De bodem daalt sneller dan de zeespiegel stijgt

COLOFON
Het Platform Slappe Bodem werkt aan een integrale aanpak waarin nationale, lokale en provinciale
overheden, waterschappen, kennisinstellingen, aannemers, ingenieursbureau’s en andere marktpartijen
gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen en dragen op het gebied van bodemdaling.
Met deze brochure wil het Platform Slappe Bodem de gevolgen van bodemdaling in de Nederlandse
Delta in beeld brengen en pleiten voor een gezamenlijke investering in nationaal onderzoek. De samenwerkende decentrale overheden in het Platform Slappe Bodem nemen hierin hun verantwoordelijkheid.
Van de rijksoverheid wordt gevraagd mee te investeren in nationaal onderzoek en hiervoor ook de
financiële middelen beschikbaar te stellen.
Contactpersoon
Jeroen Mekenkamp
secretaris Platform Slappe Bodem
[email protected]
www.slappebodem.nl
SAMENWERKINGSPARTNERS:
De bodem daalt sneller
dan de zeespiegel stijgt
Tijd voor een innovatieve en integrale aanpak
van bodemdaling!
In de Nederlandse Delta wonen negen miljoen mensen. Hier wordt zeventig procent van ons
inkomen verdiend. De Randstad, onderdeel van de Nederlandse Delta, is met een bruto regionaal
product (brp) van 273,8 miljard euro in 2012 de vijfde grootstedelijke regio in Europa. Met deze
bundeling van economische activiteiten en voortdurende groei willen steeds meer mensen in deze
delta wonen en werken.
Investeren in bereikbaarheid, kennisinfrastructuur en duurzame economie moet leiden tot het
behoud van een goed vestigingsklimaat. Daarnaast is ook het landelijk, agrarisch gebied in de
Nederlandse Delta van groot belang voor bewoners en gebruikers. Deze investeringen worden
echter bedreigd door een structureel probleem: bodemdaling.
bron: Deltares
in meters t.o.v. NAP
50
De bodem daalt sneller dan de zeespiegel stijgt. Aanzienlijke investeringen zijn noodzakelijk om de
kosten van bodemdaling op lange termijn beheersbaar te houden.
Volgens KNMI’14 scenario’s
 de zee komende jaren
stijgt
0,35 tot 1,0 cm per jaar
Duinen
De slappe bodem zorgt voor bodemdaling variërend tussen 0,5 en 2,0 cm per jaar. Ter vergelijking,
de huidige zeespiegelstijging bedraagt voor de Nederlandse kust circa 0,2 cm per jaar. De KNMI’14
scenario’s geven een zeespiegelstijging van 0,35 tot 1,0 cm per jaar aan. Bodemdaling gaat dus op
sommige locaties een factor 10 sneller dan zeespiegelstijging.
0
De bodem zakt ieder jaar
tussen 0,5 en 2,0 cm
-50
0
horizontale schaal
10
20 km
Bewoners, agrariërs, ondernemers en de overheid moeten de kennis hebben over de risico’s
van bebouwing op gronden waar de bodem kan dalen. Ook is deze kennis nodig om te kunnen
bepalen welke technieken moeten worden gebruikt om duurzaam te kunnen bouwen.
Het zijn vooral decentrale overheden, bedrijven en particulieren die direct met de gevolgen
van bodemdaling te maken krijgen en hebben. Deze partijen nemen op dit moment al hun
verantwoordelijkheid. Het Platform Slappe Bodem, een samenwerkingsverband van 17 gemeenten
en 6 waterschappen die met bodemdaling te kampen hebben, werkt al vijftien jaar met kennisprogramma’s, wisselt kennis uit en vraagt aandacht voor de slappe bodem. Gemeenten,
waterschappen en provincies nemen zelf ook veel initiatieven op deze terreinen.
Op verschillende plekken in Nederland zijn met name overheden bezig met het onderzoeken en
waar nodig aanpakken van bodemdaling en de effecten daarvan.* Dit zijn (lokale) projecten en
pilots op het gebied van techniek, proces, financiën en ruimtelijke ordening. Daarnaast zijn er
drie leeromgevingen: stedelijk gebied, kleine kernen en landelijk gebied. Initiatieven die zeker
perspectief bieden en waar anderen van zouden kunnen leren, maar dat gebeurt tot nu toe te
weinig of niet. De mogelijkheden van decentrale overheden zijn beperkt en een nationale aanpak
ontbreekt.
Het is nu van belang om de volgende stap te zetten.
* zie overzicht op volgende pagina.
SAMENWERKENDE GEMEENTEN
De 17 gemeenten die samenwerken in ‘Het Platform
Slappe Bodem’ en die allen met bodemdaling te kampen
hebben: Alphen aan den Rijn, Bodegraven-Reeuwijk,
Capelle a/d IJssel, Diemen, Gouda, Kaag en Braassem,
Krimpen aan den IJssel, Krimpenerwaard, Molenwaard,
Nieuwkoop, Rotterdam, Schiedam, Stichtse Vecht,
Waddinxveen, Woerden, Zaanstad en Zuidplas.
KENNISAGENDA PLATFORM SLAPPE BODEM
Vraaggestuurde kennisagenda, waarbij de kennisgebieden Techniek, Proces & Bestuur, Financieel en Ruimte
centraal staan.
COMMUNITY OF PRACTICE
3 keer per jaar komt het netwerk van gemeenten, waterschappen, kennisinstituten en marktpartijen bijeen
om aan de hand van concrete cases kennis en ervaring te delen. Thema’s als samenwerking en innovatie
komen hier aan de orde.
DEELNEMENDE WATERSCHAPPEN
NATIONAAL CONGRES VEENBODEMDALING
•Waterschap Amstel, Gooi en Vecht
•Hoogheemraadschap van Rijnland
•Hoogheemraadschap van Delfland
•Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden
•Hoogheemraadschap
van Schieland & de Krimpenerwaard
•Hoogheemraadschap
Hollands Noorderkwartier
Op 31 maart 2016 vond een eerste nationaal congres veenbodemdaling plaats met ruim 300 deelnemers vanuit
(decentrale) overheid en marktpartijen. Leeromgevingen, onderlinge verhoudingen, verantwoordelijkheden,
gezamenlijke problematiek en oplossingsrichtingen werden hier gepresenteerd. Met dank aan grote input en
mede-financiering vanuit overheid, markt en kennisinstellingen heeft dit congres plaats kunnen vinden.
KENNISPROGRAMMA KLIMAAT, WATER & BODEMDALING
Landelijk kennisprogramma met concrete praktijkprojecten en
leeromgevingen, geografisch ingedeeld in stedelijk gebied, kleine kernen
en landelijk gebied.
INNOVATIEPOOL
Om kennis en innovatie naar een hoger peil te brengen introduceert het Platform Slappe Bodem in
samenwerking KCAF een innovatiepool. Opdrachtgevers, opdrachtnemers en eindgebruikers gaan
hierin precompetitief op zoek naar oplossingen voor vraagstukken gerelateerd aan bodemdaling en
funderingsproblemen.
Gezien de grootschaligheid van het probleem pleit het Platform Slappe Bodem voor nationale
aanpak met betrokkenheid van het Rijk. Een plan van aanpak om tot dit nationale kennisprogramma
te komen heeft het Platform Slappe Bodem al in een brede coalitie opgesteld. Het plan van aanpak
is gebaseerd op projecten die al in uitvoering zijn. Doel is om samen met maatschappelijke partners
en de rijksoverheid een innovatienetwerk en leeromgeving te vormen. Betrokkenheid van het rijk is
nodig om bijvoorbeeld onderzoek uit te zetten bij kennisinstellingen/universiteiten, en de opgedane
kennis nationaal te maken.
Het is belangrijk om deze stap nu te zetten, omdat de meerkosten over enkele jaren – als het
probleem alleen maar groter is geworden – voor alle partijen enorm zullen zijn gestegen. Door nu
te investeren in meer kennis, kunnen we oplossingen vinden om bestaande problemen duurzamer
aan te pakken, kunnen we beter anticiperen op nieuwe ontwikkelingen en is het mogelijk om veel
schade, misinvesteringen en daarmee ook kosten te vermijden.
De rijksoverheid kan bijdragen door naast de decentrale overheden te staan en wanneer nodig de
eigen instrumenten (die de decentrale overheden niet hebben) in te zetten. We vragen het Rijk
mee te investeren in nationaal onderzoek en hiervoor ook de financiële middelen beschikbaar te
stellen.
COLOFON
Het Platform Slappe Bodem werkt aan een integrale aanpak waarin nationale, lokale en provinciale
overheden, waterschappen, kennisinstellingen, aannemers, ingenieursbureau’s en andere marktpartijen
gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen en dragen op het gebied van bodemdaling.
Met deze brochure wil het Platform Slappe Bodem de gevolgen van bodemdaling in de Nederlandse
Delta in beeld brengen en pleiten voor een gezamenlijke investering in nationaal onderzoek. De samenwerkende decentrale overheden in het Platform Slappe Bodem nemen hierin hun verantwoordelijkheid.
Van de rijksoverheid wordt gevraagd mee te investeren in nationaal onderzoek en hiervoor ook de
financiële middelen beschikbaar te stellen.
Contactpersoon
Jeroen Mekenkamp
secretaris Platform Slappe Bodem
[email protected]
www.slappebodem.nl
SAMENWERKINGSPARTNERS:
De bodem daalt sneller
dan de zeespiegel stijgt
Tijd voor een innovatieve en integrale aanpak
van bodemdaling!