Meeting the Challenge of Climate Change
advertisement
Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Samenvatting van het "South East Climate Threats and Opportunities Research Study" (SECTORS) project: Een onderzoek naar de effecten van en de aanpassing aan klimaatverandering voor belangrijke sectoren in Zuidoost Engeland 2 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Inleiding Dit verslag vat de resultaten samen van een gedetailleerd onderzoek in 2003/04 door "Atkins plc" en "Oxford Brookes University", en dat namens het "South East Climate Change Partnership" (SECCP) werd uitgevoerd in opdracht van en bekostigt door het "South East England Development Agency" (SEEDA). Het onderzoek gaat uit van de veronderstelling dat alhoewel we duidelijk een invloed kunnen hebben op de mate van toekomstige klimaatverandering door de hoeveelheden "broeikasgassen" die in de atmosfeer worden uitgestoten te verminderen, de reactie van het klimaatsysteem achterblijft bij deze emissies. Zodoende zitten we voor ongeveer de komende 50 jaar reeds "vast" aan een niveau van onvermijdbare klimaatverandering. Het onderzoek richt zich voornamelijk op deze niet te voorkomen klimaatverandering, en wat voor effect dit de komende decennia zal hebben op belangrijke sectoren in het zuidoosten; het houdt zich bezig met de noodzaak voor en de omvang van aanpassing en de noodzaak voor het maken van tijdige plannen. SECTORS zal door SECCP sectorgroepen en SEEDA gebruikt worden als een basis voor hechtere verbanden met belangrijke organisaties, vooral bedrijven, voor het vergroten van het bewustzijn van de effecten van klimaatverandering en de noodzaak voor toekomstige plannen voor aanpassing. Ter ondersteuning van verder werk, werd de adviseurs ook gevraagd om belangrijke gegevens samen te brengen, een serie klimaatveranderingindicators voor de regio te ontwikkelen, relevante onderzoeksactiviteiten in kaart te brengen en een specificatie voor een op een Geografisch Informatie Systeem (GIS) gebaseerd gereedschap te verzorgen ter ondersteuning van adaptieve planning voor klimaatverandering – deze elementen van het project worden hier ook samengevat. SEEDA en SECCP speelden een cruciale rol bij de identificatie van de belangrijkste sectoren die herzien dienden te worden, met betrekking tot de risico's en mogelijkheden van de effecten van klimaatverandering. Er bevinden zich sterke banden tussen de verschillende sectoren, en het vermogen van een sector om zich aan klimaatverandering aan te passen zal afhankelijk zijn van de reacties van andere sectoren. De sectoren die werden herzien zijn: Landbouw Biodiversiteit Bedrijven en economie Noodplanning Gezondheid Landgebruikplanning Toerisme Nutsvoorzieningen & infrastructuur Het rapport “Rising to the Challenge: the Impacts of Climate Change in the South East” (" De uitdaging aannemen: de effecten van klimaatverandering in het Zuidoosten") (Wade et al. 1999) dat in 1999 werd uitgebracht stelde de agenda vast voor het adresseren van klimaatverandering in het Zuidoosten en leidde tot de vorming van het SECCP. Aangesteld om de effecten van klimaatverandering op het milieu, de economie en de samenleving van de regio te beoordelen, concludeerde “Rising to the Challenge” dat “het Zuidoosten potentieel meer voordeel kon behalen, maar zeker meer te verliezen had door klimaatverandering dan enige andere regio in Groot-Brittannië”. Sinds 2001 heeft het SECCP advies verzorgd voor regionale belanghebbenden en onderzoek gestimuleerd naar de mogelijke effecten van klimaatverandering en hoe hierop te reageren. Het partnerschap werkt nauw samen met het "UK Climate Impacts Programme" (UKCIP). SECTORS zorgt voor een update van de kwesties en risico's welke in “Rising to the Challenge” werden geïdentificeerd en onderzoekt, gebaseerd op gedetailleerde sectoronderzoeken, in groter detail de mogelijkheden voor aanpassing aan klimaatverandering en de ontwikkeling van bijbehorende aanpassingstrategieën. 3 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Doelstellingen en benadering SECTORS heeft vier hoofddoelstellingen: 1. Het bepalen van de belangrijkste sectoren in het zuidoosten met betrekking tot de te verwachten effecten van klimaatverandering, aanverwante kwesties en reacties, en het identificeren van op sectorgebaseerde aanpassingstrategieën; 2. Het in kaart brengen van bestaande gegevens en gegevensverzamelingssystemen met betrekking tot klimaatverandering en het ontwikkelen van een serie regionale klimaatveranderingindicators; 3. Het in kaart brengen van bestaande onderzoeksactiviteiten relevant aan de effecten van klimaatverandering en de aanpassing hieraan binnen de regio; 4. Het geven van advies voor de ontwikkeling van een GIS (Geografisch Informatie Systeem) ter ondersteuning van adaptieve planning in de regio. Het project omvat een combinatie van onderzoek en ontwikkeling, herziening van literatuur en een questionnaire, samen met workshops en directe consultatie met belanghebbenden. De adviseurs rapporteerden aan een kleine stuurgroep van SECCP partners, met SEEDA als voorzitter. Vooruitgang sinds “Rising to the Challenge” In de vijf jaar sinds de publicatie van “Rising to the Challenge” heeft er een aanzienlijke hoeveelheid onderzoek plaatsgevonden naar de wetenschap en effecten van klimaatverandering, waaronder een reeks regionale onderzoeken naar de effecten op specifieke sectoren en bronnen. SECTORS bevat een overzicht van de belangrijkste publicaties, vooral met betrekking tot de implicaties voor het zuidoosten. Verbeteringen in het maken van modellen leidde in 2002 tot de publicatie van een nieuwe serie klimaatveranderingscenario's voor Groot-Brittannië (Hulme et al., 2002), welke de UKCIP98 scenario's (Hulme en Jenkins, 1998) vervangen waarop “Rising to the Challenge” werd gebaseerd. Alhoewel dezelfde brede veranderingen worden voorspeld, zijn de UKCIP02 scenario's "droger" dan hun voorgangers, wat een algemene afname in neerslag voor het zuidoosten suggereert; men verwacht echter dat winters relatief natter zullen zijn. (Voor details van de UKCIPO2 scenario's en informatie over de effecten van en aanpassing aan klimaatverandering, zie de UKCIP website http://www.ukcip.org.uk). Aanpassingonderzoek & gereedschap In tegenstelling tot de goede geografische en sectorale publiciteit van de effecten van klimaatverandering in Groot-Brittannië, is er weinig inhoudelijk onderzoek gepubliceerd over aanpassing. Op landelijk niveau heeft een onderzoek (ERM, 2000) de prioriteiten voor aanpassing bekeken met een poging tot kostenaanpassing met gebruik van een kosten-baten analyse. Het enige regionale onderzoek naar aanpassing heeft betrekking op Schotland (Kerr en McLeod, 2001). UKCIP heeft een kader voor besluitvorming met betrekking tot aanpassing aan klimaatverandering gepubliceerd wat richtlijnen omvat voor het omgaan met de risico's en onzekerheid van klimaatverandering. Recentelijk heeft het UKCIP ook richtlijnen geproduceerd voor de kostenberekening van de effecten van en aanpassing aan klimaatverandering, welke onder andere technieken bevatten voor het inschatten van verschillende effecten, besluitondersteunend gereedschap en illustratieve gevalsanalyses. 4 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Consultatie: Kwesties met betrekking tot klimaatverandering en antwoorden van het vragenonderzoek SECTORS omvatte uitgebreide consultatie gebaseerd rond een groot vragenonderzoek, gevolgd door direct contact om verslaggeving binnen en tussen sectoren te verzekeren. Er werden twee workshops gehouden, specifiek om de sectoren biodiversiteit en toerisme te adresseren en hen op de hoogte te houden van de ontwikkelingen van het vragenonderzoek. Er werden ook twee workshops gehouden om de regionale klimaatveranderingindicators te testen en de aanpassingstrategieën samen te vatten. De bevindingen van het vragenonderzoek en de hieropvolgende vraaggesprekken en de verschillende workshops (inclusief het volledige SECTORS rapport) zijn niet bedoeld als een herhaling van het uitvoerige onderzoek naar mogelijke effecten welke beschreven werden in “Rising to the Challenge”, maar als een verslag van de visies van de ondervraagden en deelnemers. Deze visies zijn samengebracht in het overzicht van andere relevante onderzoeken die plaatsvonden sinds “Rising to the Challenge”, met het doel om sectorspecifieke kwesties te identificeren. Het onderzoek beoordeelde een reeks kwesties met betrekking tot het weer en klimaatverandering welke van belang zijn voor belanghebbenden in de regio waaronder het belang van het weer met betrekking tot hun activiteiten, hun houding ten opzichte van klimaatverandering, de mogelijke effecten op het vermogen om tegemoet te komen aan de bedrijfsdoelstellingen, en het bewustzijn van advies met betrekking tot klimaatverandering en benaderingen voor aanpassing. Ook werden dreigingen en mogelijkheden in verband met klimaatverandering voor elke sector geïdentificeerd. Vooruitplannen Voor de meeste sectoren schijnt een twee tot vijf jaren plan de norm te zijn. Alhoewel, zoals verwacht kan worden, de sectoren met lange doorlooptijden en langdurige projecten (zoals biodiversiteit, planning, infrastructuur en nutsvoorzieningen) verder vooruit plannen, lichtten vele ondervraagden toe dat zij met allerlei tijdhorizonten werkten: voor budgets wordt bijvoorbeeld een jaarlijkse cyclus gebruikt, terwijl voor organisaties die binnen een politieke horizonten werken, een drie tot vijf jarige periode belangrijk is. Voordelen werden op dezelfde wijze over alle tijdhorizonten gezien. Het huidige belang van het weer Minimaal 80 procent van de ondervraagden waren van mening dat het huidige weer op de een of andere manier een invloed had op hun bedrijf of organisatie. Sommigen, wiens werk gebaseerd was op beleid, waren niet van mening dat zij beïnvloed werden, terwijl anderen duidelijk niet serieus namen wat zij als abnormale omstandigheden zagen: “afgezien van regen of erg koude omstandigheden gaat het werk gewoon door”; en “geen beduidend effect vanwege normaal te verwachten vertragingen in het geval van sneeuw, ijs enz, voor het reizen naar de werkplek voor medewerkers”. 5 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Huidige effecten van het weer, zoals aangegeven door de ondervraagden, per sector Nat Landbouw, bosbouw and visserij, oogstschade, overstroming, bodem, kostenverhoging, ongedierte Biodiversiteit kostenverhoging, wateroverlast, moeilijk onderzoekswerk Bedrijven & economie Problemen bij het gebruik of verhuizen van zware apparatuur, verstoring van buitenwerk en toegang, sommige soorten ongedierte nemen toe Noodplanning overstromingen, bereikbaarheid werkplaats, beïnvloeding diensten Droog inclusief tuinbouw slechte ontkieming, brand, opbrengstvermindering, stress, teeltproblemen Koud Warm Winderig vorstschade, zaadkeuze, knaagdieren hitteschade, droge beken, ongedierteproblemen windschade, onderbroken stroomvoorziening, problemen bij het besproeien brand, plantverlies, watertekort energiebronnen, schade aan wegoppervlak, verwarmingskosten asociaal gedrag neemt toe, volksgezondheidsproblemen, moeilijke werkomstandigheden boomschade, schade aan gebouwen verplaatsen op constructielocaties vergemakkelijkt, beperkingen bij het planten schade aan constructiemateriaal en praktijken, buitenactiviteiten, vermindering van enig ongedierte gronduitdroging beïnvloed funderingen en materiaal, buitenactiviteiten, ongedierteproblemen problemen bij het hanteren van materiaal en omvangrijke goederen uitdroging klei, onderbreking van watervoorzieningen meer uitglijden en vallen, risico voor ouderen en kwetsbare mensen, transport vergrootte behoefte aan steun, hitteverwante ziekten vergrootte behoefte aan steun, onderbreking van activiteiten, verkeersstoringen koudeverwante sterfgevallen hitteverwante ziekten gebarsten pijpleidingen, slechte gezondheid/brandstoftekort, verwarmingskosten, extreem weer versneld erosie van historische basis, asociaal gedrag neemt toe verhoogde kosten van elektriciteit en apparatuur, falen van airconditioning, zuidelijk georiënteerde gebouwen beïnvloed, recreatieve voorzieningen, ouderenzorg, voedselvergiftiging, luchtkwaliteit, gebruik van open ruimtes boomschade, schade aan kustverdediging, uitvallen elektriciteit, onderhoudskosten voor gebouwen en infrastructuur, transportverstoring, kusterosie plantschade, lage bezoekersaantallen, problemen met vee, structurele schade, voordeel voor toeristische activiteiten onderdak klimaatbeheer broeikassen, lager activiteitsniveau, algengroei, voordeel voor toeristische activiteiten buiten onveilige omstandigheden, problemen bij het zeilen, schade aan gebouwen gasopbrengst van vuilstortplaatsen lager, verhoogde elektriciteitskosten, gevaarlijk ijs, onderhoudsproblemen verhoogde vraag naar water, toename in verpakkingsafval, spoorwegschade tijdelijke sluiting van vuilstortplaatsen, uitzonderlijke hoeveelheid bladval, omleidingen ferry's, schade aan infrastructuur, bedrijfsstilstanden Gezondheid Verstoring van vervoer naar uitdroging werkplaats, hoog ziektecijfer Planning nieuw werk aan afwatering en nieuw werk aan stormvloedkeringen, veel watervoorzieningen, gemeentelijke diensten aantrekken van mensen verstoord, vertraging bij naar gebied, locatiewerk onderzoekswerk en makkelijker, biodiversiteit en locatiebezoeken, milieu, verhoogde kosten constructievertraging, voor landschapsbouw en overstromingsproblemen voor onderhoud, stabiliteit / belanghebbenden en verzakking landschapsbouw risicomanagement, en gebouwen, risico op infrastructuur en groeiseizoen, brand van grasland afvalbeheer, bereikbaarheid werkplaats, overstromingschade aan historische gebouwen en archeologie Toerisme, recreatie, sport bezoekersaantallen minder tuinactiviteit, schade verminderen, aflasten van aan grasland, waterniveau gebeurtenissen, meer in meren daalt verwarming nodig, effect op gebouwen, onbruikbare gebieden Nutsvoorzieningen en infrastructuur management van bankstabiliteit, toename in vuilstortplaatsen, vraag, grondwater spoorweg/wegoverstromingen, hernieuwing laag, tekorten bodemstabiliteit, in bronnen, schade aan toegankelijkheid, onroerende goederen bedrijfsstilstanden, besmetting 6 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Houdingen ten opzichte van klimaatverandering Ondanks de verschillen tussen de sectoren lieten de antwoorden een opmerkelijke overeenkomst zien bij het inschatten van de periode wanneer klimaatverandering een invloed zal gaan hebben op de activiteiten. 81 procent van de ondervraagden waren het er over eens dat klimaatverandering binnen de komende 10 jaar een invloed zal gaan hebben op hun bedrijf of organisatie, en 88 procent dacht dat dit na 10 jaar nog het geval zou zijn, terwijl 62 procent verklaarde dat klimaatverandering reeds een invloed op hen had. Maar een paar (in totaal vijf ondervraagden) waren van mening dat klimaatverandering totaal geen invloed op hen zal hebben. Voorbeelden van de effecten van klimaatverandering op het vermogen om doelstellingen te bereiken, per sector Sector Voorbeelden van een effect op het vermogen om doelstellingen te bereiken zoals aangegeven door de ondervraagden Landbouw en bosbouw Landgebruik en landbouw kunnen veranderen door klimaatverandering, waardoor de productiviteit en de winst beïnvloed wordt Klimaatverandering kan sociale gewoontes beïnvloeden. Mensen kunnen het te warm vinden om tuinen te bezoeken, of de interesse in tuinieren over het algemeen kan afnemen Kan bijdragen aan het minder zeldzaam worden van soorten amfibieën en reptielen (rugstreeppad, zandhagedis, gladde slang, poelkikker) waardoor de noodzaak voor conservatiewerk vermindert Niet zeker - het hangt ervan af hoe adaptief/ontvankelijk zij zijn voor extreme gebeurtenissen en ook hoe effectief adaptieve planning blijkt op de lange termijn Het kan een invloed hebben op het soort advies dat we geven voor goede praktijk en een invloed hebben op bosgebieden en individuele bomen ( waaronder ook straatbomen) door langere periodes van droogte in de zomer en overstromingen in de winter Natuurlijk functionerende systemen zullen leiden tot een verrijking van de biodiversiteit Veranderingen aan natuurlijke structuren en soortencompositie van bossen Gebrek aan voorraden Negatief - overstromingen, verhoogde waterniveaus, een invloed op de bedrijfsomgeving zowel aan de kust als in het binnenland Kan worden overspoeld door verzoeken Voorziening op lange termijn van recreatiediensten kan beïnvloed worden Onze doeleinden omvatten ook het aanpassen aan klimaatverandering Extreme veranderingen kunnen een invloed hebben op de planning van de provisie van sporten in de toekomst Door vertragingen in productie indien overstromingen/ het weer verkeers- en locatieonderzoek verhinderen, computerstoringen bij extreme temperaturen Kan de wegen, gezondheid enz. verstoren Zal een invloed hebben op alle inwoners en plaatselijke bedrijven, en dus doorvoeren in het democratische proces Kan op een gegeven moment wel het geval zijn, maar is op dit moment nog niet duidelijk Landverlies door overstromingsgebieden Effect op ontwikkelingspotentieel van locaties Warmere zomers kunnen leiden tot een toename in asociaal gedrag, vooral buurtruzies en drank- en drugsgebruik door minderjarigen/tieners, ook onvoorziene of opzettelijke brandstichting in open ruimtes en verwaarloosde of leegstaande gebouwen. Nattere winters zullen leiden tot meer onderhoudswerk aan wegen en trottoirs, kosten om deze na overstromingen te herstellen - woningvoorraad maar ook ontwatering in het algemeen Dienstverzorging - onvoorziene kosten, noodzakelijk om strategische plannen te herzien bijv. economische ontwikkeling Implicaties voor het budget voor waterkeringen Kwesties met betrekking tot ontwikkeling (tekort aan land) Zal het werken aan de bescherming tegen overstromingen steeds moeilijker maken PPG's (Public Procurement Groups) adviseren dat er op land dat een overstromingsgevaar oplevert niet meer gebouwd mag worden, waardoor de mogelijkheden voor de planning van toekomstige bebouwingskernen steeds beperkter worden (het Theems overstromingsgebied valt onder onze regio) Elke onderbreking van elektriciteit of transport zal het aantrekken van bezoekers op sommige toeristenattracties bemoeilijken waardoor de omzet en daardoor de winst zullen afnemen. Ook afhankelijk van "natuurlijk schoon" wat kan verdwijnen door erosie enz. Als we het bij het rechte eind hebben m.b.t. de soort veranderingen dan zal onze belangrijkste doelstelling makkelijker te bereiken zijn - meer bezoekers. Maar de instandhouding van plaatselijke habitats zal negatief beïnvloed worden - en dit is een van onze secundaire doelstellingen. Stormschade, overstroming, erosie, slechte bedekking door vegetatie, maar meer bezoekers, beter gebruik van ruimte buitenshuis, minder schade aan eigendommen wanneer droog De Theems, rijk aan biodiversiteit en karakter, kan vernietigd worden Biodiversiteit Bedrijven en economie Noodplanning Gezondheid Ruimtelijke ordening Toerisme Nutsvoorzieningen en infrastructuur Erg slecht weer kan een nadelig effect hebben Waarschijnlijk geen invloed - alhoewel we flexibel zullen moeten zijn Er zullen zich dreigingen en mogelijkheden voordoen - alhoewel de dreigingen zwaarder zullen wegen dan de mogelijkheden Verandering voor watervoorzieningen - grondwateropslag Afhankelijk van het bereik van de veranderingen 7 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Benaderingen tot het plannen voor klimaatverandering: De reeks organisatorische benaderingen welke voortkwamen uit het onderzoek kan als volgt gekarakteriseerd worden: • Strategisch inzicht Reeds betrokken bij aanpassingsbeleid of met een strategie voor bedrijfsplanning met voldoende doorlooptijd om aanpassing aan klimaatverandering mogelijk te maken. • Handelend naar (en reagerend op) huidige kwesties met betrekking tot het klimaat Het ondernemen van pragmatische actie in reactie op natuurlijke veranderingen in het milieu (bijv. landbouworganisaties), of het nemen van bedrijfsbesluiten om te investeren als een reactie op het klimaat (bijv. toerisme) en diegenen die reageren wanneer de behoefte aanwezig is. • Afwachtend In afwachting van aanpassing totdat een verandering (als gevolg van kosten) van het grootste belang blijkt, over het algemeen diegenen met een korte planninghorizon en een hoge graad van afhankelijkheid van begeleiding door de autoriteiten. • Niets doende Diegenen die klimaatverandering niet zien als een kwestie van belang in de context van hun organisatie - doordat andere onderwerpen van groter belang zijn. Deze groep omvat ook diegenen die klimaatverandering sceptisch bezien. 8 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Advies voor aanpassingstrategieën De adviseurs hebben aanpassing gedefinieerd als “de reactie van volledige ecosystemen of soorten, waaronder ook de menselijke bevolking, om zich aan te passen aan veranderde klimaatsomstandigheden door het veranderen van hun gedrag, praktijken en beleid”, en waren van mening dat een aanpassingstrategie de vorm aan kan nemen van of een specifiek beleid of een strategische verandering in praktijk of gedrag. Het onderzoek nam drie mogelijke benaderingen (of combinaties van benaderingen) in overweging welke SECCP zou kunnen kiezen ter verbetering van bewustzijn en planning: Aanpassinghiërarchie: Het stimuleren van een conceptueel kader dat organisaties aanspoort om een ‘ladder’ van benaderingen te beklimmen; • Het prioritiseren van aanpassingstrategieën en deze toe te passen in toekomstplanning; • Het evalueren van maatregelen om het herstellingsvermogen op klimaatverandering te vergroten en om mogelijkheden te maximaliseren; • Het vaststellen van potentiële dreigingen en mogelijkheden, waaronder ook onzekerheden; • Het erkennen van de verbanden tussen huidige praktijken en het klimaat bijv. verhoogde vraag naar een bepaald product tijdens warm weer; • Het begrijpen van huidige praktijken. Trapsgewijze reactie: Het evalueren van en plannen voor effecten; • Actief zijn; • Zich bezig houden met de toekomst; • Evalueren en herzien. Functiegebaseerde reactie: Het invangen van generieke verantwoordelijkheden binnen een reeks organisaties (bijv. werkgever, landgoedmanager / landeigenaar, koper / leverancier, beïnvloeder/ voorvechter). Een sterke aanbeveling van de ondervraagden was de behoefte aan de ontwikkeling van speciale onderzoeken /demonstratieprojecten van goede aanpassingpraktijk. Hindernissen bij de voorbereiding van een aanpassingstrategie Gezien de verschillen tussen de sectoren is er wederom een opmerkelijke overeenkomst in de gewaarwording van de hindernissen bij de voorbereiding van een aanpassingstrategie. De meest voorkomende redenen zijn een gebrek aan geld en onzekerheid over klimaatverandering, en niet zozeer een gebrek aan bewustzijn van de mogelijke effecten van klimaatverandering (alhoewel deze factoren natuurlijk met elkaar in verband kunnen staan). Voor de meeste organisaties wordt het bekostigen van een nieuw initiatief zoals de voorbereiding van een strategie gezien als een hindernis, en de onzekerheid over klimaatverandering wordt als aanzienlijk beschouwd, alhoewel deze misschien niet eens groter is dan andere onzekerheden voor de organisatie. Overzicht van aanpassingstrategieën - Generieke thema's Gezien de hoge graad van afhankelijkheid zowel binnen als tussen de verschillende sectoren, is het geen verrassing dat er zowel een aantal generieke of overschreidende thema's ontstonden voor aanpassing, als sectorspecifieke maatregelen. Generieke thema's - en mogelijke acties - omvatten het volgende: • Management van gebouwen en infrastructuur Het verbeteren van het thermisch rendement van gebouwen: Het toepassen van richtlijnen voor duurzame constructie en goede praktijk voor zowel modificaties als nieuwbouw ter verbetering van de thermische eigenschappen van gebouwen (koelend tijdens de zomer, warmtebehoudend tijdens de winter). Het verminderen van zonnewarmtebelasting door gebruik te maken van verzonken ramen, overhangende daken en zonweringen; maximaliseren van natuurlijke ventilatie en het gebruik, waar nodig, van energie- en waterefficiënte airconditioning. Rondom gebouwen dienen bomen gebruikt te worden om schaduw te creëren. Milieumanagementsysteem (MMS): Voer een MMS-controle uit om te bepalen hoe nutsvoorzieningen (bijv. energie & water) gebruikt worden, en om de karakteristieken van de aanvoerketen te identificeren. Neem actie om de energie- en waterefficiëntie te verbeteren en de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. De sectoren gezondheid, onderwijs en planning kunnen hier potentieel goede winsten behalen (ziekenhuizen, kantoren, scholen, waarhuizen enz.). Zij dienen op zijn minst te verzekeren dat alle nieuwe ontwikkelingsvoorstellen grondig getest zijn op herstellingsvermogen voor klimaatverandering. 9 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen • Geïntegreerd watermanagement en landgebruikplanning Herstellingsvermogen voor overstroming: Vooral in plattelandsgebieden, beoordeel bodembeheer, afwatering en landgebruik om de effecten en risico's te karakteriseren, en om mogelijkheden tot het veranderen van praktijken te identificeren zodat risico's geminimaliseerd worden. In stadsgebieden, beoordeel het vermogen van en de risico's voor de infrastructuur (huidig en toekomstig), en identificeer mogelijkheden voor bijv. duurzame afwateringtechnologie door middel van modificaties en nieuwbouw. Herstellingsvermogen voor droge periodes: Leg het duurzame management van watervoorzieningen vast, waarin een balans van het management van zowel vraag als aanbod wordt opgenomen, en de stimulatie van praktische benaderingen, methodes en advies. Voor de plattelandseconomie zal dit onder andere steun voor waterefficiëntietechniek op het landbouwbedrijf omvatten en de ontwikkeling van wateropslag voor irrigatie. Voor vele sectoren, zal er synergie met MMS (Milieu Monitoring Systeem) zijn, het zoeken naar mogelijkheden om watergebruik te minimaliseren, lekkages te verminderen en, waar mogelijk, het opnemen van recycling. Mogelijkheden voor recycling. Watervoorzieningbedrijven en een aantal andere bedrijven hebben al actie ondernomen. Geïntegreerde managementoplossingen zorgen voor diverse voordelen Door het leveren van geïntegreerd watermanagement en landgebruikplanning zal de stimulatie van oplossingen en benaderingen die voor diverse voordelen zorgen, een belangrijke gevolg zijn. Projecten die bijvoorbeeld voordelen opleveren voor het management van overstromingsgevaar, kunnen ook voordelen opleveren voor watervoorzieningen, waterkwaliteit en biodiversiteit. De toenemende integratie van watermanagementplanning door middel van het "Kaderrichtlijn Water" en nieuwe strategische managementplanning voor overstromingsgevaar zullen samen oplossingen en voordelen opleveren welke een goed herstellingsvermogen voor klimaatverandering hebben. De "Richtlijn Strategische Milieueffectbeoordeling" zal van de planningautoriteiten vereisen dat zij rekening zullen houden met de vereisten van deze plannen met betrekking tot zowel hun gebruikelijke plichten als strategische planning. • Biodiversiteit, bodem en landgebruikmanagement In plattelandsgebieden, beoordeel bodemmanagement en landgebruik om de risico's voor bodemerosie, de verspreiding van verontreiniging enz. te karakteriseren en om praktijken te veranderen om de risico's te minimaliseren. Ontwikkel de waarde van de bodem als een koolstofdioxideopslag en stimuleer milieusparende landbouwprojecten om goede bodemmanagement te ondersteunen. Zowel milieusparende landbouw- en instandhoudingprojecten zullen meer en meer rekening dienen te houden met klimaatverandering en de bredere implicaties van, en voordelen voor, plattelandsmanagement. De plattelandseconomie zal meer adaptieve bedrijfsstrategieën en de synergie met plaatselijke toerismestrategieën moeten verkennen. • Energiemanagement Aanpassingmaatregelen omvatten zowel MMS-controle met betrekking tot locatie en sector en energie-efficiënte constructie en ontwerp, als het gebruik en de ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen (bijv. wind, waterkracht, biomassa en "bio-digesters") en gecombineerde warmte-elektriciteitsproductie, waaronder microsystemen. Binnen de sectoren bedrijven en economie en infrastructuur, zijn veel van de grotere organisaties al actief bezig met energiemanagement, voornamelijk om kosten te drukken. Sectorspecifieke kwesties Voor elke sector richten de samenvattingen zich op dreigingen en mogelijkheden en benaderingen voor aanpassing. Het volledige rapport biedt meer informatie en details. 10 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Landbouw, tuinbouw & bosbouw Foto ter beschikking gesteld door Denbies Vine Estate, Dorking Dreigingen en mogelijkheden Deze sector neemt een risico waar van klimaatverandering (vooral overstromingen en droogte, en hoge zomertemperaturen) waardoor gewas- en veerassen eventueel dienen te worden herzien. Effecten van klimaatverandering die veranderingen in landbouw aanspoorden werden geïdentificeerd als overstromingen, veranderingen in het patroon en de timing van de seizoenen, stormen, watertekorten in de zomer en hogere zomertemperaturen. Deze effecten worden gezien als een oorzaak voor bodemerosie, verspreiding van verontreiniging, uitgeputte watervoorraden en verminderde waterkwaliteit. Te verwachten effecten op landbouw omvatten een afname in weidegang en opbrengst aan voedergewassen, mogelijke verliezen in melkproductie, welzijnproblemen voor dieren, en moeilijkheden voor de afvoer van drijfmest en oppervlaktewater tijdens de nattere winters, gedijend ongedierte en ziektes, en veranderingen in de levensvatbaarheid van soorten. Economisch gezien worden de risico's vastgesteld als lagere inkomens, lagere opbrengsten en hogere kosten voor oogsten. Er werden niettemin ook mogelijkheden voor landbouw geïdentificeerd, waaronder nieuwe gewassen (zoals biomassagewassen voor brandstof), nieuwe rassen van bestaande gewassen, nieuwe markten, een langer groeiseizoen en de mogelijkheid voor brandstofkostenbesparing. Aanpassing Alhoewel deze sector reeds zeer adaptief is aan natuurlijke processen, is er een duidelijke noodzaak om het huidige werk voor de aanpassing aan andere bedrijfsstimulansen zoals de hervorming van het "EEG-landbouwbeleid" voort te zetten. De sector biedt aanzienlijke mogelijkheden voor zowel de ontwikkeling van nieuwe markten en nieuwe bedrijven als de vergroting van het bewustzijn. Er is behoefte aan de ontwikkeling van strategieën binnen de tuinbouw voor flexibiliteit en herstellingsvermogen voor planten, zoals de ontwikkeling van meer weerresistente plantensoorten, vooral de verbetering van droogtetolerantie wat ook meer vernieuwende benaderingen voor irrigatie en watermanagement vereist. Aanpassingstrategieën voor de landbouw zullen onder meer veranderingen van rassen en gewassoorten omvatten. Opkomende trends in medicinale gewassen (bijv. proeven met opiumpapavers) kunnen een indicatie zijn van toekomstige trends voor de regio. 11 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Aanpassen aan klimaatverandering: Gevalsanalyse: "Country Land and Business Association" De beleidsverklaring van de CLA beoordeelt de mogelijke effecten van klimaatverandering in acht thema's welke in verband staan met de plattelandseconomie, en stelt voor elk effect aanpassingstrategieën (of verlichtingstrategieën) voor die landmanagers en bedrijven op het platteland aan kunnen nemen. Deze zijn hieronder samengevat: Thema Water Effect Minder zekerheid over aanvoer voor sproeiers, lage rivierniveaus in de zomer, slechte waterkwaliteit Bodem Moeilijker te bewerken, mogelijk een verminderde hoeveelheid door overstromingen Akkerbouw en veeteelt Sommige gewasopbrengsten zullen toenemen, maar de weidegang neemt af, veranderingen in de werkdag, veranderingen in ongedierte Toename in de vraag naar nieuwe/hernieuwbare energiebronnen Toename in opbrengst per boom indien niet beperkt door droogte, brand, storm en soortverschuiving Een langer vakantieseizoen voor Groot-Brittannië, maar een negatief effect op visserij en wild? Energie Bosbouw Plattelandsbedrijven Overstroming Effecten op landbouwgrond, onroerend goed en habitats Biodiversiteit Veranderingen in landhabitats en soorten waaronder ongedierte/ziektes Reactie Steun voor waterefficiëntie op landbouwbedrijven, stimuleringsmaatregelen voor reservoirs en hoogwateropvang op landbouwbedrijven Waardeer gebruik als koolstofdioxideopslag, gebruik milieusparende landbouwprojecten om goede bodemmanagement te ondersteunen Meer geïntegreerde controle van activiteiten op landbouwbedrijven (bijv. broeikasgassen), meer onderzoek Effectieve ondersteuning van en meer onderzoek naar biomassa en "biodigesters" Steun voor gebieden voor bosaanleg en management voor het opslaan van koolstofdioxide en het leveren van alternatieve materialen Steun voor adaptieve bedrijfsstrategieën, waaronder thuistoerisme, bezoekersmanagement en plaatselijk gebaseerde bedrijfsontwikkeling Stimuleringsmaatregelen voor beheerd herschikken/creëren van habitats, voor land voor het beheer van overstromingen en voor bodembeheer om de wateropnamecapaciteit te vergroten Milieusparende projecten dienen rekening te houden met klimaatverandering in een breder verband Een aanpassing van “Klimaatverandering en de plattelandseconomie” CLA 2001 12 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Biodiversiteit Dreigingen en mogelijkheden Foto ter beschikking gesteld door English Nature Alhoewel de sector biodiversiteit (organisaties met een interesse in natuurbehoud en biodiversiteit) op zichzelf geen sterk economisch onderdeel vormt, draagt het bij aan andere economische sectoren, vooral aan toerisme en vrijetijdsbesteding, alsmede aan landbouw. Het rapport van SEEDA over de "Environmental Economy of the South East" ("Milieueconomie van het Zuidoosten") schat dat er in 1998 een miljard vrijetijdsbezoeken aan de regio gebracht werden, waarvan 31 procent aan het platteland, 5 procent aan de kust, 7 procent aan de bossen en 5 procent aan binnenwateren. Men verwacht dat de sector biodiversiteit sterk beïnvloed zal worden door klimaatverandering, aangezien habitats door een warmer en droger klimaat zullen veranderen, waarbij deze ook periodes van overstromingen zullen ondervinden. Ook kunnen binnendringende soorten inheemse soorten verdrijven wanneer habitatomstandigheden veranderen. Door ondervraagden geïdentificeerde dreigingen bestonden uit habitatverandering, zoals het opdrogen van vijvers, rivieren en waterhoudende lagen, wat leidt tot verlies van habitat en soorten. Er werd een specifieke dreiging voor oerbossen opgemerkt. Andere soorten kunnen beïnvloed worden door slechtere winteromstandigheden of als gevolg van warmere zomeromstandigheden (in sommige gevallen door meer concurrentie van binnendringende soorten). Een toename in ongedierte en ziektes werd ook door vele ondervraagden bemerkt, binnendringende exotische soorten en extreem weer worden ook als een dreiging gezien - het laatste vooral wanneer het om bomen gaat. Veranderingen in de leefbare omgeving kan betekenen dat sommige soorten toenemen en een natuurlijk voordeel hebben, terwijl klimaatverandering mogelijkheden tot artificiële uitbreiding van habitats kan bieden. Het verleggen van de kustlijn, wat geassocieerd wordt met de creatie van moerasland, werd door een aantal ondervraagden opgemerkt. Projecten die overstromingsproblemen verlichten en projecten die de functie van overstromingsvlaktes herstellen worden ook gezien als mogelijkheden voor biodiversiteit en om soortenverplaatsing als een reactie op klimaatverandering mogelijk te maken. Economische voordelen voor de sector biodiversiteit omvatten onder andere een uitbreidende markt voor technologie voor hernieuwbare energie, inkomsten door middel van koolstofdioxideopname en een langer actief seizoen waar de economische activiteiten (bijv. visserij) in verband staan met biodiversiteit, en bovendien onderzoeksmogelijkheden voor wetenschappers. Aanpassing Dynamisch natuurbehoud is reeds een kenmerk in deze sector, en er bestaat een algemeen bewustzijn van en verbondenheid met huidig onderzoek over de effecten van en reacties op klimaatverandering. Kwesties met betrekking tot biodiversiteit, waaronder klimaatverandering, dienen echter geïntegreerd en sterker gestimuleerd te worden door andere regionale strategieën. Terwijl op plaatselijke schaal adaptief management waarschijnlijk een meer mechanische reactie op verandering is, zijn er mogelijkheden op een meer strategisch niveau om te zorgen voor een kader voor toekomstige planning voor klimaatverandering. Er bestaan duidelijke mogelijkheden voor de integratie van biodiversiteitdoelstellingen en verbeteringen met de nieuwe managementvereisten voor landgebruik en water van de "Kaderrichtlijn Water" en de "Richtlijn Strategische Milieueffectbeoordeling". "Zachte" engineering en ontwerp dienen onderzocht te worden, bijvoorbeeld in nieuwe managementprojecten voor overstromingsgevaar en groene doorgangsgebieden maar ook door middel van nieuwe ontwikkelingen. 13 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Noodplanning Foto beschikbaar gesteld door Southern Water. Dreigingen en mogelijkheden Ondervraagden zagen een toename in neerslag en een toename in het zeeniveau als mogelijke implicaties voor kusterosie, verwering, aardverschuivingen, landverlies en overstromingen, welke op hun beurt verstoring veroorzaken voor huizen, bedrijven, transport en nutsvoorzieningen, met de daarbijkomende kosten voor gemeenschappen en gemeentes. Aanpassing Deze sector richt zich vooral op de planning voor civiele noodgevallen op korte termijn, en niet zozeer op risico's in de "verre" toekomst en onzekerheden, zoals - naar hun mening - klimaatverandering. De sector dient aangemoedigd te worden om klimaatverandering in hun scenarioplanning op te nemen en om op de nieuwe plicht van plaatselijke gemeenten voor de planning van bedrijfscontinuïteit door te bouwen. Het wordt in toenemende mate duidelijk dat noodplanningstrategieën de potentiële toekomstige risico's van klimaatverandering dienen te adresseren om ervoor te zorgen dat opduikende effecten effectief beheerd kunnen worden. 14 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Gezondheid Foto beschikbaar gesteld door Jared Crossley Dreigingen en mogelijkheden Gezondheidsdiensten vormen een belangrijke werkgever in de regio. In 2002 werkte 6,3 procent van de werknemers in de regio in “activiteiten met betrekking tot de volksgezondheid”. De NHS (Nationale Dienst voor Gezondheidszorg) is ook een belangrijke eigenaar van onroerend goed in de regio. Alhoewel de Openbare Gezondheidszorg momenteel gericht is op de surveillance van ziektes en de bedreiging van bioterrorisme, is er een bewustzijn van klimaatverandering. Mogelijke dreigingen stonden in verband met operationele factoren, zoals slecht weer (vooral overstromingen) wat verkeersvertraging veroorzaakt (en daardoor toegankelijkheid van en voor patiënten beperkt), onderbrekingen of schade aan bedrijven of onroerend goed. Er bestond onzekerheid over hittegolven, alhoewel een toename in sterfgevallen in verband met de hitte werd verwacht. Het effect van warm weer op de luchtkwaliteit is ook een probleem, alhoewel ondervraagden verwachtten dat de luchtkwaliteit in de winter zou verbeteren. Ondervraagden maakten geen opmerkingen over de mogelijke toename in kanker of over de effecten van watertekorten, alhoewel deze beide werden vermeld in het rapport van het Ministerie van Volksgezondheid over de effecten van klimaatverandering in Groot-Brittannië. Aanpassing Velen in de gezondheidssector waren van mening dat de beste strategie is om af te wachten, omdat de omvang van de effecten ‘onmogelijk te kwantificeren’ is. Niettegenstaande deze opvatting is het nodig om de capaciteit te vergroten voor het opsporen van de effecten van klimaatverandering op de gezondheid, en dienen onderzoek, monitoring en geïntegreerde beoordelingsactiviteiten ondersteunt te worden. Er kan de behoefte ontstaan voor een gecoördineerd pan-Europees surveillancesysteem voor het opsporen van veranderingen in de incidentie en verspreiding van besmettelijke ziektes welke geassocieerd worden met veranderingen in het milieu of klimaat. 15 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Landgebruikplanning Gereproduceerd met toestemming van Ordnance Survey (c) Crown Copyright NC/2004/29846 Dreigingen en mogelijkheden De dreiging die het meest naar voren gebracht werd door de plaatselijke afdelingen voor ruimtelijke ordening is overstroming - zowel de toename in het risico van overstroming als de consequenties voor de getroffen gebieden. Watervoorraden en droogte, samen met de resulterende gevolgen voor de stabiliteit van land en gebouwen, en de verslechterde luchtkwaliteit, werden ook vernoemd, maar minder frequent. Een aantal ondervraagden spraken over landschap en biodiversiteit, waaronder de dreigingen voor bestaande beschermde habitats en soorten, verlies van landschapskenmerken, bijv. bomen, in zowel steden als op het platteland, werd ook vernoemd. Verrassend genoeg identificeerden weinig ondervraagden van de lagere overheden specifieke planningimplicaties voor de locatie van projectontwikkelingen, alhoewel nietgouvernementele organisaties verwezen naar het risico van het niet bereiken van het potentieel van ontwikkelingslocaties in kust- en riviergebieden. Onder de vernoemde effecten bevonden zich de effecten op de ouderen (vaak een groot deel van de bevolking in kustgebieden) en op gebieden waar overstromingen moeilijkheden met betrekking tot de verzekering kunnen veroorzaken, wat leidt tot een afname in waarde van land en onroerend goed. Er werden veel minder mogelijkheden dan dreigingen vernoemd, maar bijna iedereen haalde toerisme aan, vooral de mogelijkheid voor een toename in thuistoerisme wat zal bijdragen aan de gezondheid van de plaatselijke economie. Er werden meer economische voordelen voor plattelands- en stadsgebieden verwacht van nieuwe gewassen en producten (zoals hernieuwbare energie), en er bestaat de mogelijkheid tot in het algemeen verbeterde ontwerpen en meer duurzame ontwikkeling, waarbij bewoners zich bewust worden van het belang van meer energie- en waterefficiënte ontwerpen. De dreiging van overstroming kan leiden tot de bescherming van sommige natuurgebieden welke normaal gesproken ontwikkeld zouden worden. Overstromingsrisico en het voldoen aan de eisen van de beoordeling van overstromingsrisico zoals vereist door PPG25 (Ontwikkeling en overstroming) worden reeds serieus genomen op strategisch niveau, en er wordt rekening gehouden met een kans van een overstroming éénmaal in de honderd jaar en de mogelijkheid van een toename van 20 procent in hoogwaterstanden, maar de onzekerheid over de omvang van de verandering 10 tot 15 jaar later kan ontwikkelaars afschrikken. Aanpassing Alhoewel de afdelingen ruimtelijke ordening zich, vooral op strategisch niveau, bezig houden met de planning op lange termijn blijken zij geremd te worden door politieke horizonten op de korte termijn wanneer het om klimaatverandering gaat. Wanneer klimaatverandering in aanmerking genomen werd, werd het gezien als een kwestie van verlichting (vermindering) en minder dan een kwestie van aanpassing, en werd dit geadresseerd door het milieubeleid. De EEG richtlijn voor Strategische Milieueffectbeoordeling kan echter leiden tot een hechtere verbintenis met klimaatveranderingstrategieën en begeleiding van de plaatselijke afdelingen ruimtelijke ordening. 16 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Toerisme - Vrijetijdsbesteding Foto ter beschikking gesteld door Southern Water. Dreigingen en mogelijkheden De sector toerisme (waaronder ook recreatie en vrijetijdsbesteding) zag de variaties in de beschikbaarheid van water op verschillende tijdstippen in het jaar als een belangrijke dreiging in verband met klimaatverandering. Nat weer en overstroming waren de meest frequent vernoemde dreigingen; men verwacht dat overstromingen een invloed zullen hebben op transport en elektriciteitsvoorzieningen, en dat er schade veroorzaakt zal worden aan gebouwen en gebieden maar ook bodem- en rivierbankerosie. Onsympathieke waterkeringen werden ook vernoemd als mogelijke onwelkome effecten op het landschap. Er werd echter ook verwacht dat warmere en drogere zomers tot problemen met vegetatie zouden leiden. Landschappen en uitzichten zouden beïnvloed worden wanneer grasvelden voor sport en recreatie onder de droogte zouden lijden. Een van de ondervraagden merkte op dat kosten kunnen stijgen als een gevolg van de noodzaak voor airconditioning. Klimaatverandering wordt ook ervaren als een kans op een reeks van mogelijkheden. Groot-Brittannië zou een meer aantrekkelijke destinatie worden voor overzeese bezoekers en thuistoerisme en vrijetijdsbesteding, wat een groter gebruik van openluchtlocaties zou stimuleren. Rivieren kunnen meer mogelijkheden bieden voor toerisme en vrijetijdsbesteding en een van de groepen dacht dat het meer mogelijkheden voor rivierboten als gevolg kon hebben. Restaurantomzetten zouden toenemen en er zou meer “al fresco” dineren plaatsvinden tijdens een langer toeristenseizoen en in de avonden. Er werd ook voorgesteld dat warmer, droger weer ons aan zou sporen om meer duurzame wijzen van transport te gebruiken, en de omstandigheden voor wandelen zouden beter zijn over langere periodes. Aanpassing De ontwikkeling van strategieën om de mogelijkheden in verband met klimaatverandering uit te buiten - de ‘avondeconomie’, toename in regionaal toerisme, verbetering van bezoekersmogelijkheden en aantallen in verband met andere initiatieven bijv. milieusparende landbouw, management van overstromingsrisico's - is essentieel als deze sector zich wil voorbereiden op en een voordeel wil behalen uit de effecten van klimaatverandering in de regio. 17 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Aanpassen aan klimaatverandering: Gevalsanalyse: "National Trust" (Natuurmonumenten) Het "National Trust" is van mening dat het zich moet voorbereiden op klimaatverandering, maar omdat alle klimaatveranderingvoorspellingen onzeker zijn, en zelfs gebouwen die dicht bij elkaar liggen op verschillende wijzen beïnvloed zullen worden (bijvoorbeeld door plaatselijke stormschade), dienen de reacties flexibel en adaptief te zijn. Het Trust dient vooral klaar te staan om te reageren op zowel geleidelijke veranderingen als op extreme gebeurtenissen welke een drempelverschuiving kunnen veroorzaken voor een locatie – en om onmiddellijke beslissingen te nemen (bijvoorbeeld na een storm) om het beste te halen uit de mogelijkheid voor verandering. De Trust adresseert de kwesties daarom als volgt: Veranderingen op gang en voorspelt in Groot-Brittannië [UKCIP02] Toename in stormen en ernstige weersomstandigheden, met mogelijke veranderingen in de gangbare windrichting Mogelijke effecten Warmere, drogere zomers Gezondheid/blootstelling van personeel en bezoekers Kust, platteland, tuinen, potentieel inkomstenverlies Mildere, nattere winters Nattere winters veroorzaken vochtigheid, condensatie en problemen met schimmels in gebouwen Gebouwen Toename zeeniveau en hogere golven Beperkte toegang voor publiek van kustpaden/wegen door erosie/aardverschuiving Kust, toegankelijkheid, potentieel inkomstenverlies Bodemerosie door wegspoeling Belangrijkste types van NT eigendommen en beïnvloedde belangen Tuinen, open ruimtes, landbouwbedrijven, potentieel inkomstenverlies Mogelijke reacties (eigenlijke reactie zal van verschillende factors ter plaatse afhangen) Beoordeel bodem en landgebruik met een risico op bodemerosie. Verander landgebruik en managementpraktijken om risico's te minimaliseren bijv. verander akkerbouw in permanent grasland, gebruik het uit de productie nemen of beplanting om snelle afspoeling in rivieren en meren te voorkomen. Verander gewassen en timing van werk bijv. stop het verwijderen van stenen Gebruik thermische eigenschappen van materialen om de koeling van gebouwen te verbeteren en maximaliseer de natuurlijke ventilatie. Leg alleen wanneer deze onvoldoende blijken energie-efficiënte airconditioning aan, verminder zonnewarmtebelasting door verzonken ramen, overhangende daken en zonweringen, zorg voor schaduw of gekoelde wachtruimtes Beheer interne omgeving en verhoog ventilatie. Afname in thermische overbrugging/ toename van isolatie in constructie Onderhandel met landbouwers/aangrenzende landeigenaren om doorgangsrecht en toegang tot de kust te verleggen 18 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Nutsvoorzieningen & infrastructuur Foto ter beschikking gesteld door Southern Water. Dreigingen en mogelijkheden Hier werden zeer volledige reacties geleverd, vooral door watervoorziening- en afvalbedrijven. De meeste ondervraagden waren van mening dat slechter weer zal vereisen dat noodplannen aangepast dienen te worden, en een negatief effect zal hebben op de winstgevendheid van het bedrijf door of een lagere omzet of de noodzaak voor investering. Secundaire effecten (zoals lagere rivierstanden wat een invloed zal hebben op het vermogen van de ontvangst van water dat gebruikt wordt voor de verdunning van afvalwater, en de beschikbaarheid van water voor abstractie), zijn ook zorgenbarend, zowel als het potentiële conflict tussen verlichting en aanpassing, met strakkere normen voor afvalwater welke energieintensievere zuiveringssystemen vereisen. Druk op de infrastructuur (wat een voortijdig falen van apparatuur veroorzaakt) en veranderingen in vraagpatronen zullen andere kwesties verergeren (bijv. het treffen van voorzieningen voor een toename in de groei in huisvesting). Een belangrijk waterbedrijf uitte bezorgdheid over de problemen van het gebrek aan samenwerkend politiek of regulerend denken, en wetgeving die niet getest is op klimaatverandering. Voor sommige diensten biedt klimaatverandering de mogelijkheid tot verhoogde omzet en/of grotere investering. Goed weer zou meer gebruik van duurzaam transport aanmoedigen (bijv. lopen en fietsen). De industrieën voor hernieuwbare energie en energie-efficiëntie zien het potentieel voor marktontwikkeling en meer omzet. Operationele mogelijkheden omvatten de ontwikkeling van nieuwe technologie voor de identificatie en exploitatie van nieuwe energiebronnen of nieuwe zuiveringsmethodes. Er bestaan ook leermogelijkheden in de toepassing van lessen geleerd van overzeese bedrijven, in de deelname in regionaal bewustzijn, scholing- en onderzoekspartnerschappen en in het stimuleren van goede praktijk en aan het klimaat geteste wetgeving. Gezien het kapitaalintensieve karakter van veel van de watervoorziening- en energiesectoren, hebben bedrijven zich reeds beziggehouden met zowel verlichting van als aanpassing aan klimaatverandering. Het is echter nodig om het bewustzijn te vergroten onder bedrijven in andere sectoren, vooral door de coördinatie van industrieën (bijv. afval en mineraal, transport) waar strategieën op langere termijn beter geïntegreerd kunnen worden om aanpassing aan klimaatverandering mogelijk te maken. Er kunnen zich ook mogelijkheden voordoen om gebruik te maken van de klantenkring van de bedrijven voor de verspreiding van informatie ter vergroting van het bewustzijn. Aanpassing De meerderheid van industrieën en organisaties binnen deze sector zijn reeds actief bezig met planning en aanpassing met betrekking tot klimaatverandering met bijzonder goede voorbeelden van watervoorziening-, spoorweg- en elektriciteitsbedrijven. Aanpassing binnen de watervoorzieningindustrie omvat: meting, lekkagemanagement, waterefficiëntie en de ontwikkeling van nieuwe energiebronnen. Ook worden in delen van de regio mogelijkheden voor een ‘waterschaarste’ status overwogen. De 2Kaderrichtlijn Water" zal SEEDA en SECCP voorzien van een nieuwe mogelijkheid voor betrokkenheid bij en stimulatie van duurzame ontwikkeling ondanks een veranderend klimaat. Transportstrategieën zullen rekening moeten houden met zowel de effecten van hogere temperaturen op wegoppervlakken en spoorwegen en het comfort van de passagiers als het verhoogde overstromingsrisico. Voor de energiesector zullen aanpassingstrategieën moeten overwegen hoe er beter gebruik kan worden gemaakt van hernieuwbare energiebronnen en de bijbehorende mogelijkheden voor planning en stimulatie (bijv. windmolens). Klimaatverandering dient in overweging genomen te worden binnen de ontwerpinstructies voor de nieuwe infrastructuurvereisten, alhoewel dit waarschijnlijk een verandering in het planningbeleid zal vereisen. 19 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Bedrijven & economie Foto ter beschikking gesteld door Omicron NanoTechnology Ltd in East Grinstead Dreigingen en mogelijkheden Deze sector omvat vele van de andere sectoren; van kleine land- en tuinbouwbedrijven en toeristische accommodatie, en een reeks planning- en milieu/engineeringadviesbureaus, tot grote landgoederen en belangrijke internationale bedrijven die zich bezig houden met de nutsvoorzieningen in de regio. Dit hoofdstuk richt zich daarom op subsectoren welke nog niet behandeld zijn. Dreigingen voor het constructiewezen omvatten vertragingen en schade, verminderde productiviteit in de winter en warme zomers, met een mogelijk risico op huidkanker voor medewerkers. De omzet kan dalen voor producenten van goederen voor buitenshuis, en voedsel kan duurder worden wanneer de gewasopbrengst vermindert door hogere temperaturen. Mogelijkheden omvatten het gebruik van andere materialen, de ontwikkeling van draagbare werkbeschuttingen en minder gebruik van metselwerk, pleisterwerk, beton enz. Bedrijfsgroei kan verwacht worden door de constructie van zeeweringen of heropbouwprojecten, of van een toename in het gebruik van windenergie, of van producten specifiek ontworpen om allerlei soorten weersomstandigheden te weerstaan. Ondervraagden brachten geen bredere veranderingen naar voren, zoals de effecten op de internationale handel of aanzienlijke veranderingen in de globale economische omstandigheden. Aanpassing De sector als een geheel dient een meer strategische benadering voor planning en aanpassing te ontwikkelen, waarbij een verbinding gevormd dient te worden tussen klimaatverandering en bedrijfsmanagement, bedrijfscontinuïteit en sociale verantwoordelijkheid in het bedrijf, maar ook voor verlichtende maatregelen (handel in koolstofdioxide, energie-efficiënte aanvoerketens, verkaveling and veiligheid en hygiëne). Belangrijke subsectoren voor meer gericht advies zijn onder andere: winkelbedrijven & logistiek (waarbij invloed wordt uitgeoefend op sectorleiders voor kwesties zoals koeling en airconditioning enz.), productie (processen en werkomstandigheden) en constructie (ontwerpnormen en ontwikkeling). De verzekeringssector is reeds zeer betrokken bij het potentiële risico van klimaatverandering en dit zal waarschijnlijk tezijnertijd zorgen voor een aanzienlijk financieel motief voor aanpassing. Er zullen zich waarschijnlijk zowel nieuwe bedrijfsmogelijkheden voordoen - nieuwe producten en markten - als risico's voor bestaande bedrijven. De potentiële verschuivingen in markten, vraag en kosten zullen verder onderzoek en geschikte strategieën voor aanpassing vergen. Vooral kleine bedrijven zullen steun nodig hebben (bijv. technisch, financieel) bij de planning voor aanpassing. SEEDA en SECCP zullen waarschijnlijk communicatiestrategieën moeten ontwikkelen in samenwerking met plaatselijke kamers van koophandel en handelsverenigingen om aanpassing op MKB-niveau mogelijk te maken. 20 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Ontwikkeling van regionale klimaatveranderingindicators Er is een reeks van 56 potentiële indicators welke toepasselijk zijn voor het Zuidoosten geïdentificeerd en deze zijn getest door middel van workshops voor belanghebbenden, wat leidde tot een serie van 25 aanbevolen indicators. Dit is de eerste fase in het verkrijgen van een volledige serie geaccepteerde klimaatveranderingindicators voor het Zuidoosten. Lijst van indicators aanbevolen voor opname door het SECCP Indicatornaam Sector Alle Links naar andere series/ waarschijnlijke gegevensbronnen Landelijk (#1) en SoE (#22) Algemeen of gespecialiseerd Algemeen Jaarlijkse gemiddelde oppervlaktetemperatuur Frequentie van intense neerslag Hoeveelheid zomerregenval Hoeveelheid winterregenval Toename in zeeniveau in Sheerness, Kent Frequentie in hoogwaterniveaus in rivieren Frequentie in laagwaterniveaus in rivieren Bodemvochtigheid L, T, NI FCD Gespecialiseerd L, B, T, NI SoE (#15), seizoengebondenheid in Landelijk (#2) SoE (#15), seizoengebondenheid in Landelijk (#2) Landelijk (#9), Soe (#23), FCD Algemeen BE, P, NP, NI Landelijk (#7), FCD Gespecialiseerd l, B, NI Landelijk (#7) Gespecialiseerd L, B Landelijk (#5) Gespecialiseerd Hoge grondwaterniveaus Lage grondwaterniveaus Datum van verschijning en activiteit van insecten Insectenovervloed Datums voor eieren leggen van vogels Aankomstdatum van zwaluwen Datum van uitkomen van bladeren van bomen in de lente Gezondheid van beukenbomen Aantal branden Groeigebied van druiven B, NI Landelijk (#8), Soe (#16), FCD Gespecialiseerd B, NI B Landelijk (#8), Soe (#16) Landelijk (#27), SF Gespecialiseerd Gespecialiseerd B B Landelijk (#28), SF Landelijk (#30) Gespecialiseerd Gespecialiseerd B Landelijk (#29) Gespecialiseerd B Landelijk (#25) Gespecialiseerd B Landelijk (#26) Gespecialiseerd B, NP, T L Landelijk (#16) Landelijk (#22) Gespecialiseerd Gespecialiseerd Emissies van broeikasgassen Geïnstalleerde capaciteit voor energieproductie van hernieuwbare bronnen Atmosferische ozonniveaus in de zomer op het platteland Huishoudelijk gebruik van gas (winter % of jaarlijks) Lengte van het thermisch groeiseizoen Frequentie van zoutstrooien op wegen Hittegolf waarschuwingen NI IRS (#26), RSDF (#21) Algemeen NI IRS (#43), RSDF (#36) Algemeen G Landelijk (#11). In verband met IRS (#25), RSDF (#18), SoE (#1) Gespecialiseerd NI Landelijk (#13) In verband met IRS (#13), RSDF (#7), Gespecialiseerd L Nieuwe landelijke indicator Gespecialiseerd BE, NI DWW, plaatselijke gemeentes Gespecialiseerd G KMI Gespecialiseerd L, B, T, NI P, T Algemeen Opmerkingen SE gegevens nodig Kan een regionale index nodig hebben Kan een regionale index nodig hebben Algemeen Verdere definiëring nodig Regionale gegevens nodig Dungeness gebruikt in nationale serie Optekening in Ashtead, Surrey Regionale gegevens nodig Nieuwe indicator, heeft ondersteuning nodig Legende: L = Landbouw; B = Biodiversiteit; BE = Bedrijven & economie; NP= Noodplanning; G = Gezondheid; P = Planning; T = Toerisme; NI = Nutsvoorzieningen & Infrastructuur; FCD = "(National) Flood and Coastal Defence" milieuverandering-indicators (Law et al. 2003); IRS = (Draft) "Integrated Regional Strategy" indicators (Integrated Regional Strategy Working Group, 2004); Landelijk = "UK climate change" indicators (Cannell et al. 1999; Defra, 2004); RSDF = "Regional Sustainable Development Strategy" indicators (SEERA, 2001); SF = "Solent Forum potential indicators for The Solent" (Solent Forum, 2003); SoE = "State of the Environment report" indicators (Environment Agency, 2003) 21 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Indicators - Aanbevelingen De adviseurs hebben de volgende acties aanbevolen met betrekking tot de verdere ontwikkeling van klimaatveranderingindicators in het Zuidoosten: • De aanbevolen indicators dienen nu gebruikt te worden, waarbij verder werk uitgevoerd zal worden en gegevens verzameld zullen worden om nieuwe voorgestelde indicators te beoordelen en te verbeteren. In de toekomst zullen de indicators die in dit onderzoek zijn geïdentificeerd als wachtende op meer gegevens of analyse opnieuw worden beoordeelt op een later tijdstip. • Er wordt een hiërarchische benadering aanbevolen met algemene indicators voor het meten van basisveranderingen van de toestand of reacties, samen met meer gespecialiseerde indicators voor bepaalde sectoren (bijv. gemiddelde temperatuur als een algemene indicator voor de regio, waarbij zomerse nachttemperaturen relevant zijn voor de gezondheidssector om te helpen bij het begrijpen van zomersterftecijfers). • Sectorgroepen dienen gespecialiseerde indicators aan te nemen en de ontwikkeling en het testen van verdere indicators relevant aan hun bepaalde interesses door te voeren. Dit zal ervoor zorgen dat indicators actief onderhouden worden en van nut zijn voor een sector of subsector. Sectorgroepen kunnen ook ontbrekende indicators identificeren en nieuwe of bestaande gegevens verzamelen ter ondersteuning van mogelijke nieuwe indicators. • De indicators dienen gebruikt te worden voor verschillende doeleinden en publieken. • Algemene indicators kunnen bruikbaar zijn voor politiek en publiek bewustzijn, terwijl meer gedetailleerde indicators bruikbaar kunnen blijken voor beleidsmakers en technische specialisten. De indicators kunnen gebruikt worden voor interregionale vergelijking in de toekomst, maar momenteel is Wales de enige andere regio in GrootBrittannië die een serie mogelijke klimaatveranderingindicators heeft gepubliceerd (Buse et al. 2001). • Men dient zich te richten op het aannemen van ‘kant-en-klare’ indicators d.w.z. de indicators die reeds onderhouden worden als onderdeel van andere series indicators, vaak door SECCP-leden. Dit zal kosten en inspanning besparen bij het onderhouden van een serie indicators voor het Zuidoosten en zal zorgen voor effectieve verbanden met andere regionale strategieën en plannen. • De indicators dienen, wanneer mogelijk, in kaart gebracht en geografisch gepresenteerd te worden waardoor zij makkelijker te begrijpen zullen zijn. • De indicators dienen via het internet beschikbaar te zijn, op het SECCP website, om toegang te verschaffen aan een grote reeks van geïnteresseerden. • De indicators dienen periodiek herzien te worden, waarschijnlijk op individuele basis in verband met de "gast" indicatorserie. Dit zal natuurlijk financiële implicaties hebben. 22 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen Huidige onderzoeksactiviteiten Het onderzoek in de regio heeft een grote hoeveelheid onderzoek onthuld dat reeds voltooid of nog gaande is. Het niveau van onderzoeksactiviteiten in verband met klimaatverandering is dramatisch toegenomen over de laatste tien jaar en zal zich in de nabije toekomst verder uitbreiden, waarbij er vele nieuwe onderzoeksprojecten bekostigd zijn. Desondanks zijn er vele tekorten op het gebied van onderzoek en in de toepassing hiervan in de industrie en beleidsmaking. SECCP kan een belangrijke vergemakkelijkende rol spelen in de overbrugging tussen academici, bedrijven, industrie, beleidsmakers en het bredere publiek. De volgende acties worden aanbevolen in verband met onderzoek naar klimaatverandering: • Onderzoeksforum: dit heeft reeds 29 onderzoekers aangetrokken uit een grote verscheidenheid van wetenschapstakken en instituten. SECCP dient de resultaten van het Forum in de onderzoeksgegevensbank in te voeren en het SECCP website te herzien zodat belanghebbenden zich bewust worden van het nieuwste onderzoek en dit kunnen begrijpen. SECCP dient het Onderzoeksforum ook op de hoogte te brengen van de behoeften van gebruikers, huidige kwesties en vragen die de onderzoekers mogelijk kunnen beantwoorden. • Integratie met sectorgroepen: het is van belang om een dialoog tussen onderzoekers en belanghebbenden aan te moedigen en prioriteiten en vereisten op sector niveau te identificeren met betrekking tot klimaatveranderingindicators, effecten en aanpassing. • Integratie met andere regionale en landelijke organisaties: dit is ter ondersteuning van onderzoek naar klimaatverandering relevant aan het Zuidoosten, gebruik makend van de unieke rol van het SECCP. • Creatie en onderhouden van een hoofdstuk onderzoek op het SECCP website: dit zal zorgen voor een virtuele focus voor het Onderzoeksforum en voor informatie voor onderzoekers en andere belanghebbenden over huidige en toekomstige onderzoeksactiviteiten. • Aannemen en onderhouden van een onderzoeksgegevensbank: dit wordt ontwikkeld als onderdeel van dit project als een uniek informatiepunt over onderzoeksactiviteiten voor het SECCP. Dit kan online beschikbaar worden gemaakt en in verband staan met een GIS. De ontwikkeling van een GIS ter ondersteuning van adaptieve planning in de regio De ontwikkeling van een GIS zal van groot belang zijn voor de integratie en visualisatie van in kaart gebrachte klimaatgegevens, klimaatveranderingscenario's en verschillende milieu, sociale en economische gegevens welke adaptieve planning kunnen ondersteunen. SECTORS zorgt voor een samenvatting van de reeks beschikbare gegevens en evalueert gegevensnormen, technische en gebruikersvereisten en verbanden om de ontwikkeling van een op het web gebaseerd GIS te ondersteunen. Er is een GIS demonstratie geconstrueerd om het potentiële vermogen en invloed van het gebruik van een GIS in adaptieve planning te illustreren. De demonstratie zorgt voor een indicatie van de verbanden die ontwikkeld kunnen worden tussen klimaatveranderingscenario's en in kaart gebrachte gegevens welke beschikbaar zijn bij verschillende bronnen. Er werd gezorgd voor een specificatie voor een volledig GIS samen met een schatting van systeemvereisten en potentiële kosten. 23 Aan de uitdaging van klimaatverandering tegemoetkomen De volgende stappen Wij moedigen je aan om de mogelijke implicaties van klimaatverandering voor jouw organisatie en de geschikte reacties daarop te overwegen. Je kunt een volledig rapport van het SECTORS project downloaden van het SECCP website op http://www.climatesoutheast.org.uk Dit onderzoek versterkt de grote reeks effecten van klimaatverandering op onze regio – waaronder zowel mogelijkheden als risico's vallen voor de vele verschillende sectoren en organisaties. We moeten plannen voor de toekomst maken voor aanpassing aan onvermijdelijke klimaatverandering in de komende tientallen jaren en tegelijkertijd acties ondernemen om nog duidelijkere klimaatverandering in de toekomst te vermijden. Aanpassing door een sector of organisatie zal een effect hebben op en afhankelijk zijn van de reacties van anderen; partnerschapbenaderingen zullen daarom van belang zijn voor ons voortdurend succes als een regio. SEEDA en SECCP zullen de bevindingen van het onderzoek verder nemen als een basis voor hechtere banden met bedrijven en andere belangrijke organisaties. We zien uit naar je reacties op deze samenvatting of het volledige rapport en zullen graag zorgen voor meer informatie over het werk van het "South East Climate Change Partnership". Je kunt contact opnemen met SECCP op [email protected]. SECTORS project stuurgroep Graham Tubb, SEEDA Mark Goldthorpe, South East Climate Change Partnership Martin Diaper, Environment Agency Bryan Boult, Hampshire County Council Phil Sivell, Surrey County Council Keith Richards, TV Energy Jim McIlwee, UK Climate Impacts Programme South East Climate Change Partnership c/o South East England Development Agency (SEEDA) Cross Lanes Guildford Surrey GU1 1YA Tel: 020 8541 7972 Fax: 01483 484 247 E-mail: [email protected] www.climatesoutheast.org.uk Dit project werd uitgevoerd in opdracht van en bekostigd door het "South East England Development Agency" (SEEDA) namens het "South East Climate Change Partnership" (SECCP). SECCP brengt organisaties uit de publieke, privé en niet winstgevende sectoren in het Zuidoosten samen. Het is in bestaan geroepen om de dreigingen en mogelijkheden als gevolg van de effecten van klimaatverandering in de regio te onderzoeken, en hierover informatie te verstrekken en advies te geven en om adaptieve planning te stimuleren. SEEDA Hoofdkantoor Cross Lanes Guildford GU1 1YA Engeland E-mail: [email protected] Tel: +44 (0) 1483 484200 Fax: +44 (0) 1483 484247 Chatham Maritime Office The Observatory Brunel Chatham Maritime Kent ME4 4NT Engeland Tel: +44 (0) 1634 899900 Fax: +44 (0) 1634 899901 SEEDA wordt ook vertegenwoordigd door partners in Brussel Brussels Office South East England House 35 Square de Meeus 1000 Brussels België Tel: 00 322 504 0720 Fax: 00 322 504 0722 Bezoek voor meer informatie de SEEDA website www.seeda.co.uk
