CIW-symposium Meerlaagse Waterveiligheid – 16 november 2015

CIW-symposium Meerlaagse Waterveiligheid – 16 november 2015
Hoog water zonder kater: hoe kunnen lokale overheden hieraan meewerken
VERWELKOMING - Philippe D’HONDT
Beste aanwezigen,
Van harte welkom op dit symposium van de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid
over meerlaagse waterveiligheid. De datum voor dit symposium is niet zomaar gekozen.
Precies vijf jaar geleden werd Vlaanderen getroffen door ernstige overstromingen. Een
periode die velen onder jullie zich waarschijnlijk nog goed herinneren.
Na de overstromingen van 2010 kreeg de CIW, als overlegplatform van de
waterbeheerders en de bij het waterbeleid betrokken instanties, de opdracht om alle
informatie over de overstromingen samen te brengen en te zoeken naar oorzaken en
oplossingen om dergelijke waterellende in de toekomst zoveel mogelijk te vermijden.
De bekkensecretariaten bezochten de getroffen gemeenten en verzamelden er alle
relevante informatie over de wateroverlast, zoals fotomateriaal, welke straten onder
water stonden en hoe hoog het water er stond, of er lokale knelpunten waren die de
wateroverlast versterkten en waar de hulpdiensten ingezet werden.
De CIW verwerkte die informatie, samen met de gegevens van de waterbeheerders, tot
één globale evaluatie van de overstromingen van november 2010 en een hieraan
gekoppeld actieplan.
Eén van de conclusies van deze evaluatie was dat bijkomende investeringswerken en
overstromingsgebieden absoluut nodig zijn, maar onvoldoende zijn om ons te wapenen
tegen het toekomstige overstromingsrisico.
Door klimaatverandering en bijkomende bebouwing zullen bij ongewijzigd beleid de
kansen op en de gevolgen van overstromingen immers toenemen. Met een louter
protectieve aanpak die uitgaat van het principe dat we het water 'eerst moeten
vasthouden, dan bergen, en ten slotte (vertraagd) afvoeren' kunnen we onvoldoende
oplossingen bieden aan toekomstige overstromingsrisico’s.
Uit de evaluatie kwam ook naar voor dat we meer moeten inzetten op het vrijwaren
van ruimte voor water, op voorspellingen en waarschuwingen van overstromingen, op
de samenwerking tussen waterbeheerders, hulpdiensten en crisisdiensten bij een
overstroming én op het informeren van burgers over de overstromingsrisico’s.
Hiermee was de stap gezet naar een meerlaagse benadering van de waterveiligheid. Een
benadering die niet alleen oog heeft voor de bescherming tegen overstromingen, maar
1
ook voor de schade die een overstroming kan veroorzaken en hoe we deze schade
kunnen beperken.
Sindsdien zijn tal van initiatieven genomen die verder vorm geven aan het
overstromingsrisicobeheer in Vlaanderen. Ik heb begrepen dat Kor Van Hoof, raadgever
Water van het kabinet van minister J. SCHAUVLIEGE hierna kort een aantal realisaties
nader zal toelichten. De CIW volgde de vorderingen van allerhande acties in relatie tot
het overstromingsriscobeheer op aan de hand van een jaarlijks opvolgingsrapport dat op
de website gepubliceerd werd, aan de minister overhandigd werd en ook de basis
vomde voor een jaarlijkse bespreking van de overstromingsproblematiek in de betrokken
parlementaire commissie. Geïnteresseerden kunnen de Globale CIW-evaluatie en de
bijhorende opvolgingsrapporten nalezen op de website integraalwaterbeleid.be.
Deze zomer publiceerde de CIW haar vierde opvolgingsrapport, dat volledig
gestructureerd is volgens de principes van meerlaagse waterveiligheid. Het is meteen
ook het laatste opvolgingsrapport.
Dit betekent niet dat het werk af is. Er staan er nog heel wat acties en initiatieven op
stapel om meerlaagse waterveiligheid verder uit te rollen en Vlaanderen beter te wapenen
tegen wateroverlast. Die staan in de stroomgebiedbeheerplannen voor de periode 20162021, waar de overstromingsrisicobeheerplannen die Vlaanderen voor het eerst moet
opmaken in uitvoering van de Overstromingsrichtlijn deel van uitmaken. Vlaanderen
heeft er voor gekozen om de overstromingsrisicobeheerplannen in de
stroomgebiedbeheerplannen te integreren, wat kansen biedt om maatregelen voor de
beheersing van overstromingen te combineren met maatregelen voor laagwater en de
kwaliteit van het watersysteem.
De CIW bereidde samen met de bekkensecretariaten deze stroomgebiedbeheerplannen
voor en organiseerde er een openbaar onderzoek over. In september bezorgde de CIW de
aan het openbaar onderzoek aangepaste ontwerpplannen aan minister SCHAUVLIEGE
voor vaststelling door de Vlaamse Regering tegen het einde van dit jaar.
Eens de plannen vastgesteld zijn, zal de CIW u hierover informeren. En daar blijft het niet
bij. De komende jaren zal de CIW de uitvoering van de plannen nauwgezet opvolgen en
erover communiceren via het jaarlijkse wateruitvoeringsprogramma.
Beste aanwezigen,
Meerlaagse waterveiligheid heeft nog een belangrijk aspect dat ik als voorzitter van de
CIW extra wil benadrukken. Waar het overstromingsbeheer vroeger vooral een zaak was
van de overheid, wordt nu aan alle betrokkenen gevraagd om hun verantwoordelijkheid
te nemen en samen te werken aan de waterveiligheid. De aanpak van overstromingen is
2
immers een gedeelde verantwoordelijkheid van waterbeheerders, ruimtelijke planners,
projectontwikkelaars, architecten, burgers, hulpdiensten en verzekeringsmaatschappijen.
Om de betrokken actoren te ondersteunen bij de toepassing van meerlaagse
waterveiligheid gaf de CIW dit voorjaar groen licht aan het ‘actieplan Meerlaagse
Waterveiligheid’. Het actieplan is erop gericht om de visie van meerlaagse
waterveiligheid beter bekend te maken en de betrokkenen te ondersteunen bij het in de
praktijk brengen van meerlaagse waterveiligheid.
Zo is de organisatie van dit symposium een actie uit dat plan en in eerste instantie
gericht naar lokale besturen. Het overstromingsrisico kan sterk verschillen van locatie tot
locatie. Het overstromingsrisicobeheer vraagt ook maatwerk om de juiste maatregelen
op de juiste plaats te nemen, om te zoeken naar de meest kostenefficiënte oplossingen
voor een gebied en naar een goede ruimtelijke inpassing ervan. Lokale besturen zijn voor
de CIW cruciale partners om meerlaagse waterveiligheid op wijkniveau in de praktijk te
brengen, maar ook om het belang van een meerlaagse waterveiligheid te communiceren
naar de partners van lokale projecten en naar de burgers.
Om de filosofie/ boodschap van de meerlaagse waterveiligheid beter toegankelijk te
maken, werd binnen de CIW een webfilmpje ontwikkeld, dat u straks in primeur te zien
krijgt. De titel van het filmpje, “hoog water zonder kater”, is een nieuwe link van op de
website integraal waterbeleid waar u verdere informatie kan vinden over meerlaagse
waterveiligheid. Hiermee hopen wij te duiden dat iedereen een verantwoordelijkheid
draagt om de overstromingsrisico’s in Vlaanderen op een aanvaardbaar niveau te
houden en informeren we hen over de inspanningen die zij hiervoor kunnen en soms
moeten leveren.
Na dit symposium zal het filmpje op de website van de CIW geplaatst worden. Het
filmpje staat ook op de USB-stick die jullie bij aankomst ontvingen.
U kunt ons helpen om van meerlaagse waterveiligheid een succes te maken door het
filmpje op uw website te plaatsen. Lokale besturen kunnen hun inwoners hierover
informeren, het filmpje afspelen aan het loket van de dienst stedenbouw of het als
warming-up gebruiken bij een vergadering over een lokaal project.
Beste aanwezigen,
Dat heel wat lokale besturen zich bewust zijn van de toenemende overstromingsrisico’s
en creatief op zoek gaan naar oplossingen, getuigen de voorbeelden die vandaag
gepresenteerd worden met betrekking tot lokale projecten.
Daarnaast zetten we een aantal initiatieven van de Vlaamse overheid in de kijker. We
hopen dat deze initiatieven jullie inspireren om meerlaagse waterveiligheid actief mee te
3
nemen in de dagelijkse werking binnen jullie organisatie en bij het uittekenen van
nieuwe (lokale) projecten.
We laten jullie evenwel niet tot morgen wachten om met de principes van meerlaagse
waterveiligheid aan de slag te gaan. Onder het motto “al doende leert men” kunnen
jullie deze namiddag zelf een fictief project aanpakken met de instrumenten van
meerlaagse waterveiligheid.
Maar alvorens we van start gaan, stel ik graag het filmpje “hoog water zonder kater”
voor en wens ik jullie een interessante en inspirerende dag toe.
4