Aangeboren gedrag

EXTRA INFORMATIE: AANGEBOREN GEDRAG
KENMERKEN
TYPES
(zie syntheseblaadjes p. 20 – 21)
Aangeboren gedrag
 is het gedrag dat bij alle even oude dieren van hetzelfde geslacht van één soort
optreedt.
 draagt onmiddellijk bij aan de overlevingsdrang van dieren.
 biedt vooral voordeel aan lagere dieren die niet lang genoeg leven om te leren en
bij jongen dieren die nog geen tijd gehad hebben om te leren.
Soorten aangeboren gedrag:
 kinesis
 is een ongerichte reactie op een prikkel (bv. pissebedden lopen in alle
richtingen tot ze een vochtige omgeving bereikt hebben).

taxis
 is een zeer gerichte reactie op een prikkel, waarbij de actie zowel in de richting
van de prikkel of van de prikkel weg kan gebeuren. Er zijn verschillende soorten
taxis:
o fototaxis
o chemotaxis
o reotaxis
o geotaxis

reflexen
 natuurlijk of niet-voorwaardelijke reflexen zijn een snel antwoord op meestal
een bedreigende situatie, waarbij het dier schade kan oplopen. De reflex staat niet
onder controle van de wil en volgt heel snel op de prikkel.
Reflexen kunnen ook betrekking hebben op een specifieke voedselaanwezigheid,
bv.
- speekselsecretie bij honden ontstaat door reuk en smaak van het voedsel
- zuigreflex van baby's of jonge zoogdieren

instinct
 instinctief gedrag bestaat vaak uit ingewikkelde reactiepatronen, maar dezelfde
prikkels leiden steeds tot hetzelfde gedrag (typische eigenschap van aangeboren
gedrag).
Staat veelal in verband met
- paarvorming
- voortplanting
- territoriumverdediging
- voeding
Opmerking in verband met seksueel gedrag van mannetjes en wijfjes
De mannetjes willen zoveel mogelijk hun eigen genetische informatie doorgeven aan het
nageslacht en dat paren kost voor hen weinig energie. Zij willen dus zoveel mogelijk
paren.
De wijfjes brengen de jongen groot en investeren daar veel energie in (bv. voor het
leggen en uitbroeden van die eieren). Wijfjes willen ook paren met het beste mannetje
dat de sterkste nakomelingen zal geven.
Als dieren baltsen of paren zijn ze minder waakzaam en dus ook kwetsbaar. Seksueel
gedrag is dan ook risicogedrag. Het risico is groot, maar de beloning ook. De
voortplanting is immers de enige manier om de eigen genen door te geven aan de
volgende generatie.
De voortplanting gaat gepaard met heel wat rituelen. Deze gedragingen zijn genetisch
bepaald en zitten opgeslagen in de erfelijke kenmerken van de soort.