldaat in
de Eerste Wereldoorlog. Hij vocht op verschillende fronten, werd gewond en krijgsgevangene, en
zoals zovele veteranen, sprak hij later maar zelden met zijn familie over zijn ervaring. Een bundeltje
gedichten en één tekst, Sensations of a Wound, was alles wat Jim terugvond. Jim woont inmiddels in
de Westhoek en via het kenniscentrum van het IFFM, en via de National Archives in Groot-Brittannië
heeft hij de oorlog van zijn opa opnieuw samengesteld. Het resultaat is een vertelconcert, met oude
en nieuwe liederen, en een doorleefd en intiem portret van een soldaat, pater familias en lieve
grootvader, en van een hele generatie “whose peace may never come” (uit het lied ‘Hill 60’ van Jim
Boyes)
Concert met projectie in Stadsschouwburg, gevolgd door receptie voor Viff & genodigden in
Museumcafé.