ziekte van Parkinson - Wilhelmina Ziekenhuis Assen

Welkom bij de WZA Gezondheidswijzer, de maandelijkse
medische rubriek van het WZA. Deze maand aandacht voor de
ziekte van Parkinson.
Parkinsonspreekuur WZA
Mensen met Parkinson die in behandeling zijn in het WZA en behoefte hebben om hun problemen te
bespreken, kunnen samen met hun
naaste(n) terecht op het Parkinsonspreekuur. Parkinsonverpleegkundigen
Mathilde Spoelstra en Karin Messak
geven voorlichting over de ziekte en
de behandeling, bieden begeleiding
bij het omgaan met de ziekte en doen
controles. Ze werken nauw samen met
WZA-neurologen Jack Wessel en Werner Boekestein, die gespecialiseerd zijn
in de ziekte van Parkinson. De neurologen zijn uiteraard verantwoordelijk
voor de medische behandeling.
Ziekte van Parkinson:
Een bewogen leven
Ex-zangeres Jerney Kaagman (Earth & Fire) is een bekend voorbeeld van het onbegrip waarmee Parkinsonpatiënten te maken kunnen krijgen. Toen zij als jurylid bij Idols veelvuldig op tv
te zien was, viel heel Nederland over haar zogenaamde facelift.
In werkelijkheid blijkt Parkinson de oorzaak van haar verstarde mimiek.
Veel mensen kennen Parkinson als
de ziekte die bevende handen en
een strak gezicht veroorzaakt. De
ziekte is ongeneeslijk en de oorzaak
is onduidelijk. Wel is bekend dat de
hersenen te weinig dopamine aanmaken. Dopamine is een stofje dat
ervoor zorgt dat het zenuwstelsel
prikkels doorgeeft aan de hersendelen die zorgen voor het bewegen. Bij te weinig dopamine zijn
de spieren niet ‘klaar’ om te gaan
bewegen: ze verstijven, reageren
langzamer of helemaal niet meer.
De kans om de aandoening te
krijgen is het grootst tussen het
vijftigste en zestigste levensjaar. De
ziekte treft gemiddeld drie op de
duizend mensen, van de 70-plussers
twintig op de duizend.
De diagnose is moeilijk te stellen.
De eerste verschijnselen lijken op
klachten die ook bij andere ziekten
voorkomen. Pas als het tekort aan
dopamine meer dan zestig procent is, ontstaan de gevolgen die
kenmerkend zijn voor de ziekte van
Parkinson: traagheid, bewegingsarmoede, stijfheid en/of beven.
Verschijnselen
Geen twee mensen met de ziekte
van Parkinson hebben precies
dezelfde verschijnselen. Sommigen
hebben nauwelijks beperkingen bij
het bewegen, maar hebben wel veel
last van beven. Andersom komt net
zo goed voor.
De meest voorkomende klachten
van Parkinson zijn:
 Bewegingstraagheid en bewegingsarmoede. Traagheid treedt
vaak op bij het starten met een
beweging, het kost moeite om met
lopen of schrijven te beginnen. De
bewegingsarmoede is vooral te merken aan het ontbreken van spontane bewegingen, zoals armzwaaien
bij het lopen.
 Stijfheid van de spieren. Dit kan
zich voordoen in het hele lichaam,
maar begint meestal in nek en
schouders. De stijfheid veroorzaakt
vaak pijn. Ook kunnen de gelaatsspieren stijver worden, de mimiek
neemt af en het gezicht kan op een
masker gaan lijken. Het handschrift
verandert ook, mensen gaan vaak
steeds kleiner schrijven. Door de
spierverstijving staat de patiënt
dikwijls wat voorovergebogen.
 Beven. Het beven van de
hand(en) is misschien wel het bekendste verschijnsel van de ziekte
van Parkinson, maar niet iedereen
heeft er last van. Het beven kan
in één of in beide lichaamshelften
optreden. Het doet zich vooral voor
wanneer het lichaamsdeel in rust is,
maar stopt tijdens slaap. Het beven
is niet te onderdrukken.
 Andere klachten: ook obstipatie,
vaak plassen, overmatig transpireren of praat- en slikproblemen
komen voor. Bovendien kunnen
het geheugen en de concentratie
achteruitgaan en is de kans op
depressiviteit groter.
Behandeling
De meeste medicijnen tegen de
verschijnselen van de ziekte van
Parkinson proberen de werking van
dopamine te versterken of te vervangen. Met de juiste behandeling
kan men het gewone leven meestal
nog lang volhouden, maar het is
per patiënt een zoekproces welke
medicijnencombinatie het beste
effect heeft en zo weinig mogelijk
bijwerkingen geeft. Want helaas
komen bijwerkingen veel voor:
sufheid of verwardheid, overbeweeglijkheid en soms nachtmerries
of wanen. Als een Parkinsonpatiënt
te veel ernstige klachten houdt
of als er te veel bijwerkingen zijn,
kan besloten worden tot opereren.
Hierbij wordt een neurostimulator
geplaatst (vergelijkbaar met een
pacemaker) die elektrische pulsen
afgeeft aan de hersenen. Dit kan
Volg het WZA!
facebook.com/WilhelminaZiekenhuisAssen
ervoor zorgen dat ernstige symptomen onderdrukt worden. Helaas
biedt zo’n operatie, net als medicatie, geen genezing: het ziekteproces blijft doorgaan.
Onvoorspelbaar
De ziekte heeft veel invloed op het
dagelijks leven van de patiënt en
diens naaste omgeving. Hoe groot
die impact is, wisselt per patiënt.
De klachten veranderen van dag
tot dag en kunnen van ene op het
andere moment optreden. Die
onvoorspelbaarheid maakt omgaan met de ziekte extra moeilijk
en leidt soms tot onbegrip in de
omgeving. Gelukkig staan mensen
met de ziekte van Parkinson en hun
naasten er niet alleen voor.
Parkinson-gezicht
Ik moet eens met je praten liefste
over mijn gezicht
dat lijkt soms zo gesloten
maar toch ben ik niet dicht.
Het lijkt soms chagrijnig
maar vaak is dat niet waar
het is mijn parkinson-gezicht
het is mijn masker maar.
De spieren van mijn kaken
trekken mijn mond omlaag
en door dat treurige hoefijzer
is het net alsof ik klaag
Maar toch is dat niet waar
het is mijn parkinson-gezicht
dat stomme masker maar.
Dit moest ik je vertellen, liefste
over mijn gezicht
dat lijkt soms zo gesloten
toch ben ik niet vaak dicht.
Kijk liever naar mijn ogen
of je ook lichtjes ziet
dan lachen ze je tegen
en nergens is verdriet.
(Bron: Papaver, tijdschrift Parkinson Vereniging)
Coördinatie van de zorg
Of het nu gaat om dagelijkse verzorging, huishouden, werk, vervoersmogelijkheden of om de toediening van medicijnen: u kunt met al uw
vragen bij de Parkinsonverpleegkundige terecht. Zo nodig komt zij
één of meerdere keren op huisbezoek.
De Parkinsonverpleegkundigen coördineren de zorg rond elke Parkinsonpatiënt die in het WZA komt. Bewegen is erg belangrijk voor
Parkinsonpatiënten, dus werken ze nauw samen met de poliklinische
revalidatieafdeling in het WZA en verder met externe zorgaanbieders,
zoals Icare (thuiszorg) en de afdelingen dagbehandeling/dagbesteding
van diverse verpleeghuizen in de regio.
Samenwerking
Alle in Parkinson gespecialiseerde neurologen en verpleegkundigen
in de drie noordelijke provincies gaan maandelijks in overleg om
informatie uit te wisselen en zorg af te stemmen. Bovendien nemen
ze deel aan ParkinsonNet, een landelijk netwerk waarbij meer dan
2000 zorgverleners zijn aangesloten. ParkinsonNet stimuleert samenwerking, zorgt voor kwaliteits- en deskundigheidsbevordering en doet
wetenschappelijk onderzoek. Via de ParkinsonNet Zorgzoeker kunnen
patiënten en verwijzers gemakkelijk op zoek naar zorgverleners die
gespecialiseerd zijn in de ziekte van Parkinson.
Kijk op www.parkinsonnet.nl voor meer informatie.
Patiëntencontact
De Parkinson Vereniging is er voor
mensen met de ziekte van Parkinson en hun naasten. De vereniging
geeft voorlichting, behartigt belangen, stimuleert wetenschappelijk
onderzoek en organiseert lotgenotencontact in vele regio’s.
Kijk voor informatie op
www.parkinson-vereniging.nl
of bel naar (030) 65 61 369.
Parkinsoncafé
Een van de manieren om in contact
te komen met andere patiënten
en hun naasten is via het Parkinsoncafé. Sinds 2014 wordt dit café
iedere eerste donderdag in de even
maanden georganiseerd aan Ceresstraat 11a in Assen, steeds rond een
ander thema. De eerste twee bijeenkomsten in februari en april waren
een groot succes. Bij het volgende
spreekuur op 5 juni zal een neuroloog te gast zijn.
Tijd: 14.00 tot 16.00 uur (inloop
vanaf 13.30 uur).
Meer informatie is verkrijgbaar
via de contactpersonen:
(0592) 42 14 60 of (0592) 27 34 61.
Wereld Parkinson Dag
11 april is Wereld Parkinson Dag. Het is de geboortedag van
dr. James Parkinson (1755-1824), de Britse arts die de ziekte
van Parkinson voor het eerst beschreef. Het wereldwijde
symbool voor de ziekte van Parkinson is de Dr. James Parkinson tulp, die in 1980 werd ontwikkeld door de Nederlandse kweker en Parkinsonpatiënt J.W.S. van der Wereld.
Publiekslezing
Het Wilhelmina Ziekenhuis Assen organiseert dit voorjaar nog één publiekslezing voor een breed publiek:
• Dinsdag 13 mei: Beroerte: Deze avond over de gevolgen van en de
behandeling na een beroerte, wordt verzorgd door een neuroloog en
een CVA-nazorgverpleegkundige.
Tijd: 19.30 tot 21.30 uur (de zaal is open vanaf 19.00 uur).
U kunt zich digitaal aanmelden via www.wza.nl of telefonisch op
donderdagen via (0592) 32 59 99.
youtube.com/WilhelminaZiekenhuis
twitter.com/WZA_Ziekenhuis