Stress: nuttig en gevaarlijk

Stress: nuttig en gevaarlijk
Stress of hoge spanning komt voor in zogenaamde piekmomenten. Dit zijn momenten waarop je
wel alles tegelijk zou moeten aanpakken of momenten waarop er iets belangrijks in je leven verandert
(veranderen van werk, een kind erbij, verhuizen, een overlijden…). Stress heeft hier vaak een
positieve rol. Het doet je reageren op situaties die je bedreigen of die veel inspanning vragen. Opzij
springen voor een naderende auto of je beter concentreren op een moeilijke taak.
Stress bouw je ook op doorheen de kleine spanningsmomenten van elke dag. Je bent al gejaagd om
op tijd op het werk te zijn, kribbige collega’s, lastige telefoons, ruziënde kinderen thuis, een lekke
band of een overvolle trein. De opgebouwde stress noemen we het spanningsniveau. Bij een hoog
spanningsniveau ga je sneller last ondervinden. Wanneer daar nog eens piekmomenten bij voorkomen
lijk je de situatie helemaal niet meer aan te kunnen.
Stressklachten ontstaan wanneer je de indruk krijgt dat er meer van je gevraagd wordt dan je
aankan.
Anderen of jijzelf leggen je een taak op en je meent die taak te moeten volbrengen.
Daarbij heb je het gevoel de taak helemaal niet of slechts moeizaam aan te kunnen. Zo ontstaat een
soort angst en twijfel voor je positie. ‘Ben ik wel een goede leerkracht, kan ik mijn taak als huisvrouw
en moeder wel aan, ik zal die afdeling niet kunnen leiden, ik kan het ritme in het bedrijf niet volgen en
zal er dus wel uitvliegen…’. Je voelt je onzeker, je raakt gespannen en krijgt hoofdpijn, maagklachten,
rugproblemen…
Zo ontstaan problemen rond stress. Houdt deze toestand lang aan of komt die vaak voor, dan kan je
er echt ziek van worden.
Test jezelf op stress
Mogelijke lichamelijke klachten van stress zijn:
 slapeloosheid
 hoofdpijn
 maag- en darmstoornissen
 spierpijn
 hartritmestoornissen
Mogelijke psychische klachten van stress zijn:
 lusteloosheid
 gejaagdheid
 snel geëmotioneerd zijn of je angstig voelen
Mogelijke veranderingen in het gedrag ten gevolge van stress zijn:
 teveel eten
 alcoholgebruik
 niet kunnen ontspannen
 meer medicatiegebruik
 prikkelbaar zijn
Hoe merk jij jouw stress op?
Als deze klachten verergeren of aanhouden kan je hulp vragen bij je huisarts, bij een centrum voor
geestelijke gezondheidszorg… Een psychotherapeut leert je dan op welke manier je met jouw stress
kan omgaan.
Pak de stress aan!
Stress ontstaat omdat de situatie of de taak voor jou overkomt als te zwaar of te bedreigend. Om de
stress te vermijden kan je dus:
 de situatie veranderen
 de manier veranderen waarop jij naar de situatie kijkt
 de spanning verlagen door te ontspannen
De situatie veranderen
Als je echt zenuwachtig wordt van het lange wachten aan de kassa in de supermarkt dan kan je bij
voorbeeld op een ander moment naar de supermarkt gaan. Als je overstuur raakt van de rommel in
huis, kan je met je huisgenoten een moment in het dagverloop afspreken waarop iedereen helpt
opruimen. Een aantal maatregelen in de werksituatie zijn erop gericht situaties die stress oproepen aan
te pakken. Zo is het dragen van oorbeschermers in sommige sectoren verplicht omdat geluid op zich
een broer van stress is. Verplichte rustpauzes, rookverbod… verminderen de stresssituaties. Ook kan
je de bron van werkstress soms aanpakken door deze bespreekbaar te maken met je baas of je collega.
Misschien kan een verandering in je eigen gedrag het aantal stresssituaties verminderen. Door op te
komen voor jezelf, ‘neen’ te zeggen, wanneer je iets gevraagd wordt en je het echt niet kan doen, word
je minder snel overbelast. Door taken te verdelen en niet altijd alles zelf te doen wordt de druk
eveneens minder.
De situatie die stress veroorzaakt zelf aanpakken, is natuurlijk de beste methode. Soms heb je
echter weinig of geen vat op die situatie: de files, een ziekte van je partner, een conflict met je baas dat
niet uit te praten valt… daar kan je zelf weinig aan veranderen. Toch kan je dan nog de stress
verminderen door je kijk op de situatie te veranderen of door te werken aan de gevoelens die je bij
stress ervaart.
De manier veranderen waarop je naar de stresssituatie kijkt
Twee studenten hebben een belangrijk examen. De ene student heeft een slapeloze nacht achter de
rug, kan ’s ochtends niet eten, het zweet staat hem in de handen, hij is ervan overtuigd dat hij zal falen.
De andere bekijkt de situatie rustig: ik heb gestudeerd en verder zien we wel, leuk om eens te testen
wat ik er nog van weet. De manier waarop beiden tegen dezelfde situatie aankijken verschilt sterk.
Wanneer je als ouder thuis wacht op de terugkeer van deze student, kan je de situatie ook op twee
manieren bekijken. Ofwel verwacht je een drama, hij zal zeker falen, een jaar overdoen is een schande,
hoe is het mogelijk! Je windt je op en raakt erg gespannen.
Je kan ook denken: we zien wel, en als hij faalt, wat dan nog. Dat is een wereldramp, hij zal eruit
leren en het volgende keer beter doen. Deze tweede manier om naar de situatie te kijken vermindert de
spanning en voorkomt stressklachten. Deze laatste manier van kijken noemen we: realistisch denken.
De spanning verlagen door te ontspannen
Tussendoor ontspannende activiteiten in je leven plannen
Wanneer je toch gespannen raakt, dan biedt ontspanning de oplossing. Sommige mensen reageren
zich af in sportbeoefening, anderen raken ontspannen door muziek te beluisteren of door
massagetechnieken.
Mensen die van nature zeer actief zijn, voelen zich meestal beter bij actieve ontspanningsmethodes.
Anderen hebben meer aan stilte en rust. Eigenlijk moet je zelf op zoek gaan naar de situatie die voor
jou het meest ontspannend werkt. Zoek een sport die je graag doet en die je regelmatig kan beoefenen.
Organiseer uitstapjes met vrienden, zoek een creatieve bezigheid die jij leuk vindt.
Het is belangrijk een paar keer per week uitdrukkelijke rustmomenten voor jezelf te plannen. Het
zijn noodzakelijke batterijopladers. In een druk tijdschema worden vaak deze ontspanningsmomenten
het eerst geschrapt. Wanneer je er onvoldoende tij voor vrijmaakt, reageer je de spanningen niet meer
goed af, en kunnen stressklachten ontstaan.
Je kan ontspanningsoefeningen aanleren. De meest gekende zijn progressieve relaxatie en autogene
training.
Doorheen de dag een aantal keren op adem komen
Wanneer de kleine inspanningen zich opstapelen, raak je voortdurend gespannen, alsof je steeds op
de toppen van je tenen moet lopen. Een kleine extra taak stelt je dan voor een gevoel van
onoverkomelijke stress. Daarom is het nodig je stressweerstand zo groot mogelijk te houden.
Een gezonde leefgewoonte is belangrijk om je weerbaarder te maken tegen die kleine spanningen.






Dit zijn de pijlers voor een gezond en ontspannen lichaam:
matig alcoholgebruik
niet roken
voldoende beweging
goede slaapgewoonten
een gevarieerde en gezonde voeding
alleen medicatie wanneer het echt nodig is.
Daarnaast kan je zelf dat onbewust spanningsniveau verlagen.
Als je voor jezelf 15 à 20 maal per dag een paar keer rustig ademhaalt alsof je alle spanning
uitblaast, geef je je lichaam en je geest even de tijd om spanning los te laten. Je vermindert de stapel
spanning zodat je weer wat reserve krijgt. Zo kan je weer tegen een stootje.
Deze tip is vooral belangrijk als je voelt dat je onrustig en prikkelbaar wordt. Maar als je dit bewust
in je dag inbouwt, merk je dat je minder snel overstuur raakt, je wordt over het algemeen rustiger.
Stress… een uitdaging!
Stress is een uitdaging in het leven van elke mens. Als je er goed mee omgaat,
haal je er voordeel uit, zonder er last van te hebben. Je presteert meer en beter,
je kan je beter concentreren en je hebt het gevoel meer aan te kunnen.