4 De culturele ontwikkeling van kinderen

© 2012 Noordhoff Uitgevers bv
4 De culturele ontwikkeling van kinderen
4.1
Culturele ontwikkeling
De vier culturele basisvaardigheden gebruik je ook om je persoonlijke culturele
bewustzijn te ontwikkelen. Ze heten dan:
• zelfwaarneming
• zelfverbeelding
• zelfbegrip
• zelfanalyse.
4.2
Jezelf waarnemen
Je hebt een bepaald idee of beeld van jezelf. Dat noem je je zelfbeeld. Dat beeld is
ontstaan uit de manier waarop je jezelf ervoer en reacties van anderen op jou. Je
zelfbeeld verandert door die wisselwerking.
Je kunt veel over jezelf zichtbaar en hoorbaar maken in de media.
4.3
Jezelf verbeelden
Ons gedrag wordt voor een groot deel bepaald door ons gevoel. Gevoelens kunnen
herkennen, erkennen en uiten leidt tot zelfwaardering en zelfvertrouwen. Het
ontdekken van die innerlijke kracht helpt om jezelf te leren kennen en jezelf te
durven zijn.
Elk kind moet zich leren uiten in de media. Het kind moet ruimte krijgen om zijn
innerlijke beleving op een intuïtieve manier naar buiten te brengen. Dat vraagt om
rust, concentratie en veiligheid, niet om competitie of vaktechnische beoordeling.
4.4
Jezelf b eg ri jp en
Ieder mens heeft positieve en negatieve gevoelens. Luister naar je gevoel en
probeer ze te herkennen. Ze zitten soms diep verstopt. Door middel van expressie
kun je je gevoel naar buiten brengen en maakt je weer ruimte in je binnenste.
Nieuwe ervaringen in de culturele media kunnen ons gevoelsleven uitbreiden en
veranderen.
4.5
Ke nme rke n va n cu l tu rel e on tw ik kel i ng
Het ontwikkelen van het bewustzijn is een proces van jezelf steeds beter leren
kennen in wie je bent en wat je kunt. Als je een kind vraagt om zichzelf te
beschrijven dan ontdek je vier fasen in zijn ontwikkeling (Piaget):
• een kleuter beschrijft zichzelf heel concreet
• tussen 6 en 8 beschrijft het kind zich in meer psychologische zin
• tussen 8 en 10 beschrijft het kind zich op basis van vergelijking met anderen
• tussen 10 en 12 gebruikt het kind meerdere aspecten om zich te beschrijven,
het gevoel van eigenwaarde is al redelijk ontwikkeld.
Samenvatting Basisboek cultuuronderwijs
| 1
© 2012 Noordhoff Uitgevers bv
Het ontwikkelen van het bewustzijn is een cognitieve ontwikkeling. Dat wil zeggen
dat je als persoon in toenemende mate in staat bent tot het opnemen, verwerken
en weer kunnen gebruiken van kennis, informatie en ervaringen.
4.6
Een b i jzonder o nde rwijsconce pt
Reggio Emilia is een stad in Italië waar op bijzondere manier onderwezen wordt.
Belangrijk daarbij is communicatie. Kinderen zijn gericht op communiceren en dat
kan in alle media. De zogenoemde ‘pedagogiek van het luisteren’ (observeren)
staat centraal. De taak van onderwijs wordt opgevat als het begeleiden van de
ontwikkeling van een eigen identiteit. De werkwijze van Reggio Emilia biedt veel
aanknopingspunten voor cultuuronderwijs.
4.7
Zo rgve rbr ed ing
Zorgverbreding is erop gericht ontwikkelingsachterstanden te signaleren, te
voorkomen en eventueel op te lossen. Er kunnen blokkades zijn in het uiten of het
zelfvertrouwen van kinderen. Dat heeft een negatieve invloed op het leerproces in
allerlei ontwikkelingen. Kunstzinnige middelen kunnen op een bijzondere manier
helpen bij het verhelpen van blokkades.
Het zelfbeeld en het zelfvertrouwen van jonge kinderen zijn nog niet stabiel.
Kinderen hebben nog veel bevestiging nodig.
In de culturele media kun je kinderen stimuleren om zich te uiten. Daarbij maken
ze zichtbaar of hoorbaar wat ze niet kunnen zeggen. Er wordt vooruitgang geboekt
als het werk van het kind besproken wordt en vastgelegd in bijvoorbeeld een
portfolio. Bovendien moeten kinderen zich uiten met diverse materialen in de
verschillende media.
Ons bewustzijn hebben we niet voor onszelf, maar voor de ander. Je zelfbewustzijn
is een ik-verhaal met jou als hoofdpersoon. Het is niet een gegeven, maar een
proces van jezelf scheppen en uiten. Cultuur biedt een onuitputtelijke bron om je
identiteit vorm te geven.
Samenvatting Basisboek cultuuronderwijs
| 2